Praktyka Teoretyczna 2012, nr 5
Permanent URI for this collectionhttps://repozytorium.amu.edu.pl/handle/10593/11232
Browse
Recent Submissions
Item Teologia peryferii(Międzywydziałowa „Pracownia Pytań Granicznych” UAM, 2012) Pospiszyl, MichałItem Perspektywa roku namiotowych miast(Międzywydziałowa „Pracownia Pytań Granicznych” UAM, 2012) Zimpel, JadwigaItem Czego uczy Strefa?(Międzywydziałowa „Pracownia Pytań Granicznych” UAM, 2012) Templewicz, KarolItem Zysk i zbrojenia – recenzja „Kapitalizmu zombi” Chrisa Harmana(Międzywydziałowa „Pracownia Pytań Granicznych” UAM, 2012) Szlinder, MaciejItem Pierwszych pięć tysięcy lat długu Davida Graebera(Międzywydziałowa „Pracownia Pytań Granicznych” UAM, 2012) Kowzan, PiotrItem Praca biopolityczna i nowy skład klasowy (Pragnienie-produkcja i żywa praca 2 – Hardt i Negri)(Międzywydziałowa „Pracownia Pytań Granicznych” UAM, 2012) Bednarek, JoannaNegri i Hardt stawiają w trylogii „Imperium” kontrowersyjną tezę o autonomizacji pracy biopolitycznej spod władzy kapitału. Twierdzą również, że tak „wyzwolona” praca stanowi podstawę politycznej emancypacji klasy robotniczej/wielości. Zestawienie kategorii pracy biopolitycznej z wprowadzonym przez Deleuze’a i Guattariego pojęciem pragnienia-produkcji, jaki i porównanie tezy o jej autonomizacji z (również pochodzącym od autorów „Kapitalizmu i schizofrenii”) pojęciem stawania-się-mniejszościowym, uwidacznia zarówno ograniczenia, jak i potencjał teoretycznych propozycji autorów „Rzecz-pospolitej”.Item Stosunki klasowe, sprawiedliwość społeczna i polityka różnicy(Międzywydziałowa „Pracownia Pytań Granicznych” UAM, 2012) Harvey, David; Juskowiak, Piotr; Alejski, Jakub; Grześkowiak, Kamila; Koralewska, Adrianna; Szczepaniak, Dorota; Wiśniewski, BartoszArtykuł analizuje polityczne i epistemologiczne ograniczenia postmodernistycznej krytyki sprawiedliwości w dobie ekonomicznych i ideologicznych rządów uniwersalizmu wolnorynkowego. Interpretując brak politycznej odpowiedzi na pochłaniający 25 ofiar pożar zakładu przetwórstwa drobiu w Hamlet w Karolinie Północnej, autor podejmuje dyskusję nad kwestiami polityki tożsamości, wielokulturowości, usytuowania, inności i różnicy. Zdaniem Harveya nie sposób o nich argumentować w oderwaniu od otoczenia politycznego i warunków materialnych. To właśnie powrót do zaniedbywanej przez postmodernistów problematyki ekonomicznej (w tym kwestii wyzysku, klasy czy akumulacji) oraz epistemologia oparta na materializmie historyczno-geograficznym pozwalają na odzyskanie pojęć uniwersalności (w dialektycznej relacji z partykularnością) i sprawiedliwości społecznej jako potężnego dyskursu mobilizującego działania polityczne.Item Faktycznie istniejący neoliberalizm tu i teraz – Debata Praktyki Teoretycznej(Międzywydziałowa „Pracownia Pytań Granicznych” UAM, 2012) Praktyka TeoretycznaItem Prawo do miasta(Międzywydziałowa „Pracownia Pytań Granicznych” UAM, 2012) Lefebvre, Henri; Majewska, Ewa; Stanek, ŁukaszArtykuł stanowi propozycję nowego myślenia o mieście, miejskości, miejskiej strategii oraz praktykach społecznych powiązanych z istniejącą jedynie w zarysie, lecz projektowaną przez samego Lefebvre’a analityczną nauką o mieście. Zwrot ten staje się koniecznością z uwagi na śmierć dawnego miasta oraz starego humanizmu. Prezentowany tekst to również żarliwy i utopijny (w pozytywnym tego słowa znaczeniu) manifest na rzecz demokratyzacji prawa do miasta łączącego w sobie płacz i żądania pozbawionych go do tej pory ludzi. Autor argumentuje, że strategia miejska oparta na nowej nauce o mieście potrzebuje społecznego wsparcia i sił politycznych. Zapewnić je może klasa robotnicza, kładąc