Doktoraty 2010-2025 /dostęp otwarty/

Permanent URI for this collectionhttps://repozytorium.amu.edu.pl/handle/10593/357

Browse

Now showing 1 - 20 of 996

Edukacja wolontariuszy polskich organizacji pozarządowych. Przygotowanie do działań na obszarze Globalnego Południa
(2025) Jarosz, Jacek; Segiet, Waldemar. Promotor
Każdego roku do obszaru tzw. globalnego Południa wyjeżdżają wolontariusze polskich organizacji pozarządowych. W środowisku pracy mierzą się oni z licznymi wyzwaniami. Sprostanie owym wyzwaniom wymaga wcześniejszego przygotowania. W niniejszej pracy podjąłem problem określenia, jak wygląda edukacja wolontariuszy, której elementem jest wspomniany proces przygotowania przedwyjazdowego. Na podstawie badań jakościowych z udziałem samych wolontariuszy oraz przedstawicieli organizacji pozarządowych stwierdziłem, że działania edukacyjne są zróżnicowane w poszczególnych fundacjach i stowarzyszeniach. Różne są także oceny i opinie na temat owych działań. Wspólne jest natomiast stwierdzenie, że właściwe przygotowanie przedwyjazdowe ma istotne znaczenie dla bezpieczeństwa i efektywności pracy wolontariuszy. W związku z tym - na podstawie zebranego materiału badawczego oraz własnych doświadczeń - sformułowałem również szereg rekomendacji dla organizacji pozarządowych i wolontariuszy. Przewiduję, że przeprowadzone przeze mnie badania będą stanowiły podstawę do dalszego zgłębiania problematyki wolontariatu na obszarze globalnego Południa oraz przyczynią się do pozytywnych zmian w codziennej pracy wybranych podmiotów trzeciego sektora w Polsce. Every year, volunteers from Polish non-governmental organizations travel to the so-called Global South. In their work environment, they face numerous challenges. Meeting these challenges requires prior preparation. In this paper, I address the issue of what volunteer education looks like, of which the pre-departure preparation process is a part. Based on qualitative research involving the volunteers themselves as well as representatives of non-governmental organizations, I found that educational activities vary across different foundations and associations. Evaluations and opinions of these activities also differ. However, there is a shared understanding that proper pre-departure preparation has a significant meaning for the safety and effectiveness of volunteer work. Accordingly, based on the collected research material and my own experiences, I have formulated a number of recommendations for non-governmental organizations and volunteers. I anticipate that the research I have conducted will serve as a basis for further exploration of the issue of volunteering in the Global South and will contribute to positive changes in the everyday work of selected third-sector entities in Poland.
Kultura oddolna. Praktyki aktywistów w średnim mieście. Przypadek Włocławka
(2025) Marcinkowska, Justyna; Kuligowski, Waldemar. Promotor
„Bohaterem” pracy są osoby i grupy podejmujące działania w obszarze kultury. Ludzie ci organizują pokazy filmowe, slamy poetyckie, spotykają się, by wspólnie grać lub wspominać czasy świetności miasta. Tworzą wielosceniczną mapę kultury amatorskiej i profesjonalnej, uzupełniając, a czasami zastępując ofertę instytucji publicznych. Celem pracy jest zbadanie kulturotwórczej roli inicjatyw oddolnych w mieście średniej wielkości z uwzględnieniem ich oddziaływania w przestrzeni fizycznej, kulturowej i społecznej. Wyszczególniłam trzy kluczowe obszary: tożsamość, usytuowanie społeczne i rolę inicjatyw oddolnych w procesie zmiany. Perspektywa tożsamości skupia się na wewnętrznym świecie oddolnych działaczy. Rekonstruuję świata kulturotwórców, pytając kim są, dlaczego działają i jak konstruują tożsamość za pomocą swoich praktyk. Perspektywa władzy bada oddolność w kontekście dominacji i podporządkowania. Śledzę tu usytuowanie działaczy oddolnych w siatce społecznej tworzących hierarchie. Perspektywa zmiany skupia się z kolei na działaniu i oddziaływaniu oddolnej kultury. W części tej pytam, jak działania oddolne dokonują zmian, zarówno w krótkiej. jak i w dłuższej perspektywie. W rozprawie staram się zatem nie tylko pokazać odrębność tych aktywności w obszarze kształtującego się i kształtowanego społeczeństwa obywatelskiego, ale także przedstawić problemy, z jakimi mierzą się aktywiści. W celu tym pomaga mi usytuowanie wewnątrz badanej społeczności. W niniejszej pracy występuję więc także jako jedna z „bohaterek”. The subject of study in this thesis are individuals and groups who actively shape the cultural life within their communities. These actors organize outdoor cinemas and poetry slams, gather for collaborative activities, and work to preserve the heritage of their city. They curate diverse cultural landscapes, integrating both amateur and professional endeavours. The objective of this study is to investigate the culture-forming role of grassroots initiatives in a medium-sized city, with a particular focus on their influence within physical, cultural, and social spaces. Through a case study approach, this work adopts a holistic perspective, exploring three central areas: identity, social power relations, and the role of grassroots culture in processes of change. The identity perspective delves into the inner world of grassroots activists. By reconstructing the world of cultural creators, I explore who they are, their motivations, and how they construct their identities through their practices. The power perspective explores grassroots activists within the framework of domination and subordination. This section highlights the position of local activists within social networks and local hierarchies. The change perspective centres on the action and influence of grassroots culture. In this section, I examine how grassroots initiatives drive change, both in the short-term and in the long-term processes. My aim is not only to highlight the distinctiveness of these activities within the context of an emerging and developing civil society, but also to address the challenges faced by activists. To achieve this, I adopt an autoethnographic approach, positioning myself not only as a researcher but also as an activist and central figure in this study.
Quaestiones Sarbievianae Selectae: krytyka tekstu – interpretacja – recepcja
(2025) Heintze, Michał Adam; Urbański, Piotr. Promotor; Borysowska, Agnieszka. Promotor
Praca stanowi zbiór szczegółowych studiów na temat poezji lirycznej Macieja Kazimierza Sarbiewskiego SJ (1595-1640). Ze szczególnym zainteresowaniem przeanalizowano historię powstania różnych utworów, zbiorów i wydań w twórczości poety. Nacisk położono zwłaszcza na ich ocenę krytyczną. W pierwszej części zostały omówione różne przykłady recepcji wierszy Sarbiewskiego. Stanowią one wyjątkowe świadectwo popularności poety i jego twórczości w wiekach XVII i XVIII. Dowodów na to dostarczają wypisy z jego wierszy znalezione w różnych rękopisach. Utwory Sarbiewskiego wykorzystywano również w sztukach plastycznych w formie inskrypcji. Przykładów naśladownictwa Liryków dostarcza twórczość okolicznościowa poetów minorum gentium. W zakończeniu tej części przedstawiono opinie, jakie wydawano o twórczości poety. Punkt zwrotny w historii pochwał Sarbiewskiego odegrała krytyka kardynała Angela Marii Duriniego (1725–1796). Paradoksalnie przyczyniła się ona do jeszcze większego i pogłębionego zainteresowania poetą i jego wierszami, szczególnie w środowisku polskim. Druga część pracy została poświęcona ocenie krytycznotekstowej poszczególnych wierszy i całego zbioru Liryków. Przeanalizowane zostały poszczególne wydania. Autentyczność niektórych spośród nich została podana w wątpliwość. W przypadku pozostałych szczegółowo omówiono ich zawartość. Różne przykłady wariantów tekstowych ilustrują problemy związane z transmisją tekstu wierszy. W większości przypadków czynnikiem decydującym o zmianach tekstowych były błędy drukarskie. Historia wydań Liryków to także losy edycji, które nigdy się nie ukazały. Wzmianki w prasie lub w przedmowach innych wydań są jedynymi świadectwami niezrealizowanych planów. Ostatnia część pracy dotyczy znaczenia zbiorów poetyckich w twórczości Sarbiewskiego. Pochodzące z nich wiersze stanowiły trzon editio princeps Liryków. Szczególną uwagę poświęcono zbiorom powstałym w okresie pobytu poety w Rzymie (1622-1625). W tym czasie na poetę silnie oddziaływało środowisko twórcze Collegium Romanum. Wiele jego utworów powstało w związku z konkretnymi wydarzeniami życia szkoły. W tej części omówione zostały również losy ód pośmiertnych. The book is a collection of detailed studies on the lyrical poetry of Maciej Kazimierz Sarbiewski SJ (1595-1640). The history of the creation of various works, collections and editions in the poet's oeuvre has been analysed with particular interest. Emphasis has been placed especially on their critical evaluation. The first part discusses various examples of the reception of Sarbiewski's poems. These provide exceptional testimony to the popularity of the poet and his work in the 17th and 18th centuries. Evidence of this is provided by extracts from his poems found in various manuscripts. Sarbiewski's poems were also used in the visual arts in the form of inscriptions. Examples of imitations of the Lyricorum libri are provided by the occasional works of poets minorum gentium. This section concludes with the opinions that were given about the poet's work. A turning point in the history of Sarbiewski's praise was the criticism of Cardinal Angelo Maria Durini (1725-1796). Paradoxically, it contributed to an even greater and deeper interest in the poet and his poems, especially in Polish circles. The second part of the work was devoted to a critical-text evaluation of individual poems and the entire collection of Lyricorum libri. Individual editions have been analysed. The authenticity of some of them has been questioned. For others, their contents have been discussed in detail. Various examples of textual variants illustrate the problems associated with the transmission of the text of the poems. In most cases, printing errors were a factor in the textual changes. The history of editions of the Lyricorum libri also includes the fate of editions that never appeared. Mentions in the press or in the prefaces of other editions are the only testimonies of unrealised plans. The final part of the dissertation concerns the importance of poetic collections in Sarbiewski's oeuvre. Poems derived from them formed the core of the editio princeps of the Lyricorum libri. Particular attention was paid to the collections written during the poet's stay in Rome (1622-1625). During this period, the poet was strongly influenced by the creative milieu of the Collegium Romanum. Many of his works were written in connection with specific events in the life of the school. This section also discusses the fate of the posthumous odes.
