Przegląd Politologiczny, 2023, nr 4
Permanent URI for this collection
Browse
Recent Submissions
Item M. Heller, Jak być uczonym, Copernicus Center Press, Kraków 2017, wybór i opracowanie: Małgorzata Szczerińska-Polak, ss. 64.(Wydawnictwo Naukowe Wydziału Nauk Politycznych i Dziennikarstwa UAM, 2023) Tomaszyk, MikołajItem Przedmiot badań politologicznych w Polsce(Wydawnictwo Naukowe Wydziału Nauk Politycznych i Dziennikarstwa UAM, 2023) Nocoń, Jarosław; Kufliński, MateuszGłównym zagadnieniem artykułu jest przedmiot badań politologicznych w Polsce. Autorzy starają się odtworzyć kształtowanie się owego przedmiotu na przestrzeni ostatnich kilku dekad, ze szczególnym uwzględnieniem refleksji polskich teoretyków i teoretyczek polityki. Tekst został podzielony na trzy główne części. Pierwsza dotyczy czynników strukturyzujących przedmiot badań politologicznych (indywidualne zainteresowania badawcze, kształtowanie się poszczególnych paradygmatów i metateorii, moda, polityka organizacji dyscyplinarnej). Druga stanowi syntetyczną rekonstrukcję kształtowania się politologicznego przedmiotu badań. Ostatnia zaś, zawiera przegląd węzłowych problemów badawczych w interesującym autorów zakresie. The main topic of the paper is the subject of political science research in Poland. The authors try to reconstruct the formation of this subject over the last several decades, with a special focus on the reflections of Polish political theorists and theorists. The text is divided into three main parts. The first deals with the factors structuring the subject of political science research (individual research interests, the formation of particular paradigms and metatheories, fashion, the politics of disciplinary organization). The second is a synthetic reconstruction of the formation of the political science research object. And the last, provides an overview of the knotty research problems in the field of interest to the authors.Item In memoriam Profesora Marcelego Kosmana (1940–2023)(Wydawnictwo Naukowe Wydziału Nauk Politycznych i Dziennikarstwa UAM, 2023) Wallas, TadeuszItem Renesans czy rozpad politologii?– artykuł postulatywny (wstęp do dyskusji programowej)(Wydawnictwo Naukowe Wydziału Nauk Politycznych i Dziennikarstwa UAM, 2023) Obacz, PiotrWobec złożonych wyzwań, z jakimi musi się obecnie mierzyć polska politologia, zachodzi paląca potrzeba poważnej debaty nad kierunkiem ewolucji politologii w Polsce, zmian na gruncie tej dyscypliny, nad jej przyszłością. Rezultatem tej debaty powinien być program działań, które wzmocnią politologię polską, pozwolą na jej dalszy owocny rozwój, a także spowodują, że rozwiane zostaną wątpliwości odnośnie do naukowego znaczenia i społecznej roli politologii. Wszystko jednak zależy od samych uczonych – od ich zaangażowania, stąd pytanie: „renesans czy rozpad politologii?” pozostaje (niestety) otwartym. Niniejszy artykuł może być postrzegany jako swoista „zachęta” do podjęcia szerszej i systematycznej debaty środowiskowej, rezultatem której mogłyby być zręby nowego politologicznego programu naukowego, który z kolei mógłby zainspirować do nowych rozwiązań organizacyjnych i nowych formuł badawczych oraz stymulowałby procesy integracyjne w obrębie tegoż środowiska. Na potrzeby takiej debaty, w artykule przedstawiono zręby autorskiej koncepcji „IKR”: Integracja – Konsolidacja – Rekonfiguracja tematyczna. Jest to propozycja celująca w naprawę relacji naukowych (zawodowych) w obrębie polskiego środowiska politologicznego i poprawę kondycji naukowej dyscypliny, jak również zawierająca pewne postulaty organizacyjne oraz związane z badaniami i dydaktyką. Na końcu opracowania znalazły się dodatkowo pewne uwagi dotyczące miejsca teorii polityki w owym ewentualnym przyszłym programie rozwoju politologii. Autor broni stanowiska, zgodnie z którym teoria polityki mogłaby pełnić rolę facylitacyjną w procesie rozwoju polskiej politologii. In the face of complex challenges Polish political science is now struggling with, there is an urgent need for a serious debate on the evolution of political science in Poland, on changes on its ground, and on its future. The outcome of such a debate should be a program of actions, which would strengthen Polish political science, allow for its further fruitful development, as well as will dispel the doubts about scientific meaning and social role of political science. However, everything depends on the scientists themselves – on their commitment; hence the question: “a renaissance or a breakup of political science?” remains (unfortunately) open. The paper may be perceived as an incentive to perform an extensive and systematic debate within political science community, which could be an inspiration for new organizational solutions and new research formulas, as well as would stimulate integrational processes within the community of political scientists. For the purpose of such a debate, the article presents the author’s concept of “ICTR”: Integration – Consolidation – Thematic Reconfiguration. It is a proposition aiming at repairing scientific (professional) relations within Polish political science community and improving the condition of the discipline, and it includes some organizational postulates and postulates referring to research and didactics. At the end of the paper some additional comments were made concerning the role of political theory in the future program of development of political science. The author defend the thesis that political theory could serve facilitation role in the process of development of Polish political science.Item Zjawisko phubbingu jako konsekwencja mediatyzacji życia społecznego(Wydawnictwo Naukowe Wydziału Nauk Politycznych i Dziennikarstwa UAM, 2023) Łokić, PawełPrzedmiotem analizy podjętej w tekście jest zjawisko phubbingu – nowy fenomen behawioralny wynikający z powszechności wykorzystywania nowoczesnych technologii i mediów online w codziennym życiu. Zjawisko to w przekonaniu