kres miejskiej segregacji.Item An Unexpected Twist of Ideology. Neoliberalism and the Collapse of the Soviet Bloc(Międzywydziałowa „Pracownia Pytań Granicznych” UAM, 2012) Sowa, JanArtykuł podejmuje proces neoliberalnej transformacji Bloku Sowieckiego z późnych lat osiemdziesiątych i wczesnych dziewięćdziesiątych, analizując go na przykładzie Polski. Jego trajektoria ogólnie potwierdza tezę z artykułu „Trzy kroki w stronę antropologii faktycznie istniejącego neoliberalizmu” postawioną przez Loïca Wacquanta. Twierdzi on, że neoliberalizm zmierza raczej do przechwycenia i użycia niż prostego demontażu czy osłabienia struktur państwowych i mechanizmów władzy. Autor pokazuje również, że przejściu od gospodarki planowanej do rynkowej w dawnym Bloku Sowieckim towarzyszyły (a w dużym stopniu w ogóle czyniły je możliwym) potężne działania ideologiczne, które przekształciły konstrukcje podmiotowości oraz sprawiły, że stała się kompatybilna z neoliberalnym kapitalizmem. Dowodzi to, że dwa tryby analizowania neoliberalizmu – strukturalna analiza władzy państwowej oraz skupienie na urządzaniu – powinny być traktowane jako komplementarne narzędzia służące rozumieniu neoliberalnych transformacji. Jednakże, przeciwnie do Wacquanta, autor twierdzi, że pod tym względem nie ma nic nowego w neoliberalizmie jako praktyce, gdyż dla utrzymywania pozornej autonomii władzy rynku kapitalizm od zawsze wymagał pomocy ze strony państwa.Item Trzy kroki w stronę historycznej antropologii faktycznie istniejącego neoliberalizmu(Międzywydziałowa „Pracownia Pytań Granicznych” UAM, 2012) Wacquant, Loïc; Kowalczyk, Agnieszka; Szadkowski, KrystianAntropologia neoliberalizmu podzieliła się na dwa przeciwstawne obozy. Z jednej strony lokuje się hegemoniczny model ekonomiczny zakotwiczony w wariantach zasady rynkowej, z drugiej zaś buntownicze podejście stymulowane przez pochodne Foucaultowskiego pojęcia urządzania. Obie koncepcje zaciemniają to, co jest „neo” w neoliberalizmie: restrukturyzację i przemieszczenie państwa jako kluczowego sprawcy, ustanawiającego zasady i wytwarzającego podmiotowości, stosunki społeczne i zbiorowe reprezentacje, które dostosowane są do realizacji rynków. Nawiązując do dwóch dekad badań empirycznych nad strukturą, doświadczeniem i politycznym traktowaniem miejskiej marginalności w rozwiniętych społeczeństwach, proponuję drogę pośrednią między tymi dwoma podejściami. W tym ujęciu neoliberalizm to takie powiązanie państwa, rynku i obywatelstwa, które zaprzęga państwo do narzucania rynkowego piętna na obywatelstwo. Ukute przez Bourdieu pojęcie pola biurokratycznego oferuje potężne narzędzie do analizy reorganizacji państwa jako maszyny stratyfikacji i klasyfikacji kierującej odgórnie neoliberalną rewolucją, oraz pozwala na wysunięcie trzech tez: (1) neoliberalizm nie jest reżimem ekonomicznym, ale politycznym projektem formowania państwa, narzucającym dyscyplinarny „workfare”, „prisonfare” i motyw indywidualnej odpowiedzialności w służbie utowarowienia; (2) neoliberalizm pociąga za sobą prawicowe odchylenie przestrzeni biurokratycznych organów władzy, które definiują i dystrybuują dobra publiczne oraz powołuje do życia państwo-Centaura, które na szczycie struktury klasowej uprawia liberalizm, a na jej dole karzący paternalizm; (3) rozrost i gloryfikacja penitencjarnego skrzydła państwa jest integralnym składnikiem neoliberalnego Lewiatana, dlatego też policja, sądy, więzienia muszą zostać włączone w zakres politycznej antropologii neoliberalnego panowania.Item O genezie(Międzywydziałowa „Pracownia Pytań Granicznych” UAM, 2012) Althusser, Louis; Królak, Sławomir; Janik, MateuszPochodzący