Detektory Arakiego-Haaga, teoria Mourre’a i problem asymptotycznej zupełności w algebraicznej teorii pól kwantowych
(2025) Kruse, Janik; Dybalski, Wojciech. Promotor
Teoria rozpraszania opisuje asymptotyczną ewolucję układów oddziałujących cząstek. Kluczowym pojęciem w tej dziedzinie jest asymptotyczna zupełność, która jest dobrze zrozumiana w nierelatywistycznej mechanice kwantowej. Pozostaje ona otwartym i trudnym problemem w lokalnej relatywistycznej teorii pól kwantowych (QFT). Współczesne dowody asymptotycznej zupełności w mechanice kwantowej opierają się na oszacowaniu Mourre’a, oszacowaniach propagacyjnych oraz zbieżności obserwabli asymptotycznych, takich jak asymptotyczna prędkość. W QFT detektory Arakiego-Haaga stanowią naturalne obserwable asymptotyczne. Ich zbieżność jest warunkiem koniecznym dla asymptotycznej zupełności w QFT. W tej pracy dowodzimy zbieżności detektorów Arakiego Haaga na stanach o ograniczonej energii, które należą do absolutnie ciągłej części spektrum energii i pędu poniżej progu trójcząstkowego. Nasz dowód wykazuje podobieństwa do dowodów istnienia i zupełności operatorów falowych w mechanice kwantowej. W szczególności stosujemy metodę operatora sprzężonego Mourre’a do wyprowadzenia lokalnego oszacowania zaniku. Ponadto stosujemy metodę Mourre’a, aby wykazać regularność rezolwent (tzw. limiting absorption principle) dla operatorów energii i pędu w relatywistycznej QFT. W ten sposób odtworzyliśmy wyniki dotyczące własności spektralnych operatorów energii i pędu, takie jak brak osobliwego spektrum ciągłego. Scattering theory describes the asymptotic evolution of systems of interacting particles. A key concept in this area is asymptotic completeness, which is well-understood in non relativistic quantum mechanics but remains a challenging problem in local relativistic quantum field theory (QFT). Modern proofs of asymptotic completeness in quantum mechanics rely on a Mourre estimate, propagation estimates, and the convergence of asymptotic observables. In QFT, Araki–Haag detectors are natural candidates for asymptotic observables. Controlling their convergence is an important prerequisite for asymptotic completeness in QFT. We prove the convergence of Araki–Haag detectors on states of bounded energy that belong to the absolutely continuous part of the energy-momentum spectrum below the three particle threshold. Our proof shares similarities with proofs of the existence and completeness of wave operators in quantum mechanics. Notably, we apply Mourre’s conjugate operator method to derive a local decay estimate. Moreover, we employ Mourre’s method to derive a limiting absorption principle for the energy-momentum operators in relativistic QFT. The limiting absorption principle allows us to reproduce results on spectral properties of the energy momentum operators.
Życie oraz działalność społeczno-pedagogiczna Romany Pachuckiej (1886-1964)
(2025) Dawid, Paulina; Głowacka-Sobiech, Edyta. Promotor; Kozłowska, Agnieszka. Promotor
Rozprawa jest interdyscyplinarną, holistyczną biografią edukacyjną Romany Pachuckiej (1886-1964), będącą również rekonstrukcją drogi zawodowej i społecznej ww. postaci. Cel badawczy rozprawy stanowi ukazanie wielowymiarowego wpływu Romany Pachuckiej na stan oświaty w czasie jej całożyciowej aktywności edukacyjnej oraz dostrzeżenie i analiza prekursorskich, nowatorskich założeń metodycznych oraz dydaktycznych w kontekście dążeń edukacyjnych kobiet żyjących w jej czasach. Biografia Romana Pachucka jako istotny punkt rozważań naukowych wpisuje się również w koncepcję role model – wzoru do naśladowania (jako obecność jej teorii we współczesnej metodyce dydaktyki, dążeniach równościowych, aktywności osób nauczycielskich i działających społecznie). Koncepcyjnie praca podzielona jest na cztery części. Pierwsza dotyczy realiów społeczno-kulturowych w kontekście edukacji kobiet od powstania styczniowego do I wojny światowej (1863-1918), na okres dwudziestolecia międzywojennego (1919- 1939), czas II wojny światowej (1939-1945) oraz Polskę powojenną (po 1945). Druga poświęcona jest biografii Romany Pachuckiej z chronologicznym podziałem na dzieciństwo oraz lata szkolne, studia Uniwersyteckie, działalność społeczno- oświatową i okres pracy zawodowej. Część drugą zamyka podrozdział traktujący o ostatnich latach życia Romany Pachuckiej. W trzeciej części rozprawy znajduje się zebrany i przeanalizowany dorobek edukacyjny oraz publicystyczny Romany Pachuckiej. Część czwarta obejmuje wspomnienia uczennic oraz osób, które znały ww. osobę osobiście. Pracę zamyka zakończenie, streszczenie oraz bibliografia. Literatura, stanowiąca podstawę teoretyczną rozprawy odnosi się do metodologii naukowej, tj. przede wszystkim do badań jakościowych w pedagogice. Ponadto nawiązuje do publikacji umożliwiających rekonstrukcję kontekstu historycznego, edukacyjnego i społecznego z lat 1863-1964. Bardzo ważny punkt stanowi publicystyka Romany Pachuckiej (w szczególności II tomy pamiętników), a ponadto szkice, broszury, czasopisma i konspekty lekcji jej autorstwa. W pracy podjęłam się również analizy badawczej prasy (Ster, Muzeum, Dziecko). Metodologia zastosowana w pracy jest właściwa naukom humanistycznym (głównie historii), przede wszystkim ze względu na krytyczną analizę źródeł historycznych, ale także tekstów kultury (krytyczna analiza dokumentu) oraz prasy związanej z badanym przeze mnie okresem. Korzystam z metody etnobiografii. Podstawą pracy są źródła archiwalne. Istotną metodę badawczą w prezentowanej rozprawie stanowi wywiad narracyjny, Pedagogika wyznacza cel moich badań (edukacja, oraz emancypacja przez edukację), natomiast metodologię, ze względu na badania archiwalne wyznacza historia. The dissertation is an interdisciplinary, holistic educational biography of Romana Pachucka (1886-1964), also serving as a reconstruction of her professional and social path. The research objective of the dissertation is to present the multifaceted influence of Romana Pachucka on the state of education during her lifelong educational activity, and to identify and analyze the pioneering, innovative methodological and didactic concepts in the context of educational aspirations of women living in her time. Romana Pachucka’s biography, as a significant point of scientific reflection, also fits into the concept of role model—serving as a model to follow (in terms of the presence of her theories in contemporary didactics, equality aspirations, and the activities of teachers and social activists). Conceptually, the work is divided into four parts. The first part addresses the socio- cultural realities of women's education from the January Uprising to World War I (1863-1918), the interwar period (1919-1939), World War II (1939-1945), and postwar Poland (1945). The second part is dedicated to the biography of Romana Pachucka, with a chronological division into childhood and school years, university studies, socio-educational activities, and her professional career. The second part concludes with a subchapter on the last years of Romana Pachucka's life. The third part of the dissertation presents the collected and analyzed educational and journalistic work of Romana Pachucka. The fourth part includes testimonies from her students and those who knew her personally. The dissertation concludes with a final statement, summary and bibliography. The literature forming the theoretical basis of the dissertation refers to scientific methodology, primarily to qualitative research in pedagogy. Additionally, it draws on publications that allow for the reconstruction of the historical, educational, and social context from the years 1863-1964. A crucial part is Romana Pachucka's journalistic work (especially the second volumes of her memoirs), as well as her essays, pamphlets, journals, and lesson plans. The research also includes an analysis of the press (Ster, Muzeum, Dziecko). The methodology applied in the dissertation is suitable for the humanities (mainly history), especially due to the critical analysis of historical sources, as well as texts of culture (critical analysis of documents) and the press related to the period under study. I employ the method of ethnobiography. The basis of the work consists of archival sources. An important research method in this dissertation is the narrative interview. Pedagogy sets the goal of my research (education and emancipation through education), while the methodology, due to archival research, is determined by history.
