Browsing by Author "Mika, Tomasz"
Now showing 1 - 5 of 5
Results Per Page
Sort Options
Item Dwujęzyczność pisarza i tekstu na średniowiecznym Śląsku. Rekonesans(Wydawnictwo "Rys", 2015) Borowiec, Karolina; Mika, Tomasz; Rojszczak-Robińska, Dorota; Stramczewska, OlgaArtykuł jest próbą przyjrzenia się dotychczasowym, utartym w nauce poglądom dotyczącym kilku zabytków (pieśni Cantilena inhonesta, legendy o świętej Dorocie, najstarszych drukowanych modlitw polskich), które powstały (lub domniemywa się, iż mogły powstać) na XV-wiecznym Śląsku i w stosunku do których wykazywano znaczną zależność od języka czeskiego lub tekstów czeskich. Analizując wcześniejsze opracowania, autorka zwraca uwagę na pojawiające się w opisie zabytków słownictwo wartościujące oraz swoisty „polonocentryzm” badaczy, będący wynikiem sytuacji historyczno-politycznej panującej w latach powstawania edycji oraz opracowań, a także postawy patriotycznej. Jednocześnie autorka zwraca uwagę na konieczność przeprowadzenia nowych badań języka zabytków, oderwanych od dyskusji nad polskością Śląska, postulując traktowanie ich jako tekstów średniowiecznego pogranicza polsko-czeskiego.Item Jak badać teksty staropolskie(Wydawnictwo Rys, 2015) Mika, Tomasz; Rojszczak-Robińska, Dorota; Stramczewska, OlgaItem Jak wydawać teksty dawne(Wydawnictwo Rys, 2017) Borowiec, Karolina; Masłej, Dorota; Mika, Tomasz; Rojszczak-Robińska, DorotaMonografia zawiera 19 artykułów podejmujących różne kwestie związane z wydawaniem tekstów dawnych: problem tego, czym jest edycja tekstu dawnego, czy winna być wiernym udostępnieniem, modernizacją, rekonstrukcją, ryzyko idealizacji wydawanego tekstu, kwestię odbiorcy wydania i zasadności utrzymania dawnego podziału na wydania typu A i B oraz opozycji naukowość – popularność. Kolejna grupa zagadnień skupia się wokół składników edycji naukowej, a także kluczowego pytania: co jest przedmiotem wydania: zabytek, tekst czy przekaz? Poruszona została również kwestia wykorzystania nowych technologii przy wydawaniu tekstów dawnych (także baz danych, korpusów, wydań elektronicznych i on-line, wydań otwartych). Zauważono zagrożenia edycji elektronicznych (padły pytania o ich trwałość, poziom merytoryczny), ale i ich walory. Podniesiono problem granic interpretacji (każda edycja jest interpretacją) i miejsca edycji w badaniach nad wydawanym tekstem (czy winna być ich początkiem, etapem czy efektem?) oraz jej procesualnego charakteru. Tę wieloautorską monografię rozpoczynają teksty, których autorzy odważyli się na formułowanie generalnych dyrektyw edytorskich, tym samym skłaniając do polemiki i często ją też podejmując (Radosław Grześkowiak, Roman Krzywy, Marek Słoń i Michał Słomski). Dalej znalazły się artykuły dotyczące między innymi konkretnych obszarów edytorskich, w tym często zaniedbywanych lub marginalizowanych, jak problem traktowania interpunkcji, nazw własnych czy partykuł (Janusz Gruchała, Tomasz Mika i Olga Ziółkowska, Marek Kowalski, Magdalena Komorowska). Odrębną grupę artykułów stanowią prace pokazujące problemy edytorskie wynikające ze specyficznej postaci wydawanego materiału, jak glosy i teksty silnie glosowane (Mariusz Leńczuk, Dorota Masłej); kilku autorów podjęło się opisania trudności pojawiających się przy wydawaniu tekstów powstających na szeroko rozumianym styku różnych języków (Joanna Kulwicka-Kamińska, Karolina Borowiec, Olga Makarova). Tu także zaproponowano konkretne rozwiązania edytorskie. Kolejne teksty pokazały, dlaczego współczesne edytorstwo w bardzo dużym stopniu musi uwzględniać szerokie otoczenie dawnego tekstu (Dorota Rojszczak-Robińska), czynniki technologiczne (Marek Osiewicz), jego oprzyrządowanie graficzne (Katarzyna Krzak-Weiss), podejmować problem wydzielenia i opisu poszczególnych elementów tekstu (Piotr Sobotka), wreszcie dostrzegać, że słownik jest nie tylko narzędziem w pracy każdego edytora, ale sam w sobie stanowi rodzaj wydania (Joanna Duska). Tom zamykają studia przypadków (Alicja Bielak, Marcin Kuźmicki). Ostatni tekst ponadto pokazuje, jak różne decyzje wydawnicze podejmuje edytor w zależności od