Katechizmy karaimskie w Europie Wschodniej
Loading...
Date
2016
Authors
Advisor
Editor
Journal Title
Journal ISSN
Volume Title
Publisher
Title alternative
Karaite Catechisms in Eastern Europe
Abstract
Rozprawa doktorska jest próbą przedstawienia i zanalizowania literatury katechetycznej tworzonej przez karaimów na terenach wschodnioeuropejskich od XVIII w. do czasów współczesnych (XIX i XX). Jest ona przyczynkiem do odtworzenia i ocalenia przed zapomnieniem nie tylko religijnego piśmiennictwa społeczności karaimskiej, ale także i bogatej kultury hebrajskiej. Stanowi ważne źródło duchowego życia społeczności karaimskiej, zawierające oficjalną wykładnię zasad wiary i etyki, a także odzwierciedla – choć w mniejszym stopniu – proces formowania się i deklarowania nowej tożsamości narodowej karaimów. Teksty katechizmowe, będące przedmiotem rozprawy, powstawały w różnych językach – hebrajskim, karaimskim turkijskim, rosyjskim i polskim, co de facto odpowiada chronologii ich napisania. Najwcześniejsze hebrajskojęzyczne manuskrypty, które pochodzą z lat 1729-1820 i zachowały się do naszych dni, stanowią cenny materiał do badań nad religijną edukacją, znaleźć tu można zapiski dla przygotowujących się do egzaminu na stanowisko rzezaka, dyplom poświadczający uzyskanie tytułu ribbiego, oraz pojedyncze konspekty służące do utrwalania przyswajanej wiedzy, sporządzone przez anonimowe osoby na własny użytek. Pierwsza publikacja skryptu do nauki religii karaimskiej – w klasycznej formie pytań i odpowiedzi – ukazała się w roku 1835 w Gözleve na Półwyspie Krymskim. Nosił on tytuł Ṭuḇ Ṭa‘am i został wydany w karaimskim języku krymsko-tureckim. Pod koniec XIX wieku nauczyciel karaimski z Sankt-Petersburga Jakub Duwan zapoczątkował okres wydawania rosyjskojęzycznych katechizmów, których objętość różniła się, od zwięzłych i krótkich po szczegółowe i wielostronicowe pozycje. W rozprawie przedstawiłam wyniki moich badań nad czterema takimi katechizmami. Są to: Katechizm, podstawy prawa karaimskiego J. Duwana z 1890 roku, Skrócony katechizm J. Szamasza z 1913 roku, Karaimski katechizm w skrócie M. Firkowicza z 1915 oraz oraz Główne zasady karaimskiego nauczania Prawa S. Prika z 1917 roku. Nadto, dokonałam ich analizy porównawczej z katechizmem ułożonym przez A. Zajączkowskiego w języku polskim, noszącym tytuł Zarys religii karaimskiej z roku 1946. Rozprawa doktorska, nie licząc wstępu i zakończenia oraz innych komponentów pracy, składa się z czterech rozdziałów problemowych: Rozdział I. Społeczność karaimska w Rosji w XIX i w pierwszej połowie XX wieku; Rozdział II. Katechizm: geneza, forma i funkcja; Rozdział III. Katechizmy karaimskie; Rozdział IV. Judaizm karaimski w XIX i XX wieku w świetle katechizmów. W pierwszym rozdziale, z racji na konieczność zapoznania się z tłem historycznym, ideowym, obyczajowym i społecznym, przedstawiam najważniejsze wydarzenia w dziejach społeczności karaimskiej, które wywarły bezpośredni lub pośredni wpływ na świadomość społeczną i religijną przyszłych katechetów. Omawiam literaturę naukową i popularnonaukową – pisaną przez karaimów, jak i nie-karaimów – o pochodzeniu karaimów jako wyznaczniku ich odrębnej tożsamości. W drugim rozdziale wyjaśniam genezę, formę i funkcje katechizmu, którego początki ściśle wiązały się z rozwojem i ekspansją religii chrześcijańskiej. Jako wykład doktryny, katechizm został zaadaptowany do potrzeb uczniów karaimskich – dzieci, młodzieży, a także osób duchownych, prowadzących nauczanie. Miało to pobudzić świadomość religijną i ułatwić poznawanie własnej religii i tradycji kulturowych przez karaimską społeczność. Na potrzeby pracy wyodrębniam formalne cechy katechizmu karaimskiego, określając tekst, sposób wykładu oraz grupę potencjalnych adresatów. Wyszczególniam elementy