Doktoraty 2010-2025 /dostęp otwarty/

Permanent URI for this collectionhttps://repozytorium.amu.edu.pl/handle/10593/357

Browse

Now showing 1 - 20 of 1010

Medycyna obozowa w KL Stutthof
(2025) Okoniewska, Katarzyna; Jankowiak, Stanisław. Promotor
Tematem niniejszej rozprawy doktorskiej jest medycyna obozowa w obozie koncentracyjnym Stutthof – dziedzina dość odrębna, mająca jednak ogromny wpływ na życie więźniów obozów koncentracyjnych. Temat ten nie był dotychczas tak szeroko i szczegółowo opisany. Główną bazą źródłową była dokumentacja archiwalna Muzeum Stutthof, m.in. listy transportowe, akta osobowe, akty zgonów, korespondencja dotycząca zaopatrzenia szpitala w leki, sprzęt medyczny, materiały opatrunkowe i żywność, a także rozkazy komendanta, statystyki szpitalne i księga chorych. Dzięki nim wyłonił się obraz działań niemieckich lekarzy i sanitariuszy w KL Stutthof. Obóz został założony 2 września 1939 r. na zalesionym terenie w pobliżu wsi Stutthof (Sztutowo), która była częścią Wolnego Miasta Gdańska. Teren obozu był otoczony ze wszystkich stron bagnami, a prócz tego porośnięty gęstym lasem sosnowym, co skutecznie maskowało obiekt. Szpitalem kierował lekarz naczelny, który odpowiadał za warunki sanitarne i zdrowotne. Podlegał mu cały personel szpitala w placówce macierzystej i w podobozach. Lekarze SS byli odpowiedzialni za podpisywanie aktów zgonu, leczenie więźniów zdolnych do pracy i eliminowanie chorych. Ich obecność była również obowiązkowa przy wymierzaniu kar i przy egzekucjach. Opiekę medyczną nad chorymi sprawowali sanitariusze, którzy nie mieli wykształcenia medycznego - brali oni udział przede wszystkim w selekcjach i zabijaniu pacjentów. Szpital podzielony był na dwa oddziały: jeden dla załogi SS i drugi dla więźniów. W sekcji SS dbano o zdrowie członków i dokładano wszelkich starań, aby uratować życie każdego rannego. W przypadku szpitala więźniarskiego było inaczej, ponieważ jego głównym celem był udział w eksterminacji więźniów, a nie poprawa ich zdrowia lub zmniejszenie śmiertelności. Wobec pacjentów stosowano przemoc fizyczną i psychiczną, dlatego woleli oni iść do pracy, niż zgłosić się do szpitala pomimo wysokiej gorączki, bólu brzucha lub poważnej choroby skóry. Celem szpitala i lekarzy było także odizolowanie osób z chorobami zakaźnymi, aby zapobiec epidemiom, które mogłyby zagrozić zdrowiu załogi SS lub okolicznej niemieckiej ludności cywilnej. Szpital był miejscem, z którego pacjentów kierowano na śmiertelny zastrzyk fenolu lub do komory gazowej. Sytuacja poprawiła się w drugiej połowie 1943 r. dzięki działaniom polskich lekarzy, którzy byli również więźniami i od tego momentu stanowili większość personelu medycznego. Starali się oni zapewnić opiekę chorym, opracowali własne metody leczenia różnych chorób i oferowali wsparcie każdemu, kto tego potrzebował. Głównym problemem dla wszystkich więźniów był głód. Racje żywnościowe dla ciężko pracujących ludzi były niewystarczające do podtrzymania podstawowych funkcji organizmu i były tak obliczone, że przetrwanie w obozie było możliwe tylko przez ok. trzy miesiące. Dla większości więźniów maksymalna wartość odżywcza wynosiła 1300 kalorii. Wyjątkiem byli więźniowie żydowscy, dla których ilość ta została zmniejszona do mniej niż 1000 kalorii. Głód i choroba głodowa skłaniały osadzonych do kradzieży jedzenia, a to jedynie przynosiło im dodatkowe kłopoty, ponieważ każda próba zdobycia pożywienia była karana przez załogę obozu. Kary obejmowały redukcję racji żywnościowych lub całkowite pozbawienie pokarmu, co często skutkowało śmiercią. Niedożywienie poważnie osłabiało organizm i prowadziło wielu więźniów do powolnej i bolesnej śmierci. Choroby dodatkowo przyczyniały się do osłabienia więźniów. Epidemie tyfusu wybuchały w obozie kilkakrotnie – po raz pierwszy na początku 1940 r., a następnie regularnie powracały - pod postacią tyfusu plamistego, brzusznego lub paratyfusu. Podstawowym środkiem zaradczym było odwszawianie, ale z czasem stało się ono niewystarczające. Od 1942 r. w walce z chorobą zaczęto stosować szczepienia, które wcześniej były testowane na osadzonych celem sprawdzenia jakości preparatu. W kwietniu 1943 r. epidemia tyfusu rozprzestrzeniła się nawet w sąsiedniej wsi Stegnie – zarządzono wówczas kwarantannę i wydano rozkaz zobowiązujący wszystkich do przestrzegania higieny osobistej, zachowania czystości w latrynach i niezezwalający na picie nieprzegotowanej wody. Epidemia ta pozostawiła po sobie trwały ślad w pamięci więźniów, głównie ze względu na liczbę insektów, która opanowała obóz. Ostatnia epidemia wybuchła jesienią 1944 r. i trwała do końca działalności obozu – odbierała życie podczas ewakuacji, a także tym, którzy czekali na wyzwolenie w obozie. Trudną sytuację osadzonych pogarszał fakt, że w placówce najprawdopodobniej przeprowadzano eksperymenty pseudomedyczne, m.in. sterylizację, doświadczenia z flegmoną i różne zabiegi chirurgiczne. Służyły one potrzebom niemieckiej armii i lekarzy SS, którzy dzięki nim zdobyli wiedzę i praktykę medyczną. Wielu więźniów zmarło wskutek zabiegów, a ci, którzy przeżyli, byli okaleczeni do końca życia. Obóz koncentracyjny Stutthof został wyzwolony 9 maja 1945 r. Liczbę ofiar szacuje się na ok. 65 000, z czego ok. 28 000 to Żydzi. The subject of this doctoral dissertation is camp medicine in the Stutthof concentration camp – a rather separate field that had a huge impact on the lives of the camp’s inmates. This subject has not been so widely and so extensively studied before. The main source base for my doctoral dissertation was the archive documentation of the Stutthof Museum. This included: transport lists, personal files, death certificates, correspondence concerning the hospital's supply of medicines, medical equipment, dressing materials and food, orders of the commandant, hospital statistics and the book of diseases. Thanks to these sources, a picture of the activities of the German doctors and orderlies in the Stutthof concentration camp emerged, as well as the extreme situations the prisoners found themselves in. Stutthof concentration camp was established by Nazi Germany on 2 September 1939 in a wooded area near the village of Stutthof (Sztutowo), which was a part of Free City of Gdańsk. The camp area was surrounded on all sides by swamps and covered with a dense pine forest, which effectively camouflaged the facility. The hospital was headed by a chief physician, who was responsible for sanitary and health conditions. The entire hospital staff was subordinate to him, including those in the sub-camps of the main facility. SS doctors were responsible for signing death certificates, treating inmates who were able to work and eliminating inmates who were terminally ill. Their presence was also compulsory for punishments and executions. Medical care was provided by orderlies who had no medical education, they took part in selections and killing of patients. The hospital was divided into two wards: one for the SS and the other for prisoner patients. In the SS section members’ health was carefully maintained and every effort was made to save life of each injured person. In the case of the prisoners’ hospital everything was different, because its main purpose was to participate in the extermination of inmates rather than to improve their health or reduce mortality among the sick. Physical and psychological violence was used against patients, so they often preferred to stay in the camp rather than go to the hospital - they went to work despite high fever, stomach ache or serious skin disease. The goal of both – the hospital and the doctors – was to isolate those suffering from infectious disease to prevent epidemics that could endanger the SS crew or the surrounding German civilian population. The hospital was a place from which patients were sent for a lethal injection of phenol or to the gas chamber. The situation improved in the second half of 1943 due to the activities of Polish doctors who were also prisoners and who from that point made up the majority of the medical staff. They tried to provide care for the sick, developed their own methods for treating various illnesses and offered support to anyone in need. The main problem for all prisoners was hunger. Food rations for hard working people were insufficient to sustain basic bodily functions and they were calculated in such way that survival in the camp was possible for only three months. For most prisoners the maximum nutritional value was 1300 calories. The exception was Jewish prisoners, for whom this amount was reduced to less than 1000 calories. Hunger and starvation disease led prisoners to steal food, which only brought further trouble, as any attempt to obtain extra food was punishable by the camp crew. These punishments included ration reductions or complete deprivation of food, which often resulted in death. Malnutrition severly weakened the body and led many prisoners to a slow and painful death. Diseases further contributed to the weakening of prisoners. Typhus epidemics broke out in the camp several times – for the first time in early 1940 and then regularly returned for various reasons in the form of epidemic typhus, typhoid fever or paratyphoid fever. The primary countermeasure was delosuing, but over time it became insufficient. Since 1942 SS staff had started to use injections against typhus on themselves, which were previously tested on inmates to check the quality of the preparations. In April 1943, the typhoid epidemic spread to the neighbouring village of Stegna - a quarantine was then introduced and an order issued requiring everyone to keep personal hygiene, latrines clean and not to drink unboiled water. This epidemic has left an indelible mark on the memory of the prisoners, mainly due to the number of insects that took over the camp. The last epidemic broke out in the fall of 1944 and had lasted until the end of the camp's activities - took lives during the evacuation and subsequently among those who waited for liberation in the camp. The prisoners’ difficult situation had been made worse by the fact that medical experiments such as: sterilization, experiences in phlegmon and various surgical procedures were probable carried out at the facility. They served the needs of the German army and SS doctors, who gained medical knowledge and practice thanks to them. Many prisoners died as a result of the procedures, those who survived were mutilated for the rest of their lives. Stutthof concentration camp was the last camp liberated by the Allies, on 9 May 1945. It is estimated that 110 000 people had been deported to the camp in the course of its existence. About 65 000 prisoners died there as a result of starvation, epidemics, extreme labour conditions, brutal evacuations, and a lack of medical attention. 28 000 of those who died were Jews.
