Browsing by Author "Muchowski, Piotr. Promotor"
Now showing 1 - 4 of 4
Results Per Page
Sort Options
Item Biblical Literature in the Art of Jewish Artists During the Young Poland Period: The Motifs of Judith, Esther and Shulamite in the Art of Maurycy Gottlieb, Samuel Hirszenberg, Boris Schatz, Wilhelm Wachtel and Ephraim Moses Lilien(2013-06-27) Czekanowska-Gutman, Monika; Muchowski, Piotr. Promotor; Amishai-Maisels, Ziva. PromotorPrzedmiotem niniejszej pracy doktorskiej jest analiza portretów trzech biblijnych kobiet, Judyty, Estery i Sulamitki z PnP w twórczości artystów polsko-żydowskich tworzących w drugiej połowie XIX i pierwszej połowie XX w. - Maurycego Gottlieba (1856-1879), Samuela Hirszenberga (1865-1908), Wilhelma Wachtla (1875-1952), Efraima Mojżesza Liliena (1874-1925), Maurycego Minkowskiego (1882-1930) oraz Borysa Schatza (1867-1932). Rozprawa składa się z trzech rozdziałów, które zostały poświęcone odpowiednio Judycie, Esterze oraz Pieśni nad Pieśniami, której bohaterką była Sulamitka. Każdy rozdział rozprawy składa się z dwóch części: wstępu i zasadniczej części pracy, tj. analizy dzieł plastycznych w oparciu o ich literackie odniesienia. Wstęp obejmujący szeroki kontekst literacki i kulturowy, w jakim kształtowały się tematy Judyty, Estery i Pieśni nad Pieśniami, ma pomóc w zrozumieniu kluczowych zmian, jakie dokonały się w XIX i XX w. w interpretacji tychże tematów. Analiza ikonograficzna i ikonologiczna dzieł artystów żydowskich oraz analiza literaturoznawcza utworów podejmujących motywy Judyty, Estery i Pieśni nad Pieśniami pokazuje, iż chociaż dzieła Gottlieba, Hirszenberga, Wachtla, Liliena, Minkowskiego oraz Schatza opierały się na tekście biblijnym, to były inspirowane również XIX– wiecznymi utworami literackimi odwołującymi się do tematyki biblijnej. Ponadto motywy Judyty, Estery i Sulamitki zostały zinterpretowane przez artystów żydowskich w sposób odmienny niż przez artystów chrześcijańskich. Ich oryginalna interpretacja pozwala nam na pełniejsze odczytanie tekstu biblijnego.Item Edycja krytyczna traktatu Szełomo ben Aharona z Pozwola „Lechem Seorim”(2020) Kubicki, Sebastian; Muchowski, Piotr. PromotorCelem dysertacji jest przeprowadzenie analizy halachicznego tekstu religijnego, znanego dotychczas pod tytułem „Lechem seorim” (leḥem s̒əʿorim, tj. ‘Chleb jęczmienny’), autorstwa Szełomo ben Aharona z Pozwola, karaimskiego uczonego przełomu XVII i XVIII w., którego praca wpisuje się w szereg apologetycznych pism karaimskich, mających na celu obronę własnego prawa religijnego z jednej strony, zaś krytykę i obalenie rabbanicznego prawa religijnego z drugiej. Drugim głównym celem przedkładanej dysertacji jest opracowanie krytycznej edycji tekstu hebrajskiego, jego (pierwszy) przekład na język nowożytny, jak i próba jego scharakteryzowania i umiejscowienia na tle innych, choć o podobnej tematyce, dzieł hebrajskojęzycznej literatury żydowskiej, ze szczególnym uwzględnieniem literatury karaimskiej.Item Karaimskie wierzenia i praktyki dotyczące śmierci: inskrypcje nagrobne i obrzędy karaimów polsko-litewskich(2022) Ratajczyk, Maciej; Muchowski, Piotr. PromotorNiniejsza praca stanowi próbę spojrzenia na rolę jaką odgrywała śmierć (a szczególnie jej konsekwencje: pochówek, żałoba i nieczystość) dla karaimów polsko-litewskich. Wśród