Stratyfikacja społeczna w nauce: wprowadzenie
Loading...
Date
2020
Authors
Advisor
Editor
Journal Title
Journal ISSN
Volume Title
Publisher
Title alternative
Abstract
Motyw społecznej stratyfikacji w nauce przewija się w socjologii nauki i socjologii karier akademickich od co najmniej półwiecza, jednak dzisiaj nierówności w nauce stają się silniejsze niż kiedykolwiek wcześniej. Drobna część (globalnej, europejskiej, ale i polskiej) kadry akademickiej funkcjonująca w globalnym obiegu naukowym jest odpowiedzialna za większość publikacji i większość cytowań, otrzymuje w swoich krajach najbardziej konkurencyjne granty badawcze – i wreszcie zarabia więcej i jest radykalnie bardziej umiędzynarodowiona w badaniach. Nigdy wcześniej podziały w nauce nie by tak wyraźne – ponieważ dopiero od niedawna nauka stała się w tych wybranych (policzalnych i ilościowych) aspektach niemal przezroczysta na poziomie jednostek, zespołów badawczych, wydziałów, dyscyplin, uczelni i wreszcie całych krajowych systemów nauki. Zarówno na elitarnych uczelniach o dużej intensywności badawczej, jak i na uczelniach mniej prestiżowych i skupionych na kształceniu, narastające od co najmniej dwóch dekad zmiany systemowe i instytucjonalne przenikają do mikropoziomu poszczególnych naukowców. Rosnąca stratyfikacja instytucji i badaczy odzwierciedla zarazem postępującą ewolucję dominujących typów zarządzania i finansowania szkolnictwa wyższego i nauki i przekłada się na wymagania stawiane przy zatrudnianiu na stanowiska akademickie. Chociaż problemy te zwykle analizowane są na mezopoziomie uczelni, ich daleko idące konsekwencje dla profesji akademickiej są bardziej zrozumiałe na gruncie danych zbieranych na poziomie mikro. Prezentowana praca analizuje z perspektywy mikropoziomu jednostki trzy typy społecznej stratyfikacji w nauce, które łączą badania naukowe, działalność fundamentalna dla sektora uniwersyteckiego w Europie. Są to: (1) Stratyfikacja według produktywności naukowej. (2) Stratyfikacja według zarobków akademickich. Oraz (3) Stratyfikacja według umiędzynarodowienia badań. W niezwykle konkurencyjnym środowisku globalnej nauki współczesna profesja akademicka jest podzielona jak nigdy dotąd – potężnie różnicują ją wewnętrznie dorobek publikacyjny, wynagrodzenie, stanowisko, płeć, wiek, rozkład czasu pracy, dostęp do finansowania badań, a także (ograniczony) dostęp do publikowania wyników badań w globalnie najlepszych czasopismach. Lepsze zrozumienie mechanizmów społecznych stojących za wewnętrznym zróżnicowaniem profesji akademickiej – wręcz za jej rozpadem na liczne, różnice się od siebie profesje – w globalnym systemie nauki jest istotnym zadaniem socjologii karier akademickich.
Description
Sponsor
Keywords
stratyfikacja w nauce, produktywność badawcza, współpraca międzynarodowa, zarobki w nauce, międzynarodowe badania ankietowe, Europejskie uniwersytety, socjologia karier akademickich, kariera naukowa, globalizacja nauki, naukowcy
Citation
Marek Kwiek, Stratyfikacja społeczna w nauce: wprowadzenie. W: Jerzy Brzeziński, Tadeusz Wallas (red.), Uniwersytet XXI wieku: od Humboldta do Uniwersytetu 4.0, Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM, 2020. 131-157.