Nowe metody kontroli fal spinowych z wykorzystaniem strukturyzacji i złożonej geometrii nanostruktur ferromagnetycznych
(2025) Gołębiewski, Mateusz; Krawczyk, Maciej. Promotor; Gruszecki, Paweł. Promotor pomocniczy
Rozprawa poświęcona jest badaniu możliwości kontrolowania fal spinowych w ferromagnetykach poprzez inżynierię struktur geometrycznych i ich wymiarowości. W oparciu o zaawansowane symulacje mikromagnetyczne (MuMax3, COMSOL Multiphysics, tetmag) omówiono wpływ różnych struktur – od jednowymiarowych macierzy nanodziur po trójwymiarowe sieci gyroidalne – na propagację, dyspersję i lokalizację fal spinowych. Po raz pierwszy teoretycznie zbadano efekt Talbota dla fal spinowych oraz wskazano jego potencjał w zastosowaniach magnonicznych. Wykazano, że precyzyjne kształtowanie geometrii umożliwia inżynierię pasmową, wzmacnianie efektów brzegowych i indukowanie powierzchniowych modów rezonansu ferromagnetycznego, przełączalnych zewnętrznym polem magnetycznym. Praca łączy teorię, modelowanie i współpracę eksperymentalną, prezentując nowe koncepcje projektowania nanostruktur o wysokiej funkcjonalności, mogących stanowić podstawę przyszłych urządzeń magnonicznych i spintronicznych o obniżonym zapotrzebowaniu energetycznym. This dissertation explores the control of spin waves in ferromagnetic materials through the engineering of geometric structures and their dimensionality. Utilizing advanced micromagnetic simulations (MuMax3, COMSOL Multiphysics, tetmag), it examines the influence of various architectures – from one-dimensional arrays of antidots to fully three-dimensional gyroid networks – on the propagation, dispersion, and localization of spin waves. The Talbot effect for spin waves is theoretically demonstrated for the first time, highlighting its potential in magnonic computing applications. The findings show that precise geometric design facilitates band structure engineering, enhances edge-related phenomena, and enables the induction of surface-localized ferromagnetic resonance modes that can be switched by an external magnetic field. Integrating theoretical analysis, numerical modeling, and experimental collaboration, the work presents innovative strategies for designing highly functional nanostructures that could underpin next-generation magnonic and spintronic devices with significantly reduced energy demands.
Struktury deformacyjne powstałe w efekcie upłynnienia osadu – podejście doświadczalne
(2025) Świątek, Szymon; Pisarska-Jamroży, Małgorzata. Promotor; Lewińska, Karolina. Promotor
osadu to proces, w którym wskutek nagłego wzrostu ciśnienia porowego w nawodnionych osadach nieskonsolidowanych dochodzi do chwilowej utraty kontaktów międzyziarnowych. W efekcie tego, osad zaczyna zachowywać się jak ciecz, co prowadzi do jego mobilizacji i powstania charakterystycznych struktur deformacyjnych. Zjawisko to odgrywa istotną rolę zarówno we współczesnych procesach sedymentacyjnych, jak i w interpretacji dawnych zdarzeń naturalnych, takich jak trzęsienia ziemi. Celem rozprawy było zbadanie warunków sprzyjających upłynnieniu osadu oraz określenie, czy i w jakim stopniu może ono wystąpić nawet przy słabszych wstrząsach sejsmicznych, niż dotychczas uznawane za krytyczne (powyżej magnitudy 4,2). Przeprowadzone badania objęły zarówno dokumentację terenową struktur deformacyjnych, jak i kontrolowane doświadczenia laboratoryjne. Próbki osadów poddano analizie teksturalnej i statystycznej, a ich podatność na upłynnienie była testowana w warunkach symulowanych wstrząsów sejsmicznych. Doświadczenia przeprowadzono w zróżnicowanych warunkach chemicznych, m.in. z zastosowaniem wody o różnym stopniu mineralizacji oraz z dodatkiem związków żelaza. Wyniki pokazały, że szczególnie istotną rolę w procesie upłynnienia odgrywa frakcja pylasta – jej wysoka zawartość sprzyja mobilizacji osadu, nawet przy niskiej zawartości iłu i niewielkim udziale piasku. Co więcej, wykazano, że upłynnienie może być inicjowane już przy magnitudzie M~3,5, czyli niższej niż dotychczas zakładano. Nowym i istotnym elementem badań była również analiza mikroskopowa, która ujawniła obecność mikropęknięć i śladów korozji na ziarnach kwarcu, a także, co szczególnie interesujące, osadzania się złota w szczelinach powstałych w wyniku wstrząsu. Sugeruje to, że drgania sejsmiczne mogą inicjować mikroobieg cieczy porowej, sprzyjając mobilizacji metali i ich wtórnej krystalizacji. Tego typu zapis może stanowić trwały ślad w strukturze mineralnej osadu, otwierając nowe perspektywy dla badań paleosejsmologicznych. Rozprawa doktorska ukazuje, że proces upłynnienia osadu jest znacznie bardziej złożony i wieloczynnikowy, niż dotąd sugerowano. Proces ten obejmuje nie tylko mechaniczne właściwości osadu i siłę drgań, lecz także jego teksturę, stan nawodnienia oraz warunki chemiczne. Wyniki badań wnoszą nową jakość do rozpoznawania sejsmogenicznych struktur deformacyjnych i mogą znaleźć zastosowanie zarówno w rekonstrukcjach zdarzeń sejsmicznych, jak i w geologii inżynierskiej. Odkrycia te mogą mieć istotne znaczenie dla aktualizacji map zagrożeń sejsmicznych. Sediment liquefaction is a process in which, as a result of a sudden increase in pore pressure within water-saturated, unconsolidated sediments, intergranular contacts are temporarily lost. As a consequence, the sediment begins to behave like a fluid, leading to its mobilization and the formation of characteristic deformation structures. This phenomenon plays a significant role both in modern sedimentary processes and in the interpretation of past natural events, such as earthquakes. The aim of this dissertation was to investigate the conditions that promote sediment liquefaction and to determine whether it can occur under weaker seismic shocks than previously considered critical (i.e., those exceeding magnitude 4.2). The research included both field documentation of deformation structures and controlled laboratory experiments. Sediment samples were subjected to textural and statistical analyses, and their susceptibility to liquefaction was tested under simulated seismic shock conditions. The experiments were conducted in varied chemical environments, including the use of water with different degrees of mineralization and the addition of iron compounds. The results showed that the silt fraction plays a particularly important role in the liquefaction process, its high content promotes sediment mobilization, even when clay content is low and sand is present only in small amounts. Furthermore, it was demonstrated that liquefaction can be triggered at magnitudes as low as M~3.5, which is below the threshold previously assumed in the literature. A novel and important aspect of the research was also the microscopic analysis, which revealed the presence of microcracks and signs of chemical corrosion in quartz grains, as well as, most notably, the occurrence of gold precipitated in fractures formed during the shock. This suggests that seismic vibrations may initiate a micro-circulation of pore fluids enriched in chemical elements, promoting the mobilization of metals and their secondary crystallization. Such a record may constitute a durable geochemical signal preserved in the mineral structure of the sediment, opening new perspectives in paleoseismological studies. This doctoral dissertation demonstrates that the liquefaction process is far more complex and multi-factorial than previously suggested. It involves not only the mechanical properties of sediments and the intensity of seismic vibrations but also textural parameters, water saturation, and chemical conditions. The results of the study contribute new insights into the recognition of seismogenic deformation structures and may find application in the reconstruction of seismic events as well as in engineering geology and geohazard assessment.
