Przegląd Politologiczny, 2017, nr 1
Permanent URI for this collection
Browse
Recent Submissions
Item PRL wobec II rozszerzenia Wspólnot Europejskich o Grecję (1961–1981)(Wydział Nauk Politycznych i Dziennikarstwa UAM, 2017) Barabasz, AdamZasadniczym celem artykułu było zaprezentowanie stanowiska władz Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej wobec południowego rozszerzenia Wspólnot Europejskich o Grecję w latach (1961–1981). W artykule przedstawiono m.in., korespondencję pomiędzy polskimi dyplomatami przebywającymi w Atenach a DEP. IV Ministerstwa Spraw Zagranicznych PRL (Europa Zachodnia), w której przybliżono polskie oceny długiego i skomplikowanego procesu adaptacji Grecji do wymogów wspólnotowych. W artykule zaprezentowano także reakcje prasy polskiej (m.in.: „Trybuny Ludu”, „Życia Warszawy”, „Polityki”, „Prawa i Życia”) na kooperację kraju z EWG.Item Stany Zjednoczone i Unia Europejska jako promotorzy reform demokratycznych w państwach Bliskiego Wschodu i Afryki Północnej w pierwszej dekadzie XXI wieku(Wydział Nauk Politycznych i Dziennikarstwa UAM, 2017) Wordliczek, RafałZarówno Stany Zjednoczone, jak i Unia Europejska prowadzą aktywną politykę wobec państw Bliskiego Wschodu i Afryki Północnej. Od początku lat 90. XX wieku jednym z istotnych elementów działań politycznych tych dwóch ważnych aktorów sceny międzynarodowej są inicjatywy, mające na celu wspieranie procesów demokratyzacyjnych. Unia Europejska i Stany Zjednoczone są autorami szeregu programów polityczno-gospodarczych, których beneficjentami są państwa regionu. W artykule przeanalizowano i porównano najważniejsze programy autorstwa Stanów Zjednoczonych [United States Agency for International Development (USAID), Human Rights and Democracy Fund, Middle East Partnership Initiative (MEPI), The Greater Middle East Initiative oraz Broader Middle East and North Africa Initiative (BMENAI)] i Unii Europejskiej [Europejska Inicjatywa na Rzecz Demokracji i Praw Człowieka (od 2007 roku Europejski Instrument na Rzecz Demokracji i Praw Człowieka), Partnerstwo Eurośródziemnomorskie oraz Europejska Polityka Sąsiedztwa].Item Uwarunkowania legitymizacji władzy w systemach autorytarnych. Casus państw Azji Centralnej(Wydział Nauk Politycznych i Dziennikarstwa UAM, 2017) Shukuralieva, Nartsiss; Lipiński, ArturLegitymizacja wraz z kooptacją oraz represją stanowi trzy zasadnicze filary stabilności reżimu autokratycznego, a wyjaśnianie mechanizmów trwałości powinno uwzględniać skomplikowane relacje pomiędzy wymienionymi zmiennymi. Elity reżimów autorytarnych systematycznie formułują legitymizacyjne roszczenia mające usprawiedliwiać ich władzę, a proces ich skutecznej dystrybucji oraz instytucjonalizacji zależy od szeregu warunków i mechanizmów. Zadaniem niniejszego tekstu jest analiza wybranych warunków efektywności i mechanizmów legitymizacji w państwach autorytarnych, w oparciu o przykłady pochodzące z krajów Azji Centralnej.Item Sport jako element soft power Kataru(Wydział Nauk Politycznych i Dziennikarstwa UAM, 2017) Czulda, RobertDo niedawna Katar pozostawał państwem mało rozpoznawalnym na świecie. W wyniku przemyślanej, wieloletniej strategii budowy marki, powiązanej ściśle z polityką zagraniczną i bezpieczeństwa, Katar stał się nie tylko rozpoznawalnym w skali globu państwem, ale za sprawą nieproporcjonalnej do swego geograficznego rozmiaru aktywności międzynarodowej godną zaufania marką, znaną i szanowaną na najważniejszych salonach politycznych i w kręgach dużego biznesu. Celem głównym niniejszego artykułu jest zanalizowanie jednego z elementów strategii budowania międzynarodowej marki Kataru, jaką jest wykorzystanie sportu w celach politycznych oraz odpowiedzenia na pytanie, na ile sport w niniejszym przypadku pozwala zrealizować zakładane cele strategiczne. By to zrobić, w pracy zanalizowano wymiar wewnętrzny i zewnętrzny (międzynarodowy) polityki sportowej Kataru.Item Znaczenie pokoju i stabilizacji dla europejskiej polityki rozwojowej wobec Afryki Subsaharyjskiej(Wydział Nauk Politycznych i Dziennikarstwa UAM, 2017) Kaczmarek, FilipCelem globalnej polityki rozwojowej jest likwidacja ubóstwa. Badacze nie mają wątpliwości, że jedną z kluczowych barier w skutecznej walce