Przegląd Politologiczny, 2020, nr 1
Permanent URI for this collection
Browse
Recent Submissions
Item Między byciem sobą i możliwością stania się kimś innym – rozmowa z Zygmuntem Baumanem(Wydawnictwo Naukowe Wydziału Nauk Politycznych i Dziennikarstwa UAM, 2020) Milas, Ryszard HubertItem Wyborcza specyfika województwa podkarpackiego (1989–2015)(Wydawnictwo Naukowe Wydziału Nauk Politycznych i Dziennikarstwa UAM, 2020) Szczepański, DominikCelem artykułu była analiza wyborczej specyfiki województwa podkarpackiego, a także zróżnicowanych preferencji politycznych mieszkańców ze szczególnym uwzględnieniem lat 1989–2015. Podstawę do zaprezentowania rozważań stanowiły wyniki wyborów do Sejmu, a także wyniki elekcji do Parlamentu Europejskiego, za pomocą których można było wskazać powtarzającą się cykliczność prawicowych sympatii politycznych mieszkańców tego obszaru. Analizie poddano również wysoką frekwencję wyborczą na Podkarpaciu w porównaniu z frekwencją ogólnokrajową. Najważniejszą częścią przeprowadzonych rozważań była odpowiedź na pytanie o to, jakie czynniki determinowały zmianę sympatii politycznych mieszkańców województwa podkarpackiego oraz czy współczesna aktywność wyborcza podmiotów uczestniczących w rywalizacji politycznej odzwierciedlała historyczne i kulturowe uwarunkowania historycznych podziałów Polski z okresu zaborów.Item Polityka młodzieżowa w województwie zachodniopomorskim – wymiar lokalny i regionalny(Wydawnictwo Naukowe Wydziału Nauk Politycznych i Dziennikarstwa UAM, 2020) Szulc, MartaW artykule podjęto tematykę polityki młodzieżowej w województwie zachodniopomorskim. Autorka w szczególności skupiła się na aspekcie lokalnym i regionalnym tejże polityki. Jego celem jest diagnoza sytuacji polityki młodzieżowej w województwie zachodniopomorskim na poziomie regionalnym i lokalnym. Autorka postawiła następujące pytania badawcze: czy system funkcjonowania polityki młodzieżowej działa prawidłowo, jaki jest zakres tematyczny działalności rad młodzieży, czy młodzież angażująca się w politykę młodzieżową zna mechanizmy jej funkcjonowania w województwie zachodniopomorskim, czy Sekretariat ds. Młodzieży Województwa Zachodniopomorskiego oraz Rada Młodzieży Województwa Zachodniopomorskiego spełniają swoją funkcję dotyczącą prowadzenia polityki młodzieżowej w województwie zachodniopomorskim. Aby znaleźć odpowiedzi na powyższe pytania badawcze użyto: metody analizy danych zastanych, badania ankietowego oraz techniki wywiadów. Przeprowadzone analizy wykazały rozpoznawalność i widoczność działań SdsM WZ i RMWZ w regionie. Pokazały, że RMWZ ma coraz wyraźniejszy wpływ na politykę młodzieżową oraz województwo zachodniopomorskie. Za pomocą analiz danych zaobserwowano prawidłową dynamikę powstawania rad młodzieży w województwie. Zdiagnozowano również pewne problemy polityki młodzieżowej tj. brak budżetu, brak współpracy z dorosłymi oraz niskie zaangażowanie młodzieży. Te elementy wymagają, w opinii autorki, dalszej pracy podmiotów zaangażowanych w politykę młodzieżową.Item W poszukiwaniu ontologii populizmu – dylematy definicyjne(Wydawnictwo Naukowe Wydziału Nauk Politycznych i Dziennikarstwa UAM, 2020) Lipiński, ArturPopulizm jest kategorią budzącą spory od początku naukowej refleksji nad tym zjawiskiem. Jak pokazuje niniejszy artykuł jest to nie tylko pochodną różnicy między badaczami, odmiennie hierarchizującymi znaczenie poszczególnych elementów konstytutywnych. Co ważniejsze, badacze często różnią się nawet co do tego, które elementy są koniecznymi elementami zjawiska. Różnice te wynikają więc z odmiennych spojrzeń na status ontologiczny populizmu. Pociąga to za sobą skłonność do