Self-association of supramolecular cages based on dynamic imine and β-diketone bonds
(2025) Kołodziejski, Michał; Stefankiewicz, Artur R. Promotor
This doctoral dissertation presents research at the intersection of materials chemistry and fundamental supramolecular chemistry, conducted within two scientific pillars. The first pillar focused on the design and synthesis of functional materials based on β-diketone ligands, with an emphasis on their catalytic potential. A two-step synthesis was developed, which involved the preparation of dimeric palladium(II) metallocycles and their subsequent controlled polymerization. The resulting soluble metallosupramolecular polymer proved to be a significantly more efficient catalyst for the Suzuki-Miyaura coupling reaction compared to its cyclic precursor. The second pillar was devoted to investigating the fundamental principles of self-assembly and component sorting in the process of creating organic cages using Dynamic Covalent Chemistry (DCC). In a series of competitive experiments, extremely high selectivity was observed – the system spontaneously selected a single, most favored component for the construction of a homoleptic cage, never forming mixed products. A hierarchy of preferences was established and principles governing sorting were formulated. It was shown that these preferences result from the system reaching true thermodynamic equilibrium. The work comprehensively integrates materials chemistry with fundamental research. Rozprawa doktorska przedstawia badania z pogranicza chemii materiałowej i fundamentalnej chemii supramolekularnej, prowadzone w ramach dwóch filarów naukowych. Pierwszy filar koncentrował się na projektowaniu i syntezie funkcjonalnych materiałów opartych na ligandach β-diketonowych, z naciskiem na ich potencjał katalityczny. Opracowano dwuetapową syntezę, w której otrzymano dimeryczne metalocykle palladu(II), a następnie przeprowadzono ich kontrolowaną polimeryzację. Uzyskany rozpuszczalny polimer metalosupramolekularny, okazał się znacznie wydajniejszym katalizatorem w reakcji sprzęgania Suzuki-Miyaury, w porównaniu do jego cyklicznego prekursora. Drugi filar poświęcono badaniu fundamentalnych zasad samoorganizacji i sortowania komponentów w procesie tworzenia klatek organicznych przy użyciu Dynamicznej Chemii Kowalencyjnej (DCC). W serii eksperymentów konkurencyjnych zaobserwowano skrajnie wysoką selektywność – system spontanicznie wybierał jeden, najbardziej uprzywilejowany komponent do budowy homoleptycznej klatki, nigdy nie tworząc produktów mieszanych. Ustalono hierarchię preferencji i sformułowano zasady rządzące sortowaniem. Wykazano, że preferencje te wynikają z osiągania przez układ prawdziwej równowagi termodynamicznej. Praca kompleksowo łączy chemię materiałową z badaniami podstawowymi.
Chiralne układy acykliczne i makrocykliczne jako tektony, emitery światła i sondy chromoforowe
(2025) Chuchracka, Klaudia; Skowronek, Paweł. Promotor
W przedstawionych w tej pracy badaniach pochodne aldehydu tereftalowego stanowią źródło fluorescencji. Substratem do otrzymania tychże pochodnych jest 2,5-dibromotereftaldehyd. Atomy 2 i 5 w pierścieniu aromatycznym zostały podstawione grupami chromoforowymi: trifenyloaminową oraz fenylokarbazolową w reakcji sprzęgania Suzuki. Każda z tych grup została przyłączona na trzy sposoby, w celu urozmaicenia właściwości optycznych finalnych produktów. Wszystkie sześć pochodnych tworzy w reakcji z DACH (zarówno o konfiguracji absolutnej R,R jak i S,S) układ makrocykla zbudowanego z trzech cząsteczek aldehydu i trzech cząsteczek aminy. W celu lepszego zrozumienia właściwości chiralooptycznych i fluorescencyjnych makrocykli, oprócz dwunastu trianglimin przygotowano również serię acyklicznych imin, opartych o te same pochodne aldehydu tereftalowego oraz proste, chiralne monoaminy. Po otrzymaniu i zbadaniu kilku związków modelowych dla dwóch przykładów wykonano dokładniejsze badania nad wykorzystaniem tych pochodnych, jako sond chromoforowych. In research presented in this thesis, terephthaldehyde derivatives are source of fluorescence. all of these were obtained from 2,5-bromoterephthaldehyde. Atoms 2 and 5 in aromatic rings were substituted with chromophore groups: triphenylamine and phenylcarbazol in Suzuki coupling. Both of the groups were joined in three ways, in order to diversify optical properties of final products. All of the six derivatives react with DACH (both with absolute configurations R,R and S,S) to give macrocycle from three molecules of dialdehyde and three molecules of diamine. In order to better understand chiraloptical and fluorescent properties of the macrocycles, apart from twelve macrocycles, there was prepared series of acyclic imines, based on the same terephthaldehyde derivatives and simple, chiral monoamines. After obtaining and examining several model compounds, two of them were more precisely examined, to claim whether they can be applied as chromophoric probes.
System drożdżowy do przeszukiwania inhibitorów głównej proteazy SARS-CoV-2
(2025) Grabiński, Wojciech; Karachitos, Andonis. Promotor
Pandemia COVID-19, wywołana wirusem Betacoronavirus pandemicum (SARS-CoV-2) doprowadziła do śmierci milionów ludzi na całym świecie. Jednym z białek niezbędnych do funkcjonowania SARS-CoV-2 jest jego główna proteaza (Mpro), co czyni ją jednym z ważniejszych celów dla potencjalnych leków. Celem niniejszej rozprawy doktorskiej było opracowanie bezpiecznego, ekonomicznie przystępnego i szybkiego systemu przesiewowego, opartego na drożdżach Saccharomyces cerevisiae, do badania aktywności Mpro oraz poszukiwania jej inhibitorów. System ten umożliwia kontrolowaną ekspresję genu kodującego Mpro, który został umieszczony pod kontrolą promotora GAL1. Zaproponowany system pozwala na określenie aktywności Mpro zarówno poprzez jego toksyczny wpływ na wzrost komórek drożdży, jak i pomiar zmian poziomu fluorescencji. System wykazał czułość na znane inhibitory Mpro, ale także umożliwił identyfikację nowych, wcześniej nieopisanych inhibitorów, takich jak meisoindigo. Dodatkowo, przeprowadzone badania wskazały na związek między aktywnością Mpro a funkcjonowaniem mitochondriów. Zaobserwowano, że Mpro jest szczególnie toksyczne w warunkach wymagających od komórek aktywnych mitochondriów. Na podstawie pomiarów poziomu oddychania komórkowego oraz obserwacji mikroskopowych wykazano, że Mpro obniża zużycie tlenu, zakłóca potencjał wewnętrznej błony mitochondrialnej oraz powoduje deformację struktury mitochondriów. Ponadto, w ramach pracy przedstawiono przegląd literatury dotyczącej szerokiego wykorzystania drożdży w badaniach nad SARS-CoV-2, obejmujących analizę aktywności Mpro, badanie oddziaływań między białkami wirusa a białkami gospodarza, produkcję szczepionek oraz tworzenie replikonów SARS-CoV-2. Niniejsza rozprawa doktorska prezentuje skuteczny system drożdżowy umożliwiający wykrywanie inhibitorów Mpro. oraz dostarcza nowej wiedzy na temat wpływu Mpro na kluczowe struktury subkomórkowe, takie jak mitochondria, pogłębiając zrozumienie mechanizmów działania SARS-CoV-2. The COVID-19 pandemic, caused by the Betacoronavirus pandemicum virus (SARS-CoV-2), has resulted in the death of millions of people worldwide. One of the proteins required for SARS-CoV-2 to function is its main protease (Mpro), making it one of the most important targets for potential drugs. The aim of this thesis was to develop a safe, inexpensive and rapid screening system based on the yeast Saccharomyces cerevisiae to study Mpro activity and search for its inhibitors. This system allows the controlled expression of the Mpro gene under the control of the GAL1 promoter. The proposed system allows for the determination of Mpro activity both through its toxic effect on yeast cell growth and through measurement of changes in fluorescence level. The system showed sensitivity to known Mpro inhibitors, but also allowed the identification of new, previously undescribed inhibitors, such as meisoindigo. In addition, the results indicated a relationship between Mpro activity and mitochondrial function. Mpro was observed to be particularly toxic under conditions that require active mitochondria in cells. Based on measurements of cellular respiration levels and microscopic observations, Mpro was shown to reduce oxygen consumption, disrupt the inner mitochondrial membrane potential, and cause deformation of mitochondrial structure. In addition, this thesis presents a literature review of the extensive use of yeast in SARS-CoV-2 research, including the analysis of Mpro activity, the study between viral- host protein interactions, vaccine production, and the formation of SARS-CoV-2 replicons. This dissertation presents an effective yeast system for the detection of Mpro inhibitors and provides new insights into the effects of Mpro on key subcellular structures such as mitochondria, expanding our understanding of the mechanisms of SARS-CoV-2 action.
