Doktoraty 2010-2025 /dostęp otwarty/

Permanent URI for this collection

https://repozytorium.amu.edu.pl/handle/10593/357

Browse

Recent Submissions

Now showing 1 - 20 of 961
  • Item
    Od aminokwasów do białka – badanie wpływu fotoutleniania aminokwasów na modelowe białko
    (2025) Frąckowiak, Kamil; Marciniak, Bronisław. Promotor; Ignasiak-Kciuk, Marta. Promotor pomocniczy
    Zbadano procesy beztlenowego fotosensybilizowanego utleniania aromatycznych reszt aminokwasowych w układach modelowych oraz enzymie GAPDH w obecności 3-karboksybenzofenonu (3CB). Za pomocą nanosekundowej fotolizy błyskowej badano produkty przejściowe i wykryto, że ładunek cząsteczki ma wpływ na reakcje. Produkty trwałe rozdzielono techniką HPLC i scharakteryzowano przez MS. Wykazano powstawanie dimerów aminokwas-aminokwas, kowalencyjnych adduktów aminokwasów z 3CB, produktów tworzenia wiązania podwójnego (Trp i His), a także produkty fotodysocjacji His i Phe. Powstawanie dimerów w przypadku Tyr i Trp było zależne od struktury, gdzie im większa cząsteczka (bardziej zablokowana), tym więcej dimerów. Wyniki z układów modelowych porównano do GAPDH. Fotoutlenianie GAPDH w obecności 3CB wpływa na tworzenie dimerów, polimerów i innych produktów. Najbardziej uszkodzone są aminokwasy zawierające siarkę, zaraz po nich His i Tyr. Analiza aktywności enzymatycznej wykazała, że wstępne modyfikacje, jak i obecność 3CB nie wpływają na aktywność. Dopiero dłuższe czasy naświetlania drastycznie ją zmniejszają. The processes of anaerobic photosensitized oxidation of aromatic amino acid residues were studied in model systems and the enzyme GAPDH in the presence of 3-carboxybenzophenone (3CB). Using nanosecond flash photolysis, transient products were examined, and it was found that molecular charge affects the reactions. Stable products were separated by HPLC and characterized by MS. The formation of amino acid-amino acid dimers, covalent amino acid adducts with 3CB, products involving double bond formation (Trp and His), and photodissociation products of His and Phe were observed. Dimer formation in Tyr and Trp was structure-dependent, with more blocked molecules forming more dimers. Results from the model systems were compared to GAPDH. Photo-oxidation of GAPDH in the presence of 3CB led to the formation of dimers, polymers, and other products. Sulfur-containing amino acids were the most damaged, followed by His and Tyr. Enzymatic activity analysis showed that early modifications and the presence of 3CB did not affect activity, but longer exposure times drastically reduced it.
  • Item
    Kompleksy metalosupramolekularne z metalami d-elektronowymi jako wysoce efektywne i selektywne systemy katalityczne
    (2025) Kurpik, Gracjan; Stefankiewicz, Artur. Promotor
    Kompleksy metalosupramolekularne, ze względu na imponującą różnorodność geometrii koordynacyjnych, wyjątkowe właściwości fizykochemiczne oraz szeroki wachlarz zastosowań, od lat stanowią obiekt intensywnych badań i zainteresowania w środowisku naukowym. Niniejsza rozprawa doktorska przedstawia charakterystykę trzech klas bloków budulcowych: ligandów β-diketonowych, pirydynowych oraz ambidentnych pirydylo-β-diketonów, które zostały wykorzystane w konstrukcji złożonych układów koordynacyjnych. Zróżnicowanie strukturalne tych ligandów, w zestawieniu z licznymi centrami metalicznymi, doprowadziło do syntezy architektur koordynacyjnych o znaczącym potencjale aplikacyjnym. W części eksperymentalnej zaprezentowano nową generację związków kompleksowych na bazie wyselekcjonowanych jonów metali d-elektronowych. Seria artykułów naukowych szczegółowo opisuje projektowanie, syntezę, charakterystykę strukturalno-spektroskopową oraz funkcjonalność tych układów, tj. mono- i polinuklearnych kompleksów, jak również heterometalicznych polimerów koordynacyjnych. Ze względu na unikalne właściwości, zostały one zastosowane jako efektywne i selektywne katalizatory w szeregu reakcji organicznych. Ponadto szeroko zakrojone badania pozwoliły na identyfikację czynników strukturalnych, które determinują przebieg procesów katalitycznych, prowadząc do zwiększenia aktywności katalitycznej danych jednostek. Metallosupramolecular complexes, due to their fascinating coordination geometries, unique physicochemical properties, and versatile functionalities, have long been the subject of intensive research and significant interest within the scientific community. This dissertation presents the characterization of three classes of building blocks utilized in the construction of coordination architectures, namely β-diketonate and pyridine ligands, as well as ambidentate pyridyl-β-diketones. The structural diversity of these ligands, combined with multiple metal centers, has resulted in the creation of various coordination assemblies with significant application potential. In the experimental section, a new generation of complexes is demonstrated, obtained using selected d-electron metal ions. A series of articles details the design, synthesis, spectro-structural characterization, and functionality of these systems, i.e., mono- and polynuclear complexes as well as heterometallic coordination polymers. Owing to their intrinsic characteristics, these assemblies were employed as effective and selective catalyst precursors in a variety of organic transformations. Furthermore, extensive investigations allowed for the identification of structural factors that determine the catalytic performance in specific processes, leading to an enhancement of the catalytic activity of the given units.
  • Item
    Strategie werbalne w neopentekostalizmie. Język jako wyzwalacz duchowego przebudzenia i transformacji
    (2025) Berdowicz, Ewelina; Sztajer, Sławomir. Promotor
    Współczesne chrześcijaństwo ma wiele odmian. Niniejsza dysertacja koncentruje się na społecznościach neopentekostalnych. Neopentekostalizm podkreśla rolę znaków i cudów. Celem rozprawy jest (1) wyszczególnienie tych cech języka neopentekostalnego, które służą religijnej perswazji, (2) analiza strategii werbalnych, wykorzystywanych przez liderów neopentekostalnych oraz katolicko-pentekostalnych w interakcji z członkami wspólnoty lub społeczności oraz (3) zbadanie ich potencjału transformacyjnego. Badania zostały przeprowadzone w Polsce i we Włoszech. Do analizy tekstów mówionych, tj. kazań, modlitw i nauczań, zastosowano podejście zwane multimodalną analizą dyskursu (MDA). Zostało ono uzupełnione innymi metodami, takimi jak obserwacja uczestnicząca (jawna), ankiety internetowe oraz indywidualne wywiady pogłębione (IDI). Pierwszy rozdział prezentuje tło historyczne ruchu pentekostalnego, zarówno w Ameryce jak i w Europie. Drugi rozdział poświęcony jest kwestii języka religijnego i autoprezentacji w kontekście rytuału neopentekostalnego. Trzeci rozdział prezentuje wyniki badań empirycznych. Punktem wyjścia jest pojęcie restrukturyzacji poznawczej i charakterystycznych dla niej strategii werbalnych. Rozdział zamyka część będąca analizą wypo-wiedzi respondentów deklarujących, iż doznali duchowego przebudzenia, co w konsekwencji zmieniło ich życie na lepsze. Contemporary Christianity features multiple varieties. This thesis concentrates on independent communities run by entrepreneurial leaders whose modus operandi rests on the strategy known as power evangelism. It was inspired in the 1980s by John Wimber, the father of Neo-Pentecostalism, and has won recognition worldwide due to a strong emphasis it puts on signs and wonders as well as on an individual’s spiritual awakening and transformation. This research aimed to (1) distinguish the features of the Neo-Pentecostal language in terms of its persuasive capacity, (2) analyze the use of those verbal strategies that have been adopted by the Neo-Pentecostal as well as Pentecostal Catholic leaders when interacting with the audience, and (3) explore their transformative potential. The investigation was conducted in Poland and Italy. Multimodal discourse analysis (MDA) was applied to approach spoken texts including sermons, prayers, and teachings. It was complemented by other methods such as overt participant observation, online surveys, and individual in-depth interviews (IDI). The first chapter deals with the history of the Pentecostal movement both in America and Europe. The second chapter focuses on religious language and impression management within the context of the Neo-Pentecostal ritual. The third chapter concentrates on the empirical findings.
