Przegląd Politologiczny, 2016, nr 1
Permanent URI for this collectionhttps://repozytorium.amu.edu.pl/handle/10593/21722
Browse
Recent Submissions
Item Socjologiczny portret upadku aktora politycznego na przykładzie Ligi Polskich Rodzin(Wydział Nauk Politycznych i Dziennikarstwa UAM, 2016) Płoski, MarcinNiniejszy artykuł jest próbą rozważań teoretycznych i empirycznych nad osobliwym zjawiskiem w polityce, a mianowicie upadkiem aktora politycznego. W związku z tym zostały ukazane fragmenty badań socjologicznych przeprowadzonych w 2007 roku, zarówno ilościowych i jakościowych z pracy doktorskiej pt. Liga Polskich Rodzin jako aktor społeczny (por. Płoski, 2013). Przedstawione badania odpowiadają na zasadnicze pytanie: jakie były przyczyny upadku partii narodowo-patriotycznej Liga Polskich Rodzin w 2007 roku? Niewątpliwie na jej upadek miały wpływ nie tylko błędy w funkcjonowaniu struktur partyjnych, ale także brak zaplecza intelektualnego, które spowodowałoby, iż program Ligi Polskich Rodzin byłby konkurencyjny w odniesieniu do innych aktorów polskiej sceny politycznej.Item Socjotechnika władzy(Wydział Nauk Politycznych i Dziennikarstwa UAM, 2016) Scheffs, ŁukaszObierając za przedmiot rozważań socjotechnikę władzy, pragnę zwrócić uwagę, że w głównej mierze będę poruszał się w otoczeniu różnych ujęć tego samego problemu. Nurtującym mnie zagadnieniem jest bowiem odpowiedź na pytanie, dlaczego socjotechnika, która jest przecież efektem szerokiej refleksji naukowej, twórczo rozwijanej również na polskim gruncie naukowym, obecnie sprowadzona została wyłącznie – i to nie tylko na kanwie wiedzy potocznej – do zagadnień stricte politycznych? Jednocześnie starał się będę wskazać te elementy, które w moim przekonaniu przyczyniły się do jednoznacznego utożsamiania socjotechniki z władzą (polityczną). Tak poczynione założenie zakłada gruntowną analizę przynajmniej polskiej literatury przedmiotu i w zasadniczy sposób determinuje deskryptywny charakter całego opracowania. Akcentując wagę puryzmu językowego w naukach społecznych winien jestem wyjaśnienie, iż przedmiotem dalszych rozważań będzie socjotechnika, która niekiedy utożsamiana jest z inżynierią społeczną. Osobiście rozdzielam te dwa pojęcia. Inżynieria społeczna to nauka, której zadaniem jest dobieranie odpowiednich środków (socjotechnicznych). Najczęściej są one powiązane z odpowiednimi wartościami i/lub dopomagają w ich osiągnięciu. Inżynieria społeczna jest więc de facto procedurą doboru odpowiednich środków socjotechnicznych. Socjotechnika z kolei stanowi zbiór technik i wiedzy o łańcuchach przyczynowo-skutkowych zachowań i postaw ludzkich, którymi system sterujący, oddziałując na system sterowany posługuje się, aby osiągnąć wytyczone przez inżynierię społeczną cele.Item Obywatelska inicjatywa uchwałodawcza w Polsce w świetle prawa – wybrane zagadnienia(Wydział Nauk Politycznych i Dziennikarstwa UAM, 2016) Rachwał, MarcinObywatelska inicjatywa uchwałodawcza może być zdefiniowana jako uprawnienie mieszkańców wspólnot samorządowych do przedłożenia projektu uchwały. Wskazana forma demokracji bezpośredniej nie została wprost przewidziana przez Konstytucję RP, jak również ustawy regulujące funkcjonowanie gmin, powiatów i województw. Przedmiotowa procedura jest przyjmowana w statutach jednostek samorządu terytorialnego, co spotkało się z negatywną opinią niektórych sądów administracyjnych. Przeprowadzona analiza wskazuje jednak, iż obywatelska inicjatywa uchwałodawcza może być ustanowiona w ramach aktualnie obowiązującego porządku prawnego. W tym zakresie warto odnotować, iż takie stanowisko zostało wyrażone m.in. w orzeczeniu Naczelnego Sądu Administracyjnego z 2013 roku. Wydaje się, iż najlepszym rozwiązaniem byłoby ustawowe umocowanie inicjatywy uchwałodawczej mieszkańców (taka propozycja znalazła się w prezydenckim projekcie ustawy o współdziałaniu w samorządzie terytorialnym na rzecz rozwoju lokalnego i regionalnego). Przyjmując wskazane rozwiązanie, doszłoby nie tylko do rozwiania wątpliwości prawnych, lecz wystąpiłaby również szansa na upowszechnienie obywatelskiej inicjatywy uchwałodawczej. Należy pamiętać o tym, iż aktywny udział obywateli w życiu politycznym jest niezwykle istotny dla