Nowe fazy prototypowych matelocenów
(2025) Moszczyńska, Ida; Katrusiak, Andrzej. Promotor
Metaloceny to prototypowa grupa związków metaloorganicznych, których odkrycie zapoczątkowało intensywny rozwój tej dziedziny chemii. Niedawne publikacje nowych faz krystalicznych ferrocenu, modulowanej Iʺ i wysokociśnieniowej Iʹ, skłoniły mnie do bardziej wnikliwej analizy również pozostałych prototypowych metalocenów. Przeprowadzone badania struktur niklocenu i ferrocenu, przy założeniu modelu niezależnych położeń pierścieni wskazały, że w izostrukturalnych fazach I tych związków, współistnieją konformacja naprzemianległa z konformacjami skręconymi. Ten, ‘miękki model’ wyjaśnia na podstawie danych strukturalnych obserwowane wcześniej eksperymentalnie dielektryczne właściwości ferrocenu, niezgodne z symetrią C5 cząsteczek. W wysokim ciśnieniu kryształy α-rutenocenu (α-RuCp2, Pnma) i α-osmocenu (α-OsCp2, grupa przestrzenna Pnma) ulegają przemianom fazowym ze zmianą symetrii do grupy przestrzennej Pcmb (β-RuCp2) i Pcab (β-OsCp2). Pomiary spektroskopii Ramana, dyfraktometryczne pomiary proszkowe i obserwacje wizualne kryształów świadczą o szerokich histerezach przemian fazowych, rozciągających się w zakresach 0.7-3.9 GPa (RuCp2) i 0.3-3.6 GPa (OsCp2). W wysokociśnieniowych polimorfach β preferencja do tworzenia krótkich oddziaływań CH‧‧‧M (gdzie M = Ru, Os) jest wyższa niż do tworzenia oddziaływań CH‧‧‧π, przeważających w fazie α. Dzięki dyfraktometrycznym pomiarom monokryształów RuCp2 i OsCp2 w ciśnieniu atmosferycznym i wysokich temperaturach, odpowiednio 395 K i 427 K, zaobserwowałam przemiany fazowe do izostrukturalnych faz γ o symetrii Fmmm. W wyniku tych przemian zerwane zostają wszystkie kontakty CH‧‧‧M, a cząsteczki metalocenów stają się nieuporządkowane w konformacjach na przemian- i naprzeciwległej. Metallocenes constitute a prototypic group of metalloorganic compounds. The discovery of ferrocene indicated the intensive development of metaloorganic chemistry. The recently revealed new high-pressure crystal phase Iʹ and modulated phase Iʹʹ of ferrocene convinced me to investigate also other prototypic metallocenes. The structural analysis of nickelocene and ferrocene, by applying the model of independent rotation of cyclopentadienyl rings to their isostructural phases I, shows that the staggered molecular conformation coexists with rotated conformations. Based on structural data, this ‘soft model’ explains the previously reported dielectric properties of ferrocene. These properties were inconsistent with the C5 symmetry of ferrocene molecules. The compression of α-ruthenocene (α-RuCp2, space group Pnma) and α-osmocene (α-OsCp2, Pnma) crystals lead to phase transitions, which change of crystal symmetry into space group Pcmb (β-RuCp2) and Pcab (β-OsCp2). The Raman spectra, diffractometric measurements on powder samples, and visual observations of single crystals revealed a wide hysteresis of the α – β phase transitions between 0.7-3.9 GPa (RuCp2) and 0.3-3.6 GPa (OsCp2). The high-pressure β polymorphs are stabilized by short contact CH‧‧‧M (M = Ru, Os), whereas phase α is dominated by bonds CH‧‧‧π. Diffractometric measurements on single crystals of RuCp2 and OsCp2 at ambient pressure and 395 K and 427 K respectively reveal the α to γ phase transitions. The high-temperature γ phases are isostructural, space group Fmmm. These phase transitions break all CH‧‧‧M bonds, and the molecules become disordered in staggered and eclipsed conformations.
Współczesne naczynia przyjazne środowisku – problem interakcji pomiędzy materiałem a żywnością
(2025) Brończyk, Karolina; Dąbrowska, Agata. Promotor; Majcher, Małgorzata. Promotor
Na mocy Dyrektywy Plastikowej, na rynek konsumencki wprowadzono „ekologiczne” materiały do kontaktu z żywnością (ang. food contact materials; FCMs), co budzi wątpliwości dotyczące bezpieczeństwa żywności. W rozprawie doktorskiej przeprowadzono charakterystykę interakcji zachodzących między nowymi FCMs a żywnością. W tym celu FCMs poddano badaniom migracji w różnych warunkach czasowych i temperaturowych, z wykorzystaniem żywności lub płynów modelowych. Oznaczono szerokie spektrum związków chemicznych (podejście nieukierunkowane) oraz markery migracji (podejście ukierunkowane) za pomocą narzędzi analitycznych, sensorycznych i statystycznych. Umożliwiło to zidentyfikowanie oraz skwantyfikowanie zanieczyszczeń, które mogą migrować z FCMs do żywności i wpływać na jej profil sensoryczny i jakość. Wyniki wykazały, że FCMs pochodzenia roślinnego mogą zniekształcać profil sensoryczny kawy i herbaty, za co odpowiadają nasycone i nienasycone związki karbonylowe i nasycone alkohole. W celu oceny wpływu czynników na intensywność interakcji FCMs-żywność, wybrano niskocząsteczkowe związki karbonylowe jako markery zachodzących zmian. Są one wszechobecne w środowisku, reaktywne i ulegają dynamicznym zmianom, a zastosowana zoptymalizowana procedura pomiarowa pozwoliła na ich monitorowanie na niskich poziomach stężeń (ng/L). Oszacowano również narażenie konsumentów na niebezpieczne związki (np. formaldehyd) stosując limit migracji specyficznej (SML) lub tolerowane dzienne pobranie (TDI). Wyniki i dyskusja są podstawą do pogłębienia wiedzy i zrozumienia natury FCMs i ich wpływu na żywność. Based on the Plastics Directive, “ecological” food contact materials (FCMs) have appeared on the consumer market, which may raise food safety concerns. The doctoral dissertation carried out a characterization of the interactions between new FCMs and food. For this purpose, different FCMs were subjected to migration tests under different time and temperature conditions, using food or food simulants. A wide spectrum of chemical compounds (untargeted approach) and migration markers (targeted approach) were determined using analytical, sensory and statistical tools. This enabled the identification and quantification of contaminants that can migrate from FCMs to food and affect its sensory profile and quality. The results showed that plant-based FCMs can distort the sensory profile of coffee and tea. Chemical compounds affecting undesirable changes include saturated and unsaturated carbonyl compounds, and saturated alcohols. Low-molecular-weight carbonyl compounds were selected as markers of undesirable changes, in order to assess the influence of various factors on the intensity of FCM-food interactions. These compounds are ubiquitous in the environment, are reactive and undergo dynamic changes, and the optimized measurement procedure used allowed their monitoring at low concentration levels (ng/L). Consumer exposure to hazardous compounds (e.g., formaldehyde) was also estimated using specific migration limits (SML) or tolerable daily intake (TDI). The presented results and discussion provide a basis for deepening knowledge and understanding the nature of popular FCMs and their impact on the food.