  • Item
    Kontrola procesu mówienia. Aspekty poznawczo-rozwojowe
    (2024) Bręński, Szymon; Frydrychowicz, Stefan. Promotor
    Celem rozprawy była analiza zmian w kontroli procesu mówienia wraz z wiekiem i jej powiązań z funkcjami wykonawczymi. Badano trzy aspekty kontroli mowy: selekcję leksykalną, automonitorowanie mowy oraz interrupcje i reperacje, oraz trzy funkcje wykonawcze: hamowanie, odświeżanie pamięci i giętkość poznawczą. Przeprowadzono badanie quasi-eksperymentalne z udziałem trzech grup wiekowych: dzieci, adolescentów i młodych dorosłych. Uczestnicy wykonywali zadania psycholingwistyczne: nazywanie obrazków, monitorowanie sylab i powtarzanie zdań, a pomiarowi podlegały sposób odpowiadania, poprawność odpowiedzi oraz czas reakcji. Dodatkowo badano funkcje wykonawcze za pomocą zadań: flankerów, n-wstecz i WCST. Uzyskane wyniki poddano testom statystycznym analizy wariancji, istotności różnic oraz korelacji. Badanie dostarczyło danych potwierdzających założenie o wzrastającym wraz z wiekiem poziomie kontroli mówienia w zakresie kontroli selekcji leksykalnej, monitorowania wewnętrznego oraz dokonywania reperacji. Jednocześnie obserwowane różnice między dziećmi, młodzieżą i dorosłymi miały raczej charakter ilościowy niż jakościowy. Wykazano także związki między kontrolą procesu mówienia, a funkcjami wykonawczymi, ale w większości przypadków były one słabe lub nieistotne, tylko częściowo potwierdzając postawione hipotezy. The aim was to analyze changes in speech control with age and its associations with executive functions. Three aspects of speech control were examined: lexical selection, speech self-monitoring, and interruptions and repairs, along with three executive functions: inhibition, updating, and cognitive flexibility. A cross-sectional and quasi-experimental study was conducted with three age groups: children, adolescents, and young adults. Participants performed psycholinguistic tasks such as picture naming, syllable monitoring, and sentence repetition. Response manner, accuracy, and reaction time were measured. Additionally, executive functions were assessed using tasks such as the flanker task, n-back task, and WCST. The obtained results were subjected to statistical tests including analysis of variance, significance of differences, and correlations. The study provided data confirming the hypothesis of an age-related increase in speech control in terms of lexical selection, internal monitoring, and repairs. The observed differences between children, adolescents, and adults were mostly quantitative rather than qualitative. Relationships between speech control and executive functions were also demonstrated, but in most cases, these connections were weak or insignificant, only partially confirming the hypotheses.
  • Item
    Ultrasound Study of Magnetig Pickering Emulsions
    (2025) Jameel, Bassam; Józefczak, Arkadiusz. Promotor
    Emulsje stanowią niestabilny z natury typ układów koloidalnych. Aby zapewnić im długotrwałą stabilność, konieczne jest zastosowanie dodatkowych materiałów zwanych emulgatorami. Do stabilizowania emulsji można wykorzystać zarówno substancje powierzchniowo-czynne (surfaktanty), jak i cząstki stałe. Emulsje stabilizowane przez cząstki stałe obecne na powierzchni kropel fazy rozproszonej nazywane są emulsjami Pickeringa. Jeśli cząstki stabilizujące taką emulsję posiadają własności magnetyczne, wówczas krople Pickeringa także uzyskują te własności, a cały układ staje się podatny na działanie zewnętrznych czynników, takich jak stałe pole magnetyczne. Stopień stabilizacji takich emulsji zależy od wielu parametrów, w tym rozmiaru, kształtu i zwilżalności cząstek, a także ich stężenia w układzie. Aby zapewnić stabilność emulsji Pickeringa konieczna jest zatem ścisła kontrola procesu jej otrzymywania. W ostatnich dekadach podejmowano liczne próby udoskonalenia procedury tworzenia emulsji w taki sposób, aby ograniczyć możliwość agregacji kropel, a także procesów sedymentacji i śmietankowania. Do tego celu wykorzystywano różne metody charakteryzowania emulsji Pickeringa, spośród których spektroskopia ultradźwiękowa pozwala na skuteczną analizę wewnętrznej struktury emulsji oraz zawiesin cząstek. Prace naukowe wchodzące w skład niniejszej rozprawy doktorskiej dotyczą dwóch głównych aspektów badań magnetycznych emulsji Pickeringa: opisu ich własności oraz możliwych zastosowań. Fale ultradźwiękowe zostały wykorzystane do zbadania zawiesin cząstek oraz emulsji Pickeringa, co pozwoliło na uzyskanie informacji na temat wielkości cząstek i kropel, a także stopnia ich agregacji w ośrodkach o wysokiej lepkości. Jest to istotne ze względu na nieliczne badania w takich ośrodkach. Do analizy danych, pochodzących ze spektroskopii ultradźwiękowej, wykorzystano teorię opisującą rozpraszanie fal ultradźwiękowych, opartą o tak zwany core-shell model. Uzyskano dzięki niej informacje na temat grubości powłoki wokół kropel Pickeringa, co jest trudne do osiągnięcia przy pomocy innych nieniszczących metod pomiarowych. Dodatkowo, do dalszego opisu własności cieczy magnetycznych oraz magnetycznych emulsji Pickeringa wykorzystano badania magnetoreologiczne. Wykazały one różnice we własnościach lepkosprężystych badanych emulsji, w zależności od sposobu ich wytworzenia. Wyniki pokryły się z rezultatami badań ultradźwiękowych. Kontrola parametrów emulsji Pickeringa, w szczególności wielkości kropel i grubości powłoki wokół nich, ma kluczowe znaczenie w zastosowaniach przemysłowych i medycznych. Obliczenia numeryczne w połączeniu z symulacjami komputerowymi pozwoliły na kontrolę i optymalizację efektywności nagrzewania ultradźwiękowego w fantomach z emulsjami, ze względu na wielkość kropel oraz grubość powłoki wokół nich. Pokazano, że parametry te wpływają na tłumienie fal ultradźwiękowych, co skutkuje rożnym wzrostem temperatury i głębokością wnikania fal ultradźwiękowych. Za pomocą metody ultradźwiękowej zbadano także separację magnetyczną. Przy użyciu rotującego pola magnetycznego zaś scharakteryzowano efektywność nagrzewania magnetycznego w emulsjach Pickeringa. Niniejsza rozprawa doktorska składa się z sześciu rozdziałów. W rozdziale 1 zaprezentowano podstawowe informacje dotyczące wytwarzania i stabilności emulsji Pickeringa, a także metody opisu ich własności. Przybliżono także wykorzystaną w przedstawianych pracach naukowych teorię rozpraszania fal ultradźwiękowych w ośrodkach dwu- i trójfazowych. Rozdział 2 zawiera opis metod eksperymentalnych wykorzystanych w pracy badawczej, związanych z wytwarzaniem emulsji Pickeringa, pomiarami spektroskopii ultradźwiękowej, pomiarami magnetoreologicznymi oraz zastosowaniem rotującego pola magnetycznego do uzyskania efektu termicznego. Rozdział 3 zawiera zwięzłe podsumowanie prac naukowych wchodzących w skład rozprawy, w tym opis uzyskanych wyników oraz ich wzajemne powiązanie. W rozdziale 4 przedstawiono końcowe wnioski rozprawy doktorskiej, natomiast w rozdziale 5 zestawiono wykorzystaną literaturę. Najważniejszą częścią całej pracy jest rozdział 6, który zawiera zbiór powiązanych tematycznie prac naukowych. W rozdziale 7 przedstawiono oświadczenia współautorów dotyczące wkładu w proces przygotowania i publikacji tychże prac. Emulsions are inherently unstable systems that require emulsifiers to ensure their stability over time, and there are different types of emulsifiers, including surfactants and solid particles. Pickering emulsions refer to emulsion droplets stabilized by solid particles that gather at the interface between the droplets. Stabilization of emulsions with particles possessing magnetic properties leads to transfer of these properties to the Pickering droplets, making them sensitive to external factors. However, the stability of Pickering emulsions depends on several factors, including particle capacity, concentration, size, and shape. Therefore, controlling the formation process is necessary to ensure droplet stability. In recent decades, efforts have been made to improve the formation process to achieve better stability, with reduced possibilities of aggregation, creaming, or sedimentation. Several methods for monitoring and controlling the Pickering droplet formation process include microscopic imaging and analytical techniques, with ultrasonic spectroscopy emerging as a promising tool for investigating the internal structures of suspensions and emulsions. The publications that are part of this doctoral dissertation address two main aspects of research on magnetic Pickering emulsions: their characterization and possible applications. Ultrasonic waves are used to characterize oil-based suspensions and Pickering emulsions to provide valuable information on the internal structures, such as particle size and aggregation rate, especially in highly viscous media. The ultrasonic demister theory, based on the core–shell model, is used to analyze the measurement data from ultrasonic spectroscopy, and the results demonstrate the ability of ultrasonic waves to detect the particle sizes of shells around Pickering droplets, which is difficult to control using other non-destructive methods. Magnetorheological measurements are also used to characterize oil-based magnetic fluids and Pickering emulsions, revealing changes in the viscoelastic response of Pickering emulsions prepared by different methods. Moreover, the rheological results show good agreement with ultrasonic predictions. Control of the parameters of the prepared Pickering emulsions, especially the shell thickness and core radius, is of great importance in many industrial and medical applications. Computational approaches combined with numerical simulations thus provide the possibility to optimize ultrasonic heating using particle-coated droplets with different shell thicknesses and core radii and to control their ultrasonic heating. The results of computer simulations directly illustrate the changes in the temperature height and penetration depth inside agar phantoms doped with Pickering emulsions. Another potential application of the tested systems may be magnetic separation, successfully investigated using the ultrasonic method in different magnetic field gradients. When magnetic fields change over time, magnetic heating occurs, as shown in numerous reports on magnetic suspensions and Pickering magnetic emulsions. This doctoral dissertation consists of six chapters. Chapter 1 presents the basic concepts of Pickering emulsion formation and stability, together with aspects of ultrasonic demisting characterization and theory for two- and three-phase systems. Chapter 2 covers the experimental techniques used in my research related to Pickering emulsion formation methods, ultrasonic spectroscopy measurements, magnetorheological measurements, and magnetic field applications. Chapter 3 provides a concise summary of the papers that make up the dissertation, describing the final results achieved and their interrelationships. Chapter 4 presents the conclusion of the dissertation, while Chapter 5 contains references to the literature and Chapter 6 the papers that form the core of the dissertation. Contributions of co-authors are stated in Chapter 7.