z ubóstwem są wojny i konflikty zbrojne. Pokój i bezpieczeństwo są ważne zarówno dla państw rozwijających się, jak i dla państw świadczących pomoc rozwojową. UE i jej państwa członkowskie są największymi dawcami pomocy na świecie, a Afryka Subsaharyjska (SSA) regionem o największym zapotrzebowaniu na pomoc rozwojową. Tekst analizuje jakie miejsce w europejskiej polityce rozwojowej wobec Afryki zajmuje kwestia pokoju i stabilizacji? Drugim obszarem analizy jest próba odpowiedzi na dylemat w jaki sposób pokój i stabilizacja lub ich brak wpływają na rozwój Afryki Subsaharyjskiej? Z analizy sytuacji państw SSA wynika, że trwały, zrównoważony rozwój w warunkach wojny czy innych konfliktów zbrojnych nie jest możliwy. Budowanie trwałego rozwoju musi być poprzedzone skutecznym zakończeniem konfliktów oraz wyeliminowaniem lub radykalnym ograniczeniem ich przyczyn. Pomoc z zewnątrz, w tym pomoc UE, ma w tych krajach – przede wszystkim – charakter pomocy humanitarnej. Jest ona potrzebna i ratuje ludzkie życie. Sama w sobie nie likwiduje jednak przyczyn konfliktów, ani nie jest w stanie zapewnić trwałego rozwoju.Item Zmiany w prawie wyborczym w kontekście przeobrażeń ustrojowych na Węgrzech po 2011 roku(Wydział Nauk Politycznych i Dziennikarstwa UAM, 2017) Kubas, SebastianArtykuł podejmuje problematykę zmiany prawa na Węgrzech po 2010 roku w aspekcie przeobrażeń konstytucyjnych oraz prawa wyborczego. Pierwsza część artykułu wiąże się z analizą zmian, jakie wprowadziła konstytucja Węgier w 2011 roku, zwana tam Fundamentalnym Prawem. Autor przedstawia i omawia sposób przygotowania i uchwalenia konstytucji przez posłów dominującej partii Fidesz oraz nowe podstawy ustrojowe i charakter podziału władzy. Druga część odnosi się do analizy trybu i efektów całkowitego przeobrażenia systemu wyborczego po 2011 roku, który zastąpił prawo wyborcze uchwalone jeszcze w 1990 roku. Nowe prawo wyborcze opiera się na trzech aktach przygotowanych i przegłosowanych większością głosów przez deputowanych z partii Fidesz. Aktami tymi są konstytucja, ustawa o wyborze posłów do parlamentu z 2011 roku i ustawa o procedurze wyborczej z 2013 roku.Item Postawy polskich dziennikarzy wobec aktorów politycznych: badania empiryczne(Wydział Nauk Politycznych i Dziennikarstwa UAM, 2017) Stępińska, Agnieszka; Jurga-Wosik, Ewa; Adamczewska, Kinga; Narożna, Dominika; Secler, BartłomiejCelem artykułu jest zestawienie postaw polskich dziennikarzy wobec aktorów politycznych deklarowanych w ankietach (role perception) z faktycznymi działaniami podejmowanymi przez dziennikarzy wobec polityków w przygotowywanych przez nich materiałach informacyjnych (role performance). Wyniki badań ankietowych ujawniają istotne różnice pomiędzy poszczególnymi pokoleniami polskich dziennikarzy. Z rolą watchodoga utożsamia się przede wszystkim pokolenie podejmujące pracę w okresie zmiany ustrojowej, podczas gdy najmłodsze pokolenie – choć uważa tę rolę mediów za ważną – samo nie jest zainteresowane jej pełnieniem. Analiza zawartości mediów potwierdza dużą wagę przywiązywaną przez polskich dziennikarzy do monitorowania działalności prowadzonej przez aktorów politycznych. Badania dostarczają jednocześnie danych potwierdzających wysoki poziom paralelizmu politycznego polskiego systemu medialnego.Item Obraz zagrożeń w polskiej świadomości społecznej w świetle krytycznej teorii bezpieczeństwa(Wydział Nauk Politycznych i Dziennikarstwa UAM, 2017) Kołodziej, Jacek H.Jako przedmiot i temat publicznego dyskursu bezpieczeństwo Polaków zwykle jest zredukowane do bezpieczeństwa militarnego państwa. Tymczasem badania pokazują, że większość z nas myśli o bezpieczeństwie inaczej (troszcząc się głównie o swój byt i sprawy socjalne w kontekście bliskiego otoczenia), zgodnie zresztą z podzielanym systemem wartości prywatnych i zbiorowych. Artykuł ilustruje, jak bardzo sposób rozumienia bezpieczeństwa przez zwykłych ludzi odbiega od oficjalnego języka, którym posługują się generałowie, politycy i inni eksperci. Przeprowadzona analiza wybranych przykładów oficjalnego dyskursu o bezpieczeństwie prowadzi do wniosku, że składają się nań trzy składowe odmiany języka, przyczyniające się do zasadniczych problemów komunikacyjnych. Są to: