Browsing by Author "Klimova, Veronika"
Now showing 1 - 2 of 2
Results Per Page
Sort Options
Item Katechizmy karaimów w Europie Wschodniej(Wydział Neofilologii UAM w Poznaniu, 2017) Klimova, VeronikaW literaturze karaimskiej powstało niewiele katechizmów. Najwcześniejsze hebrajskojęzyczne manuskrypty pochodzą z lat 1729-1820. Znaleźć tu można zapiski dla przygotowujących się do egzaminu na stanowisko rzezaka, dyplom poświadczający uzyskanie tytułu ribbiego, oraz pojedyncze konspekty służące do utrwalania przyswajanej wiedzy, sporządzone przez anonimowe osoby na własny użytek. Pierwsza publikacja skryptu do nauki religii pod tytułem Ṭuḇ Ṭa‘am – w klasycznej formie pytań i odpowiedzi – ukazała się w karaimskim języku krymskotureckim w roku 1835 w Gözleve na Półwyspie Krymskim. Pod koniec XIX wieku nauczyciel karaimski z Sankt-Petersburga Jakub Duwan zapoczątkował okres wydawania rosyjskojęzycznych katechizmów, których objętość różniła się, od zwięzłych i krótkich, po szczegółowe i wielostronicowe pozycje. Są to, między innymi: Katechizm, podstawy prawa karaimskiego J. Duwana z 1890 roku, Skrócony katechizm Jakuba Szamasza z 1913 roku, Karaimski katechizm w skrócie Mojżesza Firkowicza z 1915 roku oraz Główne zasady karaimskiego nauczania Prawa Salomona Prika z 1917 roku. Po II wojnie światowej w 1946 roku Ananiasz Zajączkowski ułożył polskojęzyczny skrypt do nauki religii pod tytułem Zarys religii karaimskiej, który pierwotnie miał być wydany na rozpoczęcie nowego roku szkolnego, choć do wdrożenia go w karaimski system edukacyjny nigdy nie doszło. Przedstawiona czytelnikowi monografia jest próbą zaprezentowania i zanalizowania literatury katechetycznej, tworzonej przez karaimów na terenach wschodnioeuropejskich, odtwarzającą i ocalającą od zapomnienia nie tylko religijne piśmiennictwo społeczności karaimskiej, ale także i bogatą kulturę hebrajską. Stanowi ona ważne źródło duchowego życia społeczności karaimskiej, zawierające oficjalną wykładnię zasad wiary i etyki, a także odzwierciedla – choć w mniejszym stopniu – proces formowania się i klarowania nowej tożsamości narodowej karaimów.Item Katechizmy karaimskie w Europie Wschodniej(2016) Klimova, Veronika; Muchowski, Piotr. PromotorRozprawa doktorska jest próbą przedstawienia i zanalizowania literatury katechetycznej tworzonej przez karaimów na terenach wschodnioeuropejskich od XVIII w. do czasów współczesnych (XIX i XX). Jest ona przyczynkiem do odtworzenia i ocalenia przed zapomnieniem nie tylko religijnego piśmiennictwa społeczności karaimskiej, ale także i bogatej kultury hebrajskiej. Stanowi ważne źródło duchowego życia społeczności karaimskiej, zawierające oficjalną wykładnię zasad wiary i etyki, a także odzwierciedla – choć w mniejszym stopniu – proces formowania się i deklarowania nowej tożsamości narodowej karaimów. Teksty katechizmowe, będące przedmiotem rozprawy, powstawały w różnych językach – hebrajskim, karaimskim turkijskim, rosyjskim i polskim, co de facto odpowiada chronologii ich napisania. Najwcześniejsze hebrajskojęzyczne manuskrypty, które pochodzą z lat 1729-1820 i zachowały się do naszych dni, stanowią cenny materiał do badań nad religijną edukacją, znaleźć tu można zapiski dla przygotowujących się do egzaminu na stanowisko rzezaka, dyplom poświadczający uzyskanie tytułu ribbiego, oraz pojedyncze konspekty służące do utrwalania przyswajanej wiedzy, sporządzone przez anonimowe osoby na własny użytek. Pierwsza publikacja skryptu do nauki religii karaimskiej – w klasycznej formie pytań i odpowiedzi – ukazała się w roku 1835 w Gözleve na Półwyspie Krymskim. Nosił on tytuł Ṭuḇ Ṭa‘am i został wydany w karaimskim języku krymsko-tureckim. Pod koniec XIX wieku nauczyciel karaimski z Sankt-Petersburga Jakub Duwan zapoczątkował okres wydawania rosyjskojęzycznych katechizmów, których objętość różniła się, od