Przedstawienie dialektów we współczesnej prozie niemieckiej i japońskiej w świetle koncepcji ideologii językowych
(2025) Jaśkiewicz, Hanna Alina; Wicherkiewic, Tomasz. Promotor; Jarosz, Aleksandra. Promotor pomocniczy
Rozprawa poświęcona jest analizie ideologii językowych odzwierciedlonych w literackich przedstawieniach dialektów bawarskiego, górnosaksońskiego, Kansai i Tōhoku w prozie niemieckiej i japońskiej z lat 1980-2024. Choć procesy standaryzacji językowej w Niemczech i Japonii rozpoczęły się już w XIX wieku, dialekty wciąż odgrywają istotną rolę społeczną i kulturową, a ich postrzeganie pozostaje niedostatecznie zbadane. Część teoretyczna pracy omawia dotychczasowe podejścia badawcze (narratologiczne, stylistyczne, socjolingwistyczne) oraz kluczowe pojęcia, takie jak dialekt, ideologia i polityka językowa. Następnie przedstawiono sytuację językową w obu krajach, historię standaryzacji oraz charakterystykę analizowanych dialektów. W części analitycznej ukazano sposób literackiego przedstawiania poszczególnych odmian, ich funkcje, konteksty użycia i motywacje autorów. Analiza porównawcza pozwoliła stwierdzić, że dialekty są konsekwentnie przedstawiane jako odmiany nacechowane wobec neutralnego języka standardowego, co potwierdza dominację ideologii języka standardowego w Niemczech i Japonii. W literaturze japońskiej widoczne jest jednak większe zainteresowanie przełamywaniem stereotypów, co może świadczyć o rosnącym wpływie ideologii antystandaryzacji. Widoczny jest też wpływ prestiżu danej odmiany: dialekty o niższym prestiżu częściej obciążane są negatywnymi konotacjami społecznymi. The dissertation examines language ideologies reflected in literary representations of the Bavarian, Upper Saxon, Kansai, and Tōhoku dialects in German and Japanese prose from 1980 to 2024. Although linguistic standardization in Germany and Japan began in the 19th century, dialects still play a significant social and cultural role, and their perception remains insufficiently studied. The theoretical part discusses previous approaches (narratological, stylistic, sociolinguistic) and key concepts such as dialect, ideology, and language policy. It also outlines the linguistic situation in both countries, the history of standardization, and the characteristics of the analyzed dialects. The analytical part explores how these varieties are represented in literature, their functions, contexts of use, and authors’ motivations. Comparative analysis shows that dialects are consistently portrayed as marked varieties in relation to the neutral standard language, confirming the dominance of standard language ideology in both Germany and Japan. Japanese literature, however, shows greater interest in challenging stereotypical perceptions of dialects, indicating a growing influence of anti-standardization ideologies. The prestige of each variety also affects its portrayal: lower-prestige dialects are often burdened with negative social connotations.
Związek genów układu odpornościowego nornicy rudej (Clethrionomys glareolus) z genami białek powierzchniowych krętków Borrelia afzelii
(2025) Różańska-Wróbel, Joanna; Radwan, Jacek. Promotor
Interakcje między żywicielami i pasożytami prowadzą do ich współzależnej ewolucji, kształtując zmienność genetyczną, strukturę populacji oraz rozprzestrzenianie się chorób. Niniejsza praca analizuje oddziaływania pomiędzy genami gospodarza i pasożyta oraz odpowiedź transkryptomu gospodarza na infekcję. Badania przeprowadzono w naturalnym systemie nornicy rudej (Clethrionomys glareolus) i infekującej ją bakterii Borrelia afzelii. W pierwszym rozdziale badano związek między wariantami genów MHC klasy II nornic, a wariantami genów kodujących białko powierzchniowe OspC krętków Borrelia. Stwierdzono, że allele MHC mogą kształtować specyficzną dla wariantu odpowiedź immunologiczną na białko OspC, co jest zgodne z założeniami koewolucji gospodarz pasożyt. W drugim rozdziale analizowano geny kodujące czynnik H (CFH) u nornic i gen ospE bakterii. Wykryto, że gen ospE ewoluuje pod wpływem działania doboru pozytywnego, nie stwierdzono jednak zależności między wariantami genów CFH i ospE. Trzeci rozdział, oparty na analizie transkryptomu nornic, wykazał u zainfekowanych gryzoni aktywację nabytej odpowiedzi odpornościowej (w szczególności związanej z funkcjonowaniem limfocytów B i produkcją przeciwciał), obniżenie odpowiedzi prozapalnej w porównaniu z tą opisywaną u ludzi lub myszy laboratoryjnych oraz zmiany w ekspresji genów związanych z macierzą pozakomórkową i procesami neurodegeneracyjnymi. Uzyskane wyniki sugerują strategię tolerancji na infekcję oraz odsłaniają genetyczne podstawy koewolucji w naturalnym układzie żywiciel-patogen. Interactions between hosts and parasites drive their coevolution, shaping genetic variation, population structure, and disease dynamics. This dissertation investigates host-pathogen gene associations and host transcriptomic response to infection. The study focuses on the natural system of the bank vole (Clethrionomys glareolus) and the bacterium Borrelia afzelii. The first chapter examines associations between bank vole MHC class II gene variants and variants of the ospC gene of B. afzelii. The findings suggest that MHC alleles may shape variant-specific immune responses to Borrelia OspC, consistent with host-pathogen coevolution. The second chapter analyses vole genes encoding complement factor H (CFH) and the bacterial ospE gene. While ospE showed signs of positive selection, no association between CFH and ospE variants was found. The third chapter, based on transcriptomic analysis, shows that infected voles activate adaptive immune responses (particularly those related to B cells and antibody production), exhibit reduced pro-inflammatory responses compared to humans or lab mice, and display changes in expression of genes related to the extracellular matrix and neurodegenerative pathways. These results suggest a tolerance strategy of reservoir hosts to infection and highlight the genetic basis of coevolution in a natural host-pathogen system.
Selektywny humanitaryzm w polskiej polityce azylowej i jego wpływ na działalność międzynarodowych organizacji humanitarnych w kontekście kryzysów migracyjnych w Polsce w latach 2021-2023
(2025) Bogucewicz, Magdalena; Potyrała, Anna. Promotor
W rozprawie podjęto analizę problemu badawczego w obrębie polskiej polityki azylowej oraz reakcji państwa na kryzysy migracyjne w latach 2021-2023. Celem badawczym przeprowadzonych rozważań było sprecyzowanie przyczyn i przejawów podwójnych standardów w dostępie do procedur związanych z udzielaniem ochrony międzynarodowej w Polsce oraz określenie w sposób empiryczny ich wpływu na działalność INGOs w kontekście kryzysów migracyjnych na polskiej granicy z Białorusią i Ukrainą. W badaniach wprowadzono pojęcie selektywnego humanitaryzmu, odnoszące się do zróżnicowanego dostępu do procedur ubiegania się o ochronę międzynarodową oraz pomocy humanitarnej. The dissertation analyzes the research problem within Polish asylum policy and the state's response to migration crises in the years 2021-2023. The research aim was to clarify the causes and manifestations of dual standards in access to procedures related to granting international protection in Poland, and empirically determine their impact on the activities of INGOs in the context of migration crises on Poland’s borders with Belarus and Ukraine. The concept of selective humanitarianism was introduced in the study, referring to the differentiated access to procedures for seeking international protection and humanitarian assistance.