prawidłowego funkcjonowania państwa demokratycznego. W związku w tym można sformułować postulat de lege ferenda, aby przyjmowane podstawy prawne w możliwie największym stopniu umożliwiały mieszkańcom korzystanie z inicjatywy uchwałodawczej.Item Nadzieja podstawowa oraz orientacja pozytywna jako predyktory zaangażowania politycznego młodych(Wydział Nauk Politycznych i Dziennikarstwa UAM, 2016) Turska-Kawa, AgnieszkaPrzedstawiany artykuł mieści się w nurcie badań poszukujących psychologicznych uwarunkowań zaangażowania politycznego młodych. W badaniach zweryfikowano znaczenie predyktorów nadziei podstawowej (mierzonej Kwestionariuszem Nadziei Podstawowej – BHI- 12 Jerzego Trzebińskiego i Mariusza Zięby) i orientacji pozytywnej (mierzonej Skalą Orientacji Pozytywnej w polskiej adaptacji Marioli Łaguny, Piotra Olesia oraz Doroty Filipiuk) dla zmiennej zależnej, przedstawianej jako trzy autonomiczne czynniki: partycypacja wyborcza, inne formy partycypacji politycznej oraz postawa obywatelska. Mając na uwadze założenia teoretyczne zmiennych w procesie projektowania badań postawiono hipotezę, że zmienne te mogą odgrywać istotną rolę w zaangażowaniu politycznym. Założono, że może to być jeden z istotnych fundamentów generujących zachowania wspólnotowe i kształtujących postawy ukierunkowane na drugiego człowieka i dobro wspólne. Przeprowadzone badania (N = 422) potwierdziły przypuszczenia, przy czym model dwuzmiennowy okazał się najsłabszym predyktorem partycypacji wyborczej, z kolei dla innych form partycypacji politycznej oraz postawy obywatelskiej okazał się lepszą determinantą.Item Gminny podział administracyjny w świetle 25 lat funkcjonowania samorządu terytorialnego w Polsce(Wydział Nauk Politycznych i Dziennikarstwa UAM, 2016) Kaczmarek, TomaszArtykuł przedstawia główne zmiany podziału terytorialnego Polski i ich ocenę na poziomie gminnym. Punktem odniesienia są reformy terytorialne w innych krajach UE, szczególnie tych, które podobnie jak Polska posiadają trójstopniową strukturę terytorialną. Podstawową tezą pracy jest stwierdzenie, że organizacja terytorialna administracji publicznej powinna zmieniać się w relacji do rozwoju procesów politycznych, gospodarczych, społecznych i co dla niej szczególnie istotne, także przestrzennych. Artykuł kończą rekomendacje związane z kierunkami przekształceń lokalnych struktur administracyjnych, takich jak łączenie (fuzje) gmin miejskich i wiejskich.Item Wielokadencyjność bez afiliacji partyjnej? Spostrzeżenia po reelekcjach „wiecznych prezydentów” w 2014 r.(Wydział Nauk Politycznych i Dziennikarstwa UAM, 2016) Drzonek, MaciejOd 2002 r. prezydenci miast są wybierani co 4 lata w wyborach bezpośrednich. W 30 miastach na prawach powiatu w latach 2002–2010 wybierano na prezydentów te same osoby. Określa się ich mianem „wiecznych prezydentów” (wielokadencyjni prezydenci). W 2014 r. trzech z nich zrezygnowało z walki o reelekcje, a dziesięciu przegrało wybory, a zatem siedemnastu kolejny raz wygrało wybory. Ich zwycięstwa są punktem wyjścia do określenia pozycji partii politycznych i komitetów pozapartyjnych na lokalnych scenach politycznych. Przyjęto bowiem założenie, że pozycja partii politycznej jest mocna, o ile dotychczasowy wielokadencyjny włodarz miasta skutecznie ubiega się o reelekcję, formalnie ją reprezentując. A contrario – jeśli inkumbent w walce o reelekcję wybiera start z komitetu pozapartyjnego (komitet wyborczy wyborców albo komitet wyborczy organizacji pozarządowej) to świadczy to o słabszej pozycji partii politycznej w danym mieście. Analiza pokazała, że w 2014 r. większość „wiecznych prezydentów” dokonała reelekcji, startując w wyborach jako reprezentanci komitetów pozapartyjnych. Tylko w dwóch przypadkach (Gdańsk, Świnoujście) fotele włodarzy miast zostały zajęte przez partyjnych inkumbentów.Item Dylematy wprowadzenia euro w Polsce przez pryzmat polityczny i gospodarczy(Wydział Nauk Politycznych i Dziennikarstwa UAM, 2016) Piwnicki, GrzegorzProblem przystąpienia Polski do strefy euro jest ponadczasowy, ważny nie tylko w kwestiach gospodarczych i politycznych, ale przede wszystkim cywilizacyjnych. Nasz kraj po upadku komunizmu opowiedział się za włączeniem do struktur europejskich (NATO i Unia