Studia nad bogactwem i ubóstwem narodów na przełomie mileniów – wkład Darona Acemoglu i Jamesa A. Robinsona

Abstract

Na przełomie drugiego i trzeciego milenium ukazało się wiele nowych inspirujących prac, które podejmowały temat przyczyn bogactwa i ubóstwa na świecie. Wśród autorów znajdowali się zarówno wybitni historycy gospodarczy, jak i ekonomiści wykorzystujący analizę instytucjonalną. Celem artykułu jest przybliżenie najważniejszych prac opublikowanych w ostatnich latach podejmujących problem dysproporcji dochodowych na świecie i poszukujących przyczyn tego zjawiska. W przeglądzie uwzględniono ważniejsze pozycje z zakresu historii gospodarczej. Szczególne miejsce zostawiono na omówienie najnowszego dzieła Darona Acemoglu i Jamesa A. Robinsona „Why Nations Fail. The Origins of Power, Prosperity and Poverty” [Dlaczego narody upadają. Geneza potęgi, dostatku i ubóstwa], w którym autorzy, korzystając z dziesiątków przykładów historycznych, również starają się wyjaśnić, skąd biorą się różnice między bogatymi a biednymi krajami. Praca Acemoglu i Robinsona jest instytucjonalną interpretacją historii i próbuje odpowiedzieć na pytanie, w jaki sposób historia kształtuje instytucjonalne ścieżki rozwoju narodów. Historia nie jest według nich przeznaczeniem, nie determinują jej też czynniki geograficzne, kultura, przypadek, a nawet ignorancja rządzących, ale determinują ją instytucje. Obok przybliżenia podstaw teoretycznych, które wykorzystują instytucjonaliści, w artykule znajdują się komentarze autorskie, wspomagane przykładami zachowań instytucji również na gruncie polskim.

***At the turn of the third millennium, a number of books were published in which their authors, among them eminent economic historians and economists, undertook to identify the reasons for wealth and poverty worldwide. This paper aims to present the main works of the recent years, which focused on income disproportions occurring globally and their possible reasons. A particular attention has been given to the latest work by Daron Acemoglu and James A. Robinson Why Nations Fail. The Origins of Power, Prosperity and Poverty (2013), in which the authors, on the example of dozens of historical cases, attempt to explain the origin of the differences existing between the wealthy and poor countries. The work is an institutional interpretation of history in which the authors attempt to answer the question how history shapes institutional development paths of different nations. In their opinion, history is not destiny, nor is it determined by geographical factors, cultural events or even ignorance of the rules or governors. Instead, it is determined by institutions.