treściowe, zaznaczając przy tym przedmiot nauki katechizmowej, jej cel i źródła, wskazując też autorytet, który udziela danemu katechizmowi imprimatur. Trzeci, najobszerniejszy rozdział, poświęcony jest szczegółowemu omówieniu wszystkich znanych mi katechizmów karaimskich. Opisuję ich zawartość, strukturę, metodę wykładu, a także analizuję teksty przez pryzmat karaimskiej literatury religijnej wydawanej w tym okresie, która w pewnym stopniu korespondowała z treściami zawartymi w owych katechizmach. Wykorzystując metodę analizy porównawczej, odnajduję ideologiczne, teoretyczne i myślowe podobieństwa oraz różnice pomiędzy treścią ówczesnych publikacji a katechizmów. Tu na szczególną uwagę zasługują wątki tożsamościowe oraz językowe, które w różny sposób były interpretowane czy postrzegane przez karaimską społeczność. Czwarty rozdział stanowi podsumowanie treści zawartych we wszystkich katechizmach. Zależało mi na ukazaniu ujednoliconego obrazu, jaki mógłby się wyłonić po lekturze tych wszystkich podręczników do nauczania podstaw wiary karaimskiej. Prócz wskazania oczywistych różnic, położyłam też nacisk na podobieństwa między ideami upowszechnianymi przez autorów katechizmów. Dużo uwagi w tym rozdziale poświęcam omówieniu takich tematów jak status języka hebrajskiego, język piśmiennictwa, stosunek do żydów rabbanitów oraz władz świeckich. Przedstawiam modlitwy w oryginalnym języku hebrajskim i rosyjskim z tłumaczeniem na polski, wskazując na różnice w stosunku do pojawiających się w tym okresie odpowiednich modlitw w owych językach, jak i w języku karaimskim turkijskim. Szczegółowo omówiono nomenklaturę religijną. Chciałabym wyrazić nadzieję, że przeprowadzona przeze mnie analiza katechizmów karaimskich przyczyni się do istotnego zwiększenia wiedzy w zakresie dziejów karaimów w Europie Wschodniej, ale także i dziejów podręcznika katechetycznego w ogóle.
This doctoral dissertation is an attempt to present and analyze catechetical literature created by the Karaites in the territories of Eastern Europe from the eighteenth century to modern times (XIX and XX). It is a contribution to restoring and rescuing from oblivion not only religious literature of the Karaite community, but also a rich Hebrew culture. As an important source of spiritual life of the Karaite community, the literature contains the official interpretation of the principles of faith and ethics, and also reflects – to a lesser extent – the process of forming and establishing a new national identity of the Karaites. The catechetical texts, which are the subject of this dissertation, were written in different languages – Hebrew, Karaite Turkic, Russian and Polish, what de facto corresponds to the chronology of their writing. The earliest Hebrew manuscripts – that come from the years 1729-1820 and are preserved to present day – make particularly valuable study materials of the religious education. You can find here notes for those who were preparing for the exam for the position as ritual slaughterer, a diploma certifying the title of ribbi, and the individual outlines used as a means to consolidate the knowledge acquisition, drafted by anonymous individuals for their own use. The first publication of the textbook for the Karaite religion – in the classical form of questions and answers – appeared in 1835 in Gözleve on the Crimean Peninsula. It had a title Ṭuḇ Ṭa‘am and was released in the Crimean Turkic language of the Karaites. At the end of the nineteenth century, the Karaite teacher from St. Petersburg, Jacob Duvan, laid the foundation to a period for issuing Russian-language catechisms, whose volume differed from the succinct and short, to detailed and multi-page materials. In the dissertation, I presented the results of my research on four such catechisms. These