Europejska). Była w tym wyborze zgoda elit politycznych, podporządkowano temu całą polską politykę wewnętrzną i zagraniczną. Cel został osiągnięty w latach 1999–2004. Wydawać by się mogło, że po osiągnięciu tego sukcesu państwo polskie dalej będzie się integrować z Zachodem, wpisywać się w krąg cywilizacji zachodnioeuropejskiej. To jedyna droga wyjścia z peryferii i zajęcia miejsca w centrum Europy i zachodniej cywilizacji, do czego Polska dążyła bezskutecznie przez kilkaset lat. Tymczasem okazało się, że większość elit politycznych z koniunkturalnych i doraźnych pobudek zmieniła w tej fundamentalnej sprawie zdanie. Jest to bardzo niebezpieczny trend polityczny, ponieważ możemy być w najbliższej przyszłości jako państwo, ale również społeczeństwo zmarginalizowani jako peryferie w przestrzeni europejskiej. Euro to nie tylko wspólna waluta, ale gwarant stałego miejsca w centrum Europy co mogłoby zapewnić Polsce bezpieczny byt, stabilność gospodarczą obecnie i w przyszłości, wyzwolenie się od przeszłości wschodnioeuropejskiej.Item Upolitycznienie sportu jako następstwo konfrontacji politycznej państw(Wydział Nauk Politycznych i Dziennikarstwa UAM, 2016) Kobierecki, Michał MarcinArtykuł poświęcony jest zjawisku wzajemnego oddziaływania na siebie światów sportu i polityki. Jego celem jest eksploracja przejawów sprzężeń pomiędzy polityką a sportem w sytuacjach występowania konfliktu pomiędzy państwami. Podjęta została próba wskazania sposobów przenoszenia rywalizacji politycznej na grunt sportu, a także celów i uwarunkowań z nimi związanych. Analizie zostały poddane następujące sposoby przenoszenia do świata sportu politycznej konfrontacji pomiędzy państwami: rywalizacja w klasyfikacji medalowej igrzysk olimpijskich, rywalizacja związana z prestiżowymi starciami sportowymi, organizacja imprez sportowych, udział w międzynarodowej rywalizacji sportowej oraz bojkot sportowy. W wyniku badania zauważono, iż nadawanie politycznego znaczenia sportowi w sytuacji konfrontacji politycznej państw może być związane z chęcią podniesienia własnego prestiżu oraz uderzenia w innych aktorów stosunków międzynarodowych. Zauważono ponadto, iż państwa niedemokratyczne mają szczególną tendencję do wykorzystywania sportu w celach politycznych.Item Motyw nieokreśloności Rosji jako element dziewiętnastowiecznych narracji politycznych(Wydział Nauk Politycznych i Dziennikarstwa UAM, 2016) Hordecki, BartoszDziewiętnastowieczna popularność oraz wieloznaczność rozmaitych wariantów motywu nieokreśloności Rosji przyczyniły się do upowszechnienia poglądu o nieusuwalnym jej niedopasowaniu do Zachodu. Na kanwie tego typu wyobrażeń długo narastały przesłanki niechęci pomiędzy obiema przestrzeniami kulturowymi. Na tym tle widać częściowo, dlaczego w stosunkach Rosjan z narodami Europy, mimo nie tak znów rzadkiej, wzajemnej fascynacji, wielokrotnie górę brały konflikty interesów, animozje i zakłopotanie związane z niełatwą przeszłością oraz dystans kulturowy. Wszystkie wymienione bariery – w powiązaniu z gwałtownym przyspieszeniem procesów historycznych, w tym z intensyfikacją kontaktów międzynarodowych – sprzyjały i nadal sprzyjają kreowaniu strachu, nieufności, niefortunnych wypowiedzi, urażonej dumy, a niekiedy nawet wzgardy i chęci odwetu.Item Od indywidualizmu do zespołowości: I-Teamy jako element ewolucji w sposobie prowadzenia dochodzeń przez reporterów śledczych(Wydział Nauk Politycznych i Dziennikarstwa UAM, 2016) Adamczyk, WojciechProblematyka artykułu dotyczy ewolucji uprawiania zawodu dziennikarza śledczego na przestrzeni dwóch ostatnich wieków. Autor analizuje zmianę formuły prowadzenia dochodzeń dziennikarskich – od indywidualnych śledztw, poprzez tzw. tour-guide reporting aż do powstania I-Teamów, czyli zespołów muckrakerów. Wskazano liczne przykłady najbardziej znanych tego typu przedsięwzięć zarówno w Ameryce Północnej, jak i w Europie. Działania zachodnich mediów porównano z doświadczeniami polskich redakcji, w których taka formuła współpracy funkcjonuje od pierwszej połowy lat 90. XX wieku. Omówione zostały również przypadki ponadnarodowych śledztw dziennikarskich z ostatnich dwóch dekad. Stanowią one najnowszą formułę kooperacji, aktywizującą w dochodzeniach o najszerszym zasięgu nawet ponad stu reporterów.Item The Democratic Republic of Congo – elections 2016. Road to democracy?