Autora stanowi niezwykle użyteczną egzemplifikację wpływu rozwoju technologii współczesnych mediów masowych na odbiorców, które – zgodnie z założeniami determinizmu technologicznego zmieniają użytkowników, ich relacje społeczne i instytucjonalne w procesie określanym w literaturze jako mediatyzacja. Celem tekstu jest poddanie analizie zjawiska phubbingu w oparciu o metodę kwerendy źródeł naukowych. Omawiane zjawisko ma bowiem charakter interdyscyplinarny i przyciąga uwagę psychologów, socjologów, badaczy komunikowania, politologów oraz przedstawicieli innych dziedzin. Artykuł w treści odpowiada na pytania badawcze o definicję phubbingu, jego rodzaje, przyczyny oraz konsekwencje tego zjawiska – w kontekście społecznym oraz z uwzględnieniem sfery komunikowania politycznego. Tekst jest również próbą osadzenia phubbingu w szerszym kontekście przemian wywoływanych przez mediatyzację życia społecznego, która w obliczu rozwoju i popularyzacji mediów online odgrywa coraz istotniejszą rolę w komunikowaniu politycznym. The subject of this article is the phenomenon of phubbing – a new social behavior resulting from the widespread use of modern technologies and online media in everyday life. In the author’s opinion, this phenomenon is an extremely useful exemplification of the consequences of the development of modern mass media technologies and their impact on society, referred in the literature as mediatization. The aim of the text is to collect and present knowledge about phubbing based on a query of sources from various disciplines of social sciences. The phenomenon is interdisciplinary in nature and attracts the attention of psychologists, sociologists, political scientists, communication researchers and representatives of other fields. The article answers research questions about the definition of phubbing, its types, causes and consequences of this phenomenon – in the social context and taking into account the sphere of political communication. The text is also an attempt to place phubbing in a broader context of changes caused by the mediatization of social life, which, in the face of the development and popularization of online media, plays an increasingly important role in political communication.Item Wizerunki medialne Ukrainek w dobie wojny z Rosją w tygodniku „Newsweek Polska” – obraz zmian reprezentacji prasowych kobiet w perspektywie roku wojny(Wydawnictwo Naukowe Wydziału Nauk Politycznych i Dziennikarstwa UAM, 2023) Balczyńska-Kosman, AlinaCelem artykułu jest ukazanie wizerunków medialnych Ukrainek w tygodniku opinii „Newsweek Polska” na początku wojny z Rosją, jak i z perspektywy roku od rozpoczęcia działań wojennych. W procesie informowania o przebiegu wojny rosyjsko-ukraińskiej szczególną rolę odegrały media, ukazujące mieszkanki Ukrainy w zróżnicowanych rolach matek, żon, opiekunek domowego ogniska, ale także kobiet aktywnych, często żołnierek walczących z najeźdźcą. Analiza zawartości przekazów na łamach „Newsweeka” wykazała zmiany w sposobach ukazywania Ukrainek. Medialne reprezentacje kobiet Ukrainy w tygodniku „Newsweek”, jako konsekwencja wojny uległy przeobrażeniu – od stereotypowych ról, w których ukazywane są najczęściej kobiety, poprzez ofiary wojny, do obrazów osób walczących ramię w ramię z mężczyznami. W 2023 roku w badaniach odnotowano ponadto spadek zainteresowania problematyką wojny rosyjsko-ukraińskiej na łamach tygodnika „Newsweek Polska”. The aim of this article is to present media images of Ukrainian women in the weekly opinion magazine Newsweek Polska at the beginning of the war with Russia, as well as from the perspective of a year after the start of the military actions. The media played a special role in the process of reporting on the course of the Russian-Ukrainian war, portraying Ukrainian women in the varied roles of mothers, wives, caretakers of the household, but also active women, often soldiers fighting against the invader. An analysis of the content of Newsweek’s coverage has shown changes in the ways Ukrainian women are portrayed. Media representations of Ukrainian women in Newsweek, as a consequence of the war, have been transformed – from the stereotypical roles in which women are most often shown, through victims of war, to images of people fighting side-by-side with men. In addition, at the beginning of 2023, the studies showed a decline in interest in the topic of the Russian-Ukrainian war in the pages of Newsweek Polska.Item Polityzacja audycji informacyjnych w Polsce. Analiza porównawcza głównych wydań „Wiadomości” TVP1, „Faktów” TVN i „Wydarzeń” Polsatu z 2014 i 2021 roku(Wydawnictwo Naukowe Wydziału Nauk Politycznych i Dziennikarstwa UAM, 2023) Ossowski, Szymon; Kendzior, DagmaraW niniejszym artykule podjęto próbę analizy zawartości głównych wydań audycji informacyjnych trzech największych nadawców telewizyjnych w Polsce – publicznego i dwóch komercyjnych. Łącznie autorzy przeanalizowali 42 główne wydania „Wiadomości” TVP1, „Faktów” TVN i „Wydarzeń” Polsatu w latach 2014 i 2021 (po dwa środkowe dni z każdego tygodnia sierpnia). W badaniu szczególną uwagę zwrócono na przemiany w telewizji w ostatnich latach, zwłaszcza w kontekście sposobu relacjonowania polityki w mediach i respektowania zasady pluralizmu, który zmienił się po wyborach w 2015 roku. Pod tym kątem skupiono się najbardziej na sprawdzeniu, jak nadawca publiczny realizuje wymogi zawarte w art. 21 ustawy o radiofonii i telewizji. This article attempts to analyze the content of the main news broadcasts of the three largest television broadcasters in Poland – the public one and two commercial. In total, the authors analyzed 42 main editions of “Wiadomości” TVP1, “Fakty” TVN and “Wydarzenia” Polsat in 2014 and 2021 (two middle days of each week in August). The study paid particular attention to changes in television in recent years, especially in the context of the way how politics is reported in the media and how media respects