dominujący żargon środowiska zawodowego oficerów-dowódców i oficerów-pedagogów, odmiana języka administracyjno-urzędowego oraz abstrakcyjny język akademickich ekspertów badających stosunki międzynarodowe. Artykuł napisany jest z perspektywy krytycznej teorii bezpieczeństwa i opiera się na danych pochodzących z reprezentatywnych dla ogółu Polaków badań społecznych.Item Historical Reminiscences in Party Programs and Public Utterances of the Leaders of Polish Political Parties after 1989. The Case of Law and Justice (Prawo i Sprawiedliwość)(Wydział Nauk Politycznych i Dziennikarstwa UAM, 2017) Paczos, SebastianThis paper investigates political parties’ attitudes towards the past. It explores the ideological inspirations and patterns of behavior of the parties founded in Poland after 1989, which were more or less consciously ‘borrowed’ from the political groups operating in the interwar and Communist periods respectively. The parties have been found to draw both upon democratic and authoritarian traditions. In addition to examining the ideological declarations and public utterances made by politicians, and proposals for systemic solutions, the paper also looks at political practice in the broad sense. The aim of this work is to determine how political traditions could help to shape the political identities of contemporary parties and to identify the historical references favored by political groups in post-1989 Poland. It portrays the political parties’ stances on tradition and shows how they are used in political rivalry.Item Reprezentacja i partycypacja. Radni miejscy wobec idei i mechanizmów partycypacji obywatelskiej(Wydział Nauk Politycznych i Dziennikarstwa UAM, 2017) Radzik-Maruszak, Katarzyna; Pawłowska, AgnieszkaW wielu państwach europejskich w okresie ostatnich kilkudziesięciu lat zauważyć można transformację lokalnej demokracji przedstawicielskiej. Jest to zarówno wynikiem wdrożenia reform inspirowanych koncepcjami Nowego Zarządzania Publicznego (New Public Management), lokalnego współrządzenia (local governance), zmian o charakterze strukturalno-funkcjonalnym, jak i poszerzających się mechanizmów uczestnictwa obywatelskiego. Ostatnia z tendencji w sposób szczególnie wyraźny uwidacznia się w Polsce, w samorządach dużych miast. Celem artykułu jest przedstawienie stosunku radnych do idei i mechanizmów partycypacji obywatelskiej oraz określenie stopnia wpływu tychże na pozycję i rolę rad w procesie rządzenia. Artykuł opiera się na badaniach empirycznych przeprowadzonych w 18 miastach polskich. Wyniki badań wskazują, że radni miejscy generalnie popierają ideę szerszego angażowania mieszkańców w proces decyzyjny. Większość z nich uznaje jednak funkcjonujące w ich miastach formy uczestnictwa obywatelskiego za wystarczające, postulując jednocześnie usprawnienie ich działania.Item Wpływ prawicowych ideologii jako źródło spadku zaufania społecznego w Polsce(Wydział Nauk Politycznych i Dziennikarstwa UAM, 2017) Leszkowicz-Baczyński, JerzyArtykuł zawiera omówienie dwóch zagadnień. Pierwszym jest wprowadzający opis głównych ustaleń dotyczących kategorii zaufania, zarówno teoretycznych (m.in. Luhmann i Putnam), jak empirycznych, ukazujących jednoznacznie korzyści z rozwoju kooperacji i więzi między grupami i środowiskami społecznymi. Drugim, podjętym zagadnieniem jest przedstawienie sześciu współczesnych założeń ideologicznych przyjętych przez obecny obóz rządzący, których związek z tradycją przedwojennej polskiej prawicy ukazano w tekście. Są to kolejno: prymat dobra narodu ponad prawem, koncepcja Katolickiego Państwa Narodu Polskiego, „przełom narodowy”, jedność ideologiczna, antysemityzm, kult militaryzmu i siły. W podsumowaniu zawarta została teza, iż dalsze propagowanie tych idei stworzyć może warunki dla regresu zaufania w Polsce, jako podstawowego składnika nowoczesnych systemów demokratycznych.Item Młodzi wyborcy jako audytorium „dyskursu zmiany” w 2015 roku(Wydział Nauk Politycznych i Dziennikarstwa UAM, 2017) Marzęcki, RadosławW niniejszym artykule autor spogląda na kampanię wyborczą w 2015 roku (zarówno prezydencką, jak i parlamentarną) przez pryzmat różnych stylów retoryki, którymi posługiwały się partie polityczne. W czasach