(Wydział Nauk Politycznych i Dziennikarstwa UAM, 2016) Kumar, Keerthi SampathIt is a crucial time in African politics, as many nations in the continent will be holding elections over the next twelve months. The Democratic Republic of Congo (DRC) is also scheduled to hold a presidential election in 2016. However, the question that has left the nation in a political turmoil is whether the current President, Joseph Kabila will pave the way for a smooth democratic transition or, if he refuses to step down, will the country deteriorate into further chaos and instability? This paper looks at the current political situation in the DRC and assesses the challenges that lie on its road to democracy. In the following sections, it also analyses the role of the various actors in the current crisis including the opposition, civil society and the international community. The last section of the paper considers and lays out some possible scenarios, as the country gets ready to hold its presidential elections in November 2016.Item Changes in Israeli collective identity as a source of tension in the political arena(Wydział Nauk Politycznych i Dziennikarstwa UAM, 2016) Levy, MordechaiThe positions of the political parties in Israel on the central issues that concern the Israeli society reveal a struggle between two social orientations regarding the desired character of the State of Israel. At one extreme stands the Jewish ethnic identity that draws its origins from the Jewish tradition and aspires to guaranty the Jewish nature of the state. The civic liberal identity that stands at the other end represents the aspiration of an equal and democratic state in the spirit of the values of the French Revolution. For the first thirty years, Israel was ruled by left-wing socialist and secular parties who cultivated the civic identity. However, in 1977 a political upheaval occurred when the right-wing and religious parties took power and since then have operated to promote the Jewish ethnic identity. The strengthening of right-wing parties reveals a fundamental change in Israeli society. A consequence of the strengthening of the Jewish ethnic identity is the adoption of a dichotomous world view by the Israeli government and uncompromising positions toward the international arena, including the EU. The current structure of Israeli society, together with the trend for the coming years, suggests the strengthening of the Jewish ethnic identity, and therefore the political gap between Israel and the EU widening.Item Poland’s internal security as exemplified by the tasks and activities of the Internal Security Agency in the period 2007–2015(Wydział Nauk Politycznych i Dziennikarstwa UAM, 2016) Rosicki, RemigiuszThe text analyses Poland's internal security illustrated with the example of the tasks and activities of one of the Polish special services, the Internal Security Agency (pol. Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego – ABW). Although the Internal Security Agency was established as a counter-intelligence service, the scope of its tasks and activities places it among the criminal intelligence services, which is poorly effective in terms of the eradication of crime targeted at the state's internal security. The analysis of the issues of state security in the context of the ISA's activity has been elaborated in the present text with the following research questions: (1) To what extent does the statutory scope of the ISA's tasks lower the effectiveness of the actions aimed at combating crime threatening state security? (2) To what extent does the structural pathology inside the ISA lower the effectiveness of the actions aimed at combating crime threatening state security? The text features an extensive analysis of three major issues: (1) the ISA's statutory tasks (with particular consideration of de lege lata and de lege ferenda regulations), (2) the dysfunctional character of the ISA's activity in relation to the scope of its statutory tasks, and (3) the structural pathology resulting from the 'politicisation' of the Internal Security Agency.