  • Item
    Opracowanie środków poprawiających dobrostan drobiu opartych o ekstrakty z biomasy roślinnej
    (2025) Adamska, Joanna; Pankiewicz, Radosław. Promotor
    Celem wdrożeniowej pracy doktorskiej było opracowanie rozwiązania odcinającego drobnoustroje, które mogły pozostać po zakończonym chowie kur na powierzchni posadzki kurnika oraz wprowadzenie w trakcie chowu kur substancji aktywnych z ziół, tak by mogły stymulować układ odpornościowy kur. Jako rozwiązanie zaproponowano produkt w postaci powłoki na posadzkę kurnika, który zawierałby w sobie ekstrakty lub olejki z roślin wykorzystywanych dotychczas w żywieniu drobiu i znane ze swoich właściwości prozdrowotnych. Badania zostały podzielone na etapy: opracowanie receptury powłoki, która nałożona na betonową posadzkę kurnika, wytworzy warstwę izolacyjną w stosunku do czynników chorobotwórczych; pozyskanie substancji czynnych z roślin zielarskich na drodze ekstrakcji i destylacji; wzbogacenie receptury powłoki o uzyskane ekstrakty i/lub olejki; przeprowadzenie eksperymentalnego chowu kur w komorach testowych w celu obserwacji wpływu zastosowania produktu powłokowego na warunki środowiskowe i dobrostan drobiu; chów na kurnikach wielkopowierzchniowych z zastosowaniem produktu powłokowego w celu porównania parametrów zootechnicznych i dobrostanu. Badania przeprowadzono dla roślin: tymianek pospolity, rozmaryn lekarski, lebiotka pospolita, szałwia lekarska, pokrzywa zwyczajna i rdest ptasi. Substancje czynne pozyskiwano przez ekstrakcję w aparacie Soxhleta oraz destylację wodną w aparacie Clevengera. W wyniku przeprowadzonych badań został opracowany i wdrożony produkt powłokowy zawierający olejek rozmarynowy, który w wpływa korzystnie na dobrostan drobiu w chowie kur brojlerów. The aim of the industrial doctoral thesis was to develop a solution that would eliminate microorganisms that could remain on the hen house floor after the hens breeding, and to introduce herbs active substances during the breeding, so that they could stimulate the hens' immune system. As a solution, a product was introduced in the form of a coating for the poultry house floor, which would contain extracts or oils from plants previously used in poultry nutrition and known for their health-promoting properties. The research was divided into stages: development of a coating that, when applied to the concrete floor of the poultry house, will create an insulating layer against pathogenic factors; obtaining active substances from herbal plants by extraction and distillation; enriching the coating with extracts and/or oils; conducting experimental breeding of chickens in test chambers in order to observe the impact of the use of the coating product on environmental conditions and the welfare of poultry; breeding in large-scale poultry houses using a coating product in order to compare zootechnical and welfare parameters. The research was carried out for the following plants: thyme, rosemary, oregano, sage, nettle and knotweed. Active substances were obtained by extraction in the Soxhlet apparatus and water distillation in the Clevenger apparatus. As a result of the research, a coating product containing rosemary oil was developed and implemented, which has a positive effect on the well-being of poultry in broiler hen breeding.
  • Item
    Prześladowania ludności Rohindża w kontekście koncepcji bezpieczeństwa ludzkiego
    (2025) Jaremba, Mirosław; Potyrała, Anna. Promotor
    Niniejsza praca doktorska ukazuje prześladowania muzułmanów Rohindża przez pryzmat uznanej przez społeczność międzynarodową koncepcji bezpieczeństwa ludzkiego. Rohindżowie są blisko milionową mniejszością muzułmańską, zamieszkującą buddyjską Mjanmę. Od 2012 roku obserwować można stały wzrost przemocy wobec Rohindżów, skutkujący masowymi naruszeniami praw człowieka, a w konsekwencji uchodźstwem i poszukiwaniem ochrony międzynarodowej w państwach trzecich, m.in. w Bangladeszu, Malezji i Tajlandii. Niniejsza dysertacja ma na celu analizę prawnego i rzeczywistego położenia Rohindżów - zarówno w państwie pochodzenia, jak i w państwach goszczących. Analizie poddano regulacje prawne odnoszące się do statusu Rohindżów w Mjanmie oraz usankcjonowane przez państwo naruszenia uprawnień gwarantowanych każdej jednostce ludzkiej na mocy międzynarodowego prawa praw człowieka. Uwagę zwrócono również na prawne położenie uchodźców Rohindża w państwach goszczących (w oparciu o postanowienia międzynarodowego prawa uchodźczego) oraz zakres rzeczywistej ochrony w państwach trzecich. Poczynione ustalenia odniesiono do praktycznego wymiaru realizacji koncepcji bezpieczeństwa ludzkiego (ang. human security), promowanej od 1994 r. przez Organizację Narodów Zjednoczonych, a stanowiącej obecnie podstawę aktywności ONZ i jej agend. W ten sposób dokonano analizy i oceny wpływu naruszeń praw ludności Rohindża na bezpieczeństwo międzynarodowe, w szczególności w wymiarze regionalnym. Analizy poprowadzone zostały w oparciu o metody charakterystyczne dla obszaru nauk społecznych, w szczególności nauk o polityce i administracji oraz nauk prawnych. This doctoral thesis shows the persecution of Rohingya Muslims through the prism of the internationally recognised concept of human security. The Rohingya are a Muslim minority of nearly one million people living in Buddhist Myanmar. Since 2012, there has been a steady increase in violence against the Rohingya, resulting in massive human rights violations and consequently refugeedom and seeking international protection in third countries, including Bangladesh, Malaysia and Thailand. This dissertation seeks to analyse the legal and actual position of the Rohingya people - both in their country of origin and in their host countries. Legal regulations relating to the status of the Rohingya in Myanmar and state-sanctioned violations of the rights guaranteed to every human being under international human rights law are analysed. Attention was also paid to the legal position of Rohingya refugees in host countries (based on provisions of international refugee law) and the extent of effective protection in third countries. The findings were related to the practical implementation of the concept of human security, promoted since 1994 by the United Nations and now forming the basis of the activities of the UN and its agencies. In this way, the impact of violations of the rights of the Rohingya people on international security, particularly in the regional dimension, was analysed and assessed. The analyses were carried out by methods specific to the field of social sciences, in particular political and administrative sciences and legal sciences.
