Paradygmat ikoniczności jako próba określenia adekwatnego klucza metodologicznego. Powieść „Bracia Karamazow” Fiodora Dostojewskiego
Loading...
Date
2016
Authors
Advisor
Editor
Journal Title
Journal ISSN
Volume Title
Publisher
Wydział Neofilologii UAM w Poznaniu
Title alternative
Abstract
Teza zawarta w pracy zakłada obecność paradygmatu ikoniczności immanentnie zawartego w strukturze dzieła F.M. Dostojewskiego „Bracia Karamazow”, który został skonstruowany przez autora rozprawy w oparciu o wcześniejsze przesłanki badaczy twórczości Dostojewskiego sytuujące się w obszarze trendu religijnego odczytania twórczości pisarza utrzymującego się od lat dziewięćdziesiątych XX wieku. Budowanie koncepcji ikony jako zasadnej dla stworzenia paradygmatu ikoniczności zostało oparte na cechach modeli chrystologicznych zawartych w „Wielkim Inkwizytorze” – jednym z kluczowych rozdziałów powieści. Postrzeganie ikony w hermeneutyce antropo-teocentryczno-egzystencjalnej, a więc w obszarze immanentno-transcendentnego, energetycznego jej oddziaływania pozwoliło stworzyć paradygmat rozumiany zgodnie z ustaleniami T. Kuhna i I. Barboura, jako wzorzec pracy badawczej, zawierający zbiór założeń pojęciowych, metodologicznych i metafizycznych przydatnych w postępowaniu badawczym. Materiałem, który dostarczył danych niezbędnych dla konstytuowania się składników paradygmatu ikoniczności okazało się spotkanie Inkwizytora z uwięzionym Jezusem opisane w poemacie Iwana Wielki Inkwizytor. Dane wyodrębnione z poematu – spotkanie, milczenie, pocałunek oraz oczy (wzrok – spojrzenie) – pozwoliły ustalić kompleks składników paradygmatu obligatoryjny do odczytania całej powieści, a być może twórczości Dostojewskiego w ogóle, takich jak: Opatrzność („nieprzypadkowy przypadek”), łaska, kontakt (spotkanie), symetria – asymetria, milczenie powiązanych ze sobą regułą relacyjności oraz „testowanych” w epizodach z życia wybranych bohaterów takich jak: Aleksy, Zosima, Fiodor, Dymitr, Iwan. Pomocne w ustaleniu składników paradygmatu okazały się przyjęte metodologie: semiotyczna, fenomenologiczna i hermeneutyczna pozwalające otworzyć ikonologiczną recepcję dzieła Dostojewskiego na holistyczną, żywą, „stającą się” Całość.
The thesis of the work assumes the immanent presence of the paradigm of an icon in the structure of the novel “The Brothers Karamazov” by F.M. Dostoyevsky. The construction of the paradigm was based on the earlier research in the area of Dostoyevsky’s studies, which focused on religious trends in understanding the works of the Russian novelist, which has been popular since the 1990s. Building the concept of the icon as justified for creating the paradigm of the icon was based on the characteristics of Christological models found in “The Grand Inquisitor” – one of the crucial chapters of the novel. Understanding the icon in the antropo-theocentric and existential hermeneutics, that is in immanent-transcendent area of its energetic influence, helped to create the paradigm understood according to the propositions of T. Kuhn and I. Barbour, as the pattern of research work, containing the set of notional, methodological and metaphysical assumptions useful in research proceedings. The material, which provided the researcher with the data essential to form the paradigm, was the episode of the meeting between the Inquisitor and the imprisoned Jesus described in the Ivan’s legend “The Grand Inquisitor”. The data singled out from the legend – meeting, silence, kiss and eyes (eyesight – look) – helped to establish the complex of elements, which constitute the paradigm. These elements are as follows: Providence (“unincidental incident”), grace, contact (meeting), symmetry – asymmetry, silence. The relation rule connects all of the abovementioned items, which were “tested” in the episodes selected from the protagonists’ (Alexei, Fyodor, Dmitri, Ivan, Zosima) lives. Methodologies such as semiotic, phenomenological and hermeneutic ones turned out to be helpful in establishing the elements of the paradigm and enabled to open the work of Dostoyevsky on the holistic, living, “forming” Whole.
The thesis of the work assumes the immanent presence of the paradigm of an icon in the structure of the novel “The Brothers Karamazov” by F.M. Dostoyevsky. The construction of the paradigm was based on the earlier research in the area of Dostoyevsky’s studies, which focused on religious trends in understanding the works of the Russian novelist, which has been popular since the 1990s. Building the concept of the icon as justified for creating the paradigm of the icon was based on the characteristics of Christological models found in “The Grand Inquisitor” – one of the crucial chapters of the novel. Understanding the icon in the antropo-theocentric and existential hermeneutics, that is in immanent-transcendent area of its energetic influence, helped to create the paradigm understood according to the propositions of T. Kuhn and I. Barbour, as the pattern of research work, containing the set of notional, methodological and metaphysical assumptions useful in research proceedings. The material, which provided the researcher with the data essential to form the paradigm, was the episode of the meeting between the Inquisitor and the imprisoned Jesus described in the Ivan’s legend “The Grand Inquisitor”. The data singled out from the legend – meeting, silence, kiss and eyes (eyesight – look) – helped to establish the complex of elements, which constitute the paradigm. These elements are as follows: Providence (“unincidental incident”), grace, contact (meeting), symmetry – asymmetry, silence. The relation rule connects all of the abovementioned items, which were “tested” in the episodes selected from the protagonists’ (Alexei, Fyodor, Dmitri, Ivan, Zosima) lives. Methodologies such as semiotic, phenomenological and hermeneutic ones turned out to be helpful in establishing the elements of the paradigm and enabled to open the work of Dostoyevsky on the holistic, living, “forming” Whole.
Description
Sponsor
Keywords
Dostojewski, ikona, paradygmat, esencja, holizm, Dostoevsky, icon, paradigm, essence, holism
Citation
Seria
Dysertacje Wydziału Neofilologii UAM w Poznaniu;14
ISBN
978-83-947198-2-1