najważniejszych celów pracy należy wymienić: utworzenie kompendium wiedzy obejmujące wspomniane zagadnienia; porównanie karaimskiej doktryny (teorii) i obrzędowości (praktyki); zmniejszenie luki w znajomości karaimskiej epigrafiki nagrobnej poprzez przekład i opracowanie możliwie dużej ilości inskrypcji nagrobnych z cmentarza karaimskiego w Nowym Mieście. Rozdział I zawiera przekład fragmentów XVI-wiecznego kodeksu religijnego „Adderet Elijjahu”, które dotyczą żałoby, pogrzebu oraz skalania śmiercią (tum’at met). Przekład „Adderet Elijjahu”, tekstu uznawanego za autorytatywny przez polskich karaimów, jest punktem wyjścia do opisania karaimskich obrzędów w rozdziale II. Obrzędy zostały opisane głównie w formie, jaką przybrały w XIX i XX wieku. Rozdział III stanowi kompilację wiedzy na temat cmentarzy karaimskich – tak istniejących, jak i zniszczonych – które znajdowały się w obrębie państwa polsko litewskiego. Rozdział IV stanowi katalog macew z cmentarza karaimskiego w Nowym Mieście wraz z tłumaczeniem na język polski, edycją krytyczną i komentarzem.Item Katechizmy karaimskie w Europie Wschodniej(2016) Klimova, Veronika; Muchowski, Piotr. PromotorRozprawa doktorska jest próbą przedstawienia i zanalizowania literatury katechetycznej tworzonej przez karaimów na terenach wschodnioeuropejskich od XVIII w. do czasów współczesnych (XIX i XX). Jest ona przyczynkiem do odtworzenia i ocalenia przed zapomnieniem nie tylko religijnego piśmiennictwa społeczności karaimskiej, ale także i bogatej kultury hebrajskiej. Stanowi ważne źródło duchowego życia społeczności karaimskiej, zawierające oficjalną wykładnię zasad wiary i etyki, a także odzwierciedla – choć w mniejszym stopniu – proces formowania się i deklarowania nowej tożsamości narodowej karaimów. Teksty katechizmowe, będące przedmiotem rozprawy, powstawały w różnych językach – hebrajskim, karaimskim turkijskim, rosyjskim i polskim, co de facto odpowiada chronologii ich napisania. Najwcześniejsze hebrajskojęzyczne manuskrypty, które pochodzą z lat 1729-1820 i zachowały się do naszych dni, stanowią cenny materiał do badań nad religijną edukacją, znaleźć tu można zapiski dla przygotowujących się do egzaminu na stanowisko rzezaka, dyplom poświadczający uzyskanie tytułu ribbiego, oraz pojedyncze konspekty służące do utrwalania przyswajanej wiedzy, sporządzone przez anonimowe osoby na własny użytek. Pierwsza publikacja skryptu do nauki religii karaimskiej – w klasycznej formie pytań i odpowiedzi – ukazała się w roku 1835 w Gözleve na Półwyspie Krymskim. Nosił on tytuł Ṭuḇ Ṭa‘am i został wydany w karaimskim języku krymsko-tureckim. Pod koniec XIX wieku nauczyciel karaimski z Sankt-Petersburga Jakub Duwan zapoczątkował okres wydawania rosyjskojęzycznych katechizmów, których objętość różniła się, od zwięzłych i krótkich po szczegółowe i wielostronicowe pozycje. W rozprawie przedstawiłam wyniki moich badań nad czterema takimi katechizmami. Są to: Katechizm, podstawy prawa karaimskiego J. Duwana z 1890 roku, Skrócony katechizm J. Szamasza z 1913 roku, Karaimski katechizm w skrócie M. Firkowicza z 1915 oraz oraz Główne zasady karaimskiego nauczania Prawa S. Prika z 1917 roku. Nadto, dokonałam ich analizy porównawczej z katechizmem ułożonym przez A. Zajączkowskiego w języku polskim, noszącym tytuł Zarys religii karaimskiej