  • Item
    Tematy dotyczące robotyki topologicznej: o złożoności topologicznej przestrzeni Eilenberga-MacLane’a i efektywnej złożoności topologicznej
    (2025) Espinosa Baro, Arturo; Marzantowicz, Wacław Bolesław. Promotor; Błaszczyk, Zbigniew. Promotor pomocniczy
    W przedstawionej rozprawie doktorskiej omawiany kilka dotyczących relacji pomiędzy złożonością topologiczną, kategorią sekcyjną i grupami. Merytorycznie treść pracy podzielona jest na dwa główne nurty tematyczne. W pierwszej części dysertacji, badamy zagadnienia związane z opisem złożoności topologicznej, oznaczanej przez TC, przestrzeni Eilenberga-MacLane’a. Po pierwsze wprowadzamy pojęcie kategorii sekcyjnej monomorfizmów grup jako ogólne narzędzie do badań, które pozwala też opisać postawiony pierwotnie problem. Następnie uzyskujemy uogólnienie charakteryzacji Farbera, Grant, Luptona i Oprei TC grupy w terminach odwzorowań współzmienniczych do przestrzeni klasyfikujących pełne rodziny podgrup. Używając wprowadzonych pojęć określamy kanoniczną relatywną klasę i badamy jej własności. Dodatkowo pokazujemy, że do badania secat(H -> G) można wykorzystać pojęcie kohomologii Adamsona. Kolejno, uogólniamy określenie pojęcia istotnych klas kohomologii do przypadku dowolnych monomorfizmów grup, i konstruujemy bardziej ogólną wersję ciągu spektralnego Farbera-Meschera. To ostatnie pozwala uzyskać nowe ograniczenie na secat(H -> G), które wykorzystujemy aby otrzymać nowe ograniczenie dolne na ciągową i włóknistą złożoność topologiczną. Na koniec tej części podajemy charakteryzację TC grupy G w terminach A-genusu w sensie Clapp i Puppe. W drugiej części przedstawiamy pewne własności efektywnej topologicznej złożoności w sensie Błaszczyka i Kaluby dla przestrzeni z działaniem grupy. Po pierwsze wprowadzamy pojęcie efektywnej LS-kategorii, a następnie opisujemy związki pomiędzy efektywną złożonością topologiczną, kategorią i odwzorowaniem rzutowania na przestrzeń orbit w wybranych przypadkach podając obliczenia i przykłady. Na zakończenie podajemy warunki kohomologiczne pozwalające określić w jakich przypadkach efektywna złożoność topologiczna jest niezerowa w wymiarze dwa. In this dissertation we work on several problems concerning the relationship between topological complexity and sectional category, and groups. The work presented here can be divided in two main branches. In the first part of the thesis, we investigate topics related with the description of the topological complexity of Eilenberg-MacLane spaces. First we develop the notion of sectional category of group monomorphisms, as a more general framework of study and which contains the original problem, and we provide a generalization of a characterization from Farber, Grant, Lupton and Oprea of TC of a group in terms equivariant maps to the classifying space of full families of subgroups. We also develop a relative canonical class in this setting, and study its properties. Additionally, we introduce the notion of Adamson cohomology theory into the study of secat(H ->G). We will proceed as well to generalize the notion of essential cohomology classes to arbitrary group monomorphisms, and to build a more general version of the Farber-Mescher spectral sequence in order to get a new bound for secat(H -> G), which we will specialize to obtain new lower bounds of sequential and fiberwise TC. To finish this first part, we provide a characterization of TC of a group G in terms of the A-genus in the sense of Clapp and Puppe. In the second part, we switch our point of view, and consider, instead of K(G,1)-spaces, actions of groups over spaces, and so we investigate some properties of the effective topological complexity of Błaszczyk and Kaluba. First we develop a notion of effective LS-category, and then we observe the relationship between the effective TC and cat and the orbit map with respect to the action in some situations, giving several computations and examples. We will finish by providing cohomological arguments to determine cases in which such effective TC is non-zero in dimension two.
  • Item
    Wyzwania terytorializacji polityki rozwoju województwa wielkopolskiego związane z adaptacją i łagodzeniem zmian klimatu
    (2025) Kaczmarek, Patryk Grzegorz; Churski, Paweł. Promotor
    Jednym z najważniejszych (lecz niejedynym) wyzwań rozwojowych jest zmiana klimatu i jej efekty oddziałowujące na społeczeństwo i gospodarkę. Jest to globalne wyzwanie charakteryzujące się dużym zróżnicowaniem przestrzennym w zakresie wpływu na społeczeństwo oraz gospodarkę. Celem głównym przeprowadzonego postępowania badawczego, które zostało opisane w pracy, jest identyfikacja oraz ocena działań samorządu w zakresie prowadzenia polityki rozwoju związanej z adaptacją i mitygacją zmian klimatu na terytoriach podatnych na zmiany klimatu. W pierwszym etapie przeprowadzone zostały studia literaturowe, które pozwoliły uporządkować aktualny stan wiedzy na temat wpływu zmian klimatycznych na zróżnicowanie przestrzenne rozwoju społeczno-gospodarczego oraz ukierunkowanie działań interwencyjnych polityki rozwoju, w tym polityki regionalne. Pozwoliło to na opracowanie modelu teoretyczno-koncepcyjnego wpływu zmian klimatu na rozwój społeczno-gospodarczy oraz politykę rozwoju. W drugim etapie postępowania udało się zaproponować autorski sposób wyboru jednostek przestrzennych, które można uznawać za podatne na zmiany klimatu ze względu na ich cechy społeczno-ekonomiczne. W trzecim etapie postępowania badawczego operacjonalizacja wypracowanego modelu pozwoliła przeprowadzić przegląd i ocenę lokalnych polityk klimatycznych w zakresie ich programowania oraz sposobu realizacji. Na podstawie wyników uzyskanych podczas przeprowadzonego postępowania badawczego udało się również wypracować zestaw rekomendacji dla programowania i realizacji terytorializacji polityki rozwoju związanej z adaptacją i łagodzeniem skutków zmian klimatu. One of the most important (but not the only) development challenges is climate change and its effects on society and the economy. This is a global challenge characterized by large spatial differentiation in terms of its impact on society and the economy. The main objective of the conducted research procedure, which was described in the paper, is to identify and assess the activities of local governments in the scope of conducting development policy related to adaptation and mitigation of climate change in territories susceptible to climate change. In the first stage, literature studies were conducted, which allowed to organize the current state of knowledge on the impact of climate change on the spatial differentiation of socio-economic development and to direct intervention activities of development policy, including regional policies. This allowed to develop a theoretical and conceptual model of the impact of climate change on socio-economic development and development policy. In the second stage of the procedure, it was possible to propose an original method of selecting spatial units that can be considered susceptible to climate change due to their socio-economic characteristics. In the third stage of the research procedure, the operationalization of the developed model allowed to conduct a review and assessment of local climate policies in terms of their programming and the method of implementation. Based on the results obtained during the research procedure, it was also possible to develop a set of recommendations for the programming and implementation of territorial development policy related to adaptation and mitigation of the effects of climate change.
