Browsing by Author "Winiecki, Jan"
Now showing 1 - 6 of 6
Results Per Page
Sort Options
Item DYNAMIKA TRANSFORMACYJNEJ RECESJI I EKSPANSJI (Z PERSPEKTYWY ZMIAN STRUKTURY WŁASNOŚCIOWEJ FIRM)(Wydział Prawa i Administracji UAM, 2009) Winiecki, JanThe paper is an attempt to explain the dynamics of output change in transition and its determinants. The author stresses, first o f all, the differences between the normal business cycle and the transitional recession and expansion. The most important are the much larger scale of output fall in post-communist transition and the different sets of firms (dominant set of new private firms in transition). In his opinion the factor dynamising the behaviour of economic agents is the ownership form. In transitional recession state firms dominate. For a number of reasons at the beginning of the transition the demand for their (usually obsolete and low quality) products goes down. Also, the aggregate output falls as new private firms are too small to countervail the fall in the state sector. The few privatised firms have problems of their own and their output does not increase much, either. With the passage of time the proportions change. Newly established and already expanding private firms, as well as more numerous privatised firms, increase their output so much that their increases outweigh the losses of state firms. The expansion begins. The author points out that all transition economies have gone through such correctional recession, while not all experienced expansion. He ascribes the difference to the development of the new private sector, which in the first couple of years of transition is clearly more efficient than the privatised sector (to say nothing about the inefficient state sector). The rapid expansion of the new private sector, or its quantitative and qualitative weakness, is dependent in this author’s opinion on the successful implementation of the transition programme and on civilisational differences (how the country performed before communism).Item Ewolucja szwedzkiego modelu gospodarki(Wydział Prawa i Administracji UAM, 2012) Winiecki, JanAutor rozpatruje model szwedzki z punktu widzenia jego ewolucji w czasie, a następnie dokonuje konfrontacji tego modelu z rzeczywistością ekonomiczną oraz ocenia oddziaływanie tego modelu na efektywność szwedzkiej gospodarki. Co się tyczy ewolucji modelu, autor zwraca uwagę na szczególne historyczne uwarunkowania: relacji władzy królewskiej i chłopstwa. Te relacje przyczyniły się do ukształtowania się demokratycznych i egalitarystycznych cech stosunków społeczno-politycznych i ułatwiły wprowadzenie przez socjaldemokrację tego modelu w czasach współczesnych. Autor podkreśla ideologiczne – kolektywistyczne – cechy modelu szwedzkiego i konsekwencje tejże ideologii. Ewolucja modelu rozpoczęła się po ostrym kryzysie pierwszej połowy lat 90. XX w., a jej w wyniku nastąpiła redukcja skali wydatków publicznych z ok. 70% PKB do 50% PKB obecnego. Po kryzysie model, umownie nazywany przez autora modelem 2.0, przestał być czymś unikalnym i stał się jednym z wariantów tak zwanego europejskiego modelu socjalnego. Autor negatywnie ocenia wpływ oryginalnego modelu szwedzkiego i jego współczesnych pozostałości na efektywność szwedzkiej gospodarki. Dowodem na to są między innymi wyższy wzrost wydajności i produktywności kapitału, szczególnie w przemyśle przetwórczym, po redukcji udziału wydatków publicznych w PKB oraz zwiększeniu zakresu wolności ekonomicznych i obywatelskich (ograniczenie państwa niańki). Nadal jednak gospodarka boryka się z niezdolnością tworzenia miejsc pracy – ich liczba nie rośnie od 1975 r. – oraz z niewysokim poziomem innowacyjności gospodarki (mimo bardzo wysokich wydatków na B+R). Autor formułuje więc tezę, że osiągnięcia szwedzkiej gospodarki mają dwa główne źródła. Pierwsze to historyczne tradycje (etyka protestancka) wpływające na wysoki poziom społecznej dyscypliny, ale słabnące z upływem kolejnych dziesięcioleci istnienia modelu szwedzkiego 1.0. Natomiast drugie to wcześniejsze osiągnięcia szwedzkiej gospodarki jej fazie liberalnej (1860-1950), kiedy rosła ona najszybciej na świecie. W innych warunkach erozja efektywności pod wpływem kolektywistycznych rozwiązań oryginalnego modelu szwedzkiego byłaby znacznie szybsza.Item KRYZYS STREFY EURO I JEGO ŹRÓDŁA W FUNKCJONOWANIU PAŃSTWA OPIEKUŃCZEGO(Wydział Prawa i Administracji UAM, 2012) Winiecki, JanW tekście autor wskazuje na rzadziej dyskutowane problemy instytucjonalne i politykę prowadzoną w ramach strefy euro. Zwraca uwagę na, niezgodne z teorią integracji, wcześniejsze stworzenie unii monetarnej niż unii gospodarczej (wspólnej polityki budżetowej, podatkowej itd.) na stworzone surogaty w postaci kryteriów z Maastricht oraz Paktu stabilizacji i rozwoju. Podkreśla też zmiękczanie tych reguł w praktyce w stosunku do członków założycieli. Wreszcie, wskazuje na zdumiewający brak „reguł wyjścia” z takiej strefy. Autor ostrzega jednak, że problemy eurostrefy są – mimo ich znaczenia – jedynie przejawem głębszego i bardziej długotrwałego kryzysu Europy Zachodniej, a właściwie Zachodu w całości. Źródłem problemów strefy euro jest głęboki kryzys państwa opiekuńczego, którego coraz bardziej pogarszające się finanse spowodowały ów proces przyspieszonego zadłużania się państw. Od kryzysu