zmediatyzowanej polityki, która organizowana jest w ramach kampanii o charakterze permanentnym, rywalizacja toczy się przede wszystkim poza formalnymi instytucjami, głównie w przestrzeni medialnej. Na poziomie retorycznym ujawnia się konflikt dwóch dyskursów: „dyskursu zmiany” (retoryka progresywna), kreowanego przez partie opozycyjne oraz „dyskursu kontynuacji” (retoryka konserwatywna), będącego sposobem politycznej komunikacji partii rządzących. Celem artykułu jest analiza opinii polskich studentów w ważnych kwestiach społecznych i politycznych oraz próba identyfikacji tej grupy wiekowej obywateli w kategoriach „elektoratu zmiany”. Wnioski z analizy powinny być pomocne w wyjaśnianiu przyczyn wysokiego poziomu poparcia udzielanego przez młodych wyborców partiom opozycyjnym.Item Indywidualna skarga konstytucyjna w Polsce i w Niemczech: Jak proceduralne różnice wpływają na pozycję instytucji?(Wydział Nauk Politycznych i Dziennikarstwa UAM, 2017) Muszyński, JanTendencja do porównywania polskiego sądu konstytucyjnego z jego niemieckim odpowiednikiem prowadzi do powstania złudzenia, że obie instytucje mają nie tylko prawie takie same pozycje ustrojowe, ale również, że procedura przed nimi oraz kompetencje orzecznicze są prawie identyczne, a co za tym idzie pozycja faktyczna obu instytucji powinna być podobna. Referat traktuje o różnicach w postępowaniu w sprawach skarg konstytucyjnych w Polsce i w Niemczech i ich znaczeniu dla faktycznej pozycji obu trybunałów. Wąski model skargi konstytucyjnej w Polsce po 1997 r. (w szczególności możliwość skargi jedynie „na przepis” a nie działanie organów państwa), powoduje że TK od początku swego istnienia ma stosunkowo wąski zakres orzekania, podczas gdy jego niemiecki odpowiednik, dzięki szerokiemu dostępowi obywateli do skargi konstytucyjnej, wykształca silne linie orzecznicze w różnych dziedzinach życia mające moc podobną do precedensów znanych z anglosaskiego systemu prawnego. Jednym więc powodem stosunkowo małego znaczenia TK w Polsce jest wąski dostęp obywateli do skargi konstytucyjnej oraz co za tym idzie mniejsza ilość orzeczeń i niemożliwość wykształcenia się tak różnorodnych linii orzeczniczych jak w Niemczech, ponieważ znaczenie sądu zależy m.in. od ilości wydanych wyroków, czyli unormowanych przez niego spraw.Item Status ustrojowy władzy wykonawczej w Belgii(Wydział Nauk Politycznych i Dziennikarstwa UAM, 2017) Kużelewska, ElżbietaArtykuł koncentruje się na władzy wykonawczej w Belgii na poziomie federalnym. Omówione są tu organy egzekutywy, ich miejsce w rozwiązaniach ustrojowych oraz faktyczna rola w sprawowaniu władzy. Wyjaśniony został proces formowania rządu i trudności w sformowaniu gabinetu koalicyjnego. Wskazano także źródła konstytucjonalizmu belgijskiego i konstytucyjne podstawy ustroju Belgii.Item Evolution of the System of Elections to the Polish Sejm – the Matter of Election Formula(Wydział Nauk Politycznych i Dziennikarstwa UAM, 2017) Rachwał, MarcinThe subject matter of this article is evolution of the system of elections to the Polish Sejm within period between 1991 and 2015. The conducted research paid particular attention to the election formula, which is the principle for converting votes into mandates (we can distinguish three types of election formulas: proportional, majority and mixed). The research leads to a conclusion that the election formula has been a vital aspect of the political discourse between 1991 and 2015. Considerable support among the citizens of the Republic of Poland for the idea of adopting the majority formula in elections to the Sejm (in place of the proportional representation formula which has been applied since 1991) should be a stimulus for a thorough constitutional debate within the subject concerned because the principles of elections need to enjoy a broad social acceptance. Supporters of the single-mandate constituencies rise an argument that e.g. the said election formula draws the nation and political authorities closer together because position of the parliament members in the constituency becomes more important than his/her position within the managerial circles of the political party (the electoral committee) that develops the electoral registers.