  • Item
    Zrozumienie interfejsu między polidopaminą a nanocząstkami metali i tlenków metali w kierunku zastosowań fotokatalitycznych
    (2024) Aguilar-Ferrer, Daniel; Coy, Emerson. Promotor; Bechelany, Mikhael. Promotor
    Polidopamina (PDA) to niedawno odkryty polimer biomimetyczny, znakomity do zastosowania w inżynierii powierzchni, biomedycynie i remediacji środowiska. Udowodniono, że PDA tworzy heterozłącza z różnymi półprzewodnikami nieorganicznymi, poprawiając ich właściwości fotokatalityczne poprzez zwiększenie separacji nośników ładunków i zmniejszenie szybkości ich rekombinacji. W niniejszej pracy, PDA połączono z tetrapodami ZnO, tworząc stabilny nanokompozyt (ZnOT/PDA), którego interfejs został poddany badaniom charakteryzującym wydajność fotodegradacji Rh6G. W porównaniu do czystego ZnOT, wykazał on poprawioną aktywność fotokatalityczną dla różnych stężeń barwników organicznych oraz bardzo niewielki spadek wydajności w trakcie 3 kolejnych cyklów fotodegradacji. Ponadto, tę aktywność fotokatalityczną połączono z działaniem ultradźwięków, dążąc do wywołania piezoelektryczności ZnO, aby wzmocnić separację ładunków fotogenerowanych nośników ładunku i tym samym jeszcze bardziej poprawić wydajność fotodegradacji. Efekt ten wystąpił jednak tylko w przypadku ZnOT. Złożony mechanizm na interfejsie, gdzie warstwa PDA blokuje ten efekt- przy użytej częstotliwości i mocy sonikacji- odkrywa nowy obszar badań, wymagający dalszych eksperymentów. Oprócz półprzewodników, PDA była również łączona z materiałami plazmonicznymi w celu poprawy ich właściwości fotokatalitycznych. Mechanizm odpowiadający za niniejszy efekt nie został jednak dogłębnie zbadany i opisany w literaturze. W związku z tym, tutaj również zsyntezowano kilka nanokompozytów, składających się z nanopręta złota (AuNR) pokrytego powłokami PDA o różnych grubościach. Po wyznaczeniu nanokompozytów z optymalną grubością warstwy PDA (AuNRs/PDA6) przeprowadzono pełne badanie właściwości ich interfejsów. Mianowicie, przeanalizowano ich wydajność i stabilność w reakcji fotodegradacji Rh6G podczas naświetlania lampą UV-VIS i laserem NIR przy różnych gęstościach mocy. Dodatkowo zbadano wzrost temperatury próbek i porównano wszystkie dane eksperymentalne z wynikami teoretycznymi uzyskanymi w programie COMSOL Multiphysics. Ponadto, zachowanie gorących elektronów zbadano za pomocą femtosekundowej spektroskopii absorpcji przejściowej, a produkcję reaktywnych form tlenu analizowano przy użyciu zmiataczy (z ang. scavengers). Ostatecznie nasze wyniki wykazały, że komplementarne połączenie plazmonicznego złota z PDA skutkuje wystąpieniem silnego efektu fototermicznego, w którym PDA zapewnia powolną termalizację, zwiększając wydajność transferu nośników ładunku i redukując szybkość ich rekombinacji. Polydopamine (PDA) is a recently discovered biomimetic polymer with outstanding applications in surface engineering, biomedicine, and environmental remediation. It has been proven to create heterojunctions with several semiconductors, ameliorating their photocatalytic behavior by boosting charge separation and decreasing the recombination rate. Here, PDA was combined with ZnO tetrapods creating a stable composite (ZnOT/PDA) whose interface was studied toward Rh6G degradation. It showed an improved photocatalytic behavior for different organic dye concentrations and a negligible yield decrease for 3 consecutive cycles. Moreover, this photocatalytic behavior was combined with ultrasounds aiming to, by triggering ZnO piezoelectricity, ameliorate the charge separation of the photogenerated charge carriers improving even more the photodegradation. However, it only worked for bare ZnOT, a complex situation where the PDA layer blocks the effect, at the used frequency and sonication power, unveils a new area of study where further steps must be taken. Apart from semiconductors, PDA has also been combined with plasmonic materials to improve their characteristics. However, the mechanism leading to that behavior has not been deeply explored in the literature. Hence, here, several nanocomposites constituted by a gold nanorod (AuNR) covered by different PDA-thickness shells were synthesized. Once the nanocomposites with the optimal PDA layer thickness were discovered (AuNRs/PDA6), they underwent a complete interface study. Their performance and stability towards Rh6G degradation were analyzed when illuminated with a UV-VIS lamp and NIR laser for several power densities. Besides, the temperature increment of the samples was studied and all the experimental data was compared with a theoretical study carried out with COMSOL multiphysics. Moreover, the hot electron behavior was studied by femtosecond transient absorption spectroscopy and the production of reactive oxygen species was analyzed by using scavengers. Finally, our results demonstrated that the combination of the plasmonic properties of Au with the properties of PDA resulted in a strong photo-thermal effect where the PDA provides slow thermalization, enhancing the charge carrier transfer and reducing the recombination rate.
  • Item
    Uwarunkowania i zmienność wybranych procesów eolicznych na obszarze środkowego Spitsbergenu (Dolina Ebby)
    (2024) Rymer, Krzysztof; Rachlewicz, Grzegorz. Promotor
    W niniejszej pracy przedstawiono wyniki pomiarów tempa depozycji eolicznej dla jednej z dolin polodowcowych położonej na środkowym Spitsbergenie (Dolina Ebby). Badania prowadzone były podczas ośmiu sezonów letnich (2012–2018 i 2022), a także opierają się na datowaniach AMS 14C i OSL osadów niweo-eolicznych i eolicznych. Stosunkowo silne zależności (r2 = 0,71, p = 0,017) zaobserwowano pomiędzy średnią temperaturą powietrza, a wartością średniej depozycji eolicznej, co może wskazywać na kluczowe znaczenie materiału fluwioglacjalnego jako materiału źródłowego. Pomiary wykonane w sezonie letnim 2022 wykazały, że tempo depozycji eolicznej było niskie na początku sezonu, mogło jednak dochodzić do poziomu 25,4 g·m-²·dzień-1 pod koniec sezonu. Tempo depozycji niweo-eolicznej oszacowano dla okresu od XI wieku, poprzez małą epokę lodową, do drugiej połowy XX wieku i wykazano, że ma ono dość stałą wartość 0,05 cm rocznie. Od tego czasu tempo depozycji niweo-eolicznej wzrosło do 0,3 cm rocznie, co może być związane ze wzrostem temperatury powietrza i spowodowanymi tym panarktycznymi zmianami środowiskowymi. Dodatkowo przeprowadzono analizę obtoczenia i zmatowienia ziaren kwarcu (o średnicy 0,8–1,0 mm) zebranych z pułapek eolicznych. Na podstawie uzyskanych wyników można wywnioskować, że świeży materiał jest włączany w obieg z dwóch głównych źródeł – osadów morenowych i rzecznych, a następnie ulega on redystrybucji eolicznej, szczególnie biorąc pod uwagę tunelowy charakter dolin poglacjalnych. This study presents the results of aeolian deposition rates measured and calculated for one of the central Spitsbergen postglacial valleys (Ebba Valley). The results are based on eight summer season field campaigns (2012–2018 and 2022), as well as on AMS 14C and OSL dating of niveo-aeolian and aeolian sediments. Interestingly strong relationships (r2 = 0.71, p = 0.017) between mean air temperature and mean aeolian deposition were observed, possibly indicating the importance of the source material delivered to the valley by glaciofluvial processes. Measurements performed in the summer season 2022 revealed that aeolian deposition rates were low at the start of the season, but peaked at 25.4 g·m-²·day-1 towards the end of the season. Niveo-aeolian deposition rates were estimated for the period since the 11th century, through the Little Ice Age, till the second half of the 20th century and revealed a rather constant value of 0.05 cm per year. Since then, the niveo-aeolian deposition rate has significantly increased and equalled 0.3 cm per year, which may be related to rising air temperatures and associated pan-Arctic environmental changes. Additionally, analysis of rounding and matting of quartz grains (with a diameter of 0.8–1.0 mm) collected from aeolian deposition traps was performed. The results highlights the importance of a fresh sediment supply from two main sources, moraines and rivers, and their subsequent aeolian redistribution, particularly in a wind-channelled valley environment.
  • Item
    Kopule w badaniach relacji zmiennych hydro-meteorologicznych oraz zagrożenia i ryzyka powodziowego w zlewni górnej Nysy Kłodzkiej
    (2023) Perz, Adam Edmund; Wrzesiński, Dariusz. Promotor; Budner, Waldemar. Promotor
    Problematyka badawcza rozprawy dotyczy zarówno relacji opadów atmosferycznych i odpływów rzecznych w ujęciu średniorocznym, jak i relacji opadów atmosferycznych i przepływów lub stanów wody w analizie zdarzeń ekstremalnych – wezbrań – w kontekście zagrożenia i ryzyka powodziowego. W pracy wykorzystane zostały nie tylko zmienne hydrologiczne, ale także meteorologiczne i ekonomiczne. Obejmują one m.in. przepływ i odpływ rzeczny, parametry fal wezbraniowych, sumy opadów atmosferycznych i potencjalne straty powodziowe. Głównym celem rozprawy jest ustalenie w ujęciu probabilistycznym siły związków i ich zróżnicowania w czasie i przestrzeni między zmiennymi hydrologicznymi, meteorologicznymi oraz ekonomicznymi w zlewni górnej Nysy Kłodzkiej. Pracę doktorską stanowi zbiór czterech artykułów, opublikowanych w recenzowanych czasopismach naukowych z Impact Factor. Przeprowadzone badania dotyczą zarówno kształtowania się najważniejszych elementów bilansu wodnego tego obszaru i formowania jego zasobów wodnych, jak i zagrożenia i ryzyka powodziowego. The research topics included in the dissertation concern both the relationship of precipitation and river runoff in average annual terms, as well as the relationship of precipitation and discharges or water levels in the analysis of extreme events (floods) in the context of flood hazard and risk. Not only hydrological, but also meteorological and economic variables are used in the studies. These include e.g. river discharge and runoff, flood wave parameters, precipitation totals and potential flood losses. The main objective of the dissertation is to determine, in probabilistic terms, the strength of relationships and their differentiation in time and space between hydrological, meteorological and economic variables in the upper Nysa Kłodzka catchment. The doctoral thesis is a collection of four articles published in peer-reviewed scientific journals with Impact Factor. The conducted research concerns both shaping the most important elements of the water balance in that area, formation of its water resources, as well as flood hazard and risk.