for the principle of pluralism, which changed after the 2015 elections. In this respect, the main focus was on checking how the public broadcaster meets the requirements contained in art. 21 of the Broadcasting Act (polish media law).Item The Elections in Crisis: Media Coverage of the Postponed 2020 Presidential Elections in Poland(Wydawnictwo Naukowe Wydziału Nauk Politycznych i Dziennikarstwa UAM, 2023) Stępińska, AgnieszkaIn Poland, the presidential elections were primarily scheduled on May 10th, 2020. However, due to the COVID-19 circumstances, the elections were postponed and eventually took place in late June (first round) and mid-July (second round) 2020. The aim of the paper is to examine media coverage of the postponed presidential elections in Poland. In particular, the paper explores frames used by journalists in their coverage of the postponed elections. For the purpose of this study we conducted a quantitative content analysis of news items from three TV newscasts, four radio stations, and three online platforms. The material was collected on May 10th (a day of primarily scheduled the first round of elections), and June 30th (a day when the results of the first round of postponed elections were officially announced). The findings showed that both amount of the news coverage and the main frames used by the media across time differed. Although episodic frame prevailed in the media coverage on both days. thematic frame was used more often in the media coverage on the day when voting was supposed to take place, than on the day when results of the first round of presidential elections were announced. On contrary, conflict frame was used more often in the media coverage of results of the elections than on a day without election. The political orientation of the media outlets affected the way journalist employed responsibility and consequences frames. Wybory prezydenckie w Polsce zostały pierwotnie zaplanowane na 10 maja 2020 r. Niemniej, z uwagi na okoliczności, które powstały w związku z pandemią COVID-19, głosowanie zostało przełożone i odbyło się pod koniec czerwca (I tura) i w połowie lipca 2020 roku (II tura). Celem artykułu jest zbadanie sposobu, w jaki media relacjonowały przełożone wybory prezydenckie w Polsce. W szczególności celem badania jest rozpoznanie ram interpretacyjnych stosowanych przez dziennikarzy podczas relacjonowania wydarzeń związanych z tymi wyborami. Przeprowadzona została ilościowa analiza zawartości przekazów pochodzących z audycji informacyjnych trzech stacji telewizyjnych, czterech stacji radiowych i trzech platform online. Materiał badawczy został zebrany 10 maja (czyli w dniu, w którym pierwotnie głosowanie miało się odbyć) oraz 30 czerwca (czyli w dniu, w którym oficjalnie ogłoszono wyniki I tury wyborów). Wyniki analizy ukazały różnice w sposobie relacjonowania wyborów pomiędzy pierwszym i drugim dniem uwzględnionym w badaniu. Co prawda rama epizodyczna dominowała w medialnym przekazie w obu dniach, ale rama tematyczna była częściej wykorzystywana w dniu, gdy zaplanowane wcześniej wybory ostatecznie się nie odbyły, niż w dniu, w którym ogłoszono wyniki. Rama konfliktu była częściej wykorzystywana w materiałach dziennikarskich w dniu ogłoszenia wyników niż w dniu bez głosowania. Wyniki ukazały także wpływ orientacji politycznej organizacji medialnej na sposób wykorzystania ramy odpowiedzialności i ramy konsekwencji.Item The United Right and Rights of Polish Women(Wydawnictwo Naukowe Wydziału Nauk Politycznych i Dziennikarstwa UAM, 2023) Kaczmarek, JolantaThe election victories of the United Right in 2015 and 2019 are associated with limiting women’s rights. This applies mainly to reproduction, security in the home place, the labour market or politics. Changes in the situation of the Polish women under the rule of the conservative coalition are the subject of this article. Its aim is to present the process of implementing the right-wing vision of the role of women in society. The researchers asked the following questions: Do legal regulations sufficiently protect the safety of Polish women under the rule of United Right? What is the process of changes taking place in the labour market from the point of view of women? Is there a slight but systematic increase in the number of women in parliament and their promotion to other high political positions? In order to obtain answers to the above questions, an analysis of the texts of documents and magazines was used. The analysis showed a radical restriction of women’s rights. Zwycięstwa wyborcze Zjednoczonej Prawicy w latach 2015 i 2019 wiążą się z ograniczaniem praw kobiet. Dotyczy to głównie sfery reprodukcji, ale dotyka także bezpieczeństwa w przestrzeni domowej, rynku pracy czy udziału w podejmowaniu decyzji. Zmiany w sytuacji Polek pod rządami konserwatywnej koalicji są przedmiotem analizy niniejszego artykułu. Jego celem jest zaprezentowanie procesu realizacji prawicowej wizji roli kobiet w społeczeństwie. Postawiono następujące pytania badacze: Czy pod rządami Zjednoczonej Prawicy regulacje prawne w dostateczny sposób chronią bezpieczeństwo Polek? Jak wygląda proces zmian zachodzących na rynku pracy z punktu widzenia sytuacji kobiet? Czy wraz z niewielkim, lecz systematycznym wzrostem liczby kobiet w parlamencie idzie ich awans na inne wysokie pozycje w polityce? W celu uzyskania odpowiedzi na powyższe pytania posłużono się analizą tekstów dokumentów i czasopism.Item Deliberative Mini-publics as a Response to the Crisis of Representative Democracy: First Attempts at Institutionalization in European Cities(Wydawnictwo Naukowe Wydziału Nauk Politycznych i Dziennikarstwa UAM, 2023) Podgórska-Rykała, JoannaThe growing crisis of representative democracy and associated citizen dissatisfaction has stimulated innovative thinking about democracy. Over the past two decades, a wide range of democratic innovations have emerged to increase the involvement of