Polityzacja Telewizji Polskiej jako instrument realizacji polityki historycznej Prawa i Sprawiedliwości
(2025) Użarowska, Beata; Piontek, Dorota. Promotor; Lipiński, Artur. Promotor
Niniejsza praca doktorska analizuje, jak polityzacja Telewizji Polskiej (TVP) pod rządami PiS realizowała rolę aktora pamięci w ramach polityki historycznej. Praca łączy politologię (polityka historyczna, pamięć zbiorowa, polityzacja mediów) z medioznawstwem (rola mediów publicznych w komunikowaniu politycznym, percepcja odbiorców). Głównym problemem badania jest realizowanie roli aktora pamięci przez spolityzowane media publiczne, z naciskiem na kształtowanie pamięci zbiorowej jako narzędzia budowy tożsamości narodowej i legitymizacji władzy. Analizowana jest liczba i tematyka programów historycznych emitowanych przez TVP w latach rządów PiS oraz gatunki rozrywkowe używane do ich prezentacji. Oceniono także reakcje odbiorców na audycje historyczne pod kątem ich zdolności do przekazywania wiedzy historycznej i postrzeganego obiektywizmu. Praca formułuje hipotezy dotyczące roli TVP jako narzędzia polityki historycznej PiS, bada eksponowane tematy związane z historią Polski oraz analizuje percepcję odbiorców wobec przekazów historycznych. Pierwszy rozdział omawia podejścia do badań nad pamięcią, drugi – rolę mediów publicznych w komunikacji politycznej, trzeci – analizuje programy TVP, a czwarty bada opinie odbiorców. Zakończenie podkreśla rolę TVP w kształtowaniu pamięci narodowej zgodnie z narracją PiS, szczególnie poprzez audycje o II wojnie światowej i PRL, promujące wartości patriotyczne i antykomunistyczne. This doctoral dissertation examines how the politicization of Polish Public Television (TVP) under the Law and Justice Party (PiS) served as a memory actor within historical policy. The study integrates political science (historical policy, collective memory, media politicization) with media studies (the role of public media in political communication, audience perception). The primary issue explored is the role of politicized public media in shaping collective memory as a tool for building national identity and legitimizing power. The research analyzes the number and themes of historical programs broadcast by TVP during the PiS administration, along with the entertainment genres employed for their presentation. Audience reactions to these historical broadcasts are also evaluated in terms of their capacity to convey historical knowledge and perceived objectivity. The dissertation formulates hypotheses about TVP's role as an instrument of PiS's historical policy, investigates prominent themes related to Polish history, and analyzes audience perceptions of historical narratives. The first chapter discusses various approaches to memory studies, the second focuses on the functions of public media in political communication, the third analyzes TVP's programming, and the fourth examines audience opinions. The conclusion underscores TVP's role in shaping national memory according to the PiS narrative, particularly through broadcasts about World War II and the Communist era, promoting patriotic and anti-communist values.
Informacja w internecie: zawartość polskich mediów informacyjnych online w kontekście oddziaływania nowych technologii
(2025) Dopierała-Kalińska, Weronika; Ossowski, Szymon. Promotor
Rozprawa doktorska bada oddziaływanie nowych technologii na polskie media online. Praca skupia się na relacjach między technologią, społeczeństwem i informacją, opierając się na teorii determinizmu technologicznego i koncepcji konstruktywizmu społecznego. Celem jest określenie wzajemnych zależności między procesami przetwarzania, przekazywania i produkcji informacji oraz zidentyfikowanie różnic w mediach online, wynikających z technologicznych i społecznych wpływów. Rozprawa obejmuje pięć rozdziałów. Pierwszy omawia teoretyczne podstawy wpływu technologii na media, drugi analizuje przetwarzanie informacji w kontekście konwergencji mediów, a trzeci koncentruje się na produkcji treści i ewolucji dziennikarstwa w cyfrowym środowisku. Czwarty rozdział bada interaktywność polskich portali informacyjnych, a piąty analizuje kompetencje wymagane od dziennikarzy w środowisku online. Praca wykorzystuje metodologię mieszaną, łączącą analizę zawartości, wywiady pogłębione i desk research, co pozwala na wszechstronną ocenę wpływu technologii na media. Autorka wskazuje, że nowe technologie nie tylko kształtują funkcjonowanie mediów, ale są również poddawane społecznym interpretacjom. Rozwój interaktywności zmienia tradycyjne modele komunikacji, co wymaga od społeczeństwa rozwinięcia kompetencji medialnych. Praca dostarcza ważnych wniosków dotyczących przyszłego rozwoju mediów i ich roli edukacyjnej. The doctoral dissertation examines the impact of new technologies on Polish online media. It focuses on the relationships between technology, society, and information, drawing on the theory of technological determinism and the concept of social constructivism. The aim is to determine the interdependencies among information processing, transmission, and production processes, as well as to identify differences in online media arising from technological and social influences. The dissertation consists of five chapters. The first discusses the theoretical foundations of technology's influence on media; the second analyzes information processing in the context of media convergence; and the third focuses on content production and the evolution of journalism in a digital environment. The fourth chapter examines the interactivity of Polish news portals, while the fifth analyzes the skills required of journalists in the online environment. The study employs a mixed methodology, combining content analysis, in-depth interviews, and desk research, which allows for a comprehensive assessment of technology's impact on media. The author indicates that new technologies not only shape media functioning but are also subject to social interpretations. The development of interactivity transforms traditional communication models, necessitating the enhancement of media literacy within society. The dissertation provides important insights into the future development of media and its educational role.
Poezja przełomu XVII i XVIII wieku. Perspektywa estetyczno-literacka
(2025) Prabucki, Krzysztof; Teusz, Leszek. Promotor
Przedmiotem niniejszej rozprawy jest zwrócenie uwagi na specyfikę przełomu XVII i XVIII wieku w polskiej literaturze późnego baroku. Ścieżkę prowadzonych analiz i kompozycję pracy wyznaczają sylwetki i utwory pisarzy przełomu XVII i XVIII wieku. W przeważającej większości są nimi twórcy świeccy, mający w swym dorobku przede wszystkim poezję religijną. Warto także zauważyć, że tytułowy „przełom XVII i XVIII wieku” reprezentowany jest przez dzieła powstałe jednak w okresie około trzydziestu lat. Datami granicznymi jest zatem twórczość Remigiusza Suszyckiego, którego dzieło, czyli Pieśni nabożnych część pierwsza, zostało opublikowane w 1697 roku (później jako cykl trzyczęściowy). Z kolei cezurą określającą datę końcową opisywanego kręgu literatury jest na pewno Dźwięk na wdzięk opatrzności Boskiej, wydany przez Piotra Franciszka Alojzego Łoskiego w 1724 roku. Nie oznacza to jednak, że przyjęte tu obramowania periodyzacyjne w jakiś sposób zamykają dyskusję nad poezją przełomu XVII i XVIII wieku. Są raczej propozycją spojrzenia na literaturę tego czasu poprzez ukazanie sylwetek i specyfiki omawianych tu dzieł. The aim of this dissertation is to draw attention to the specificity of the turn of the 17th and 18th centuries in Polish late Baroque literature. The path of the conducted analysis and the composition of the dissertation are determined by the profiles and works of writers of the turn of the 17th and 18th centuries. For the most part, they are secular authors, having in their output primarily religious poetry It is also worth noting that the „turn of the 17th and 18th centuries” of the title is represented by works created, however, over a period of about thirty years. The cut-off date, therefore, is the work of Remigiusz Suszycki, whose work, Pieśni nabożnych część pierwsza, was published in 1697 (later as a three-part cycle). On the other hand, the caesura defining the end date of the described circle of literature is certainly the Dźwięk na wdzięk opatrzności Boskiej, published by Piotr Franciszek Alojzy Łoski in 1724. This does not mean, however, that the periodization framework adopted here somehow closes the discussion of the poetry of the late 17th and early 18th centuries. Rather, they are a proposition to look at the literature of the time by showing the profiles and specifics of the works discussed here.
Zmienność genetyczna stref hybrydowych i populacji allopatrycznych spokrewnionych gatunków sosen (rodzaj Pinus)
(2025) Szczepański, Sebastian; Wachowiak, Witold. Promotor; Łabiszak, Bartosz. Promotor pomocniczy
Pracę stanowią cztery rozdziały w formie publikacji poświęcone analizie zmienności genetycznej allopatrycznych i mieszańcowych populacji sosen Pinus sylvestris, P. mugo i P. uliginosa z trzech stref kontaktu tych gatunków oraz populacji referencyjnych. Opracowano metodę SNaPshot do genotypowania markerów organellowych, które wraz z danymi SSR jądrowego DNA zastosowano do badania zmienności genetycznej w populacjach hybrydowych i allopatrycznych. Wykazano lokalny charakter hybrydyzacji oraz jej wpływ na ujednolicenie pul genowych w strefach hybrydowych. W badaniach wykorzystano również 7390 jądrowych markerów SNP w analizach wzorów hybrydyzacji i introgresji. Zmienność genetyczna grup mieszańców była wyższa niż populacji referencyjnych, a ich proporcje pochodzenia były w każdej populacji svmoatrvcznei znacznie przesunięte w stronę P. mugo . Wykazano wyższą presję selekcyjną na hybrydowe i czyste sosny zwyczajne, co wskazuje na lepsze przystosowanie P. mugo do warunków siedliskowych w strefach kontaktu. Zidentyfikowano również szereg genów kandydackich o potencjalnym znaczeniu w introgresji adaptacyjnej badanych taksonów. Przedstawione wyniki prezentują złożoną rolę hybrydyzacji i procesów selekcji w kształtowaniu zmienności genetycznej drzew leśnych i mają znaczenie kontekście badań nad ich ewolucją oraz ochroną zasobów genetycznych w obliczu posteouiacvch zmian klimatvcznvch. The dissertation consists of four chapters in the form of publications dedicated to the analysis of genetic variation in allopatric and hybrid populations of the pines Pinus sylvestris, P. mugo , and P. uliginosa from three contact zones of these species and their reference populations. A SNaPshot method was developed for genotyping organellar markers, which, together with nuclear SSR data, was used to study genetic variation in both hybrid and allopatric populations. The results demonstrated the localized nature of hybridization and its role in homogenizing gene pools within hybrid zones. The study also utilized 7,390 nuclear SNP markers to analyze patterns of hybridization and introgression . Genetic variation in hybrid groups was higher than in reference populations, and ancestry proportions in each sympatric population were shifted toward P. mugo. A stronger selective pressure on both hybrid and pure P. sylvestris individuals was observed, suggesting that P. mugo is better adapted to habitat conditions of the contact zones. Severa! candidate genes potentially involved in adaptive introgression among the studied taxa were also identified. The presented results highlight the complex role of hybridization and selection processes in shaping genetic variation in forest trees and are significant in the context of research on their evolution and the conservation of genetic resources in the face of onooino climate change.