  • Item
    Współczesne zespoły zabudowy mieszkaniowej w strefach podmiejskich w Polsce w świetle koncepcji zrównoważonego rozwoju
    (2024) Rosenkiewicz, Krzysztof; Mierzejewska, Lidia. Promotor
    Celem głównym rozprawy jest opracowanie i weryfikacja modelu zrównoważonego osiedla podmiejskiego. W aspekcie teoretycznym praca ma na celu powiązanie wypracowanego modelu z koncepcją poprawy przedmieść (retrofit). Część empiryczna jest oparta na studiach przypadków obszarów zabudowy mieszkaniowej w strefach podmiejskich miast dużych, jak i małych: Osady Leśnej w Dąbrówce k. Poznania, Osiedla Książenice k. Warszawy, Osiedla Moczkowo k. Barlinka oraz Czołowa-Kolonii k. Koła, dla ukazania różnorodności zjawiska. W wymiarze aplikacyjnym zostały zaproponowane rozwiązania w kierunku uzyskania wyższego poziomu zrównoważenia osiedli. W postępowaniu badawczym zastosowano szereg metod zarówno ilościowych, jak i jakościowych, łącząc uzyskane wyniki. Opis studiów przypadków był oparty na wieloletnich obserwacjach uczestniczących, pomiarach, analizach, a także wsparty badaniami opinii mieszkańców. Część empiryczna pracy była przyczynkiem do weryfikacji niektórych propozycji teoretycznych i ich korekt. W wyniku postępowania badawczego wykazano zróżnicowanie badanych zespołów zabudowy w kontekście koncepcji zrównoważonego rozwoju, w tym opracowanego modelu. Stwierdzono, że w niektórych przypadkach uzyskanie wyższego poziomu rozwoju nie jest możliwe, co powinno być przedmiotem zainteresowania polityk publicznych. Ujawniły się też różnice między stanowiskami teoretycznymi i praktycznymi rozwiązaniami wypracowanymi za granicą, a sytuacją obserwowaną w Polsce. Dodatkowy owoc pracy to przetłumaczenie szeregu specjalistycznych terminów anglojęzycznych na język polski. The primary aim of this dissertation is to develop and validate a model of a sustainable suburban settlement. The theoretical aspect of the work seeks to link the developed model with the concept of suburban improvement (retrofit). The empirical part is based on case studies of residential areas in suburban zones of both large and small cities: Osada Leśna in Dąbrówka near Poznań, Osiedle Książenice near Warsaw, Osiedle Moczkowo near Barlinek, and Czołowa-Kolonia near Koło, to showcase the diversity of the phenomenon. In the practical dimension, solutions were proposed to achieve a higher level of sustainability in settlements. The research process utilized a range of both quantitative and qualitative methods, integrating the obtained results. The case studies were based on long-term participant observations, measurements, analyses, and were further supported by surveys of residents’ opinions. The empirical part of the dissertation contributed to verifying and adjusting some of the theoretical proposals. The research demonstrated the diversity of the studied residential complexes in the context of the concept of sustainable development, including the proposed model. It was found that in some cases, achieving a higher level of development is not feasible, which should be a focus of public policies. Additionally, discrepancies emerged between theoretical perspectives, practical solutions developed abroad, and the situation observed in Poland. An additional outcome of this work was the translation of numerous specialized English terms into Polish.
  • Item
    Wybrane polskie muzea historyczne po 1989 roku stanowią przestrzeń (prze)budowy relacji społecznych. Od „muzeum świątyni” do „muzeum rzeźby społecznej”
    (2024) Olejniczak, Mariola; Skórzyńska, Izabela. Promotor
    Praca analizuje wyzwania współczesnych muzeów i rolę edukacji muzealnej w kształtowaniu relacji społecznych. Skupia się na polskich muzeach po 1989 roku, szczególnie na inkluzyjnych praktykach. Badania obejmują analizę literatury naukowej, dokumentów prawnych i programów muzealnych oraz badania terenowe. Autorka bada, jak muzea angażują różnorodne grupy społeczne w kreowanie muzeum jako "rzeźby społecznej". Praca składa się z ośmiu rozdziałów, obejmujących m.in. teorię muzeum, kontekst prawny, metody badań i analizę praktyk edukacyjnych. Zróżnicowane źródła informacji, takie jak archiwa muzealne, literatura naukowa i dokumenty prawne, są kluczowe dla jej kompleksowego podejścia. Praca koncentruje się na zrozumieniu ewolucji muzealnictwa i edukacji po 1989 roku, ze szczególnym uwzględnieniem roli muzeum jako platformy budującej relacje społeczne i promującej uczestnictwo różnorodnych grup społecznych w życiu kulturalnym. The dissertation analyzes the challenges contemporary museums face and the role of museum education in shaping social relations. It focuses on Polish museums after 1989, particularly their inclusive practices. The research includes a review of scholarly literature, legal documents, and museum programs, as well as field studies. The author examines how museums engage various social groups in creating the museum as a "social sculpture." The dissertation consists of eight chapters, covering museum theory, legal context, research methods, and analysis of educational practices. Crucial to its comprehensive approach are diverse sources of information, such as museum archives, scholarly literature, and legal documents. The thesis concentrates on understanding the evolution of museology and education after 1989, with particular emphasis on the role of the museum as a platform shaping social relations and promoting the participation of various social groups in cultural life.
  • Item
    Edukacja w zakresie języka ojczystego w opiniach rodzin i nauczycieli polonijnych mieszkających na terenie Holandii
    (2024) Steur, Agnieszka; Kuszak, Kinga. Promotor; Mańkowska, Anna. Promotor pomocniczy
    Praca analizuje rolę edukacji języka ojczystego wśród polskich rodzin mieszkających w Holandii oraz jej wpływ na tożsamość kulturową dzieci polonijnych. W oparciu o badania ankietowe i wywiady z rodzicami, nauczycielami oraz dziećmi, autorka bada powody niskiego uczestnictwa w edukacji języka polskiego i identyfikuje kluczowe wyzwania: ograniczony dostęp do szkół polonijnych, presję na asymilację oraz różnice w systemach edukacyjnych Polski i Holandii. Teoretyczne podstawy pracy opierają się na hipotezie Sapira-Whorfa (wpływ języka na percepcję rzeczywistości) oraz teorii Pierre’a Bourdieu (język jako narzędzie władzy symbolicznej). W wyniku badań autorka wnioskuje, że edukacja języka ojczystego pozytywnie wpływa na rozwój intelektualny i emocjonalny dzieci, ale wymaga wsparcia instytucjonalnego i społecznego. Praca zawiera rekomendacje dla szkół polonijnych, nauczycieli oraz rodziców dotyczące praktycznego wspierania dwujęzyczności i kulturowej tożsamości młodego pokolenia Polonii. This dissertation examines the role of mother-tongue education among Polish families living in the Netherlands and its impact on the cultural identity of Polish diaspora children. Based on surveys and interviews with parents, teachers, and children, the study explores the reasons for the low participation in Polish language education and identifies key challenges, such as limited access to Polish schools, pressure toward assimilation, and differences between Polish and Dutch educational systems. The theoretical foundation relies on the Sapir-Whorf hypothesis (the influence of language on perception) and Pierre Bourdieu’s theory (language as a tool of symbolic power). Findings indicate that mother-tongue education has a positive impact on the intellectual and emotional development of children but requires institutional and community support. The dissertation offers practical recommendations for Polish schools, teachers, and parents to better support bilingualism and the cultural identity of the young Polish diaspora.