ordinary people in politics, combining direct mass participation with in-depth dialogue on pressing public policy issues. The innovations are rapidly spreading territorially, becoming increasingly institutionalised and tailored to specific political, cultural and social contexts. Mini-publics, which are forums for small-scale debate, are particularly remarkable. Faced with citizens’ dissatisfaction with the practice of the public sphere, there are attempts to institutionalise one-off deliberative forums and make them part of a broader political system. This challenge was first taken up by the German-speaking community of Belgium (Ostelbelgien) and followed by other public authorities. Attempts to incorporate mini-publics into the decision-making space have also been made by local authorities – Paris, Newham and Aachen. In this article I argue that citizens’ assemblies are the most advanced method of institutionalising deliberative democracy. I demonstrate that although the first citizen assemblies realised in the world were one-offs, following their example, particularly because of the success of the unique Ostelbelgien model, subsequent public authorities have begun to see this innovation as an opportunity to permanently (rather than just one-off) power democracy and make it more resilient to crises. I also show that local authorities can play a leading role in strengthening and institutionalising deliberative processes using mini-publics. Rosnący kryzys demokracji przedstawicielskiej i związane z nim niezadowolenie obywateli pobudziło innowacyjne myślenie o demokracji. W ciągu ostatnich dwóch dekad pojawił się szeroki wachlarz demokratycznych innowacji, które mają na celu zwiększenie zaangażowania „zwykłych ludzi” w politykę, łącząc bezpośrednie masowe uczestnictwo z pogłębionym dialogiem na temat pilnych kwestii polityki publicznej. Innowacje szybko rozprzestrzeniają się terytorialnie, stają się coraz bardziej zinstytucjonalizowane i dostosowane do konkretnych kontekstów politycznych, kulturowych i społecznych. Na uwagę zasługują szczególnie mini-publiki, będące forami debaty na małą skalę. W obliczu niezadowolenia obywateli z praktyki funkcjonowania sfery publicznej pojawiają się próby instytucjonalizacji jednorazowych forów deliberatywnych i uczynienia ich częścią szerszego systemu politycznego. Wyzwanie to podjęła najpierw niemieckojęzyczna wspólnota Belgii (Ostelbelgien), a za nią poszły inne władze publiczne. Próby włączenia w przestrzeń decyzyjną mini-publik podjęły też władze lokalne – Paryża, Newham i Akwizgranu. W artykule twierdzę, że panele obywatelskie są najbardziej zaawansowaną metodą instytucjonalizacji demokracji deliberatywnej. Dowodzę, że choć pierwsze zrealizowane na świecie panele obywatelskie były jednorazowe, to za ich przykładem, szczególnie za przyczyną sukcesu unikalnego modelu Ostelbelgien, kolejne władze publiczne zaczęły postrzegać tę innowację jako szansę na stałe (a nie tylko jednorazowe) zasilenie demokracji i uczynienie jej bardziej odporną na kryzysy. Wykazuję też, że władze lokalne mogą odgrywać wiodącą rolę we wzmacnianiu i instytucjonalizacji procesów deliberatywnych z wykorzystaniem mini-publik.Item Non-political Factors of Multi-term Incumbency in the Governance Process of Staying in Power in Poland. Selected Cases of Mayors(Wydawnictwo Naukowe Wydziału Nauk Politycznych i Dziennikarstwa UAM, 2023) Mazurkiewicz, Bartosz; Pachciarek, HubertAcquiring and retaining of power is one of the main research areas in political science. Multi-term has been the subject of numerous analyses in the field of political science. The authors of this article have chosen to explore this area interdisciplinarily – in socio-economic terms. The aim of this article is to explore the potential links between multi-term incumbency and selected non-political factors that may be important in the process of managing mayors’ Staying in power. The main research question corresponds closely to the aim of the article, and the specific research questions are: are there relationships between mayoral multi-term incumbency and factors such as own income, investment expenditure and unemployment? Furthermore, in the process of managing staying in power, do governors use tools related to the so-called “political business cycle”? In this study, the comparative method and elements of the quantitative method – to analyse structure and dynamics – were applied; a comparison of the selected factors was made in 13 selected medium-sized cities in Poland, where the mayor has been in power continuously since at least 2002. The analyses carried out show that the cities’ own income co-varies with multi-term incumbency in the surveyed units, while investment expenditure and unemployment levels are unrelated to the mayors’ staying in power. In addition, the authorities were unlikely to use tools linked to the political business cycle. Zdobycie i utrzymanie władzy stanowi jeden z głównym obszarów badawczych w naukach o polityce. Wielokadencyjność była przedmiotem licznych analiz w zakresie politologicznym. Autorzy artykułu postanowili eksplorować ten obszar interdyscyplinarnie – w ujęciu społeczno-gospodarczym. Celem artykułu jest zbadanie potencjalnych powiązań między wielokadencyjnością a wytypowanymi czynnikami pozapolitycznymi, które mogą mieć znaczenie w procesie zarządzania utrzymaniem władzy przez burmistrzów. Główne pytanie badawcze ściśle koresponduje z celem artykułu, a pytania badawcze szczegółowe są następujące: czy istnieją związki między wielokadencyjnością burmistrzów a czynnikami takimi jak: dochody własne, wydatki inwestycyjne oraz bezrobocie? Ponadto, czy w procesie zarządzania utrzymaniem władzy włodarze stosują narzędzia związane z tzw. „politycznym cyklem koniunkturalnym? W pracy zastosowano metodę komparatystyczną oraz elementy metody ilościowej – do analizy struktury i dynamiki; dokonano porównania wytypowanych czynników w 13 wybranych