swojej dziedziny macierzystej i, co za tym idzie, celu edycji.Item Składnia średniowiecznej polszczyzny. Część I. Konteksty - metody - tendencje(Wydawnictwo "Rys", 2015) Krążyńska, Zdzisława; Mika, Tomasz; Słoboda, AgnieszkaPodstawowym celem książki jest identyfikacja tendencji składniowych, które przejawiają się w procesach i zjawiskach widocznych w staropolskim materiale językowym. Średniowieczna polszczyzna jest najstarszym historycznie udokumentowanym stanem języka polskiego, co pozwala z jednej strony na poszukiwanie w jej składni zjawisk archaicznych, mających swoje korzenie w okresie przedpiśmiennym, z drugiej – na wskazanie procesów zaistniałych dopiero pod wpływem różnorodnych czynników zewnątrz- i wewnątrzjęzykowych. Zaprezentowany w książce konstrukt myślowy odwołuje się do dziedzin formułujących hipotezy na temat zmian językowych, które zachodzą w przedziale czasowym sięgającym znacznie dalej w głąb dziejów niż okres piśmienny: teorii ewolucji, ewolucji języka, filozofii. Odwołaliśmy się także do zagadnień z zakresu ontogenezy oraz neurobiologicznych uwarunkowań zdolności lingwistycznych. Przyjęcie interdyscyplinarnej i diachronicznej perspektywy po pierwsze skłoniło nas do wybiórczego traktowania polskiej tradycji badawczej: w największym stopniu nawiązaliśmy do tradycji wskazywania zjawisk ciągłych w języku, odchodząc od patrzenia synchronicznego i tradycji skupiania się na strukturach osobliwych, nietrwałych; po drugie – pozwoliło postrzegać język jako twór wielowarstwowy, podlegający nieustannej ewolucji, w którym w każdym czasie odnaleźć można ślady stanów wcześniejszych. Na kształtowanie się składni mają wpływ czynniki zewnętrzne. W najstarszych zachowanych tekstach polskich obserwujemy polszczyznę w momencie kluczowej zmiany, jaką jest upiśmiennienie. Odbywa się ono w kontekście obcego wzoru. W naszych badaniach uwzględniliśmy specyfikę języka polskiego. Składają się na nią trudności z odczytaniem polskiego tekstu średniowiecznego i identyfikacją w nim struktur składniowych, a także podstawowe czynniki historyczne i kulturowe determinujące kształt badanych tekstów, w kontekście ich reprezentatywności dla badań nad składnią staropolską. Na podstawie przyjętych założeń wskazane zostały najważniejsze tendencje zmian składniowych. Są to: 1. Tendencja analityczna (od holizmu do analityzmu); 2. Tendencja do autonomizacji języka (odrywanie się języka od rzeczywistości pozajęzykowej); 3. Kategoryzacja (od semantyki leksykalnej do semantyki kategorialnej ujętej w formę); 4. Strukturyzacja (od apozycji do związków składniowych); 5. Kondensacja treści (od ubogiej treści jednostek składniowych do kumulacji treści w jednostkach). Kolejność przedstawienia i omówienia tendencji nie jest ich prezentacją w porządku chronologicznym, gdyż nakładają się one na siebie i wpływają na język w tym samym czasie. Dwie pierwsze tendencje są ściśle związane z relacjami między językiem a rzeczywistością pozajęzykową. Pozostałe dotyczą już samego języka, chociaż kształtują się w dużym stopniu pod wpływem czynników zewnętrznych, takich jak upiśmiennienie i kontakty językowe. Tendencje i procesy tworzą skomplikowany układ zależności, którego nie da się opisać teoretycznie, na poziomie modelu. Można jedynie, opisując proces, odnieść go do kilku tendencji i w ten sposób identyfikować ich powiązania. Procesy będące reprezentacją tendencji są wyizolowanymi z języka na potrzeby opisu pojedynczymi ciągami zmian. Zmiany składniowe w takim ujęciu mają charakter heterogeniczny i wielopoziomowy. Ukazały to znajdujące się w książce analizy szczegółowe dwóch obszarów języka, wyodrębnionych z dwóch perspektyw – semantycznej (mówienie o swoim stanie) i formalnej (nominalizacje). Dalsze analizy szczegółowe – którym będzie poświęcona II część Składni średniowiecznej polszczyzny – pozwolą na identyfikację kolejnych powiązań pomiędzy tendencjami oraz między tendencjami i odzwierciedlającymi je procesami.Item Terminy w językoznawstwie synchronicznym i diachronicznym(Wydawnictwo Rys, 2018) Rojszczak-Robińska, Dorota; Ziółkowska, Olga; Mika, Tomasz