Umiędzynarodowienie badań naukowych. Polska kadra akademicka z perspektywy europejskiej
Loading...
Date
2015
Authors
Kwiek, Marek
Advisor
Editor
Journal Title
Journal ISSN
Volume Title
Publisher
Title alternative
Abstract
Intensywne umiędzynarodowienie badań naukowych prowadzonych w polskim szkolnictwie wyższym było jednym z głównych celów ostatniej fali reform szkolnictwa wyższego w Polsce. W dyskusjach dotyczących przyszłych zmian legislacyjnych od początku podkreślano w szczególności dwa aspekty: zwiększenie liczby polskich publikacji funkcjonujących w międzynarodowym obiegu naukowym (jako część procesu „umiędzynarodowienia u siebie”) i wzmocnienie
międzynarodowej współpracy naukowej (jako część procesu „umiędzynarodowienia
zagranicą”, odwołując się do dwóch „filarów umiędzynarodowienia” Jane Knight). Międzynarodowe raporty OECD i Banku Światowego na temat polskiego systemu szkolnictwa wyższego w ostatniej dekadzie krytykowały między innymi niski zakres międzynarodowej współpracy naukowej i zbyt małą produktywność badawczą polskiej kadry akademickiej. Reformy postawiły na
międzynarodowe otwarcie polskiej nauki. Relacje między międzynarodową współpracą naukową a produktywnością badawczą
była szeroko dyskutowana w literaturze przedmiotu, a ogólnym wnioskiem z tej
dyskusji jest przekonanie o tym, że działania obliczone na współpracę w badaniach
zwiększają produktywność badawczą. Jednocześnie zachodzi relacja przeciwna: najlepszymi partnerami do współpracy zagranicznej są naukowcy najbardziej produktywni. Jednak jak wskazali
Sooho Lee i Barry Bozeman (2005: 673) „pomimo wszechobecności współpracy w
nauce, płynące z niej korzyści są częściej zakładane niż badane. (…) Czy ci, którzy
współpracują, wykazują tendencje do autorstwa większej liczby publikacji?” Jak
pokażemy poniżej, najczęściej tak właśnie jest. Prezentowany tekst analizuje umiędzynarodowienie polskiej kadry akademickiej z europejskiej perspektywy porównawczej i ilościowej, w oparciu o rozległy materiał empiryczny, który obejmuje dane pierwotne pochodzące z dużej próby przedstawicieli kadry akademickiej w 11 krajach Europy (N=17211). W kontekście polskich reform podkreślających rosnącą rolę publikacji międzynarodowych, wyniki niniejszego badania mają duże znaczenie dla polityki publicznej w obszarze szkolnictwa wyższego: zwiększenie poziomu i intensywności
współpracy międzynarodowej w badaniach naukowych jest zdecydowanie najlepszą
drogą prowadzącą do stopniowego zwiększania międzynarodowej widzialności krajowych wyników badawczych. Tylko intensywna, długoterminowa, konsekwentnie wspierana finansowo przez państwo (na poziomie instytucjonalnym i indywidualnym)
współpraca naukowa może stopniowo zamieniać mechanizmy „kumulacji strat” w mechanizmy „kumulacji przewag” i rodzić szanse na stopniowe przenoszenie polskiej nauki jako całości z (Philipa G. Altbacha) europejskich „peryferii” do europejskich „centrów”. Taką szansę dają wprowadzane w życie reformy strukturalne (zwłaszcza opierające się coraz silniej na umiędzynarodowieniu, przynajmniej
teoretycznie, zmiany wymogów awansowych, wymogów grantowych czy zmiany związane z regułami parametryzacji). Jednak wiara, iż współpraca międzynarodowa w nauce nie wymaga dodatkowych, dużych nakładów finansowych ze strony państwa prowadzi donikąd, podobnie jak
wiara, że nauka polska jako całość może opierać współpracę międzynarodową wyłącznie na systemie grantowym. Ten aspekt funkcjonowania nauki, jak pokazują
doświadczenia analizowanych krajów, wymaga stałego, konsekwentnego wsparcia
finansowego, ponieważ umiędzynarodowienie oprócz „motywacji” badaczy, wymaga również ich międzynarodowej „atrakcyjności”, powiązanej ściśle z poziomem dostępnych zasobów.
Description
Sponsor
Keywords
polska kadra akademicka, polscy naukowcy, internacjonalizacja, umiędzynarodowienie, badania naukowe, produktywność badawcza, produktywność akademicka, publikacje międzynarodowe, publikacje, publikacje indeksowane, impact factor, internationals and locals, umiędzynarodowieni i lokalni, stratyfikacja społeczna, korelaty produktywności, kształcenie i badania, role akademickie, finansowanie szkolnictwa wyższego, konkurencja, system grantów, zasoby w nauce, partnerzy zagraniczni, kariera akademicka, centrum i peryferie, polska nauka, nauka w Polsce, polskie publikacje naukowe, nauka europejska, internacjonalizacja badań naukowych, umiędzynarodowienie badań naukowych, współpraca naukowa, współpraca międzynarodowa, efekty współpracy w nauce, dziedziny nauki, europejska kadra akademicka, projekt CAP, projekt EUROAC, europejscy naukowcy, rola współpracy zagranicznej
Citation
Nauka i szkolnictwo wyższe, Warszawa, 2015 (w druku)