Synteza, analiza spektroskopowa oraz badania biologiczne in silico nowych koniugatów steroidowych zawierających układy triazolowe
(2025) Kawka, Anna; Pospieszny, Tomasz. Promotor; Koenig, Hanna. Promotorka pomocnicza
Praca doktorska dotyczy projektowania, syntezy i charakterystyki nowatorskich biokoniugatów steroidowych. Związki inspirowane terapeutycznym potencjałem steroidów, kwasów żółciowych i zasad pirymidynowych połączono pierścieniami 1,2,3-triazolowymi z wykorzystaniem chemii „click”. Rozprawa obejmuje przegląd literatury oraz badania eksperymentalne i obliczeniowe. Omówiono znaczenie biokoniugatów steroidowych, takich jak skwalamina, w terapiach oraz zastosowanie chemii „click” do modyfikacji steroli i kwasów żółciowych. Podkreślono ich rolę jako inhibitorów enzymów i potencjalnych leków przeciwinfekcyjnych. W części badawczej opracowano trzy grupy związków: koniugaty kwasów żółciowych i steroli o przewidywanej aktywnościrzeciwgrzybiczej i przeciwbakteryjnej, quasi-podandy do zastosowań w nanotechnologii oraz hybrydy steroidowo-pirymidynowe o potencjale przeciwnowotworowym i przeciwdrobnoustrojowym. Analizy spektroskopowe (NMR, FT-IR, MS) oraz obliczenia teoretyczne potwierdziły poprawność struktur. Badania in silico wykazały szerokie spektrum aktywności biologicznej, m.in. przeciwnowotworowej i przeciwzapalnej. Praca wnosi wkład w rozwój chemii bioorganicznej i projektowanie wielofunkcyjnych związków terapeutycznych. The thesis focuses on the design, synthesis and characterisation of novel steroid bioconjugates. Inspired by the therapeutic potential of steroids, bile acids and pyrimidine bases, these compounds were linked via 1,2,3-triazole rings using „click” chemistry. The thesis includes a literature review and original experimental and computational studies. The review highlights the importance of steroid bioconjugates such as squalamine in pharmacological therapies, focusing on „click” chemistry to modify bile acids and sterols. This approach enables the formation of stable, bioactive supramolecular structures. The study also examines recent advances in steroid-triazole conjugates as enzyme inhibitors and potential anti-infective drugs. The research section presents three groups of new compounds: bile acid-sterol conjugates with antifungal and antibacterial properties, quasi-podands with potential applications in nanotechnology and drug delivery, and steroid-pyrimidine hybrids (with uracil and 2-thiouracil) targeting lipid metabolism enzymes for possible anticancer, antimicrobial, and dermatological therapies. Spectral analyses (NMR, FT-IR, MS) and theoretical calculations confirmed the structural correctness and chemical stability. In silico studies (PASS, molecular docking) revealed broad biological activities, including anticancer, antimicrobial, cytoprotective, and anti-inflammatory effects. This work advances bioorganic chemistry, offering new directions in the design of therapeutic compounds.
Czułość i ciepło. Studium porównawcze twórczości Olgi Tokarczuk i Mo Yan
(2025) Guo, Xiaojin; Zduniak, Małgorzata. Promotor
Olga Tokarczuk została laureatką Literackiej Nagrody Nobla w 2018 roku, a Mo Yan otrzymał ją sześć lat wcześniej. Ani Polska, ani Chiny nie są centrum literackiego świata, ale obojgu pisarzom udało się odnieść międzynarodowy sukces. Chociaż polska i chińska literatura uważane są za peryferyjne w porównaniu z zachodnim kanonem literackim, powieś ci obojga autorów zdołały przeniknąć z marginalizowanej literatury powstającej na peryferiach do literatury światowej. Dziś traktuje się ją jako tę, która wykracza poza swój oryginalny kontekst kulturowy lub językowy i ma uniwersalne znaczenie. Polska pisarka i chiński pisarz wykorzystują w narracji czułość i ciepło, oddając głos marginalizowanym kobietom i naturze. Przedstawiają ucisk marginalizowanych postaci kobiecych i przyrody w ramach patriarchalnych hierarchii. Dzięki czułej narracji kobiety zajmują centralną pozycję w dziełach obojga pisarzy, przy czym kobiece postacie buntują się i walczą z opresją. Z kolei natura jest personifikowana lub uznawana za sprawczą, aby w ten sposób podkreślić, że na równych prawach bierze ona udział w kształtowaniu świata. Tokarczuk i Mo Yan, pokazując, że kobiety i natura nie zajmują w świecie marginalnych pozycji, kształtują świadomość istnienia i rangi relacji ludzi, szczególnie kobiet, z naturą. Nie opowiadają się przy tym radykalnie za zastąpieniem androcentryzmu gynocentryzmem, obdarzają czułością i ciepłem również marginalizowanych społecznie mężczyzn, np. tych, którzy są nieszczęśliwi i żyją w samotności. Mimo izolacji, w jakiej się znaleźli, mogą bowiem liczyć na opiekę i pocieszenie ze strony natury oraz kobiet. W rozprawie analizowane są więc sposoby, jakimi polska pisarka i chiński pisarz dekonstruują opozycje mężczyzna–kobieta i kultura–natura. Ich twórczość zawiera manifestacje wzajemnych powiązań i pokazuje, że zrównoważ one i oparte na współpracy relacje między mężczyznami, kobietami i naturą czynią świat lepszym i bardziej harmonijnym miejscem. Niniejsza rozprawa może stanowić wkład w badania jest twórczości Olgi Tokarczuk i Mo Yana w kontekście literatury światowej, ale także w międzykulturowe studia literackie, a co za tym idzie, w badania porównawcze. Olga Tokarczuk was the winner of Nobel Prize for Literature in 2018 and Mo Yan received the prize in 2012. Neither Poland nor China is the center of literary world, but Tokarczuk and Mo Yan succeed to make international influence. Both Polish and Chinese literature were considered peripheral compared with the Western literary canon, but their books manage to rise from peripheral literature to world literature that have gained international recognition and are considered to have universal significance beyond their original cultural or linguistic context. The two writers display their commonalities of tenderness and warmth by giving voice to the marginalized women and nature. They depict the oppression and exploitation on marginalized women and nature under patriarchal hierarchal structures, and the wars and political upheavals. Through tender narration, the women are put in the center of their works, their values and significance are recognized, and their female characters are rebellious to fight against oppressive powers; nature is personified or acknowledged having agency to highlight their equal importance with humans in shaping the world. They raise women and nature from the marginalized and neglected position to the center of their works aiming to remind us to pay attention to the survival of women and nature, and to arouse people’s awareness of women’s existence and the human-nature relationship. However, they are not radically advocating replacing androcentrism with gynocentrism, the two authors also convey their tenderness and warmth to those marginalized men living a miserable and lonely life; despite being isolated or deserted by society, they could find care and comfort from nature and women, and those men also expressed their care and tenderness to women and nature. The binary oppositions between males/females and male (culture)/nature are deconstructed in their works. Their works manifest the interconnectedness of everything and that a balanced and cooperative relationship among males, females and nature can and should be achieved to make the world a better and harmonious place. This dissertation is not only of certain values in looking at the works of Tokarczuk and Mo Yan through the prism of world literature, but will also constitute a contribution to intercultural literary studies and, consequently, to comparative research.