z 1966 roku tekst Althussera jest krótkim podsumowaniem jego wczesnych rozważań na temat teorii spotkania, która została rozwinięta w latach późniejszych. W notatce Althussera znajdujemy opis przyczynowości strukturalnej, przeciwstawiony teleologicznym i mechanistycznym wizjom historycznej determinacji. Jest to tekst o znaczeniu dokumentalnym, pozwalający spojrzeć na problemy przedstawione choćby w „Czytaniu »Kapitału«” z perspektywy zaproponowanej przez Althussera w pracach poświęconych m.in. aleatorycznym ujęciom materializmu i teorii historii.Item Wstępne uwagi o „Sur la genèse”(Międzywydziałowa „Pracownia Pytań Granicznych” UAM, 2012) Goshgarian, G.M.; Janik, MateuszG.M. Goshgarian opisuje historyczny i teoretyczny kontekst, w którym powstała notka Althussera’a „O genezie”. Goshgarian wskazuje na teoretyczne źródła althusseriańskich rozważań o genezie, przywołując obok Marksa takie nazwiska, jak Montaigne czy Spinoza.Item Noologia radykalnej bezbożności (o „Logice sensu” Deleuze’a)(Międzywydziałowa „Pracownia Pytań Granicznych” UAM, 2012) Dobrowolski, JacekNietzscheańska krytyka myślenia teistycznego wydaje się jedną z najistotniejszych inspiracji filozofii Gilles’a Deleuze’a, a perspektywa stawania się bezbożnym może rozjaśniać intencje, jakie stoją za jego noologiczną krytyką „tradycyjnego obrazu myśli”, czyli takiego paradygmatu refleksji, który nieuchronnie każdą myśl czyni „zbożną”, „kryptoteologiczną”, a każdą prawdę – „absolutną”. Przeciw takiej kapłańskiej filozofii „poszukującej prawdy” Deleuze proponuje swą własną nieortodoksyjną wizję „wymyślania prawd”, twórczo wykraczającego poza różnicę fikcja/prawda. Prowadzi to również do zakwestionowania dotychczasowego sensu sensu jako struktury teomorficznej: sens miałby być niejako „duszą” rzeczy, a postulat „odwrócenia platonizmu” można zrealizować dopiero wtedy, gdy sens miast duszą stanie się „ciałem”. Choć zabiegi Deleuze’a i jego reinterpretacja sensu sensu mogą zdawać się aż nazbyt eksperymentalne, to jednak gdy przestaniemy traktować je jako „przekonania”, a zrozumiemy, że są raczej figurami czy ruchami w grze, odkryjemy ich subwersywny potencjał inspiracji.Item Logika sensu, logika traumy. Uwagi do lektury Gilles’a Deleuze’a(Międzywydziałowa „Pracownia Pytań Granicznych” UAM, 2012) Leder, AndrzejTekst, przedstawiony w formie notatek z lektury, stawia sobie dwa cele. Z jednej strony próbuje pozostać wierny stylistyce i intencji, określającym myśl Deleuze’a, z drugiej, nakreślić pewną trajektorię różnicy, pozwalającej na zaznaczenie możliwości innego, alternatywnego czytania zjawisk i paradoksów, poruszanych przez autora „Logiki sensu”. Podstawowa intuicja, określająca tę alternatywną lekturę, wiąże się z utożsamieniem logicznej dysjunkcji z traumą, tak jak rozumiana jest ona w myśli psychoanalitycznej. To utożsamienie pozwala, zgodnie z intencją autora tekstu, przerzucić pomost pomiędzy seriami „logicznymi” a „psychoanalitycznymi”, zamknąć je w jednej topologii.Item Od ontologii do etyki wydarzenia(Międzywydziałowa „Pracownia Pytań Granicznych” UAM, 2012) Herer, MichałTekst stanowi próbę podwójnej lektury Deleuzjańskiej „Logiki sensu” jako, z jednej strony, ontologii niecielesnych wydarzeń, z drugiej zaś – etyki wzywającej do „bycia godnym tego, co nam się przydarza”. Ten pierwszy aspekt wiąże się z koniecznością przezwyciężenia fenomenologii i zrewidowania założeń filozofii transcendentalnej. Z kolei swoją etykę wydarzenia Deleuze rozwija, nawiązując do stoików i Nietzschego, a także pisarzy takich jak Bousquet, Lowry czy Fitzgerald. Opiera się ona na imperatywie afirmacji świata jako stawania się – afirmacji zarówno na płaszczyźnie albo powierzchni czystej myśli, jak i we własnym ciele, dla którego jednak oznacza to zawsze ranę, zagrożenie rozpadem.Item „Logika sensu” – najbardziej lacanowska z książek Deleuze’a?