Media społecznościowe jako narzędzie komunikacji politycznej w krajach postsowieckich. Badanie porównawcze aktorów politycznych z Ukrainy i Białorusi
(2025) Zinichenko, Vladyslav; Skrzypczak, Jędrzej. Promotor; Jakubowski, Jakub. Promotor pomocniczy
Rozprawa doktorska opisuje wzorce komunikacji politycznej za pośrednictwem mediów społecznościowych w Ukrainie i na Białorusi. Należy ją traktować jako próbę otwarcia dyskusji dotyczącej problemu naukowego, który wcześniej był opisany marginalnie. Pierwszym celem pracy jest zbadanie systemów politycznych i medialnych Ukrainy i Białorusi, które uwzględniają obecność mediów społecznościowych. Drugim celem jest ukazanie elementów strategii mediów społecznościowych różnych aktorów politycznych z Ukrainy i Białorusi oraz ich porównanie. Za trzeci cel uznaje się zbadanie potencjalnych korelacji między następującymi zmiennymi: konsumpcją informacji a uczestnictwem online, konsumpcją informacji a uczestnictwem offline oraz konsumpcją informacji a wiedzą Ukraińców i Białorusinów. W analizie zastosowane zostały metody ilościowe i jakościowe. Tworzy to triangulację metod, obejmujących analizę treści, ankietę i badania o charakterze porównawczym. Facebook w Ukrainie i Telegram na Białorusi zostały wybrane jako główne platformy mediów społecznościowych tworząc obszar realizowanych badań. Próba badawcza zawiera treści 13 aktorów politycznych z Ukrainy i 13 aktorów politycznych z Białorusi. Wyróżniono 5 okresów badawczych, obejmujących początek okresu wyborczego, rozwój okresu wyborczego, okres powyborczy, okres rutynowy i okres wojny. Jest to najbardziej kompleksowe badanie na ten temat, jakie do tej pory realizowano. The PhD dissertation describes general patterns of political communication via social media in Ukraine and Belarus. It should be considered as the opening attempt to this scientific problem. The first objective is to explore the political and media systems of Ukraine and Belarus, which justify the choice of social media. The second objective is to reveal the elements of social media strategies from the perspective of various political actors in Ukraine and Belarus, and to compare them. Since there is a political actor-citizen axis, the third objective is to investigate the possible correlations between the consumption of information about political actors, on the one hand, and online participation, offline participation, political knowledge, on the other hand, among Ukrainians and Belarusians. Quantitative and qualitative methodology will be applied in this analysis. Triangulation of methods will be employed, incorporating content analysis, survey, and comparative techniques. Facebook in Ukraine and Telegram in Belarus are chosen as the main social media platforms. The research sample encompasses 13 political actors from Ukraine and 13 political actors from Belarus. There are 5 research periods, covering the beginning of the election period, the development of the election period, the post-election period, the routine period, and the war period. This is the most comprehensive study on the topic to date.
Orzeł i krzyż. Etnografia historyczności
(2025) Sita, Michał; Stanisz, Agata. Promotor
Praca stanowi antropologiczne studium widowiska historycznego „Orzeł i krzyż”, realizowanego w Murowanej Goślinie z udziałem zespołu ponad 300 wolontariuszy. Spektakl, wystawiany kilkukrotnie w każdym letnim sezonie, ma ambicje tworzenia syntetycznego podsumowania dziejów Polski. Celem dysertacji jest wskazanie, w jaki sposób udział w przygotowaniach widowiska porządkuje zależności między przeszłością, teraźniejszością i przyszłością, a więc odpowiedź na pytanie o konstytuującą się w tych warunkach historyczność. Etnograficzna metoda badań, w tym udział w widowisku w roli aktora, jest uzupełniona o działania z zakresu badań artystycznych. Doświadczenia terenowe stanowią podstawowe źródło dalszych analiz, prowadzonych z wykorzystaniem trzech perspektyw teoretycznych. Każda z nich – performatywna, krytyczna rewizja koncepcji communitas oraz perspektywa antropologicznych badań sztuki partycypacyjnej – pozwala dostrzec kolejne aspekty praktyk, relacji i wyobrażeń dotyczących przeszłości, funkcjonujących w społecznym otoczeniu widowiska. Argumentacja prowadzi do wniosku, że nieco inaczej niż w przypadku podobnych praktyk rekonstruktorskich, w których przeszłość zyskuje obecność w teraźniejszości poprzez afekt, doświadczenie materialnych detali otoczenia lub immersyjność tworzonych reprezentacji – dla goślińskiej historyczności kluczowe są międzyludzkie relacje. This work is an anthropological study of the historical spectacle “The Eagle and the Cross,” staged in Murowana Goślina with the participation of a team of over 300 volunteers. The spectacle, staged several times each summer season, aims to create a synthetic summary of Polish history. The aim of the dissertation is to show how participation in the preparation of the spectacle organizes the relationships between the past, present, and future, thus answering the question of historicity as it is constituted in these conditions. The ethnographic research method, including participation in the performance as an actor, is supplemented by artistic research. Field experiences are the primary source for further analysis, conducted using three theoretical perspectives. Each of them, based upon performance studies, critical revision of the concept of communitas, and the perspective of anthropological research on participatory art—reveals further aspects of practices, relationships, and ideas about the past that function in the social environment of the spectacle. The conclusion is that, differently than in the case of similar reconstruction practices, in which the past gains presence in the present through affect, the experience of material details of the environment, or the immersiveness of the representations created, interpersonal relationships are key to “The Eagle and the Cross” historicity
Ocena bezpieczeństwa chemicznego i mikrobiologicznego wody pitnej w sieciach rozdzielczych wykonanych z tworzyw termoplastycznych
(2025) Magnucka, Marta Anna; Świetlik, Joanna. Promotor
Pomimo ciągłych modyfikacji i optymalizacji składu tworzyw sztucznych stosowanych do budowy sieci wodociągowych, ulegają one procesowi degradacji szybciej niż oczekiwano, co może negatywnie wpływać na końcową jakość wody pitnej. Celem niniejszej rozprawy była kompleksowa ocena mechanizmów degradacyjnych zachodzących w tworzywach termoplastycznych stosowanych do budowy i regeneracji systemów dystrybucji wody pitnej – w szczególności rur z polietylenu (PE), poli(chlorku winylu) (PVC), a także powłok polimocznikowych (PMS i PMN) – oraz określenie ich wpływu na jakość chemiczną i mikrobiologiczną wody przesyłanej do odbiorców. Zaprojektowany cykl badań obejmował weryfikację 5 głównych hipotez badawczych, dotyczących zarówno zmian strukturalnych i morfologicznych materiałów, jak i wtórnego zanieczyszczenia chemicznego i mikrobiologicznego wody pitnej. Badania prowadzono zarówno w warunkach modelowych, w skali półtechnicznej, jak również na rzeczywistej sieci wodociągowej. Charakterystykę testowanych materiałów oraz identyfikację generowanych w procesach starzenia mikro plastików (MP) prowadzono przy użyciu SEM/EDS, ATR-FTIR oraz spektroskopii Ramana. Migrację rozpuszczalnych w wodzie produktów degradacji tworzyw monitorowano z wykorzystaniem GC×GC/ToF-MS oraz technik ekstrakcyjnych (SPE, SPME), natomiast do oceny zawartości MP w biofilmach zastosowano cytometrię przepływową. Uzyskane wyniki potwierdziły, że wszystkie analizowane materiały podlegają postępującej degradacji w warunkach eksploatacyjnych, prowadzącej do zmian w strukturze chemicznej (utlenianie, dehydrochlorowanie, rozpad wiązań wodorowych), pogorszenia właściwości mechanicznych oraz powstawania mikrouszkodzeń i wzrostu chropowatości powierzchni. Zjawiska te skutkują uwalnianiem cząstek MP do wody, jak również migracją licznych związków chemicznych, w tym ftalanów, aldehydów, ketonów i związków chlorowanych, wpływających niekorzystnie na jakość organoleptyczną wody i sprzyjających rozwojowi heterotroficznej mikroflory bakteryjnej. Wśród zidentyfikowanych MP dominowały fragmenty tworzyw wykorzystywanych do budowy infrastruktury wodociągowej, a ich stężenie w wodzie dystrybuowanej korelowało z odległością od stacji uzdatniania. Z kolei, analizy biologiczne wykazały, że produkty degradacji materiałów instalacyjnych sprzyjają powstawaniu dojrzałych biofilmów, zdolnych do zatrzymywania MP. Wyznaczone wskaźniki zanieczyszczenia wody przez MP wykazały wysokie ryzyko chemiczne i ekologiczne w całym analizowanym systemie dystrybucji, co potwierdza postulowany spadek jakości wody podczas transportu starzejącymi przewodami z tworzyw sztucznych. Uzyskane wyniki stanowią wskazówkę do realizacji wytycznych Dyrektywy (UE) 2020/2184, która nakłada na producentów obowiązek identyfikacji i oceny ryzyka w łańcuchu dostaw wody pitnej, z uwzględnieniem zagrożeń wynikających z eksploatacji infrastruktury wodociągowej oraz ich wpływu na bezpieczeństwo chemiczne i mikrobiologiczne wody