Doktoraty (WAr)

Permanent URI for this collection

https://repozytorium.amu.edu.pl/handle/10593/25052

Browse

Browsing Doktoraty (WAr) by Author "Bugaj, Ewa. Promotor"

Now showing 1 - 1 of 1
  • Item
    Żelazo w kulturze starożytnego Egiptu przed Okresem Późnym
    (2024) Napierała, Mateusz; Bugaj, Ewa. Promotor; Ćwiek, Andrzej. Promotor pomocniczy
    Żelazo od pierwszych prób obróbki tego metalu do końca Średniego Państwa znane jest z pojedynczych obiektów, często zachowanych fragmentarycznie. Dopiero od Nowego Państwa pojawiają się istotne zmiany w liczbie zachowanych przedmiotów oraz kontekstach ich wykorzystywania. Żelazo i przedmioty żelazne aż do początków Okresu Późnego pozyskiwane były głównie z trybutów oraz darów od zagranicznych władców. Z początków tego okresu pochodzą pierwsze egipskie warsztaty obrabiające żelazo z Delty Nilu, których powstanie jest skutkiem kontaktów Egipcjan z cudzoziemcami m.in. Grekami. Obecny w piśmiennictwie egipskim termin bjA, do tej pory błędnie interpretowany jako żelazo, należy tłumaczyć jako metal (ten użytkowy), w przeciwieństwie do metali szlachetnych. Początkowo metalem użytkowym była miedź, zatem słowa metal użytkowy i miedź mogły występować jako synonimy. Tak rozumiane słowo bjA wykorzystywane było w piśmiennictwie zarówno w kontekstach religijnych jak i utylitarnych. Żelazo znane aż do Nowego Państwa tylko z nielicznych pozostałości było prawdopodobnie obrabiane podobnie jak miedź, dlatego nie wykształciło się osobne słowo na jego określenie. Dopiero w XIX dynastii, na skutek kontaktów Egiptu z ludami Mezopotamii wykształcił się termin określający żelazo - bjA n pt,. Niewielka liczba i sprecyzowany kontekst, w jakim występowały przedmioty żelazne w Egipcie wskazują na ich wysoki status, który potwierdzała ich rola w darach, trybutach i kontekście grobowym. Metal bjA wykorzystywany był do celów religijnych i w ideologii władzy królewskiej mając duże znaczenie kulturowe i wysoki status symboliczny. From the first attempts to process this metal until the end of the Middle Kingdom, iron is known from individual objects, often fragmentarily preserved. From the New Kingdom onwards, significant changes appear in the number of preserved objects and in the contexts of their use. Until the beginning of the Late Period, iron and iron objects were obtained mainly from tributes and gifts from foreign rulers. The first Egyptian workshops processing iron from the Nile Delta date back to the beginning of this period and were established as a result of contacts between Egyptians and foreigners, including Greeks. The term bjA present in Egyptian literature, so far wrongly interpreted as iron, should be translated as metal (the one used for utility), as opposed to precious metals. Initially, the utility metal was copper, so the words utility metal and copper could appear as synonyms. The word bjA understood in this way was used in writings in both religious and utilitarian contexts. Iron, known only from a few remains until the New Kingdom, was probably processed in a similar way to copper, which is why a separate word for it did not develop. It was not until the 19th Dynasty, as a result of Egypt's contacts with the peoples of Mesopotamia, that the term for iron developed - bjA n pt. The small number and specific context in which iron objects appeared in Egypt indicate their high status, which was confirmed by their role in gifts, tributes and funerary contexts. The metal bjA was used for religious purposes and in the ideology of royal power, having great cultural significance and high symbolic status.