  • Item
    Identyfikacja i charakterystyka rho-niezależnych terminatorów transkrypcji u bakterii oraz ich udziału w odpowiedzi na stres antybiotykowy
    (2024) Kosiński, Jan; Żywicki, Marek. Promotor
    Zmiany w strukturach drugorzędowych RNA mogą wpływać na proces ekspresji genów, a jednym z efektów może być przedwczesna terminacja transkrypcji. Warunkowa terminacja transkrypcji odgrywa istotną rolę w odpowiedzi bakterii na różnorodne bodźce środowiskowe, w tym działanie antybiotyków. Identyfikacja mechanizmów regulatorowych opartych na warunkowej terminacji transkrypcji, które mają znaczenie kliniczne, wymaga kompleksowej adnotacji terminatorów transkrypcji oraz analizy ich roli w odpowiedzi na stres antybiotykowy. W niniejszej pracy przedstawiono narzędzia bioinformatyczne do wykrywania i adnotacji rho niezależnych terminatorów transkrypcji u bakterii. Wykorzystują one dane z sekwencjonowania 3’ końców RNA oraz całkowitego sekwencjonowania RNA. Analiza szerokiego zestawu publicznie dostępnych danych pozwoliła na utworzenie obszernego atlasu terminatorów bakteryjnych, w tym dla Staphylococcus aureus. Rozprawa kompleksowo porównuje terminatory, ujawniając ich znaczną zmienność w strukturze drugorzędowej, kompozycji nukleotydowej oraz lokalizacji genomowej między analizowanymi taksonami. Praca przedstawia również miejsca warunkowej terminacji transkrypcji u Staphylococcus aureus, zaangażowane w regulację ekspresji genów w odpowiedzi na stres antybiotykowy. Changes in RNA secondary structures can influence gene expression processes, and one effect can be premature transcription termination. Conditional transcription termination plays a significant role in bacterial responses to various environmental stimuli, including the action of antibiotics. Identifying regulatory mechanisms based on conditional transcription termination, which are clinically significant, requires comprehensive annotation of transcription terminators and analysis of their role in response to antibiotic stress. In this thesis, bioinformatic tools for detecting and annotating rho-independent transcription terminators in bacteria are presented. These tools utilize data from 3’-end RNA sequencing and total RNA sequencing. Analysis of a wide range of publicly available data allowed for the creation of an extensive atlas of bacterial terminators, including those for Staphylococcus aureus. The dissertation comprehensively compares terminators, revealing their significant variability in secondary structure, nucleotide composition, and genomic location among the analyzed taxa. It also identifies sites of conditional transcription termination in Staphylococcus aureus involved in regulating gene expression in response to antibiotic stress.
  • Item
    Krystalograficzne i kwantowochemiczne badania rozkładu gęstości elektronowej oraz analiza ́ topologiczna oddziaływań w kryształach ́ molekularnych
    (2024) Pyziak, Mikołaj; Kubicki, Maciej. Promotor
    Niekowalencyjne oddziaływania międzycząsteczkowe są przedmiotem szczególnego zainteresowania chemików, fizyków chemicznych i farmakologów odkąd tylko zrozumiano rolę, jaką pełnią drobne niuanse rozkładu elektronów w dziedzinach nauki takich, jak chemia supramolekularna lub projektowanie leków. Dla większości dziedzin chemii, rozpoznawanie przyczyn i skutków wariacji w rozkładzie elektronów stało się nieodzowne. Dla ciał stałych możliwym jest obliczenie rozkładu gęstości elektronowej na podstawie sposobu rozpraszania promieniowania rentgenowskiego, jeśli tylko substancja naświetlana zorganizowana jest w sposób periodyczny. Przy dostatecznie dobrej jakości danych, zmierzone zostać mogą˛ szczegółowe osobliwości rozkładu gęstości ładunku istotne dla własności tworzonych oddziaływań międzycząsteczkowych. W przedstawianej pracy użyte zostały wysokorozdzielcze dane rentgenograficzne, na podstawie których rozwiązane i udokładnione zostały modele cząsteczkowe uwzgledniające szczegółową zmienność gęstości ładunku nadając im sens chemiczny i fizyczny. W udokładnianiu wysokorozdzielczym zastosowano multipolowy model Hansena-Coppensa, otrzymując w ten sposób reprezentacje molekuły będącą bazą do topologicznej analizy rozkładu gęstości elektronowej przy pomocy teorii atomów w cząsteczkach R.Badera. Za podstawę pracy został wybrany zestaw cząstek zawierających naukowo cenne oddziaływania międzycząsteczkowe. Związki te zawierają w swoich kryształach molekularnych interesujące przypadki silnych wiązań wodorowych, nietypowych wiązań halogenowych oraz chalkogenowych. W celu dalszego pogłębienia wiedzy i zrozumienia tych oddziaływań, wysokorozdzielcze badania rentgenograficzne wsparte zostały szeregiem kwantowochemicznych badań tychże systemów, rozszerzając możliwy wgląd w wybrane oddziaływania międzycząsteczkowe. Wiele z badanych związków posiadało w swej strukturze co najmniej jeden atom siarki, pierwiastek znany ze sprawiania trudności podczas wysokorozdzielczego udokładniania. Trudności te zostały z sukcesem pokonane, pozwalając na szczegółowy wgląd w topologię rozkładu gęstości oddziaływań obejmujących atom siarki. Zidentyfikowano i zbadano wzajemne wiązanie S··· S, dowodząc że taki angażujący dziurę σ kontakt może w rzeczy samej być wiązaniem międzycząsteczkowym. Podobnie, interakcja atomów chloru zależąca od drobnych zmienności w ich gęstości elektronowej została zidentyfikowana, zanalizowana i modelowana in silico. Analiza topologiczna rozkładu gęstości elektronowej prowadzona była zarówno w oparciu o dane dyfrakcyjne, jak i kwantowochemiczne. Oba podejścia wspierały i uzupełniały się˛ wzajemnie. Dane zebrane przy pomocy tych metod stanowiły podstawę˛ do zbudowania lepszego zrozumienia charakteru badanych oddziaływań niekowalencyjnych, jak również pozwalały na krzyżowa˛ weryfikacje˛ otrzymywanych wyników. W ramach tej pracy naukowej potwierdzono wzajemne wspieranie się oraz wzajemną weryfikacje˛ krystalograficznych i kwantowochemicznych modeli rozkładu gęstości elektronowej jako prawidłową i cenną strategię badawczą. Większość z badanych systemów była modelowana na podstawie danych rentgenograficznych odbiegających od idealnych, jednak pozwalających na otrzymanie wiarygodnych wyników pod wymogiem ostrożnego, rozsądnego udokładniania i kreatywnego podejścia do napotykanych problemów. Owocem tego procesu jest nowa, wieloetapowa procedura oparta o synergię metod obliczania rozkładu gęstości w oparciu o dane rentgenograficzne oraz obliczenia kwantowochemiczne. Opracowana procedura ma w sobie potencjał umożliwienia badań gęstościowych dla szerokiej grupy kryształów molekularnych dotychczas uważanych za niedostatecznie dobrej jakości na potrzeby wysokorozdzielczych badań dyfraktometrycznych. Noncovalent interatomic interactions are of prime interest for chemists, chemical physicists and pharmacologists ever since we understood the role which fine aspects of electron distribution play in branches of science like supramolecular chemistry or drug design. For the majority of branches of chemistry, recognizing causes and effects of variations in charge density distribution became indispensable. In solids, it is possible to derive charge density distribution from X-ray beam scattering if the irradiated substance is organised periodically. For sufficiently high quality data, the fine features of charge density distribution relevant for intermolec- ular interactions properties can be measured. In this work, high resolution X-ray diffraction data was used as basis for solving and refining molecular models that incorporated the variations in charge density in physically and chemically meaningful manner. Hansen-Coppens multipolar model was used in high-resolution refinement, obtaining a molecule representation that was further studied using topological analysis in conjunction with Bader’s atoms-in-molecules theory. A set of compounds that contain scientifically valuable cases of intermolecular interactions was chosen. These compounds contain research-worthy cases of strong hydrogen bonds, atypical halogen bonds, and chalcogen bonds. In order to further deepen the understanding of these interactions, high-order X-ray data refinement was supplemented with a series of quantum chemical studies of these systems, widening the possible scientific insight on chosen intermolecular interactions. Many of chosen compounds contained at least one sulphur atom, a chemical element notorious for challenging when present in system undergoing high-order refinement. The challenge has been successfully overcome, allowing for detailed insight into charge density topology of interactions containing sulphur. Reciprocal S··· S bond was found and analysed, proving that such σ -hole involving contact can be indeed binding. Similarly, an interaction of chlorine atoms depending on fine variations in charge density was identified, analysed and finally modelled in silico. Topological analysis of charge density distribution was based on both diffraction data as well as on quantum chemical studies, with two approaches supporting and com- plementary to each other. Data collected using these methods was used to build a better understanding of studied noncovalent interactions nature, as well as to cross verify the obtained results. During this work, mutual support and testability of crystallographic and quantum chemical approaches to charge density modelling was confirmed as a viable and valuable approach. Most of studied systems were modelled basing on less-than-perfect data sets that, whilst allowing for obtaining credible results, required careful and creative problem solving. In this process, a novel multistep procedure basing on synergy between diffraction and quantum chemical based charge density appproximation was applied. The developed procedure has the potential of enabling charge density studies for a plethora of molecular crystals that were previously considered insufficient for detailed diffraction data based analysis.