pitnej w sieciach dystrybucyjnych wykonanych z tworzyw termoplastycznych. Despite continuous modifications and optimisation of the composition of plastics used in the construction of drinking water transmission networks, they undergo degradation faster than expected, which may adversely affect the final quality of drinking water. The aim of this dissertation was to comprehensively assess the degradation mechanisms occurring in thermoplastics used in the construction and regeneration of drinking water distribution systems, in particular polyethylene (PE) and poly(vinyl chloride) (PVC) pipes and polyurea coatings (PMS and PMN) – and to determine their impact on the chemical and microbiological quality of water supplied to consumers. The designed test cycle included the verification of five main research hypotheses concerning both structural and morphological changes in materials and secondary chemical and microbiological contamination of drinking water. The tests were conducted under model conditions, on a semi-technical scale, as well as on a real water supply network. The characteristics of the tested materials and the identification of microplastics (MP) generated during the ageing processes were carried out using SEM/EDS, ATR-FTIR and Ramanspectroscopy. The migration of water-soluble degradation products of plastics was monitored using GC×GC/ToF-MS and extraction techniques (SPE, SPME), while flow cytometry was used to assess the MP content in biofilms. The results confirmed that all analysed materials undergo progressive degradation under operating conditions, leading to changes in chemical structure (oxidation, dehydrochlorination, hydrogen bond breakdown), deterioration of mechanical properties, and the formation of microdamages and increased surface roughness. These phenomena result in the release of MP particles into water, as well as the migration of numerous chemical compounds, including phthalates, aldehydes, ketones and chlorinated compounds, which adversely affect the organoleptic quality of water and promote the growth of heterotrophic bacteria. Among the identified MP, fragments of plastics used in the construction of water supply infrastructure predominated, and their concentration in the distributed water correlated with the distance from the treatment plant. In turn, biological analyses showed that the degradation products of installation materials promote the formation of mature biofilms capable of accumulating MP. The MP water pollution indicators confirmed a high chemical and ecological risk throughout the analysed distribution system, confirming the postulated decline in the quality of water transmitted through ageing plastic pipes. The results obtained provide guidance on the implementation of Directive (EU) 2020/2184, which requires manufacturers to identify and assess risks in the drinking water supply chain, considering the risks arising from the operation of water supply infrastructure and their impact on the chemical and microbiological safety of drinking water in distribution networks made of thermoplastics.
Edukacja wolontariuszy polskich organizacji pozarządowych. Przygotowanie do działań na obszarze Globalnego Południa
(2025) Jarosz, Jacek; Segiet, Waldemar. Promotor
Każdego roku do obszaru tzw. globalnego Południa wyjeżdżają wolontariusze polskich organizacji pozarządowych. W środowisku pracy mierzą się oni z licznymi wyzwaniami. Sprostanie owym wyzwaniom wymaga wcześniejszego przygotowania. W niniejszej pracy podjąłem problem określenia, jak wygląda edukacja wolontariuszy, której elementem jest wspomniany proces przygotowania przedwyjazdowego. Na podstawie badań jakościowych z udziałem samych wolontariuszy oraz przedstawicieli organizacji pozarządowych stwierdziłem, że działania edukacyjne są zróżnicowane w poszczególnych fundacjach i stowarzyszeniach. Różne są także oceny i opinie na temat owych działań. Wspólne jest natomiast stwierdzenie, że właściwe przygotowanie przedwyjazdowe ma istotne znaczenie dla bezpieczeństwa i efektywności pracy wolontariuszy. W związku z tym - na podstawie zebranego materiału badawczego oraz własnych doświadczeń - sformułowałem również szereg rekomendacji dla organizacji pozarządowych i wolontariuszy. Przewiduję, że przeprowadzone przeze mnie badania będą stanowiły podstawę do dalszego zgłębiania problematyki wolontariatu na obszarze globalnego Południa oraz przyczynią się do pozytywnych zmian w codziennej pracy wybranych podmiotów trzeciego sektora w Polsce. Every year, volunteers from Polish non-governmental organizations travel to the so-called Global South. In their work environment, they face numerous challenges. Meeting these challenges requires prior preparation. In this paper, I address the issue of what volunteer education looks like, of which the pre-departure preparation process is a part. Based on qualitative research involving the volunteers themselves as well as representatives of non-governmental organizations, I found that educational activities vary across different foundations and associations. Evaluations and opinions of these activities also differ. However, there is a shared understanding that proper pre-departure preparation has a significant meaning for the safety and effectiveness of volunteer work. Accordingly, based on the collected research material and my own experiences, I have formulated a number of recommendations for non-governmental organizations and volunteers. I anticipate that the research I have conducted will serve as a basis for further exploration of the issue of volunteering in the Global South and will contribute to positive changes in the everyday work of selected third-sector entities in Poland.
Kultura oddolna. Praktyki aktywistów w średnim mieście. Przypadek Włocławka
(2025) Marcinkowska, Justyna; Kuligowski, Waldemar. Promotor
„Bohaterem” pracy są osoby i grupy podejmujące działania w obszarze kultury. Ludzie ci organizują pokazy filmowe, slamy poetyckie, spotykają się, by wspólnie grać lub wspominać czasy świetności miasta. Tworzą wielosceniczną mapę kultury amatorskiej i profesjonalnej, uzupełniając, a czasami zastępując ofertę instytucji publicznych. Celem pracy jest zbadanie kulturotwórczej roli inicjatyw oddolnych w mieście średniej wielkości z uwzględnieniem ich oddziaływania w przestrzeni fizycznej, kulturowej i społecznej. Wyszczególniłam trzy kluczowe obszary: tożsamość, usytuowanie społeczne i rolę inicjatyw oddolnych w procesie zmiany. Perspektywa tożsamości skupia się na wewnętrznym świecie oddolnych działaczy. Rekonstruuję świata kulturotwórców, pytając kim są, dlaczego działają i jak konstruują tożsamość za pomocą swoich praktyk. Perspektywa władzy bada oddolność w kontekście dominacji i podporządkowania. Śledzę tu usytuowanie działaczy oddolnych w siatce społecznej tworzących hierarchie. Perspektywa zmiany skupia się z kolei na działaniu i oddziaływaniu oddolnej kultury. W części tej pytam, jak działania oddolne dokonują zmian, zarówno w krótkiej. jak i w dłuższej perspektywie. W rozprawie staram się zatem nie tylko pokazać odrębność tych aktywności w obszarze kształtującego się i kształtowanego społeczeństwa obywatelskiego, ale także przedstawić problemy, z jakimi mierzą się aktywiści. W celu tym pomaga mi usytuowanie wewnątrz badanej społeczności. W niniejszej pracy występuję więc także jako jedna z „bohaterek”. The subject of study in this thesis are individuals and groups who actively shape the cultural life within their communities. These actors organize outdoor cinemas and poetry slams, gather for collaborative activities, and work to preserve the heritage of their city. They curate diverse cultural landscapes, integrating both amateur and professional endeavours. The objective of this study is to investigate the culture-forming role of grassroots initiatives in a medium-sized city, with a particular focus on their influence within physical, cultural, and social spaces. Through a case study approach, this work adopts a holistic perspective, exploring three central areas: identity, social power relations, and the role of grassroots culture in processes of change. The identity perspective delves into the inner world of grassroots activists. By reconstructing the world of cultural creators, I explore who they are, their motivations, and how they construct their identities through their practices. The power perspective explores grassroots activists within the framework of domination and subordination. This section highlights the position of local activists within social networks and local hierarchies. The change perspective centres on the action and influence of grassroots culture. In this section, I examine how grassroots initiatives drive change, both in the short-term and in the long-term processes. My aim is not only to highlight the distinctiveness of these activities within the context of an emerging and developing civil society, but also to address the challenges faced by activists. To achieve this, I adopt an autoethnographic approach, positioning myself not only as a researcher but also as an activist and central figure in this study.