are: Catechism: The Fundamentals of the Karaite Law by J. Duvan in 1890, Short Catechism by J. Shamash in 1913, Karaite Catechism in Brief by M. Firkowicz of 1915 and The Main Principles of Karaite Dogma by S. Prik in 1917. Moreover, I made a comparative study of these textbooks in comparison to the Polish catechism, bearing the title of The Outline of the Karaite Religion by A. Zajączkowski from 1946. The doctoral thesis – not counting the introduction, conclusion, and other components of work – consists of four problematic chapters: Chapter I. Karaite community in Russia in the nineteenth and the first half of the twentieth century; Chapter II. Catechism: origin, form and function; Chapter III. Karaite catechisms; Chapter IV. Karaite Judaism in the nineteenth and twentieth centuries in the light of catechisms. In the first chapter, due to the need to get acquainted with the historical, ideological, moral and social background, I present the most important events in the history of Karaite communities that have had a direct or indirect impact on the social and religious awareness of the future catechists. I discuss scientific and popular science literature – written by the Karaites, and non-Karaites – about origins of Karaites as a determinant of their separate identity. In the second chapter I explain the genesis, form and function of the catechism, whose origins are closely associated with the development and expansion of the Christian religion. As the lecture of doctrine, catechism has been adapted to the needs of Karaite students – children, youth, and clergy who were teaching. This was to stimulate religious awareness and facilitate learning about their own religion and the cultural traditions of the Karaite community. For the purpose of this work I extract the formal elements of Karaite catechism, describing the text, the lecture method and a group of potential recipients. I specify the content elements, including the subject of catechetical learning, its purpose and source, indicating also the authority that granted imprimatur to a catechism. The third, most extensive chapter, is devoted to a detailed discussion of all Karaite catechisms that are known to me. I describe their contents, structure, and lecture method of teaching. I analyze texts through the prism of the Karaite religious literature published during this period, which to some extent corresponds to the content of these catechisms. Using the method of comparative analysis, I analyze ideological, theoretical and thoughtful similarities and differences between the content of contemporary publications and catechisms. Here special attention is paid to identity and language problems, which were interpreted or seen in a variety of ways by the Karaite community. The fourth chapter is a summary of the content in all catechisms. I have attempted to uncover the unified image that emerges after examining this body of works that teach the basics of the Karaite faith. Besides indicating the obvious differences, I emphasized the similarities between the ideas disseminated by the authors of catechisms. I devote much attention in this chapter to discussing topics such as the status of the Hebrew language, language for writing, and the attitude toward Rabbanite Jews and secular authorities. I present the prayers in original Hebrew and Russian with translation into Polish, pointing to the differences found in newly written prayers from the same period in those languages as well as in the Karaite Turkic language. I also discuss in detail the religious nomenclature. I hope that my careful analysis of the Karaite catechisms will contribute to a significant increase in knowledge about the Karaite history in Eastern Europe, as well as the history of catechetical textbook.
