Reformować? Nie reformować? Szerszy kontekst zmian w szkolnictwie wyższym
Loading...
Date
2016
Advisor
Editor
Journal Title
Journal ISSN
Volume Title
Publisher
Title alternative
Abstract
The paper presents a comprehensive reform agenda for Polish universities in the years to come. It discusses major problems of higher education funding, governance and organization and suggests a set of possible interrelated steps. The reform agenda is based on several underlying principles, including competition and quasi-market, internationalization, scientific excellence, vertical stratification of the system (into three major institutional types – with a focus on the emergence of internationally visible national flagship universities), and the concentration of research funding in research-active universities. The paper refers also to the national parameterization exercise (as performed by the KEJN), major national funding bodies, national quality assurance and accreditation systems, as well as academic careers.
Prezentowany tekst powstał jako wprowadzenie do dokumentu Projekt założeń do Ustawy Prawo o Szkolnictwie Wyższym (tzw. Ustawy 2.0). Ma charakter ekspercki, akademicki, interdyscyplinarny i ogólny, a został wypracowany w ramach prac 10-osobowego zespołu ekonomistów, prawników i naukowców z obszaru szeroko pojętych nauk społecznych. Pokazuje proponowany przez nas do rozważenia – przez wszystkich interesariuszy, w tym przede wszystkim MNiSW i kadrę akademicką – kierunek zmian w polskim szkolnictwie wyższym w najbliższej dekadzie. W związku z tym ma charakter kierunkowy, a nie szczegółowy (bardziej szczegółowe rozwiązania znajdują się w Kwiek et al. 2016: 45-164). Jednak projekt założeń do ustawy, nawet poprzedzony rozbudowanym wprowadzeniem, to nie założenia: założenia może bowiem pisać tylko MNiSW, ponieważ z nich wynika nowa ustawa (bądź nowe ustawy). W tym sensie projekt założeń sam musi zakładać, że równolegle powstają inne, konkurencyjne projekty oraz że mogą być one oparte na innej diagnozie sytuacji i innych założeniach wyjściowych – i tym samym prowadzić do innych rozwiązań kierunkowych i szczegółowych. Odmienne diagnozy prowadzą do odmiennych wizji przyszłości, a tym samym do odmiennych reform. Czym innym jest zatem projekt założeń (podlega bowiem szerokim konsultacjom i z natury ma charakter dyskusyjny i warunkowy), czym innym są założenia MNiSW (dające wsparcie powstającemu prawu bądź prawom), a jeszcze czym innym jest strategia rozwoju szkolnictwa wyższego. Nasz dokument, podobnie jak prezentowany tutaj tekst, zawiera tylko pewne elementy strategii, ponieważ nie z takim zamysłem powstawał. Upraszczając: wybrana przez MNiSW dla projektów założeń w ramach programu Ustawa 2.0 modułowa struktura produktu końcowego narzuciła dokumentowi sztywny układ zagadnień. Rzecz jasna w ramach stosunkowo krótkiego okresu realizacji projektu nie ma fizycznej możliwości, aby zadać wszystkie ważne pytania i, co więcej, podać pełneodpowiedzi nawet na pytania już zadane. Tekst, jak i dokument, z którego pochodzi, ma zatem charakter dyskusyjny i konsultacyjny; proponuje pewne rozwiązania kosztem innych; promuje pewien obraz szkolnictwa wyższego i nauki w przyszłości – kosztem innych obrazów. Ale na tym, mamy wrażenie, polegać ma jego rola: wskazywać rozwiązania kierunkowe i jedynie częściowo rozwiązania szczegółowe. W okresie niezwykle intensywnej pracy cały czas towarzyszyła nam świadomość, że nie da się zająć wszystkimi kwestiami dotyczącymi całości systemu, tym bardziej że proponowane rozwiązania rodziły kolejne kwestie, a te – kolejne pytania.
Prezentowany tekst powstał jako wprowadzenie do dokumentu Projekt założeń do Ustawy Prawo o Szkolnictwie Wyższym (tzw. Ustawy 2.0). Ma charakter ekspercki, akademicki, interdyscyplinarny i ogólny, a został wypracowany w ramach prac 10-osobowego zespołu ekonomistów, prawników i naukowców z obszaru szeroko pojętych nauk społecznych. Pokazuje proponowany przez nas do rozważenia – przez wszystkich interesariuszy, w tym przede wszystkim MNiSW i kadrę akademicką – kierunek zmian w polskim szkolnictwie wyższym w najbliższej dekadzie. W związku z tym ma charakter kierunkowy, a nie szczegółowy (bardziej szczegółowe rozwiązania znajdują się w Kwiek et al. 2016: 45-164). Jednak projekt założeń do ustawy, nawet poprzedzony rozbudowanym wprowadzeniem, to nie założenia: założenia może bowiem pisać tylko MNiSW, ponieważ z nich wynika nowa ustawa (bądź nowe ustawy). W tym sensie projekt założeń sam musi zakładać, że równolegle powstają inne, konkurencyjne projekty oraz że mogą być one oparte na innej diagnozie sytuacji i innych założeniach wyjściowych – i tym samym prowadzić do innych rozwiązań kierunkowych i szczegółowych. Odmienne diagnozy prowadzą do odmiennych wizji przyszłości, a tym samym do odmiennych reform. Czym innym jest zatem projekt założeń (podlega bowiem szerokim konsultacjom i z natury ma charakter dyskusyjny i warunkowy), czym innym są założenia MNiSW (dające wsparcie powstającemu prawu bądź prawom), a jeszcze czym innym jest strategia rozwoju szkolnictwa wyższego. Nasz dokument, podobnie jak prezentowany tutaj tekst, zawiera tylko pewne elementy strategii, ponieważ nie z takim zamysłem powstawał. Upraszczając: wybrana przez MNiSW dla projektów założeń w ramach programu Ustawa 2.0 modułowa struktura produktu końcowego narzuciła dokumentowi sztywny układ zagadnień. Rzecz jasna w ramach stosunkowo krótkiego okresu realizacji projektu nie ma fizycznej możliwości, aby zadać wszystkie ważne pytania i, co więcej, podać pełneodpowiedzi nawet na pytania już zadane. Tekst, jak i dokument, z którego pochodzi, ma zatem charakter dyskusyjny i konsultacyjny; proponuje pewne rozwiązania kosztem innych; promuje pewien obraz szkolnictwa wyższego i nauki w przyszłości – kosztem innych obrazów. Ale na tym, mamy wrażenie, polegać ma jego rola: wskazywać rozwiązania kierunkowe i jedynie częściowo rozwiązania szczegółowe. W okresie niezwykle intensywnej pracy cały czas towarzyszyła nam świadomość, że nie da się zająć wszystkimi kwestiami dotyczącymi całości systemu, tym bardziej że proponowane rozwiązania rodziły kolejne kwestie, a te – kolejne pytania.
Description
Sponsor
Keywords
Polish reforms, reforma szkolnictwa wyższego, higher education, reforma uniwersytetu, reform agend, polskie szkolnictwo wyższe, ustawa 2.0, kadra akademicka, Polish universities, finansowanie szkolnictwa wyższego, academic profession, stopnie i tytuły naukowe, political economy of reforms
Citation
Antonowicz, D., Brdulak, J., Hulicka, M., Jędrzejewski, T., Kowalski, T., Kulczycki, M., Szadkowski, K., Szot, A., Wolszczak-Derlacz, J., Kwiek, M. Reformować? Nie reformować? Szerszy kontekst zmian w szkolnictwie wyższym. Nauka, Vol. 4, ss. 7–33.