Quaestiones Sarbievianae Selectae: krytyka tekstu – interpretacja – recepcja
(2025) Heintze, Michał Adam; Urbański, Piotr. Promotor; Borysowska, Agnieszka. Promotor
Praca stanowi zbiór szczegółowych studiów na temat poezji lirycznej Macieja Kazimierza Sarbiewskiego SJ (1595-1640). Ze szczególnym zainteresowaniem przeanalizowano historię powstania różnych utworów, zbiorów i wydań w twórczości poety. Nacisk położono zwłaszcza na ich ocenę krytyczną. W pierwszej części zostały omówione różne przykłady recepcji wierszy Sarbiewskiego. Stanowią one wyjątkowe świadectwo popularności poety i jego twórczości w wiekach XVII i XVIII. Dowodów na to dostarczają wypisy z jego wierszy znalezione w różnych rękopisach. Utwory Sarbiewskiego wykorzystywano również w sztukach plastycznych w formie inskrypcji. Przykładów naśladownictwa Liryków dostarcza twórczość okolicznościowa poetów minorum gentium. W zakończeniu tej części przedstawiono opinie, jakie wydawano o twórczości poety. Punkt zwrotny w historii pochwał Sarbiewskiego odegrała krytyka kardynała Angela Marii Duriniego (1725–1796). Paradoksalnie przyczyniła się ona do jeszcze większego i pogłębionego zainteresowania poetą i jego wierszami, szczególnie w środowisku polskim. Druga część pracy została poświęcona ocenie krytycznotekstowej poszczególnych wierszy i całego zbioru Liryków. Przeanalizowane zostały poszczególne wydania. Autentyczność niektórych spośród nich została podana w wątpliwość. W przypadku pozostałych szczegółowo omówiono ich zawartość. Różne przykłady wariantów tekstowych ilustrują problemy związane z transmisją tekstu wierszy. W większości przypadków czynnikiem decydującym o zmianach tekstowych były błędy drukarskie. Historia wydań Liryków to także losy edycji, które nigdy się nie ukazały. Wzmianki w prasie lub w przedmowach innych wydań są jedynymi świadectwami niezrealizowanych planów. Ostatnia część pracy dotyczy znaczenia zbiorów poetyckich w twórczości Sarbiewskiego. Pochodzące z nich wiersze stanowiły trzon editio princeps Liryków. Szczególną uwagę poświęcono zbiorom powstałym w okresie pobytu poety w Rzymie (1622-1625). W tym czasie na poetę silnie oddziaływało środowisko twórcze Collegium Romanum. Wiele jego utworów powstało w związku z konkretnymi wydarzeniami życia szkoły. W tej części omówione zostały również losy ód pośmiertnych. The book is a collection of detailed studies on the lyrical poetry of Maciej Kazimierz Sarbiewski SJ (1595-1640). The history of the creation of various works, collections and editions in the poet's oeuvre has been analysed with particular interest. Emphasis has been placed especially on their critical evaluation. The first part discusses various examples of the reception of Sarbiewski's poems. These provide exceptional testimony to the popularity of the poet and his work in the 17th and 18th centuries. Evidence of this is provided by extracts from his poems found in various manuscripts. Sarbiewski's poems were also used in the visual arts in the form of inscriptions. Examples of imitations of the Lyricorum libri are provided by the occasional works of poets minorum gentium. This section concludes with the opinions that were given about the poet's work. A turning point in the history of Sarbiewski's praise was the criticism of Cardinal Angelo Maria Durini (1725-1796). Paradoxically, it contributed to an even greater and deeper interest in the poet and his poems, especially in Polish circles. The second part of the work was devoted to a critical-text evaluation of individual poems and the entire collection of Lyricorum libri. Individual editions have been analysed. The authenticity of some of them has been questioned. For others, their contents have been discussed in detail. Various examples of textual variants illustrate the problems associated with the transmission of the text of the poems. In most cases, printing errors were a factor in the textual changes. The history of editions of the Lyricorum libri also includes the fate of editions that never appeared. Mentions in the press or in the prefaces of other editions are the only testimonies of unrealised plans. The final part of the dissertation concerns the importance of poetic collections in Sarbiewski's oeuvre. Poems derived from them formed the core of the editio princeps of the Lyricorum libri. Particular attention was paid to the collections written during the poet's stay in Rome (1622-1625). During this period, the poet was strongly influenced by the creative milieu of the Collegium Romanum. Many of his works were written in connection with specific events in the life of the school. This section also discusses the fate of the posthumous odes.
Detektory Arakiego-Haaga, teoria Mourre’a i problem asymptotycznej zupełności w algebraicznej teorii pól kwantowych
(2025) Kruse, Janik; Dybalski, Wojciech. Promotor
Teoria rozpraszania opisuje asymptotyczną ewolucję układów oddziałujących cząstek. Kluczowym pojęciem w tej dziedzinie jest asymptotyczna zupełność, która jest dobrze zrozumiana w nierelatywistycznej mechanice kwantowej. Pozostaje ona otwartym i trudnym problemem w lokalnej relatywistycznej teorii pól kwantowych (QFT). Współczesne dowody asymptotycznej zupełności w mechanice kwantowej opierają się na oszacowaniu Mourre’a, oszacowaniach propagacyjnych oraz zbieżności obserwabli asymptotycznych, takich jak asymptotyczna prędkość. W QFT detektory Arakiego-Haaga stanowią naturalne obserwable asymptotyczne. Ich zbieżność jest warunkiem koniecznym dla asymptotycznej zupełności w QFT. W tej pracy dowodzimy zbieżności detektorów Arakiego Haaga na stanach o ograniczonej energii, które należą do absolutnie ciągłej części spektrum energii i pędu poniżej progu trójcząstkowego. Nasz dowód wykazuje podobieństwa do dowodów istnienia i zupełności operatorów falowych w mechanice kwantowej. W szczególności stosujemy metodę operatora sprzężonego Mourre’a do wyprowadzenia lokalnego oszacowania zaniku. Ponadto stosujemy metodę Mourre’a, aby wykazać regularność rezolwent (tzw. limiting absorption principle) dla operatorów energii i pędu w relatywistycznej QFT. W ten sposób odtworzyliśmy wyniki dotyczące własności spektralnych operatorów energii i pędu, takie jak brak osobliwego spektrum ciągłego. Scattering theory describes the asymptotic evolution of systems of interacting particles. A key concept in this area is asymptotic completeness, which is well-understood in non relativistic quantum mechanics but remains a challenging problem in local relativistic quantum field theory (QFT). Modern proofs of asymptotic completeness in quantum mechanics rely on a Mourre estimate, propagation estimates, and the convergence of asymptotic observables. In QFT, Araki–Haag detectors are natural candidates for asymptotic observables. Controlling their convergence is an important prerequisite for asymptotic completeness in QFT. We prove the convergence of Araki–Haag detectors on states of bounded energy that belong to the absolutely continuous part of the energy-momentum spectrum below the three particle threshold. Our proof shares similarities with proofs of the existence and completeness of wave operators in quantum mechanics. Notably, we apply Mourre’s conjugate operator method to derive a local decay estimate. Moreover, we employ Mourre’s method to derive a limiting absorption principle for the energy-momentum operators in relativistic QFT. The limiting absorption principle allows us to reproduce results on spectral properties of the energy momentum operators.