korzystania z innych danych empirycznych oraz odmiennej metodologii. Celem niniejszego tekstu jest krytyczna analiza najbardziej typowych, jak i nowych pomysłów dotyczących statusu ontologicznego populizmu. Artykuł usiłuje ponadto wskazać na potencjalne obszary zgodności pomiędzy poszczególnymi ujęciami populizmu: jako ideologii o cienkim rdzeniu, dyskursu, strategii i organizacji, stylu politycznego, mobilizacji, dyskursywnego i stylistycznego repertuaru, ramy interpretacyjnej.Item Obszary aktywności członków polskich partii politycznych z perspektywy zadań partii i aspiracji jej działaczy (grassroots)(Wydawnictwo Naukowe Wydziału Nauk Politycznych i Dziennikarstwa UAM, 2020) Wincławska, MariaDziałania członków partii politycznych w interesie ich macierzystych organizacji należą do ich najważniejszych funkcji. Z jednej strony partie nakładają na członków określone zadania i oczekują ich wypełnienia. Z drugiej strony członkowie będąc uczestnikami życia partyjnego mają swoje wyobrażenia na temat tego czego partie od nich oczekują oraz mają swoje oczekiwania wobec partii. Problem, który stawiam w tym artykule dotyczy zbieżności między: 1) postrzeganiem zadań stawianych członkom przez ich partie, 2) zadaniami rzeczywiście przez nich wykonywanymi oraz 3) oczekiwaniami żywionymi przez nich wobec partii odnośnie wypełnianych w partiach funkcji. Badaniem zostali objęci członkowie polskich partii politycznych: Prawa i Sprawiedliwości, Platformy Obywatelskiej, Nowoczesnej, Polskiego Stronnictwa Ludowego, Sojuszu Lewicy Demokratycznej i Partii Razem, którzy odpowiadali na pytania zawarte w kwestionariuszach ankiet. W wyniku badania ustalono, że postrzeganie oczekiwań partii oraz wykonywane rzeczywiście zadania na rzecz swoich ugrupowań rozmijają się z oczekiwaniami członków. Przede wszystkim nie zaspokajają one ich ambicji bycia podmiotami działań partyjnych, wpływającymi na podejmowane decyzje, a nie tylko jednostkami wykonującymi zadania instrumentalne oraz legitymizacyjne na rzecz swoich ugrupowań.Item Instytucja referendum ogólnokrajowego na Ukrainie – aspekt normatywny(Wydawnictwo Naukowe Wydziału Nauk Politycznych i Dziennikarstwa UAM, 2020) Pietnoczka, PawełCelem artykułu jest przybliżenie rozwiązań prawnych regulujących instytucję referendum ogólnokrajowego na Ukrainie w okresie niepodległości. Z zamiarem jego osiągnięcia wykorzystana została metoda instytucjonalno-prawna. Analizie poddano przepisy poszczególnych aktów prawnych, w tym „Konstytucji Ukraińskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej” z 1978 r., „Umowy konstytucyjnej pomiędzy Radą Najwyższą Ukrainy a Prezydentem Ukrainy” z 1995 r., „Konstytucji Ukrainy” z 1996 r., „Ustawy o ogólnoukraińskim i lokalnym referendum” z 1991 r., „Ustawy Ukrainy o Centralnej Komisji Wyborczej” z 2004 r. oraz „Ustawy Ukrainy o referendum ogólnoukraińskim” z 2012 roku. Uwaga została skupiona na regulacjach prawnych określających m.in. przedmiot referendum ogólnokrajowego, podmioty uprawnione do jego inicjowania i zarządzania, tryb powoływania komisji referendalnych, sposób ustalania wyników oraz skutki prawne referendum. Ustawa o referendum ogólnoukraińskim z 2012 r., której przepisy były niejednokrotnie krytykowane przez środowiska eksperckie oraz część polityków, w kwietniu 2018 r., została uznana przez Sąd Konstytucyjny Ukrainy za niezgodną z konstytucją. W związku z tym obecnie brak jest na Ukrainie przepisów ustawowych regulujących zasady i tryb przeprowadzania referendum ogólnokrajowego. Ten stan rzeczy zmieniłoby przyjęcie któregoś z zarejestrowanych w parlamencie projektów. Jednak dotychczasowa praca deputowanych wskazuje, że Radzie