miastach średniej wielkości w Polsce, w których burmistrz sprawuje władzę nieprzerwanie od co najmniej 2002 roku. Przeprowadzone analizy dowodzą, że dochody własne miast współwystępują z wielokadencyjnością w badanych jednostkach, a wydatki inwestycyjne oraz poziom bezrobocia nie mają związku z utrzymaniem władzy przez burmistrzów. Ponadto włodarze raczej nie korzystali z narzędzi związanych z politycznym cyklem koniunkturalnym.Item Wydatki na obronność kluczem do przemian niemieckiej polityki bezpieczeństwa(Wydawnictwo Naukowe Wydziału Nauk Politycznych i Dziennikarstwa, 2023) Malinowski, KrzysztofNiedostateczne wydatki na obronność stanowią od lat zasadniczy problem niemieckiej polityki bezpieczeństwa. Pierwszeństwo miała dotąd strategia, skoncentrowana na kwestiach dystrybucji i transformacji energetycznej. Przez lata utrzymywał się w społeczeństwie niemieckim konsens przeciw zwiększaniu wydatków militarnych. Zwrot w polityce bezpieczeństwa (Zeitenwende) podjęty przez rząd SPD/Zieloni/FDP pod kierunkiem kanclerza Olafa Scholza dotyczył m.in. znaczącego podniesienia wydatków na obronność do 2% PKB przy pomocy specjalnego Funduszu Bundeswehry. Jednak rząd Niemiec zamierzał sztucznie podnosić wydatki na obronność od 2024 r. Autor stawia hipotezę, że w rzeczywistości rząd unika zwiększenia wydatków obronnych w obliczu rosnących wyzwań energetyczno-klimatyczno-demograficznych, wymagających poświęcenia uwagi na wydatki społeczne i zachowanie dyscypliny budżetowej. W artykule przedstawiono proces dochodzenia do ponadpartyjnego kompromisowego porozumienia politycznego na rzecz zwiększania wydatków obronnych w początkowej fazie Zeitenwende i przeanalizowano przyczyny zaplanowania niewystarczających wydatków na obronność w budżecie na 2024 r. Tendencja ta może wywołać w najbliższych latach drastyczne zwiększenie luki pomiędzy faktycznymi wydatkami z wydatkami niezbędnymi do osiągnięcia wskaźnika 2% PKB. Od 2027 r. wydatki na obronność muszą być realizowane na tym poziomie, ponieważ są niezbędne dla utrzymania pozycji Niemiec w NATO jako niezawodnego partnera i bliskich stosunków z USA. Inadéquate defense spending has been a fundamental problem in German security policy for years. Priority has so far been given to a strategy that focuses on issues of di stribution and energy transition. For years, there has been a consensus in German society against increasing military spending. The security policy turnaround of the SPD/Green/FDP government under Chancellor Olaf Scholz (Zeitenwende) included a significant increase in defense spending to 2% of GDP through a special Bundeswehr fund. However, the German government intends to artificially increase defense spending from 2024. The author hypothesizes that the government is actually avoiding increasing defense spending in the face of growing energy, climate, and demographic challenges that require a covert approach to social spending and fiscal discipline. The article outlines the process of reaching a cross-party political compromise agreement in favor of increasing defense spending in the initial phase of the Zeitenwende and analyzes the reasons for planning insufficient defense spending in the 2024 budget, which could trigger a drastic widening of the gap between actual spending and the spending necessary to meet the 2% of GDP indicator in the coming years. Beginning in 2027, defense spending must be realized at this level, as it is essential to maintain Germany’s position as a reliable partner in NATO and close relations with the United States.Item Wymieranie dinozaurów czeskiej sceny politycznej? Komunistyczna Partia Czech i Moraw w świetle wyborów z 2021 i 2022 roku(Wydawnictwo Naukowe Wydziału Nauk Politycznych i Dziennikarstwa, 2023) Koźbiał, KrzysztofKomunistyczna Partia Czech i Moraw jest w zasadzie jedynym przykładem ugrupowania komunistycznego, które po transformacji ustrojowej przełomu lat 80. i 90. XX wieku przetrwało w systemie politycznym państwa w Europie Środkowej pod niezmienioną nazwą i tylko lekko zmodyfikowanym programie. Przez prawie 30 lat ugrupowanie odgrywało istotną rolę w czeskim systemie partyjnym, choć nie wchodziło w skład żadnego rządu czeskiego, wspierało jedynie od 2018 r. rząd premiera Babiša podczas poszczególnych głosowań. W wyniku wyborów parlamentarnych z 2021 r. komuniści po raz pierwszy nie znaleźli się w Izbie Poselskiej, rok później uzyskali słaby wynik podczas wyborów samorządowych. W opinii autora wydarzenia te są prawdopodobnie początkiem znikania tej partii z krajobrazu politycznego Republiki Czeskiej. W 2023 r. KSČM nie była w stanie wystawić własnego kandydata w wyborach prezydenckich, co dodatkowo pogłębia kryzys. Spadek poparcia jest spowodowany strukturą wyborczą głosujących na tę partię (są to z reguły ludzie starsi), brakiem interesującej oferty dla pozostałych wyborców, jak i kierowaniem swego przekazu głównie do niezadowolonych z transformacji. Znaczna część wyborców tej partii wybiera podczas głosowań inne ugrupowania, także prawicowe – jak SPD T. Okamury. The Communist Party of Bohemia and Moravia is basically the only example of a communist party that, after the political transformation of the late 1980s and early 1990s, survived in the political system of a state in Central Europe under an unchanged name and only slightly modified programme. For almost 30 years, the party has played an important role in the Czech party system, although it has not been part of any Czech government, only supporting Prime Minister Babiš’s government in individual votes since 2018. As a result of the 2021 parliamentary elections, the Communists did not find themselves in the Chamber of Deputies for the first time, and a year later they achieved a poor result during the municipal elections. In the author’s opinion, these events are probably the beginning of the party’s disappearance from the political landscape of the Czech Republic. In 2023 KSČM was unable to field