  • Item
    Zakres pamięci roboczej a regulacja emocji
    (2024) Kaczmarek, Lech; Parobkiewicz-Jasielska, Aleksandra. Promotor
    Niniejsza praca podejmuje tematykę zależności pomiędzy pamięcią roboczą a strategiami regulacji emocji. Pierwsze z przeprowadzonych badań (N = 65) miało na celu zweryfikowanie, czy osoby o większej pojemności pamięci roboczej częściej deklarują stosowanie strategii regulacji emocji, które silnie angażują zasoby poznawcze. Otrzymane wyniki wskazały na częstsze używanie strategii wiążących się ze zmianą sposobu oceny i myślenia o sytuacjach emocjonalnych przez osoby o lepszych wynikach w teście pamięci (Jasielska i in., 2015). Na podstawie rezultatów z badania pierwszego przeprowadzono badanie drugie (N = 92), które miało eksperymentalnie sprawdzić związki pomiędzy pamięcią roboczą a procesem regulacji emocji. Proces regulacji emocji obserwowano na trzech komponentach: fizjologicznym, doświadczeniowym i ekspresyjnym. Hipoteza mówiąca o mniejszym natężeniu przeżywanych emocji u uczestników z wyższymi wynikami w teście pamięci operacyjnej nie została potwierdzona. Analizowane parametry zmienności rytmu serca (LF i HF) nie dały jednoznacznych wyników. W pracy przedstawiono możliwe przyczyny braku oczekiwanych różnic. Zakładana mniejsza intensywność przeżywanych emocji przez osoby o większej pojemności pamięci roboczej została potwierdzona. Osoby te deklarowały odczuwanie takich emocji jak wstręt i smutek z mniejszym natężeniem, a także bardziej dystansowały się od treści emocjonalnych. Hipoteza, zakładająca wyrażanie mniejszego natężenia przeżywanej emocji przez osoby o wyższych wynikach w teście pamięci, znalazła potwierdzenie. Większą ilość epizodów ekspresji afektu zaobserwowano u osób o mniejszej pojemności operacyjnej pamięci roboczej. Wyniki przeprowadzonych badań wskazują na zróżnicowanie przebiegu procesów regulacji emocji pomiędzy osobami o większej i mniejszej pojemności operacyjnej pamięci roboczej. Różnice te są szczególnie widoczne w strategiach regulacji emocji polegających na przeformułowaniu lub zmianie oceny sytuacji emocjonalnej. Strategie te wymagają dokonywania operacji na materiale emocjonalnym przy jednoczesnym przechowywaniu treści w pamięci. Za wykonywanie podobnych zadań na materiale werbalno-liczbowym odpowiedziana jest pamięć robocza. Wskazuje to na podobieństwo obydwu mechanizmów. W niniejszej pracy otrzymane wyniki interpretowane są w kontekście głównych teorii pamięci roboczej oraz procesu regulacji emocji. This study focuses on the relationship between working memory and emotion regulation strategies. The first conducted study (N = 65) aimed to verify whether individuals with higher working memory capacity more frequently report using emotion regulation strategies that heavily engage cognitive resources. Results indicated a more frequent usage of strategies involving changes in appraisal of emotional situations among individuals with higher memory test score. Based on the findings from the first study, a second study was conducted (N = 92) to experimentally examine the relationships between working memory and the process of emotion regulation. The process of emotion regulation was measured across three components of emotion: physiological arousal, conscious experience, and expressive behaviors. The hypothesis suggesting lower intensity of physiological arousal among participants with higher scores on the working memory test was not confirmed. The analyzed parameters of heart rate variability (LF and HF) did not yield conclusive results. Possible reasons for the lack of expected differences are discussed in the study. The postulated lesser intensity of experienced emotions among individuals with greater working memory capacity was confirmed. These individuals reported experiencing emotions such as disgust and sadness with lower intensity and also exhibited greater emotional distancing. The hypothesis suggesting less intense expression of experienced emotions by individuals with higher scores on the working memory test was confirmed. A greater number of expressive behaviors were observed among individuals with lower working memory capacity. Results of the conducted studies indicate differences in the processes of emotion regulation between individuals with higher and lower working memory capacity. These differences are particularly evident in emotion regulation strategies involving cognitive reappraisal or change in the evaluation of emotional situations. These strategies require operating on emotional material while simultaneously storing content in memory. Working memory is responsible for performing similar tasks with verbal-numerical content, suggesting the similarity of both mechanisms. The results are interpreted in relation to major working memory and emotion regulation theories.
  • Item
    Mediacja jako alternatywna forma rozwiązywania konfliktów wśród młodzieży w Gruzji – perspektywa socjopedagogiczna
    (2024) Bibiluri, Megi; Cybal-Michalska, Agnieszka. Promotor; Jankowiak, Barbara. Promotorka pomocnicza
    Prezentowana praca koncentruje się na praktyce stosowania mediacji, ze szczególnym uwzględnieniem mediacji rówieśniczych. Przedstawia dostępną wiedzę o rozwoju tej dziedziny w Gruzji na podstawie szczegółowej analizy realizowanych projektów. W pracy zebrano teoretyczne podstawy mediacji i jej praktyczne zastosowania w tym państwie. Duże znaczenie ma też wypracowanie rekomendacji dotyczących mediacji rówieśniczych w systemie edukacji formalnej i pozaformalnej w Gruzji. Praca doktorska składa się z czterech rozdziałów. Pierwszy z nich wprowadza w podejmowaną tematykę. Zawarto w nim genezę alternatywnych sposobów rozstrzygania sporów. przybliżono różne podejścia w definiowaniu mediacji. W drugim rozdziale przedstawiono formalnoprawne zasady funkcjonowania mediacji w Gruzji. Kolejny rozdział ukazuje mediację jako szczególną formę rozwiązywania konfliktów wśród młodzieży, jej rodzaje oraz możliwe sposoby jej prowadzenia. Ostatni rozdział pracy doktorskiej poświęcony jest analizie działalności praktycznej mającej na celu rozwój mediacji w Gruzji. Opisując działania prowadzone przez autorkę w zakresie rozwoju mediacji w Gruzji, autorka w czwartym rozdziale koncentruje się na omówieniu trzech projektów, mających kluczowe znaczenie dla rozwoju mediacji w Gruzji. Projekty realizowano przy wykorzystaniu polskich doświadczeń mediacyjnych i z udziałem polskich ekspertów. The doctoral dissertation presented here focuses on the practice of mediation, with particular emphasis on peer mediation. Dissertation presents the available knowledge about the development of this field in Georgia based on a detailed analysis of implemented projects. The dissertation brings together the theoretical foundations of mediation and its practical applications in the country. Also of great importance is the development of recommendations for peer mediation in the formal and non-formal education system in Georgia. The dissertation consists of four chapters. The first one introduces the subject matter under consideration. It contains the genesis of alternative dispute resolution. Different approaches in defining mediation are approximated. The second chapter presents the formal-legal principles of mediation in Georgia. The next chapter shows mediation as a special form of conflict resolution among young people, its types and possible ways of conducting it. The last chapter of the dissertation is devoted to the analysis of practical activities aimed at the development of mediation in Georgia. Describing the activities carried out by the author in the development of mediation in Georgia, the author in the fourth chapter focuses on discussing three projects of key importance for the development of mediation in Georgia. The projects were implemented using Polish mediation experience and with the participation of Polish experts. Wydział Studiów Edukacyjnych
  • Item
    Konsekwencje przemian społecznych i kulturowych na Ziemiach Zachodnich i Północnych Polski
    (2024) Słowiński, Marcin Rafał; Main, Izabella. Promotor
    W pracy podejmuję pytania podstawowe: kim byli zasiedlający Ziemie Zachodnie i Północne Polski, skąd pochodzili, dlaczego tam przybyli a następnie jakie to miało skutki w kontekście integracji, zakorzeniania się oraz budowania tożsamości zarówno wtedy, jak również w kolejnych pokoleniach. Owe pytania umiejscawiam w układzie zależności czynników związanych z procesami integracyjnymi i tożsamościowymi oraz obszarami dotyczącymi ogólnie rozumianego rozwoju (społecznego, kulturowego, gospodarczego) tj. innowacyjności gospodarczej/regionalnej, przestępczości i ruchliwości społecznej analizowanych przeze mnie w odniesieniu do kapitałów społecznego, kulturowe i kreatywnego. To sprawia, że możliwe będzie uzyskanie względnie całościowego obrazu konsekwencji przemian społecznych i kulturowych, które miały miejsce w regionach osiedleńczych Polski po II wojnie światowej, In my doctora! dissertation, I address fundamental questions: who were the settlers of the Western and Northern Lands of Poland, where did they come from, why did they come there, and what were the consequences in the context of integration, rooting, and identity building, both then and in subsequent generations. I place these questions within the framework of the relationships between factors related to integration and identity processes and areas concerning generally understood development (social, cultural, economic), i.e. economic/regional innovation, crime, and social mobility, analyzed in relation to social, cultural, and creative capitals. This allows me to obtain a relatively complete picture of the consequences of the social and cultural transformations that took place in the settlement regions of Poland after World War II.