Życie oraz działalność społeczno-pedagogiczna Romany Pachuckiej (1886-1964)
(2025) Dawid, Paulina; Głowacka-Sobiech, Edyta. Promotor; Kozłowska, Agnieszka. Promotor
Rozprawa jest interdyscyplinarną, holistyczną biografią edukacyjną Romany Pachuckiej (1886-1964), będącą również rekonstrukcją drogi zawodowej i społecznej ww. postaci. Cel badawczy rozprawy stanowi ukazanie wielowymiarowego wpływu Romany Pachuckiej na stan oświaty w czasie jej całożyciowej aktywności edukacyjnej oraz dostrzeżenie i analiza prekursorskich, nowatorskich założeń metodycznych oraz dydaktycznych w kontekście dążeń edukacyjnych kobiet żyjących w jej czasach. Biografia Romana Pachucka jako istotny punkt rozważań naukowych wpisuje się również w koncepcję role model – wzoru do naśladowania (jako obecność jej teorii we współczesnej metodyce dydaktyki, dążeniach równościowych, aktywności osób nauczycielskich i działających społecznie). Koncepcyjnie praca podzielona jest na cztery części. Pierwsza dotyczy realiów społeczno-kulturowych w kontekście edukacji kobiet od powstania styczniowego do I wojny światowej (1863-1918), na okres dwudziestolecia międzywojennego (1919- 1939), czas II wojny światowej (1939-1945) oraz Polskę powojenną (po 1945). Druga poświęcona jest biografii Romany Pachuckiej z chronologicznym podziałem na dzieciństwo oraz lata szkolne, studia Uniwersyteckie, działalność społeczno- oświatową i okres pracy zawodowej. Część drugą zamyka podrozdział traktujący o ostatnich latach życia Romany Pachuckiej. W trzeciej części rozprawy znajduje się zebrany i przeanalizowany dorobek edukacyjny oraz publicystyczny Romany Pachuckiej. Część czwarta obejmuje wspomnienia uczennic oraz osób, które znały ww. osobę osobiście. Pracę zamyka zakończenie, streszczenie oraz bibliografia. Literatura, stanowiąca podstawę teoretyczną rozprawy odnosi się do metodologii naukowej, tj. przede wszystkim do badań jakościowych w pedagogice. Ponadto nawiązuje do publikacji umożliwiających rekonstrukcję kontekstu historycznego, edukacyjnego i społecznego z lat 1863-1964. Bardzo ważny punkt stanowi publicystyka Romany Pachuckiej (w szczególności II tomy pamiętników), a ponadto szkice, broszury, czasopisma i konspekty lekcji jej autorstwa. W pracy podjęłam się również analizy badawczej prasy (Ster, Muzeum, Dziecko). Metodologia zastosowana w pracy jest właściwa naukom humanistycznym (głównie historii), przede wszystkim ze względu na krytyczną analizę źródeł historycznych, ale także tekstów kultury (krytyczna analiza dokumentu) oraz prasy związanej z badanym przeze mnie okresem. Korzystam z metody etnobiografii. Podstawą pracy są źródła archiwalne. Istotną metodę badawczą w prezentowanej rozprawie stanowi wywiad narracyjny, Pedagogika wyznacza cel moich badań (edukacja, oraz emancypacja przez edukację), natomiast metodologię, ze względu na badania archiwalne wyznacza historia. The dissertation is an interdisciplinary, holistic educational biography of Romana Pachucka (1886-1964), also serving as a reconstruction of her professional and social path. The research objective of the dissertation is to present the multifaceted influence of Romana Pachucka on the state of education during her lifelong educational activity, and to identify and analyze the pioneering, innovative methodological and didactic concepts in the context of educational aspirations of women living in her time. Romana Pachucka’s biography, as a significant point of scientific reflection, also fits into the concept of role model—serving as a model to follow (in terms of the presence of her theories in contemporary didactics, equality aspirations, and the activities of teachers and social activists). Conceptually, the work is divided into four parts. The first part addresses the socio- cultural realities of women's education from the January Uprising to World War I (1863-1918), the interwar period (1919-1939), World War II (1939-1945), and postwar Poland (1945). The second part is dedicated to the biography of Romana Pachucka, with a chronological division into childhood and school years, university studies, socio-educational activities, and her professional career. The second part concludes with a subchapter on the last years of Romana Pachucka's life. The third part of the dissertation presents the collected and analyzed educational and journalistic work of Romana Pachucka. The fourth part includes testimonies from her students and those who knew her personally. The dissertation concludes with a final statement, summary and bibliography. The literature forming the theoretical basis of the dissertation refers to scientific methodology, primarily to qualitative research in pedagogy. Additionally, it draws on publications that allow for the reconstruction of the historical, educational, and social context from the years 1863-1964. A crucial part is Romana Pachucka's journalistic work (especially the second volumes of her memoirs), as well as her essays, pamphlets, journals, and lesson plans. The research also includes an analysis of the press (Ster, Muzeum, Dziecko). The methodology applied in the dissertation is suitable for the humanities (mainly history), especially due to the critical analysis of historical sources, as well as texts of culture (critical analysis of documents) and the press related to the period under study. I employ the method of ethnobiography. The basis of the work consists of archival sources. An important research method in this dissertation is the narrative interview. Pedagogy sets the goal of my research (education and emancipation through education), while the methodology, due to archival research, is determined by history.
Self-association of supramolecular cages based on dynamic imine and β-diketone bonds
(2025) Kołodziejski, Michał; Stefankiewicz, Artur R. Promotor
This doctoral dissertation presents research at the intersection of materials chemistry and fundamental supramolecular chemistry, conducted within two scientific pillars. The first pillar focused on the design and synthesis of functional materials based on β-diketone ligands, with an emphasis on their catalytic potential. A two-step synthesis was developed, which involved the preparation of dimeric palladium(II) metallocycles and their subsequent controlled polymerization. The resulting soluble metallosupramolecular polymer proved to be a significantly more efficient catalyst for the Suzuki-Miyaura coupling reaction compared to its cyclic precursor. The second pillar was devoted to investigating the fundamental principles of self-assembly and component sorting in the process of creating organic cages using Dynamic Covalent Chemistry (DCC). In a series of competitive experiments, extremely high selectivity was observed – the system spontaneously selected a single, most favored component for the construction of a homoleptic cage, never forming mixed products. A hierarchy of preferences was established and principles governing sorting were formulated. It was shown that these preferences result from the system reaching true thermodynamic equilibrium. The work comprehensively integrates materials chemistry with fundamental research. Rozprawa doktorska przedstawia badania z pogranicza chemii materiałowej i fundamentalnej chemii supramolekularnej, prowadzone w ramach dwóch filarów naukowych. Pierwszy filar koncentrował się na projektowaniu i syntezie funkcjonalnych materiałów opartych na ligandach β-diketonowych, z naciskiem na ich potencjał katalityczny. Opracowano dwuetapową syntezę, w której otrzymano dimeryczne metalocykle palladu(II), a następnie przeprowadzono ich kontrolowaną polimeryzację. Uzyskany rozpuszczalny polimer metalosupramolekularny, okazał się znacznie wydajniejszym katalizatorem w reakcji sprzęgania Suzuki-Miyaury, w porównaniu do jego cyklicznego prekursora. Drugi filar poświęcono badaniu fundamentalnych zasad samoorganizacji i sortowania komponentów w procesie tworzenia klatek organicznych przy użyciu Dynamicznej Chemii Kowalencyjnej (DCC). W serii eksperymentów konkurencyjnych zaobserwowano skrajnie wysoką selektywność – system spontanicznie wybierał jeden, najbardziej uprzywilejowany komponent do budowy homoleptycznej klatki, nigdy nie tworząc produktów mieszanych. Ustalono hierarchię preferencji i sformułowano zasady rządzące sortowaniem. Wykazano, że preferencje te wynikają z osiągania przez układ prawdziwej równowagi termodynamicznej. Praca kompleksowo łączy chemię materiałową z badaniami podstawowymi.
Chiralne układy acykliczne i makrocykliczne jako tektony, emitery światła i sondy chromoforowe
(2025) Chuchracka, Klaudia; Skowronek, Paweł. Promotor
W przedstawionych w tej pracy badaniach pochodne aldehydu tereftalowego stanowią źródło fluorescencji. Substratem do otrzymania tychże pochodnych jest 2,5-dibromotereftaldehyd. Atomy 2 i 5 w pierścieniu aromatycznym zostały podstawione grupami chromoforowymi: trifenyloaminową oraz fenylokarbazolową w reakcji sprzęgania Suzuki. Każda z tych grup została przyłączona na trzy sposoby, w celu urozmaicenia właściwości optycznych finalnych produktów. Wszystkie sześć pochodnych tworzy w reakcji z DACH (zarówno o konfiguracji absolutnej R,R jak i S,S) układ makrocykla zbudowanego z trzech cząsteczek aldehydu i trzech cząsteczek aminy. W celu lepszego zrozumienia właściwości chiralooptycznych i fluorescencyjnych makrocykli, oprócz dwunastu trianglimin przygotowano również serię acyklicznych imin, opartych o te same pochodne aldehydu tereftalowego oraz proste, chiralne monoaminy. Po otrzymaniu i zbadaniu kilku związków modelowych dla dwóch przykładów wykonano dokładniejsze badania nad wykorzystaniem tych pochodnych, jako sond chromoforowych. In research presented in this thesis, terephthaldehyde derivatives are source of fluorescence. all of these were obtained from 2,5-bromoterephthaldehyde. Atoms 2 and 5 in aromatic rings were substituted with chromophore groups: triphenylamine and phenylcarbazol in Suzuki coupling. Both of the groups were joined in three ways, in order to diversify optical properties of final products. All of the six derivatives react with DACH (both with absolute configurations R,R and S,S) to give macrocycle from three molecules of dialdehyde and three molecules of diamine. In order to better understand chiraloptical and fluorescent properties of the macrocycles, apart from twelve macrocycles, there was prepared series of acyclic imines, based on the same terephthaldehyde derivatives and simple, chiral monoamines. After obtaining and examining several model compounds, two of them were more precisely examined, to claim whether they can be applied as chromophoric probes.

Browse

Recent Submissions