its own candidate in the presidential elections, further deepening the crisis. The decline in support is due to the electoral structure of voters for this party (they are generally older people), the lack of an interesting offer for other voters and the targeting of its message mainly at those who are dissatisfied with the transformation. A significant proportion of the party’s electorate votes for other parties, including those on the right – such as T. Okamura’s SPD.Item Rola edukacji obywatelskiej we współczesnym państwie demokratycznym. Wybrane zagadnienia(Wydawnictwo Naukowe Wydziału Nauk Politycznych i Dziennikarstwa UAM, 2023) Rachwał, MarcinPrzedmiot badań podjętych w artykule stanowi edukacja obywatelska rozumiana jako proces przygotowania jednostek do pełnienia roli obywateli. Celem dociekań naukowych było wskazanie roli edukacji obywatelskiej we współczesnym państwie demokratycznym. Problem badawczy uściślono poprzez pięć pytań szczegółowych: a) jak można zdefiniować edukację obywatelską? b) jaka jest rola obywateli we współczesnych państwach demokratycznych? c) jaki zakres wiedzy, umiejętności i kompetencji społecznych powinni nabywać obywatele państw demokratycznych w ramach edukacji obywatelskiej? d) jakie wyzwania dla edukacji obywatelskiej pojawiają się w kontekście procesów zachodzących we współczesnym świecie? e) w jakiej perspektywie (nauk społecznych czy humanistycznych) powinny zostać osadzone treści programowe edukacji obywatelskiej? W trakcie prac nad tekstem niniejszego artykułu podstawowe znaczenie odegrały dwie metody badawcze, tj. metoda analizy i krytyki piśmiennictwa (źródeł), jak również podejście systemowe. Uzyskane wyniki wskazują, iż edukacja obywatelska powinna przede wszystkim przygotowywać suwerena do aktywnego i świadomego udziału w funkcjonowaniu systemu politycznego (partycypacji politycznej, w tym wyborczej), życia w społeczeństwie pluralistycznym, powinna kształtować postawę otwartą i prodemokratyczną. Treści programowe edukacji obywatelskiej powinny być osadzone w perspektywie nauk społecznych. W ramach tej dziedziny w szczególności należy uwzględnić nauki o polityce i administracji, ponadto na znaczeniu powinna zyskiwać edukacja medialna. The subject of research undertaken in the article is civic education understood as the process of preparing people to fulfill the role of citizens. The aim of the research was to indicate the role of civic education in a modern democratic state. The research problem was specified by five specific questions: a) how can civic education be defined? b) what is the role of citizens in modern democratic states? c) what scope of knowledge, skills and social competences should citizens of democratic countries acquire as part of civic education? d) what challenges for citizenship education appear in the context of the processes taking place in the modern world? e) in what perspective (social sciences or humanities) should the curriculum content of citizenship education be embedded? During the work on the text of this article, two research methods were of fundamental importance, i.e. the method of analysis and criticism of literature (sources), as well as the systemic approach. The obtained results indicate that civic education should primarily prepare the sovereign for active and conscious participation in the functioning of the political system (political participation, including electoral participation), life in a pluralistic society, it should shape an open and pro-democratic attitude. Curriculum content of citizenship education should be embedded in the perspective of social sciences. Within this field, political and administrative sciences should be considered, and media education should gain in importance.Item Anniversary Resolutions of the Polish Sejm and Senate as the Subject of Political Science Research(Wydawnictwo Naukowe Wydziału Nauk Politycznych i Dziennikarstwa UAM, 2023) Secler, BartłomiejUndoubtedly, memory studies can be included in the mainstream of contemporary political science. They encompass reflections on the politics of memory, and historical or collective memory. The political science literature has designated little space to examine anniversary resolutions of the Polish Sejm and Senate after 1989. Therefore, it has become the main focus of this article based on research conducted and funded by the National Science Centre. The research examined the place and role of anniversary resolutions of the Polish Sejm and Senate in the Polish politics of memory. It has been assumed that such resolutions express the will of the two chambers of the Polish Parliament to commemorate historical anniversaries related to events and people who, in the opinion of resolution promoters, play an important role in the history of the state and nation. Furthermore, it is understood that the anniversary resolutions, among other things, are an important tool of the authorities to implement the politics of memory. The aim of the publication is to present the main research findings. The findings are based on the analysis of 589 anniversary resolutions adopted by the Sejm and the Senate in 1989–2019. The article also draws attention to the significance and usefulness of the resolutions for political science research, not only those referring to memory studies. Bez wątpienia, w nurt współczesnej politologii można włączyć badania pamięcioznawcze. Zazwyczaj odnoszą się one do refleksji na temat polityki pamięci, polityki historycznej czy pamięci zbiorowej. Dotychczas, w literaturze przedmiotu z zakresu nauk o polityce, niewiele miejsca poświęcano problematyce uchwał rocznicowych Sejmu i Senatu Rzeczypospolitej Polskiej po 1989 roku, które są przedmiotem zainteresowania niniejszego artykułu. Opiera się on na badaniach przeprowadzonych i finansowanych ze środków Narodowego Centrum Nauki na temat miejsca i roli uchwał rocznicowych Sejmu i Senatu Rzeczypospolitej Polskiej w polskiej