z roku 1946. Rozprawa doktorska, nie licząc wstępu i zakończenia oraz innych komponentów pracy, składa się z czterech rozdziałów problemowych: Rozdział I. Społeczność karaimska w Rosji w XIX i w pierwszej połowie XX wieku; Rozdział II. Katechizm: geneza, forma i funkcja; Rozdział III. Katechizmy karaimskie; Rozdział IV. Judaizm karaimski w XIX i XX wieku w świetle katechizmów. W pierwszym rozdziale, z racji na konieczność zapoznania się z tłem historycznym, ideowym, obyczajowym i społecznym, przedstawiam najważniejsze wydarzenia w dziejach społeczności karaimskiej, które wywarły bezpośredni lub pośredni wpływ na świadomość społeczną i religijną przyszłych katechetów. Omawiam literaturę naukową i popularnonaukową – pisaną przez karaimów, jak i nie-karaimów – o pochodzeniu karaimów jako wyznaczniku ich odrębnej tożsamości. W drugim rozdziale wyjaśniam genezę, formę i funkcje katechizmu, którego początki ściśle wiązały się z rozwojem i ekspansją religii chrześcijańskiej. Jako wykład doktryny, katechizm został zaadaptowany do potrzeb uczniów karaimskich – dzieci, młodzieży, a także osób duchownych, prowadzących nauczanie. Miało to pobudzić świadomość religijną i ułatwić poznawanie własnej religii i tradycji kulturowych przez karaimską społeczność. Na potrzeby pracy wyodrębniam formalne cechy katechizmu karaimskiego, określając tekst, sposób wykładu oraz grupę potencjalnych adresatów. Wyszczególniam elementy treściowe, zaznaczając przy tym przedmiot nauki katechizmowej, jej cel i źródła, wskazując też autorytet, który udziela danemu katechizmowi imprimatur. Trzeci, najobszerniejszy rozdział, poświęcony jest szczegółowemu omówieniu wszystkich znanych mi katechizmów karaimskich. Opisuję ich zawartość, strukturę, metodę wykładu, a także analizuję teksty przez pryzmat karaimskiej literatury religijnej wydawanej w tym okresie, która w pewnym stopniu korespondowała z treściami zawartymi w owych katechizmach. Wykorzystując metodę analizy porównawczej, odnajduję ideologiczne, teoretyczne i myślowe podobieństwa oraz różnice pomiędzy treścią ówczesnych publikacji a katechizmów. Tu na szczególną uwagę zasługują wątki tożsamościowe oraz językowe, które w różny sposób były interpretowane czy postrzegane przez karaimską społeczność. Czwarty rozdział stanowi podsumowanie treści zawartych we wszystkich katechizmach. Zależało mi na ukazaniu ujednoliconego obrazu, jaki mógłby się wyłonić po lekturze tych wszystkich podręczników do nauczania podstaw wiary karaimskiej. Prócz wskazania oczywistych różnic, położyłam też nacisk na podobieństwa między ideami upowszechnianymi przez autorów katechizmów. Dużo uwagi w tym rozdziale poświęcam omówieniu takich tematów jak status języka hebrajskiego, język piśmiennictwa, stosunek do żydów rabbanitów oraz władz świeckich. Przedstawiam modlitwy w oryginalnym języku hebrajskim i rosyjskim z tłumaczeniem na polski, wskazując na różnice w stosunku do pojawiających się w tym okresie odpowiednich modlitw w owych językach, jak i w języku karaimskim turkijskim. Szczegółowo omówiono nomenklaturę religijną. Chciałabym wyrazić nadzieję, że przeprowadzona przeze mnie analiza katechizmów karaimskich przyczyni się do istotnego zwiększenia wiedzy w zakresie dziejów karaimów w Europie Wschodniej, ale także i dziejów podręcznika katechetycznego w ogóle.