Semantyka nazw własnych w ujęciu kontrastywnym. Plan doonimiczny i deonimiczny w języku polskim, angielskim i chińskim
(2025) Galewska, Karolina; Rutkiewicz-Hanczewska, Małgorzata. Promotor
Pracę poświęcono wielowymiarowemu opisowi znaczeń zakodowanych w nazwach własnych i przez nie wyrażanych, który uwzględnia podobieństwa i różnice między systemami onimicznymi trzech języków: polskiego, angielskiego i chińskiego (mandaryńskiego). Kierunek rozważań wyznacza pytanie, jak typ języka, czyli jego właściwości morfologiczne, syntaktyczne i fonologiczne, oraz cechy danej kultury wpływają na tworzenie propriów i posługiwanie się nimi. Przyjęty w całej pracy porównawczy, uniwersalistyczny punkt oglądu stanowi swoiste novum w badaniach onomastycznych ze względu na zestawienie ze sobą zróżnicowanych językowo i kulturowo systemów oraz odrzucenie dominującego w onomastyce europocentryzmu, a także z uwagi na holistyczne podejście do rozdzielanych dotychczas dziedzin opisu onomastycznego (związanych z trzema planami użycia onimów). Ewolucję stosunku filozofów oraz onomastów do kwestii znaczenia nazw własnych omówiono w pierwszej części pracy. W kolejnych rozdziałach semantykę propriów poddano analizie w wymiarze trzech płaszczyzn ich funkcjonowania: 1) momentu kreacji, a więc stawania się nazwą (płaszczyzna doonimiczna), 2) użycia w komunikacji (płaszczyzna onimiczna), 3) wtórnych użyć, w których nazwa przestaje pełnić funkcję referencjalną (płaszczyzna deonimiczna). Plany doonimiczny i deonimiczny stanowią główne perspektywy oglądu, gdyż przyjmuje się, że nazwa używana w komunikacji w swej podstawowej funkcji (w płaszczyźnie onimicznej) przede wszystkim oznacza, dlatego wartość pojęciowa znaku onimicznego nie musi być w tym wymiarze aktualizowana. This thesis provides a multidimensional description of the meanings encoded in and expressed by proper names, that which takes into account the similarities and differences between the onymic systems of three languages: Polish, English and Chinese (Mandarin). The study is driven by the central question of how the type of language (i.e. its morphological, syntactic and phonological properties) and the characteristics of a given culture affect the creation of propria and their use. The comparative, universalist point of view adopted throughout the work can be considered a novel approach in onomastic research because it juxtaposes linguistically and culturally diverse systems and rejects the Eurocentric perspective dominant in onomastics. The perspective is also regarded as innovative as a result of the holistic approach it takes to the hitherto separated fields of onomastic description (related to the three levels of onymic usage). In the first part of the dissertation, there is a discussion on the evolution of perspectives on the meaning of proper names, developed by philosophers and onomasticians. In the following chapters, the semantics of propria are analyzed in terms of three spheres of functionality: 1) the moment of creation, i.e. becoming a name (to-onymic plan); 2) their use in communication (onymic plan); 3) their secondary uses, in which the name no longer serves a referential function (deonymic plan). Regarding the onymic plan, as it is assumed that the name used in communication primarily denotes objects, the conceptual level of the onymic sign is not necessarily activated. As such, the to-onymic and de-onymic plans are the main areas of analysis.
Znaczenie kulturowe upraw i komodyfikacji roślin w okresach chalkolitu oraz wczesnej epoki brązu w Azji Południowo-Zachodniej na przykładzie stanowisk Gurga Chiya z późnej fazy kultury Ubaid (Iracki Kurdystan), Kani Shaie z okresu wczesnej epoki brązu (Iracki Kurdystan) oraz Tel Qedesh z okresu wczesnej epoki brązu (Izrael)
(2025) Joka, Karolina; Marciniak, Arkadiusz. Promotor; Fuller, Dorian Q. Promotor
Udomowienie roślin i późniejsze pojawienie się rolnictwa to jedne z kluczowych czynników rewolucji neolitycznej, które zapoczątkowały szereg zmian gospodarczych i społecznych. Rolnictwo wpłynęło na krajobraz (pola uprawne, wylesianie), społeczeństwo (osiadły tryb życia, magazynowanie plonów) oraz ekologię (udomowienie roślin i zwierząt). Jednym ze skutków uprawy ziemi był wzrost populacji, który wiązał się z pojawieniem się specjalizacji pozarolniczych oraz rozwinięciem bardziej rozległych form dystrybucji dóbr i handlu. W Azji Południowo-Zachodniej różnica czasowa między pojawieniem się rolnictwa, organizacją pól uprawnych a powstaniem pierwszych miast wynosi około 5000 lat. Powszechnie przyjmuje się, że w tym okresie uprawiano i udomawiano rośliny wieloletnie (takie jak oliwka, winorośl, figa, granat i daktyl), które stanowiły fundament dla późniejszego rozwoju tzw. „upraw towarowych” (ang. cash crops). Jednocześnie uprawa zbóż przeszła liczne transformacje mające na celu uzyskanie bardziej efektywnych plonów. Obie te kategorie, a także produkty wtórne roślin (np. wino, olej, suszone owoce), uległy procesom komodyfikacji, stając się towarami na rynku sprzedaży. Podczas gdy pierwsze etapy tego procesu zostały szeroko zbadane, późniejsza faza pozostaje w dużej mierze niedostatecznie rozpoznana. Moje badania doktorskie dotyczą trzeciego etapu powyższego procesu i mają trzy wzajemnie powiązane cele: 1. Rozpoznanie procesu i mechanizmów komodyfikacji roślin oraz ich kulturotwórczego wpływu, zwłaszcza w kontekście wzrostu złożoności społecznej w północnej Mezopotamii. 2. Zbadanie procesu i mechanizmów pojawienia się nowych praktyk rolniczych, w tym metod intensyfikacji i ekstensyfikacji, wprowadzenia nowych upraw – zwłaszcza roślin wieloletnich – oraz trwałego wpływu zaawansowanych procesów rolniczych, takich jak celowe opóźnienie zwrotów z inwestycji, na rosnącą złożoność społeczną w Azji Południowo-Zachodniej. 3. Analiza zastosowania wyników badań izotopów stabilnych na materiale archeobotanicznym jako narzędzia wspierającego rozpoznanie procesów komodyfikacji Badania zrealizowane w ramach przedłożonej pracy doktorskiej obejmują okres od V do początku III tysiąclecia p.n.e., czyli czas rozwoju zaawansowanego rolnictwa i powiązanych praktyk w Azji Południowo-Zachodniej. Z kulturowo-historycznego punktu widzenia obejmuje to okres od późnego neolitu do wczesnej epoki brązu. Cele badawcze zostaną osiągnięte poprzez kompleksową analizę materiałów botanicznych i archeologicznych z trzech stanowisk w badanym regionie: 1. Gurga Chiya, iracki Kurdystan – późny chalkolit. 2. Kani Shaie, iracki Kurdystan – wczesna epoka brązu. 3. Tel Qedesh, Izrael – wczesna epoka brązu. Wyniki badań zostały opublikowane w trzech artykułach recenzowanych, znajdujących się na liście A Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Każda z publikacji porusza odmienny aspekt szeroko rozumianego procesu komodyfikacji upraw rolnych. The domestication of plants, and the subsequent emergence of agriculture, is one of the determinants of the Neolithic revolution, and which triggered a series of economic and social changes Agriculture had an impact on the landscape (arable fields, deforestation), society (sedentism, crop storage) and ecology (domestication of plants and animals). One of the effects of farming was the increase in population, which was associated with the emergence of non- agricultural specializations and extensive forms of distribution of goods and trade. In the Southwest Asia, the offset between the emergence of agriculture, organised form of the arable fields, and the first cities is significant, and amounts to ca. 5000 years. It is generally agreed that during this period perennial plants (such as olive, grape, fig, pomegranate and date) were cultivated and then domesticated, forming the foundations for the subsequent development of the so– called “cash crops”, whereas cereal cultivation has undergone numerous transformations aimed at more efficient harvests Both categories, as well as plants’ secondary products (e.g. wine, oil, dried fruits) have also undergone commodification processes, becoming goods on the sales market. While the first steps have been extensively studied, the latter process remains largely under researched. My PhD research project pertains to the third step in the process outlined above has three intertwined objectives: 1. The recognition of the process and mechanisms of plant commodification and its culture-forming impact, especially for the emergence of increased social complexity in Northern Mesopotamia 3 2. The recognition of the process and mechanisms of the emergence of new agricultural practices, including intensification and extensification methods, the introduction of new crops—particularly perennial plants. Furthermore, the enduring impact of the advanced agricultural processes, including deliberate practices of delayed returns, and its far- reaching consequences for increased social complexity in Southwest Asia. 3. the applicability of using stable isotope analysis results on archaeobotanical material as a heuristically viable tool for recognizing the processes of commodification. The study covers the period from 5 th to the beginning of the 3 rd millennium BCE, which covers the emergence of advanced farming and related practices in Southwest Asia. From the culture- historical standpoint, this covers a period between Late Neolithic and Early Bronze Age. The advocated objectives will be achieved by comprehensive study of botanical and archaeological materials from three sites from the studied region: (i) Gurga Chiya, Iraqi Kurdistan – Late Chalcolithic (ii) Kani Shaie, Iraqi Kurdistan – Early Bronze Age (iii) Tel Qedesh, Israel - Early Bronze Age II The results of my study were published in three articles in highly established peer-reviewed journals. All of them are on the A list of the Ministry of Science and Higher Education, and each publication covers a different issue related to the broadly understood topic of commodification processes of agricultural crops.