This doctoral dissertation is an attempt to present and analyze catechetical literature created by the Karaites in the territories of Eastern Europe from the eighteenth century to modern times (XIX and XX). It is a contribution to restoring and rescuing from oblivion not only religious literature of the Karaite community, but also a rich Hebrew culture. As an important source of spiritual life of the Karaite community, the literature contains the official interpretation of the principles of faith and ethics, and also reflects – to a lesser extent – the process of forming and establishing a new national identity of the Karaites. The catechetical texts, which are the subject of this dissertation, were written in different languages – Hebrew, Karaite Turkic, Russian and Polish, what de facto corresponds to the chronology of their writing. The earliest Hebrew manuscripts – that come from the years 1729-1820 and are preserved to present day – make particularly valuable study materials of the religious education. You can find here notes for those who were preparing for the exam for the position as ritual slaughterer, a diploma certifying the title of ribbi, and the individual outlines used as a means to consolidate the knowledge acquisition, drafted by anonymous individuals for their own use. The first publication of the textbook for the Karaite religion – in the classical form of questions and answers – appeared in 1835 in Gözleve on the Crimean Peninsula. It had a title Ṭuḇ Ṭa‘am and was released in the Crimean Turkic language of the Karaites. At the end of the nineteenth century, the Karaite teacher from St. Petersburg, Jacob Duvan, laid the foundation to a period for issuing Russian-language catechisms, whose volume differed from the succinct and short, to detailed and multi-page materials. In the dissertation, I presented the results of my research on four such catechisms. These are: Catechism: The Fundamentals of the Karaite Law by J. Duvan in 1890, Short Catechism by J. Shamash in 1913, Karaite Catechism in Brief by M. Firkowicz of 1915 and The Main Principles of Karaite Dogma by S. Prik in 1917. Moreover, I made a comparative study of these textbooks in comparison to the Polish catechism, bearing the title of The Outline of the Karaite Religion by A. Zajączkowski from 1946. The doctoral thesis – not counting the introduction, conclusion, and other components of work – consists of four problematic chapters: Chapter I. Karaite community in Russia in the nineteenth and the first half of the twentieth century; Chapter II. Catechism: origin, form and function; Chapter III. Karaite catechisms; Chapter IV. Karaite Judaism in the nineteenth and twentieth centuries in the light of catechisms. In the first chapter, due to the need to get acquainted with the historical, ideological, moral and social background, I present the most important events in the history of Karaite communities that have had a direct or indirect impact on the social and religious awareness of the future catechists. I discuss scientific and popular science literature – written by the Karaites, and non-Karaites – about origins of Karaites as a determinant of their separate identity. In the second chapter I explain the genesis, form and function of the catechism, whose origins are closely associated with the development and expansion of the Christian religion. As the lecture of doctrine, catechism has been adapted to the needs of Karaite students – children, youth, and clergy who were teaching. This was to stimulate religious awareness and facilitate learning about their own religion and the cultural traditions of the Karaite community. For the purpose of this work I extract the formal elements of Karaite catechism, describing the text, the lecture method and a group of potential recipients. I specify the content elements, including the subject of catechetical learning, its purpose and source, indicating also the authority that granted imprimatur to a catechism. The third, most extensive chapter, is devoted to a detailed discussion of all Karaite catechisms that are known to me. I describe their contents, structure, and lecture method of teaching. I analyze texts through the prism of the Karaite religious literature published during this period, which to some extent corresponds to the content of these catechisms. Using the method of comparative analysis, I analyze ideological, theoretical and thoughtful similarities and differences between the content of contemporary publications and catechisms. Here special attention is paid to identity and language problems, which were interpreted or seen in a variety of ways by the Karaite community. The fourth chapter is a summary of the content in all catechisms. I have attempted to uncover the unified image that emerges after examining this body of works that teach the basics of the Karaite faith. Besides indicating the obvious differences, I emphasized the similarities between the ideas disseminated by the authors of catechisms. I devote much attention in this chapter to discussing topics such as the status of the Hebrew language, language for writing, and the attitude toward Rabbanite Jews and secular authorities. I present the prayers in original Hebrew and Russian with translation into Polish, pointing to the differences found in newly written prayers from the same period in those languages as well as in the Karaite Turkic language. I also discuss in detail the religious nomenclature. I hope that my careful analysis of the Karaite catechisms will contribute to a significant increase in knowledge about the Karaite history in Eastern Europe, as well as the history of catechetical textbook.
Description
Wydział Neofilologii
Sponsor
Keywords
katechizm, catechism, karaimi, Karaite, modlitwy, prayers, tożsamość, identity, wyznanie wiary, creed