tego nie ucieknie się poprzez szybszy wzrost gospodarczy, gdyż to właśnie wysoki poziom wydatków publicznych w relacji do PKB jest głównym czynnikiem coraz silniejszego spowolnienia gospodarczego na Zachodzie. Dlatego kryzys Zachodu będzie trwać jeszcze wiele lat.Item ODWIECZNE ZDERZENIE WYOBRAŻEŃ O TYM, JAK FUNKCJONUJE ŚWIAT: KONTRAST WIZJI I PROPONOWANYCH INSTYTUCJI(Wydział Prawa i Administracji UAM, 2010) Winiecki, JanBadania nad instytucjami ekonomicznymi, które silnie wpływają na funkcjonowanie i efekty procesów alokacji i tworzenia zasobów mają, już swoje ugruntowane miejsce w teorii ekonomii. Niewiele jednak poświęcono uwagi czynnikom kształtującym wybór takich, a nie innych instytucji w procesie historycznym. A tymczasem ci, którzy takich wyborów dokonują, kształtują swoje preferencje według jakichś kryteriów. Niniejszy artykuł próbuje uogólnić typy rozumowania i wynikające stąd preferencje dla koncepcji tego, jak funkcjonuje świat (i jak według tych typów rozumowania powinien funkcjonować). Autor wyodrębnia dwa typy rozumowania, które określa alternatywnie jako idealistyczno-moralistyczny oraz realistyczno-pragmatyczny, i formułuje tezę, że rodzaj proponowanych instytucji wynika z takich lub innych wyobrażeń o funkcjonowaniu świata. Najobszerniejszą część artykułu stanowi swoisty tour d’horizon przez mniej więcej 2500 lat historii z perspektywy ścierania się tych dwóch typów rozumowania. W różnych epokach preferowane instytucje państwa, społeczeństwa i gospodarki były bardzo podobne i zależały właśnie od wykazywanych preferencji dla danego typu rozumowania: od starcia idei Platona i Arystotelesa do starcia totalitaryzmów i liberalizmu w XX w. Autor kończy pesymistycznymi wnioskami. Biorąc pod uwagę trwałość ludzkich wyobrażeń o tym, jak funkcjonuje świat, nie można wykluczyć, że dysfunkcjonalne i ograniczające wolność instytucje nie będą – okresowo – wypierać instytucje sprzyjające wolności, realizacji idei państwa prawa i zdolności do tworzenia bogactwa.Item Public choice, czyli koniec „romantyzmu polityki”(Wydział Prawa i Administracji UAM, 2011) Winiecki, JanAutor, wychodząc od spraw bieżących (dyskusja o Otwartych Funduszy Emerytalnych), wprowadza czytelnika w problematykę ekonomicznej analizy polityki, nurtu teoretycznego myślenia traktującego rynek i państwo jako alternatywne mechanizmy alokacji zasobów. Zaczyna on od przedstawienia tendencji w polityce gospodarczej Zachodu od lat 40. do 70. XX w. i narastającego niezadowolenia z funkcjonowania państwa, wynikającego w dużej mierze z postrzegania tegoż państwa jako siły działającej w interesie dobrze zorganizowanych grup lobbystycznych, a na niekorzyść wielkich społeczności, zwłaszcza podatników i konsumentów. Następnie wskazuje na teorię public choice i pokrewne nurty, które – inaczej niż ekonomia neoklasyczna i keynesowska – wskazują przyczyny, dla których państwo, a faktycznie jego funkcjonariusze: politycy i urzędnicy, kierując się swoimi preferencjami (a nie preferencjami większości) wybierają mniejsze programy wydatków, nakierowane na określone niewielkie grupy, zamiast reform w dużej skali. Te ostatnie nie przynoszą bowiem większych korzyści im samym (w odróżnieniu od programów dla małych grup). Przy okazji te nurty teoretyczne zdemistyfikowały państwo jak instytucję rządzoną przez Platońskich strażników, którzy nie posiadają własnych interesów. Dlatego jeden z twórców public choice, noblista James Buchanan, nazwał ten nurt teorią postromantyczną. Autor kończy rozważania zastosowaniem tych nurtów teoretycznych do niektórych aspektów współczesnego kryzysu finansowego (na przykładzie Ameryki).Item ŹRÓDŁA NIEZNISZCZALNOŚCI KOLEKTYWISTYCZNYCH UTOPII A ZAGROŻENIA DLA WOLNOŚCI (NIE TYLKO EKONOMICZNEJ)(Wydział Prawa i Administracji UAM, 2009) Winiecki, JanThis polemical essay attempts to explain the reason for the unceasing attractiveness of collectivist utopias and the actual and potential threats resulting from it. The author first looks at history and explains why he communist system has collapsed. He points out that firstly, the economic system of communism failed to achieve the goals it had promised to achieve and secondly, that the existing knowledge (not only economic) strongly suggests that the failure was inevitable. Next, a look is taken at collectivist utopias undertaken without coercion at the micro level, that is by religiously or ideologically motivated groups. The conclusion from this empirical inquiry is the same as above. They all failed over the past four centuries, proving that utopias without the power to coerce is as hopelessly inefficient as were the utopias in power. In the fourth part the author focuses on the main area of his considerations, namely the unceasing attractiveness of collective utopias that are - often unthinkingly - being suggested all the time. The conclusion is that for influential intellectual groups efficient, successful capitalism is something of an anathema. Therefore, following Adam Smith, the author suggests that enlightened self-interest is the main driving force of human economic action. This is in stark contrast with influential groups - writers and artists, collectivist ideologists, and clergy - who preach altruism and believe in molding the human beings to create the “new man” and achieve “social justice”.