polityce pamięci. Przyjęto, że uchwały te stanowią akt woli obu izb polskiego parlamentu w zakresie upamiętniania rocznic historycznych odnoszących się do wydarzeń i osób, które w opinii uchwałodawców, zajmują ważne miejsce w dziejach państwa i narodu. Ponadto przyjęto między innymi, że uchwały rocznicowe Sejmu i Senatu Rzeczypospolitej Polskiej są istotnym narzędziem władzy w zakresie realizowania założeń polityki pamięci. Celem publikacji jest prezentacja głównych ustaleń wynikających z realizowanych badań. Ich postawą była analiza materiału badawczego obejmującego 589 uchwał rocznicowych uchwalonych przez Sejm i Senat Rzeczypospolitej Polskiej w latach 1989–2019. Niniejszy artykuł zwraca także uwagę na znaczenie i przydatność wyżej wskazanych uchwał polskiego parlamentu dla badań politologicznych – nie tylko tych, o charakterze pamięcioznawczym.Item Konsekwencje agresji Rosji na Ukrainę dla Afryki(Wydawnictwo Naukowe Wydziału Nauk Politycznych i Dziennikarstwa, UAM, 2023) Kaczmarek, FilipCelem badawczym jest ukazanie w jakich obszarach i w jaki sposób wojna na Ukrainie wpływa na Afrykę. Niektóre aspekty oddziaływania konfliktu na ten region są szeroko komentowane (dyplomacja, bezpieczeństwo żywnościowe). Inne są analizowane rzadziej. Należą do nich takie zagadnienia, jak: zmiany na rynku handlu bronią, polityka energetyczna Afryki, wpływ na pomoc rozwojową czy ewolucja aktywności militarnej mocarstw w Afryce. Pytania badawcze, na które próbowano odpowiedzieć to: na czym polegały ewentualne zmiany w tych obszarach i jakie mogą być konsekwencje tych zmian dla Afryki w przyszłości? W badaniach wykorzystano m.in. metodę analizy instytucjonalnej, systemowej i statystycznej. W badaniu wykorzystano dane wtórne dostępne do połowy lutego 2022 r. The research objective is to show in what areas and how the war in Ukraine is affecting Africa. Some aspects of the conflict’s impact on the region are widely reported (diplomacy, food security). Others are analyzed less frequently. These include such issues as changes in the arms trade market, Africa’s energy policy, the impact on development aid, or the evolution of the military activity of the superpowers in Africa. The research questions that were attempted to answer were: what were the possible changes in these areas and what might be the consequences of these changes for Africa going forward? The research used institutional, systems and statistical analysis methods, among others. The study used secondary data available through mid-February 2022.Item Podmioty administracji rządowej w zakresie polityki migracyjnej współczesnej Polski(Wydawnictwo Naukowe Wydziału Nauk Politycznych i Dziennikarstwa, UAM, 2023) Browarek, TomaszPrzedmiotem prezentowanych badań są organy administracji rządowej biorące udział w przygotowaniu i realizacji współczesnej polityki migracyjnej w Polsce. Celem artykułu jest ich ustalenie i określenie kompetencji w zakresie polityki migracyjnej. W osiągnięciu tego zadania wykorzystano głównie metodę instytucjonalno-prawną oraz decyzyjną i porównawczą. Cechą charakterystyczną polityki migracyjnej w Polsce jest to, że mimo, iż biorą w niej udział różne podmioty, to kluczową rolę odgrywają właśnie orany administracji rządowej. W polskiej administracji rządowej nie ma jednak jednej instytucji, która zajmowałaby się całością problematyki dotyczącej polityki migracyjnej. Funkcjonuje tu wiele podmiotów, które prowadzą działania dotyczące różnych aspektów tej polityki – głównie bezpieczeństwa, ochrony granic, rynku pracy, polityki polonijnej. Niektóre mają podobne zadania, czego konsekwencją jest to, że ich działania nie zawsze są ze sobą dobrze skoordynowane. Ta wielość instytucji rządowych angażujących się w politykę migracyjną w Polsce może także tworzyć konkurencję między nimi oraz różne podejście do problematyki migracji. Powstanie niektórych z tych podmiotów było spowodowane pojawieniem się nowych, istotnych w tej materii wydarzeń (kryzys migracyjny i związana z tym relokacja, masowy napływ uchodźców wojennych z Ukrainy). Jak dotychczas głównym podmiotem rządowym tej polityki jest Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji, które postrzega imigrację przez pryzmat bezpieczeństwa państwa. The subject of the presented research are government administration bodies involved in the preparation and implementation of contemporary migration policy in Poland. The aim of the article is to determine them and determine competences in the field of migration policy. In achieving this task, the institutional-legal method as well as the decision-making and comparative method was mainly used. A characteristic feature of migration policy in Poland is that although various entities take part in it, the key role is played by government administration. However, there is no single institution in the Polish government administration that would deal with all the issues related to migration policy. There are many entities that carry out activities related to various aspects of this policy – mainly security, border protection, labor market, Polish diaspora policy. Some have similar tasks, with the consequence that their actions are not always well coordinated with each other. This multiplicity of government institutions involved in migration policy in Poland may also create competition between them and different approaches to migration issues. The creation of some of these entities was caused by the emergence of new, important events in this matter (the migration crisis and the related relocation, the massive influx of war refugees from Ukraine). So far, the main governmental entity of this policy is the Ministry of the Interior and Administration, which perceives immigration through the prism of state security.Item Równowaga międzyinstytucjonalna jako kategoria analityczna w badaniach nad systemem politycznym Unii Europejskiej(Wydawnictwo Naukowe Wydziału Nauk Politycznych i Dziennikarstwa, UAM, 