Najwyższej VIII kadencji brakuje woli politycznej, aby przyjąć ustawę umożliwiającą obywatelom bezpośrednie decydowanie o ważnych sprawach życia państwowego.Item European Union consumer policy on product safety in years 2002–2014(Wydawnictwo Naukowe Wydziału Nauk Politycznych i Dziennikarstwa UAM, 2020) Malczyńska-Biały, MiraThe article aims to analyse consumer policy in the field of product safety in the European Union after 2002. In particular the considerations focus on the legislative and standardization activities of the Union in the area of product safety. The article synthesised selected acts of European Union law in the field of product safety. In particular, the basic objectives of consumer policy after 2002 were presented in the context of product safety. It also pointed to the essence of the standardization process of the product safety standards in the European Union. It was pointed out that the RAPEX and RASFF systems contribute to consumer safety. The final part of the article contains considerations on the legitimacy and real impact of the standardization process in the field of product safety.Item From Political Mobilization to Political Security. How Has the Approach to Security Changed Over Centuries and Why Has It Depended on Political Relations?(Wydawnictwo Naukowe Wydziału Nauk Politycznych i Dziennikarstwa UAM, 2020) Skarzyński, Ryszard; Kużelewska, ElżbietaThe paper discusses relations between political mobilization, security and political relations. Security is understood as a social phenomenon, clearly explained by Clausewitz in his book On War. According to Clausewitz, political relations are of key significance for understanding the phenomenon of security. This thesis is not challenged, however, it is necessary to explain why political relations are necessary. The paper consists of four parties. The first part explores security and its evolution from a historical perspective. The second part analyses relations between a war and political mobilization. In our opinion, war is something more than simple continuation of politics by other means. Part three discusses the personal security, which was not a priority for the states. The problem of security appeared in its complex form only when people became ready to fight as a result of political mobilization, and with the creation of stable political organization. Section 4 describes political security and its consequences. We conclude that the product of the global political mobilization is polyarchy which principally changes the problem of social and political security. Within the framework of regional polyarchy the system of security of states in the area occupied by it is possible. As a result of creating a global polyarchy the universal system of security has become real. The role of army has changed and to an ever decreasing extent fulfils the function of a traditional army. Mercenaries lost their importance (however, not completely) and later also the military troops acting on behalf of the state.Item Badania radykalizacji kobiet do terroryzmu dżihadystycznego(Wydawnictwo Naukowe Wydziału Nauk Politycznych i Dziennikarstwa, 2020) Gasztold, AleksandraCelem artykułu jest analiza partycypacji kobiet w ruchach dżihadystycznych z uwzględnieniem perspektyw feministycznych. Hipotezą artykułu jest przypuszczenie, że czynniki warunkujące i inicjujące fascynację przemocą polityczną mogą być inne u kobiet i młodych dziewcząt niż u mężczyzn. Szczególne znaczenie mają uwarunkowania kulturowe i społeczne oraz postrzegane role kobiet w danych społecznościach. Ukazano specyfikę socjalizacji kobiet do przemocy politycznej, nie