Wnioskowanie autobiograficzne a diagnozowanie poziomu funkcjonowania osobowości
(2025) Wesołowski, Arkadiusz; Soroko, Emilia. Promotor
W ostatnich latach integracja teorii tożsamości narracyjnej oraz wymiarowych modeli zaburzeń osobowości zyskuje na znaczeniu. Badacze wskazują na związki tożsamości narracyjnej z zaburzeniami osobowości, w tym także na potencjalną użyteczność analizy autonarracji dla diagnozowania zaburzeń osobowości w ujęciu wymiarowym. Łączenie tych dwóch perspektyw zarówno w warstwie naukowej jak i praktycznej jest jednak relatywnie nowym i innowacyjnym podejściem wymagającym dalszej eksploracji. Określono dwa główne cele rozprawy doktorskiej. Pierwszym z nich było sprawdzenie związków tożsamości narracyjnej z wymiarową konceptualizacją zaburzeń osobowości opisaną w Alternatywnym Modelu Zaburzeń Osobowości (AMPD) DSM-5. Drugim było wstępne sprawdzenie użyteczności klinicznej analizy autonarracji dla diagnozowania poziomu funkcjonowania osobowości (kryterium A). Na rzecz realizacji celów zaprojektowano dwa badania naukowe. Badanie pierwsze przygotowano w modelu ilościowym z mieszanymi metodami zbierania danych (ilościowe i jakościowe). Badanie drugie zaprojektowano w podejściu ilościowym. Wnioski z przeprowadzonych badań sugerują (1) konieczność dostosowywania (uszczegóławiania lub zwiększania ogólności) sposobu rozumienia aktywności narracyjnej w celu dopasowania jej do zagadnień zaburzeń osobowości; (2) zasadność uwzględniania pytań narracyjnych w procesie diagnozowania zaburzeń osobowości; (3) konieczność prowadzenia dalszych badań w kierunku dookreślenia związków zachodzących między tożsamością narracyjną a zaburzeniami osobowości. In recent years, the integration of narrative identity theory and dimensional models of personality disorders has grown in importance. Researchers highlight the relationships between narrative identity and personality disorders, including the potential clinical utility of self-narrative analysis for the assessment of personality disorders in a dimensional approach. Combining these two perspectives in scientific and practical layers is a relatively new and innovative approach that requires further exploration. Two main aims of the dissertation were identified. The first was to test the relationship of narrative identity with the dimensional conceptualization of personality disorders described in the DSM-5 Alternative Model of Personality Disorders (AMPD). The second was to preliminarily test the clinical utility of self-narrative analysis for the level of personality functioning (criterion A) assessment. In support of the objectives, two scientific studies were designed. Study one was prepared using a quantitative model with mixed data collection methods (quantitative and qualitative). Study two was designed with a quantitative approach. Conclusions of the study suggest (1) the need to adapt (make more specific or more general) the understanding of narrative activity to adjust it to the matters of personality disorders; (2) the reasonableness of including narrative inquiries in the process of assessing personality disorders; (3) the need to conduct further research towards clarifying the relationships between narrative identity and personality disorders.
Szkoła Katechistów Archidiecezji Poznańskiej i jej znaczenie dla rozwoju katechezy dorosłych. Studium teoretyczno-empiryczne
(2025) Jakób, Szymon; Szpet, Jan. Promotor; Zjawin, Jacek. promotor
Sobór Watykański II, dostrzegając wielowiekowe zaniedbanie katechezy dorosłych, podkreślił jej pierwszorzędne znaczenie i zapoczątkował proces jej odnowy, który trwa do dziś. Najnowszym wyrazem tego kierunku jest motu proprio papieża Franciszka Antiquum ministerium, ustanawiające posługę katechisty. Jednak już wcześniej, lokalnie w archidiecezji poznańskiej, podjęto konkretne działania na rzecz formacji świeckich katechistów, czego przykładem jest powołanie Szkoły Katechistów. Celem niniejszej rozprawy doktorskiej jest analiza działalności tejże szkoły oraz jej wpływu na katechezę dorosłych w archidiecezji poznańskiej. Badanie uwzględnia perspektywę teoretyczną, empiryczną oraz prakseologiczną. W części teoretycznej omówiono znaczenie katechezy dorosłych w nauczaniu Kościoła, pojęcie dorosłości w różnych kontekstach, a także historyczny rozwój katechezy dorosłych. Przedstawiono również genezę i strukturę Szkoty Katechistów. Część empiryczna opiera się na badaniach przeprowadzonych w archidiecezji poznańskiej wśród katechistów, proboszczów, uczestników katechezy dorosłych oraz kandydatów na katechistów. Zastosowano metody badań jakościowych i ilościowych, w tym metodę ankiety i wywiadu. Wyniki badań wskazują na istotną rolę świeckich katechistów jako autentycznych świadków wiary, ale także na konieczność wsparcia udzielanego przez proboszczów dla ich efektywnej posługi oraz potrzebę stałej aktualizacji programu formacji. Część prakseologiczna koncentruje się na formułowaniu postulatów dotyczących dalszego rozwoju katechezy dorosłych w archidiecezji. Podkreślono potrzebę jeszcze większego zaangażowania świeckich w tę formę katechezy, dostosowania treści formacyjnych do współczesnych wyzwań, automatyzacji struktur organizacyjnych Szkoły Katechistów oraz intensyfikacji działań katechistów w parafiach. Zwrócono także uwagę na konieczność ,,pastoralnego nawrócenia" proboszczów oraz potrzebę wzbogacenia katechezy dorosłych o nowe formy zaangażowania. Wnioski z przeprowadzonych badań potwierdzają, że działalność Szkoły Katechistów Archidiecezji Poznańskiej znacząco wpływa na jakość i skuteczność katechezy dorosłych, stanowiąc modelowe rozwiązanie dla innych diecezji w Polsce. The Second Vatican Council, recognizing the centuries-long neglect of adult catechesis, emphasized its primary significance and initiated a process of renewal that continues to this day. The most recent manifestation of this direction is Pope Francis' motu proprio Antiquum Ministerium, which established the ministry of the catechist. However, even earlier, at the local level in the Archdiocese of Poznan, concrete actions were taken in support of the formation of lay catechists, exemplified by the establishment of the School of Catechists. The aim of this doctoral dissertation is to analyze the activities of this School of Catechists and its impact on adult catechesis in the Archdiocese of Poznan. The study incorporates theoretical, empirical, and praxeological perspectives. The theoretical section discusses the sianificance of adult catechesis in the teaching of the Church, the concept of adulthood in various contexts, and the historical development of adult catechesis. The genesis and structure of the School of Catechists are also presented. The empirical section is based on research conducted in the Archdiocese of Poznan among catechists, parish priests, participants in adult catechesis, and candidates for the catechist ministry. Both qualitative and quantitative research methods were applied, including surveys and interviews. The findings indicate the significant role of lay catechists as authentic witnesses to the faith, while also emphasizing the need for support provided by parish priests to ensure the effectiveness of their ministry and the ongoing adaptation of the formation program. The praxeological section focuses on formulating recommendations for the further development of adult catechesis in the Archdiocese of Poznan. The need for greater involvement of the laity in this form of catechesis, the adaptation of the formation content to contemporary challenges, the automation of the organizational structures of the School of Catechists, and the intensification of catechists' activities in parishes were emphasized. Attention was also drawn to the necessity of a "pastoral conversion" among parish priests and the need for the enrichment of adult catechesis with new forms of engagement. The conclusions derived from the conducted research confirm that the activities of the School of Catechists of the Archdiocese of Poznan significantly enhance the quality and effectiveness of adult catechesis, providing a model solution for other dioceses in Poland.