2023) Jaskulski, AdamCelem niniejszego artykułu jest wskazanie na adekwatność stosowania do badań nad systemem politycznym Unii Europejskiej analizy poprzez pryzmat koncepcji równowagi instytucjonalnej. Przedmiotowy artykuł ma przede wszystkim charakter analityczny, a nie empiryczny, wskazując na znaczenie równowagi międzyinstytucjonalnej w jej aspekcie prawnym i politologicznym, relacje równowagi międzyinstytucjonalnej z zasadą check and balances oraz funkcję, jaką równowaga międzyinstytucjonalna spełnia w systemie politycznym UE, a także kryterium, poprzez które zmiany w równowadze międzyinstytucjonalnej można badać. Pierwsza z hipotez badawczych weryfikowanych w niniejszym artykule stwierdza, iż istnieje konieczność odejścia od pojmowania stosunków międzyinstytucjonalnych poprzez pryzmat działalności tylko trzech podmiotów, tj. RUE, KE i PE, co miało miejsce przez wiele lat w badaniach prowadzonych nad systemem instytucjonalnym UE. Druga hipoteza badawcza zakłada, iż analiza systemu politycznego UE z użyciem zasady chceck and balances, ze względu na inne cele systemu politycznego UE niż państw narodowych, ma znacznie mniejszy potencjał eksplanacyjny, niż analiza tego systemu z użyciem koncepcji równowagi międzyinstytucjonalnej. W artykule zastosowano następujące metody badawcze: instytucjonalno-prawną oraz neoinstytucjonalną. The purpose of this article is to demonstrate the appropriateness of applying analysis through the lens of the concept of institutional balance to the study of the political system of the European Union. The article is primarily analytical rather than empirical, pointing out the importance of inter-institutional balance in its legal and political aspects, the relationship of inter-institutional balance to the principle of checks and balances, and the function that inter-institutional balance plays in the EU political system, as well as the criterion by which changes in inter-institutional balance can be studied. One of the research hypotheses tested in this article is that there is a need to move away from understanding inter-institutional relations through the prism of the activities of only three entities, i.e. the EU Council, the EC and the EP, which has been the case for many years in research on the EU institutional system. The second research hypothesis is that, because the objectives of the EU political system are different from those of the nation-states, the analysis of the EU political system using the principle of check and balances has much less exploratory potential than the analysis of this system using the concept of interinstitutional balances. The article uses the following research methods: institutional-legal and neo-institutional.Item Instytucjonalizacja aktywności parlamentów narodowych w systemie Unii Europejskiej. Analiza deterministyczna(Wydawnictwo Naukowe Wydziału Nauk Politycznych i Dziennikarstwa, UAM, 2023) Czachór, ZbigniewPrzedmiotem badań zawartym w artykule jest proces instytucjonalizacji aktywności parlamentów narodowych w systemie Unii Europejskiej. Natomiast celem badawczym stał się wpływ Unii Europejskiej na proces wyodrębniania parlamentów narodowych ujmowanych jako aktorów systemowych i funkcji przez nich sprawowanych, prowadzący do autonomicznego modelu koordynacji zarządzania kompetencjami UE. W artykule udowodniono hipotezę, iż parlamenty narodowe w Unii Europejskiej przez 30 lat integracji wytworzyły wspólnotę, będącą efektem zastosowania szczególnych form deterministycznej instytucjonalizacji, formalizujących więzi między nimi i instytucjami UE. Instytucjonalizacja ta opierała się na zapewnieniu właściwej realizacji ich wspólnych wartości, interesów i celów. Zastosowana w artykule metodologia instytucjonalizmu historycznego umożliwia wyjaśnienie procesowego przystosowania ram instytucjonalnych parlamentów narodowych do zmian w środowisku wewnętrznym UE, które skutkuje powiązaniem rzeczywistości integracyjnej z preferencjami jej poszczególnych aktorów instytucjonalnych. Przeprowadzona analiza doprowadziła autora do wniosku, iż aktywności parlamentów narodowych w UE warunkuje determinizm historyczny w postaci uzależnienia od dokonanych w przeszłości wyborów (path dependency). Z tego punktu widzenia należy uznać, że traktat o powołaniu Unii Europejskiej z Maastricht i zawarta w nim formuła instytucjonalna przesądziła o miejscu parlamentów w systemie integracji europejskiej. The subject of the research included in the article is the process of institutionalization of the activity of national parliaments in the European Union system. However, the research goal was the influence of the European Union on the process of distinguishing national parliaments perceived as systemic actors and the functions performed by them, leading to an autonomous model of coordination of the management of EU competences. The article proves the hypothesis that national parliaments in the European Union, over 30 years of integration, have created a community resulting from the use of specific forms of deterministic institutionalization, formalizing the bonds between them and EU institutions. This institutionalization was based on securing the proper implementation of their common values, interests and goals. The methodology of historical institutionalism used in the article helps to explain the process of adapting the institutional framework of national parliaments to changes in the internal environment of the EU, which results in linking the integration reality with the preferences of its individual institutional actors. The analysis carried out led the author to the conclusion that the activity of national parliaments in the EU is dominated by historical determinism in the form of path dependence. From this point of view, it should be recognized that the Maastricht Treaty establishing the European Union and the institutional formula contained therein determined the place of parliaments in the system.