«Русь куда ж несешься ты?»: Мифы в культуре и политике
Loading...
Date
2019
Advisor
Editor
Journal Title
Journal ISSN
Volume Title
Publisher
Wydawnictwo Naukowe WNPiD UAM w Poznaniu
Title alternative
Whither, then, are you speeding, O Russia of mine? Myths in culture and politics
Rosjo, dokądże pędzisz? Mity w kulturze i polityce
Rosjo, dokądże pędzisz? Mity w kulturze i polityce
Abstract
В статье предпринята попытка определить роль мифа и мифомышления в обществе, показана связь социально-политического мифа с идеологией, политикой, исторической памятью. Через призму мифа о прогрессе рассмотрена проблема выбора, вставшая перед Россией в XIX в.: национальное развитие или европейский прогресс? Охарактеризованы интерпретации факта экономической, социально-политической и культурной отсталости России представителями различных направлений и течений русской мысли XIX в. Приведены примеры парадоксального единства консерваторов и революционеров в том, что движение «вперед и выше» не всегда прогрессивно, но развитие всегда должно быть «национальным», и России не нужно повторять все формы развития европейских стран – от низшего к высшему. Аргументирован тезис о возможном историческом «оправдании» мифа о прогрессе. Это «оправдание» заключается в том, что попытки объяснить разнообразие и своеобразие национальных вариантов развития («Русь, куда несешься ты?») привели и приводят до сих пор, с одной стороны, к обоснованию особости исторического пути России как самостоятельной русско-православной цивилизации, никого не догоняющей и ничего не повторяющей, с другой – к ясному пониманию «порочного круга» современной цивилизации: «мы бедны, потому что глупы, и мы глупы, потому что бедны».
The article attempts to define the role of a myth and mythical thinking in the society. It shows a relationship between a socio-political myth and ideology, politics, and historical remembrance. Based on the myth about the progress, the article discusses an issue of choice faced by Russia of the 20th c., namely national development or European advancement? It describes interpretations of economic, socio-political and cultural aspects of Russia’s backwardness, as presented by representatives of various trends of Russian thought of the 19th c. It lists examples of a paradoxical agreement among conservatists and revolutionaries that a move “forward and up” is not always progressive, whereas the development should always be “national”. Therefore, Russia should not copy all forms of development that have taken place in European countries – from lower to higher. It argues that there is a possible historical explanation of the myth of progress. Namely, attempts to explain diversity and originality of national variations of development (“Whither, then, are you speeding, O Russia of mine?”) have proved historical differences of the Russian path, as an independent Russian-Orthodox civilisation, towards a better understanding of the “vicious circle” of the modern civilisation: “We are poor because we’re stupid, and we’re stupid because we’re poor.”
W artykule podjęto próbę określenia roli mitu i myślenia mitycznego w społeczeństwie, pokazano związek mitu społeczno-politycznego z ideologią, polityką, pamięcią historyczną. Poprzez pryzmat mitu o postępie rozpatrzono problem wyboru stojącego przed Rosją w wieku XIX: rozwój narodowy czy postęp europejski? Scharakteryzowano interpretacje faktu ekonomicznego, społeczno-politycznego oraz kulturowego opóźnienia Rosji, przedstawiane przez przedstawicieli licznych kierunków i tendencji w rosyjskiej myśli XIX wieku. Przytoczono przykłady paradoksalnej zgody konserwatystów i rewolucjonistów, co do tego, że ruch „w przód i w górę” nie zawsze jest postępowy, natomiast rozwój zawsze powinien być „narodowy”, toteż Rosja nie powinna powtarzać wszystkich form rozwoju państw europejskich – od niższych ku wyższym. Uargumentowano tezę o możliwym historycznym „wytłumaczeniu” mitu o postępie. To „wytłumaczenie” wyraża się w tym, iż próby wyjaśnienia różnorodności i oryginalności narodowych wariantów rozwoju („Rosjo, dokądże pędzisz?”) prowadziły i nadal prowadzą z jednej strony do uzasadnienia odrębności historycznej drogi Rosji jako samoistnej rosyjsko-prawosławnej cywilizacji, z drugiej ku wyraźnemu zrozumieniu „zaklętego kręgu” współczesnej cywilizacji: „jesteśmy biedni, gdyż głupi i głupi, gdyż biedni”.
The article attempts to define the role of a myth and mythical thinking in the society. It shows a relationship between a socio-political myth and ideology, politics, and historical remembrance. Based on the myth about the progress, the article discusses an issue of choice faced by Russia of the 20th c., namely national development or European advancement? It describes interpretations of economic, socio-political and cultural aspects of Russia’s backwardness, as presented by representatives of various trends of Russian thought of the 19th c. It lists examples of a paradoxical agreement among conservatists and revolutionaries that a move “forward and up” is not always progressive, whereas the development should always be “national”. Therefore, Russia should not copy all forms of development that have taken place in European countries – from lower to higher. It argues that there is a possible historical explanation of the myth of progress. Namely, attempts to explain diversity and originality of national variations of development (“Whither, then, are you speeding, O Russia of mine?”) have proved historical differences of the Russian path, as an independent Russian-Orthodox civilisation, towards a better understanding of the “vicious circle” of the modern civilisation: “We are poor because we’re stupid, and we’re stupid because we’re poor.”
W artykule podjęto próbę określenia roli mitu i myślenia mitycznego w społeczeństwie, pokazano związek mitu społeczno-politycznego z ideologią, polityką, pamięcią historyczną. Poprzez pryzmat mitu o postępie rozpatrzono problem wyboru stojącego przed Rosją w wieku XIX: rozwój narodowy czy postęp europejski? Scharakteryzowano interpretacje faktu ekonomicznego, społeczno-politycznego oraz kulturowego opóźnienia Rosji, przedstawiane przez przedstawicieli licznych kierunków i tendencji w rosyjskiej myśli XIX wieku. Przytoczono przykłady paradoksalnej zgody konserwatystów i rewolucjonistów, co do tego, że ruch „w przód i w górę” nie zawsze jest postępowy, natomiast rozwój zawsze powinien być „narodowy”, toteż Rosja nie powinna powtarzać wszystkich form rozwoju państw europejskich – od niższych ku wyższym. Uargumentowano tezę o możliwym historycznym „wytłumaczeniu” mitu o postępie. To „wytłumaczenie” wyraża się w tym, iż próby wyjaśnienia różnorodności i oryginalności narodowych wariantów rozwoju („Rosjo, dokądże pędzisz?”) prowadziły i nadal prowadzą z jednej strony do uzasadnienia odrębności historycznej drogi Rosji jako samoistnej rosyjsko-prawosławnej cywilizacji, z drugiej ku wyraźnemu zrozumieniu „zaklętego kręgu” współczesnej cywilizacji: „jesteśmy biedni, gdyż głupi i głupi, gdyż biedni”.
Description
Sponsor
Keywords
миф, мифомышление, социально-политический миф прогресса, Россия и Запад, исторические пути развития, myth, mythical thinking, socio-political myth of progress, Russia and West, historical development paths, mit, myślenie mityczne, społeczno-polityczny mit postępu, Rosja i Zachód, historyczne drogi rozwoju
Citation
Środkowoeuropejskie Studia Polityczne nr 4, 2019, s. 115-130.