zwięzłych i krótkich po szczegółowe i wielostronicowe pozycje. W rozprawie przedstawiłam wyniki moich badań nad czterema takimi katechizmami. Są to: Katechizm, podstawy prawa karaimskiego J. Duwana z 1890 roku, Skrócony katechizm J. Szamasza z 1913 roku, Karaimski katechizm w skrócie M. Firkowicza z 1915 oraz oraz Główne zasady karaimskiego nauczania Prawa S. Prika z 1917 roku. Nadto, dokonałam ich analizy porównawczej z katechizmem ułożonym przez A. Zajączkowskiego w języku polskim, noszącym tytuł Zarys religii karaimskiej z roku 1946. Rozprawa doktorska, nie licząc wstępu i zakończenia oraz innych komponentów pracy, składa się z czterech rozdziałów problemowych: Rozdział I. Społeczność karaimska w Rosji w XIX i w pierwszej połowie XX wieku; Rozdział II. Katechizm: geneza, forma i funkcja; Rozdział III. Katechizmy karaimskie; Rozdział IV. Judaizm karaimski w XIX i XX wieku w świetle katechizmów. W pierwszym rozdziale, z racji na konieczność zapoznania się z tłem historycznym, ideowym, obyczajowym i społecznym, przedstawiam najważniejsze wydarzenia w dziejach społeczności karaimskiej, które wywarły bezpośredni lub pośredni wpływ na świadomość społeczną i religijną przyszłych katechetów. Omawiam literaturę naukową i popularnonaukową – pisaną przez karaimów, jak i nie-karaimów – o pochodzeniu karaimów jako wyznaczniku ich odrębnej tożsamości. W drugim rozdziale wyjaśniam genezę, formę i funkcje katechizmu, którego początki ściśle wiązały się z rozwojem i ekspansją religii chrześcijańskiej. Jako wykład doktryny, katechizm został zaadaptowany do potrzeb uczniów karaimskich – dzieci, młodzieży, a także osób duchownych, prowadzących nauczanie. Miało to pobudzić świadomość religijną i ułatwić poznawanie własnej religii i tradycji kulturowych przez karaimską społeczność. Na potrzeby pracy wyodrębniam formalne cechy katechizmu karaimskiego, określając tekst, sposób wykładu oraz grupę potencjalnych adresatów. Wyszczególniam elementy treściowe, zaznaczając przy tym przedmiot nauki katechizmowej, jej cel i źródła, wskazując też autorytet, który udziela danemu katechizmowi imprimatur. Trzeci, najobszerniejszy rozdział, poświęcony jest szczegółowemu omówieniu wszystkich znanych mi katechizmów karaimskich. Opisuję ich zawartość, strukturę, metodę wykładu, a także analizuję teksty przez pryzmat karaimskiej literatury religijnej wydawanej w tym okresie, która w pewnym stopniu korespondowała z treściami zawartymi w owych katechizmach. Wykorzystując metodę analizy porównawczej, odnajduję ideologiczne, teoretyczne i myślowe podobieństwa oraz różnice pomiędzy treścią ówczesnych publikacji a katechizmów. Tu na szczególną uwagę zasługują wątki tożsamościowe oraz językowe, które w różny sposób były interpretowane czy postrzegane przez karaimską społeczność. Czwarty rozdział stanowi podsumowanie treści zawartych we wszystkich katechizmach. Zależało mi na ukazaniu ujednoliconego obrazu, jaki mógłby się wyłonić po lekturze tych wszystkich podręczników do nauczania podstaw wiary karaimskiej. Prócz wskazania oczywistych różnic, położyłam też nacisk na podobieństwa między ideami upowszechnianymi przez autorów katechizmów. Dużo uwagi w tym rozdziale poświęcam omówieniu takich tematów jak status języka hebrajskiego, język piśmiennictwa, stosunek do żydów rabbanitów oraz władz świeckich. Przedstawiam modlitwy w oryginalnym języku hebrajskim i rosyjskim z tłumaczeniem na polski, wskazując na różnice w stosunku do pojawiających się w tym okresie odpowiednich modlitw w owych językach, jak i w języku karaimskim turkijskim. Szczegółowo omówiono nomenklaturę religijną. Chciałabym wyrazić nadzieję, że przeprowadzona przeze mnie analiza katechizmów karaimskich przyczyni się do istotnego zwiększenia wiedzy w zakresie dziejów karaimów w Europie Wschodniej, ale także i dziejów podręcznika katechetycznego w ogóle.