Dynamika prywatne-publiczne w polskim szkolnictwie wyższym w kontekście europejskim (CPP RPS 18/2010)
Loading...
Date
2010
Authors
Advisor
Editor
Journal Title
Journal ISSN
Volume Title
Publisher
Center for Public Policy Research Papers Series
Title alternative
Abstract
Postaramy się tu przybliżyć podstawowe idee i najważniejsze pojęcia funkcjonujące w
badaniach nad przedsiębiorczością akademicką. Punktem odniesienia będą tu
instytucje publiczne (pierwotny obiekt refleksji w Europie i w USA) oraz instytucje
prywatne. Obok refleksji nad poszczególnymi elementami „uniwersytetu
przedsiębiorczego” znajdą się tu krótkie uwagi pokazujące radykalne różnice w
rozumieniu przedsiębiorczości akademickiej, i w jej praktycznym funkcjonowaniu,
między obydwoma sektorami. Bardzo trudno, jak się wydaje, analizować prywatne
instytucje edukacyjne w Europie w kontekście analiz takiej formy przedsiębiorczości,
jaka pojawiła się w podstawowej literaturze światowej i dostępnych europejskich i
amerykańskich studiach instytucjonalnych. Sektor prywatny w Europie, z kilkoma
wyjątkami (np. Hiszpanii, Portugalii, Norwegii czy Włoch), z punktu widzenia liczby
instytucji, procentowego udziału studentów oraz zakresu kierunków oferowanych
studiów, jest unikalnym zjawiskiem edukacyjnym krajów transformacji ustrojowej, a
w sporej części – unikalnym fenomenem dzisiejszych nowych członków UE (przede
wszystkim Polski, Rumunii i Bułgarii). W niektórych krajach UE nominalnie
„prywatne” instytucje w praktyce finansowane są ze środków publicznych, w różnych
formach i przy wykorzystaniu różnych modeli alokacji publicznych środków
finansowych. Za instytucje prywatne uważamy takie, które spełniają warunek definicji
„niezależnych instytucji prywatnych” sformułowanej przez OECD w Handbook for
Internationally Comparative Education Statistics: Concepts, Standards, Definitions
and Classifications: to instytucje, które otrzymują od agend rządowych mniej niż 50%
swojego podstawowego finansowania i których kadra nie jest przez nie opłacana
(OECD 2004c, Santiago et al. 2008a). Zarazem ramy konceptualne używane dzisiaj w
literaturze do analizowania „przedsiębiorczości” szkolnictwa wyższego mają w
pewnej mierze ograniczone zastosowanie do instytucji sektora prywatnego – i bardzo
słusznie. Bardzo niewielu badaczy w ogóle odwołuje się do instytucji prywatnych w
swoich dyskusjach o przedsiębiorczości akademickiej. A jeżeli już się odwołują, to
najczęściej mają na myśli najlepsze prywatne uniwersytety amerykańskie (tak jak
Burton Clark odwołuje się do Stanfordu w Sustaining Change in Universities – ale w kontekście badanych instytucji publicznych, takich jak MIT, University of Michigan w
Ann Arbor, University of California w Los Angeles, North Carolina State University
czy Georgia Institute of Technology, Clark 2004a: 133-166). Klasyczna praca Clarka,
Creating Entrepreneurial Universities. Organizational Pathways of Transformation
(1998) w całości była poświęcona europejskim instytucjom publicznym i tylko jedna z
nich odróżniała się od pozostałych – Chalmers University of Technology w Göteborgu
w Szwecji, która istotnie zadecydowała o wyjściu ze szwedzkiego systemu publicznej
edukacji, ale pozostała w całości finansowana przez państwo. W Europie Zachodniej
doświadczenia z sektorem prywatnym w edukacji są bardzo ograniczone – a pojęcia
związane z przedsiębiorczością akademicką wywodzą się z pracy analitycznej
nastawionej na sektor publiczny i rzadko dotykającej sektora prywatnego. Michael
Shattock i Gareth Williams (w Shattock 2004a) zastosowali pojęcie
„przedsiębiorczości” do uniwersytetów rosyjskich – ale były to uniwersytety
publiczne. Barbara Sporn, analizując „powstawanie łatwo adaptujących się
uniwersytetów” (Sporn 2001), skupiła się na czterech instytucjach publicznych
(University of Michigan w Ann Arbor, University of California w Berkeley, St. Gallen
Universität w Szwajcarii i Wirtschaftsuniversität Wien w Austrii oraz na dwóch
instytucjach prywatnych, w tym jednej europejskiej, ale obu o ukierunkowaniu
zawodowym (New York University oraz Universita Bocconi w Mediolanie).
Description
Sponsor
Keywords
Citation
CPP RPS Vol. 18 (2010), Poznan, pp. 1-44.