Wolnorodnikowe reakcje aminokwasów i peptydów zawierających atom siarki. Od reaktywnych indywiduów przejściowych do produktów trwałych
(2025) Grzyb, Katarzyna Nadzieja; Pędziński, Tomasz. Promotor
W ramach pracy doktorskiej przeprowadzone zostały prace badawcze, których celem było dogłębne poznanie i uzupełnienie dotychczasowej wiedzy na temat mechanizmów jedno-elektronowego utleniania pochodnych metioniny - biomimetycznych układów modelowych aminokwasów zawierających grupę sulfidową. W serii pięciu tematycznie spójnych artykułów naukowych (P1-P5) zostały opisane zarówno produkty przejściowe, jak i trwałe, reakcji utleniania fotosensybilizowanego przez 3-karboksybenzofenon oraz utleniania indukowanego radiolitycznie, w którym utleniaczem jest rodnik hydroksylowy. Krótko żyjące produkty przejściowe zostały przebadane za pomocą technik czasowo-rozdzielczych, a produkty trwałe zostały zidentyfikowane z wykorzystaniem wysokosprawnej chromatografii cieczowej sprzężonej z tandemową spektrometrią mas. Połączenie tych komplementarnych metod pozwoliło uzyskać odpowiedź na pytania o wpływ struktury substratu (rodzaju grup funkcyjnych, długości łańcucha bocznego), a także warunków reakcji na powstające produkty pośrednie oraz trwałe modyfikacje badanych związków. Dzięki temu otrzymano pełniejszy obraz procesów utleniania wybranych, biologicznie istotnych cząsteczek. Ponadto została przeprowadzona szczegółowa charakterystyka ketonów aromatycznych (benzofenonu, 3-karboksybenzofenonu oraz 4-karboksybenzofenonu), które stosowane są jako fotosensybilizatory. The aim of this doctoral dissertation was to thoroughly investigate and describe the mechanisms behind photosensitized and radiation-induced oxidation of biomimetic model amino acids that contain a sulfide group. Series of five thematically coherent scientific articles (P1-P5) describes transient and stable products of the oxidation reaction of model systems containing a sulfide group. The oxidation was sensitized by 3-carboxybenzophenone and induced radiolytically, where the oxidizing agent was the hydroxyl radical. Short-lived transients (e.g., intermediates containing three-electron bonds, free radicals, and radical ions and reactive excited states) were investigated using time-resolved techniques (laser flash photolysis and pulse radiolysis), while stable products were identified using high-performance liquid chromatography coupled with tandem mass spectrometry. Combining these complementary methods allowed to address the impact of the substrate’s structure (type of functional groups, length of the amino acid side chain) and the reaction conditions on the formation of transient and stable products. This helped to propose a fuller picture of the oxidation processes in selected biologically important compounds. Additionally, the aromatic ketones (benzophenone, 3-carboxybenzophenone, and 4-carboxybenzophenone), which are used as photosensitizers, were characterized in detail.
Synteza, analiza strukturalna i badanie aktywności biologicznej pochodnych salinomycyny
(2025) Jędrzejczyk, Marta; Huczyński, Adam. Promotor
Salinomycyna jest antybiotykiem jonoforowym produkowanym przez Streptomyces albus. Celem pracy doktorskiej była chemiczna modyfikacja salinomycyny, analiza jej struktury oraz ocena właściwości biologicznych. Opisano reakcję rozkładu salinomycyny w warunkach kwasowych oraz syntezę koniugatów z kationami fosfoniowymi, modyfikując pozycje C1 i C20. Struktury potwierdzono technikami spektroskopowymi i krystalograficznymi. Badania wykazały, że produkt reakcji rozkładu zachowuje zdolność do kompleksowania jonów metali, a pochodne z kationem fosfoniowym wykazują większą cytotoksyczność wobec komórek nowotworowych (zastosowane linie ludzkich komórek nowotworowych: SW480, SW620, PC3, MDA-MB-231, A549) niż salinomycyna i doksorubicyna. Ponadto udowodniono, że otrzymane pochodne wpływają na funkcjonalność mitochondriów. Analiza obejmowała wpływ na mitochondria, cykl komórkowy i apoptozę. Związki wykazywał umiarkowaną aktywność przeciwbakteryjną wobec bakterii Gram-dodatnich. Wyniki wskazują, że koniugacja bioaktywnych cząsteczek to obiecujący kierunek w poszukiwaniu nowych leków przeciwnowotworowych. Salinomycin is an ionophore antibiotic produced by Streptomyces albus. The aim of the doctoral dissertation was the chemical modification of salinomycin, structural analysis, and evaluation of its biological properties. The study described the degradation reaction of salinomycin under acidic conditions and the synthesis of its conjugates with phosphonium cations by modifying positions C1 and C20. The structures were confirmed using spectroscopic and crystallographic techniques. Research showed that the degradation product retains the ability to complex metal ions, and the derivatives containing a phosphonium cation exhibit higher cytotoxicity against cancer cell lines (used cancer cell lines: SW480, SW620, PC3, MDA-MB-231, A549) than salinomycin and doxorubicin. Furthermore, it was demonstrated that the obtained derivatives affect mitochondrial functionality. The analysis included the impact on mitochondria, the cell cycle, and apoptosis. The compounds also exhibited moderate antibacterial activity against Gram-positive bacteria. The results indicate that conjugation of bioactive molecules is a promising direction in the search for new anticancer drugs.
Przywracanie pamięci o społeczności żydowskiej we współczesnej Wielkopolsce. Ludzie, działania i ich skutki, prognozy
(2025) Frąszczak, Magdalena; Zaporowski, Andrzej. Promotor
Głównym celem pracy, którym jest ukazanie podejmowanych po II wojnie światowej różnorodnych działań zmierzających do przywrócenia pamięci o mieszkających kiedyś w Wielkopolsce Żydach. Aby osiągnąć ten cel poddałam analizie inicjatywy o tematyce żydowskiej na terenie całego województwa. Dodatkowym celem pracy jest ukazanie prognoz dotyczących działań na przyszłość które wysnuwam na podstawie obserwacji poszczególnych inicjatyw oraz w rozmów z aktywistami pamięci. Wyznaczone cele i założona teza zdeterminowały strukturę pracy. Pierwszy rozdział to rozważania teoretyczne służące wypracowaniu narzędzi pozwalających na analizę inicjatyw o tematyce żydowskiej, zaprezentowanych w dalszych rozdziałach. Drugi to przedstawienie dziejów Żydów w Polsce ze szczególnym uwzględnieniem wielkopolskich Żydów. Trzeci i czwarty rozdział to opis i analiza inicjatyw o tematyce żydowskiej, której były przedmiotem przeprowadzonych przeze mnie badań empirycznych. Piąty, ostatni rozdział niniejszej rozprawy to propozycja rozwoju Ośrodka Badań nad Historią i Kulturą Żydów z Południowej Wielkopolski. Jest to próba odpowiedzi na powstałe podczas badań wątpliwości dotyczące przywracania pamięci. The main goal of the work is to show various activities undertaken after World War II aimed at restoring the memory of Jews who once lived in Greater Poland. To achieve this goal, I analyzed Jewish-themed initiatives throughout the voivodeship. An additional goal of the work is to present forecasts regarding future activities that I make based on observations of individual initiatives and conversations with memory activists. The set goals and the assumed thesis determined the structure of the work. The first chapter is theoretical considerations intended to develop tools enabling the analysis of Jewish-related initiatives presented in subsequent chapters. The second one is a presentation of the history of Jews in Poland, with particular emphasis on Jews from Greater Poland. The third and fourth chapters are a description and analysis of Jewish-themed initiatives, which were the subject of my empirical research. The fifth and last chapter of this dissertation is a proposal for the development of the Center for Research on the History and Culture of Jews from Southern Greater Poland. This is an attempt to answer the doubts raised during research regarding memory recovery.
Rola genów zawierających elementy ISRE oraz GAS w długoterminowej odpowiedzi na IFN-I i INF-II
(2025) Hassani, Sanaz; Bluijssen, Johannes A. R. Promotor
Interferony to cytokiny o aktywności przeciwwirusowej. Wyróżnia się trzy główne typy interferonów (IFN-I, IFN-II, IFN-III), które działają poprzez receptory na komórkach. Przeanalizowaliśmy regulację genów zawierających ISRE+GAS pod wpływem IFNα i IFNγ, identyfikując 89 takich genów oraz 30 indukowanych przez oba interferony. Badania wykazały, że kompleks STAT2/IRF9 reguluje te geny w odpowiedzi na IFNα. Testy potwierdziły, że ISG zawierające ISRE+GAS są skuteczniejsze w odpowiedzi przeciwwirusowej niż te zawierające tylko GAS. Interferons are cytokines with antiviral activity. There are three main types of interferons (IFN-I, IFN-II, IFN-III) that act through receptors on cells. We analyzed the regulation of ISRE+GAS-containing genes under the influence of IFNα and IFNγ, identifying 89 such genes and 30 induced by both interferons. Studies have shown that the STAT2/IRF9 complex regulates these genes in response to IFNα. Tests confirmed that ISGs containing ISRE+GAS are more effective in the antiviral response than those containing only GAS.

Browse

Recent Submissions