(Międzywydziałowa „Pracownia Pytań Granicznych” UAM, 2012) Bednarek, JoannaSlavoj Žižek w swojej poświęconej filozofii Gilles’a Deleuze’a książce stawia sobie za cel wydobycie zawartych w teorii autora „Logiki sensu” napięć i sprzeczności. Žižek stawia tezę o współistnieniu w dziele Deleuze’a dwóch nurtów: zbliżonego do psychoanalizy Lacanowskiej nurtu tego, co niecielesne, oraz nurtu „witalistycznego”, opartego na utożsamieniu stawania się z tym, co produktywne. „Logika sensu” jest przykładem nurtu pierwszego – naznacza ją jednak, zdaniem Žižka, podstawowa trudność związana z niemożnością rozstrzygnięcia, czy to skutki/efekty/wydarzenia, czyli to, co wirtualne, wytwarzają ciała (to, co aktualne), czy wręcz przeciwnie, wydarzenia są produktem ciał. Niemożność rozwiązania tego problemu, połączona ze „złym wpływem” Guattariego, miała skłonić Deleuze’a w kolejnych pracach do rozwijania prostszej i mniej obiecującej ontologii witalistycznej. Na ile jednak taka interpretacja filozoficznych wyborów Deleuze’a jest trafna (i produktywna)? Czy nie stanowi raczej kolejnego przykładu redukcji wszelkiego materiału do Lacanowsko-Heglowskich kategorii, do jakiej przyzwyczaił nas Žižek?Item „Logika sensu”: Deleuze’a wprowadzenie do psychoanalizy(Międzywydziałowa „Pracownia Pytań Granicznych” UAM, 2012) Gusin, MichałGilles Deleuze znany jest jako filozof, który podjął głęboką debatę z psychoanalizą. Debata ta nie da się zredukować wyłącznie do krytyki, bowiem myślenie i pisanie Deleuze’a dokonuje się w przestrzeni niejednorodnej i wielowymiarowej. W „Logice sensu” freudowski projekt wzbogacony i przekształcony przez Melanie Klein czy Jacques’a Lacana służy do wskazania metafizycznej potencjalności psychoanalitycznych konceptów. Określając psychoanalizę jako „naukę o wydarzeniach”, Deleuze nie traktuje jej doktrynalnie, ale tworzy sieć powiązań pomiędzy rozmaitymi seriami psychoanalitycznych wglądów. W artykule próbuję pokazać, w jaki sposób Deleuze określa wprowadzenie do debaty z psychoanalizą. Kluczową koncepcją dla tego wprowadzenia jest termin „fantazmat”, który nawiązuje także do tradycji filozoficznej.Item Architektonika „Logiki sensu” Deleuze’a(Międzywydziałowa „Pracownia Pytań Granicznych” UAM, 2012) Tercz, JakubW artykule przedstawiam specyficzną propozycję lektury „Logiki sensu”, którą – luźno nawiązując do filozofii Kanta – nazywam architektoniczną. Lektura architektoniczna polegać ma na jednoczesnej analizie teorii filozoficznej oraz formalnej konstrukcji dzieła. Chociaż technikę taką można próbować odnieść do wielu klasycznych już pozycji, to przypadek „Logiki sensu” okazuje się wyjątkowy – zasugerował ją bowiem sam autor, gdy każdy z trzydziestu czterech rozdziałów nazwał serią, pojęcie „serii” zaś uczynił kluczowym dla teorii. „Logika” jest więc celowo książką samozwrotną, co przekłada się między innymi na to, iż układ rozdziałów i akapitów, charakter pojęć filozoficznych, a nawet trudności z czytaniem znajdują uzasadnienie w treści. Ostatecznie okazuje się, że „Logika sensu” jest skonstruowana jak układanka czekająca na złożenie zgodnie z subiektywnymi pytaniami i problemami Czytelnika. Celowo nie przedstawiam żadnej konkretnej propozycji lektury, wykładam jedynie narzędzia do jej „obsługi”. W tym sensie artykuł stanowi prolegomena do właściwej lektury „Logiki sensu”.Item Czas „Logiki sensu”(Międzywydziałowa „Pracownia Pytań Granicznych” UAM, 2012) Falkowski, Mateusz