w kontraście do radykalizacji mężczyzn, ale jako uzupełnienie badań nad terroryzmem. Wykazane zostały przesłanki warunkujące radykalizację postaw i zachowań kobiet, w tym czynniki indywidualne, popychające oraz podtrzymujące zaangażowanie w terroryzm (push and pull factors). W artykule zostały zastosowane metody badań teoretycznych (klasyfikacja i systematyzacja, weryfikacja), metody ogólnologiczne (analiza, synteza, indukcja, dedukcja) i metody empiryczne (obserwacja pośrednia) oraz inne metody typowe dla nauk społecznych: statystyczna, komparatywna, opisowa, analizy i krytyki źródeł oraz piśmiennictwa. W konkluzji stwierdzono, że manipulacja męskością i kobiecością wykorzystywana jest nie tylko przez ugrupowania terrorystyczne w procesach rekrutacyjnych, ale także w analizach samego zjawiska. Relacyjność płci wpływa na przyjęte rozwiązania interpretacyjne w naukach społecznych, przede wszystkim na marginalizację kobiet w badaniach nad przemocą.Item Główne przyczyny akceptacji przemocy niepaństwowych ugrupowań zbrojnych we współczesnym Afganistanie(Wydawnictwo Naukowe Wydziału Nauk Politycznych i Dziennikarstwa UAM, 2020) Jureńczyk, ŁukaszCelem artykułu jest analiza głównych przyczyn akceptacji przemocy niepaństwowych ugrupowań zbrojnych we współczesnym Afganistanie. Problem badawczy ujęty został w pytaniu, jakie są główne przyczyny akceptacji przez część społeczeństwa afgańskiego prowadzenia działań zbrojnych przez podmioty niepaństwowe? Chodzi głównie o radykalne grupy islamistyczne, watażków i ich nielegalne milicje, ale także o organizacje terrorystyczne i przestępcze. Wśród głównych przyczyn autor wskazuje ingerencję mocarstw, okupację i działania wojsk koalicyjnych; konflikt kulturowy i godzenie w wartości kulturowe; korupcję i niekompetencję władz; konflikty wewnętrzne oraz narkobiznes. Mają one charakter zarówno historyczny, polityczny, kulturowy, społeczny i ekonomiczny, a w ich tle znajdują się przesłanki natury psychologicznej. Ponadto są złożone i wzajemnie ze sobą powiązane. Spajają je wspólne elementy, takie jak odmienne postrzeganie tych samych zjawisk przez strony konfliktu, rozbieżny światopogląd i system wartości oraz kolizyjne lub sprzeczne cele i interesy. W ramach postkolonialnego nurtu podejścia do bezpieczeństwa szczególne znaczenie odgrywają historyczne i współczesne stosunki z mocarstwami. Przemoc zbrojna każdego roku pochłania w Afganistanie tysiące ofiar. Przyczyny tej przemocy, natura konfliktu i specyfika walczących stron powodują, że w najbliższym czasie nie należy się spodziewać zmniejszenia poziomu przemocy zbrojnej w Afganistanie. Społeczność międzynarodowa nie może odwrócić się od Afganistanu, ponieważ to doprowadziłoby do jeszcze poważniejszej destabilizacji kraju i w konsekwencji odzyskania władzy przez talibów.Item Polityka zagraniczna i bezpieczeństwa Islamskiej Republiki Iranu wobec Afryki Subsaharyjskiej(Wydawnictwo Naukowe Wydziału Nauk Politycznych i Dziennikarstwa UAM, 2020) Czulda, RobertCelem artykułu jest zanalizowanie miejsca, jakie w kalkulacjach i polityce zagranicznej i bezpieczeństwa Iranu odgrywa Afryka Subsaharyjska. W tym celu zostaną zanalizowane takie aspekty jak ewolucja podejścia do tego subregionu, jego znaczenie w geostrategicznych kalkulacjach Teheranu oraz porównanie założeń z faktycznymi sukcesami. Hipotezą badawczą jest stwierdzenie, że Afryka Subsaharyjska zyskała w ostatnich latach na dużym znaczeniu w polityce Iranu (podczas prezydentury Mahmuda Ahmadineżada), ale polityczna i gospodarcza słabość tego państwa, a także celowe działania Arabii Saudyjskiej, w drastyczny sposób ograniczają możliwość penetracji tego kontynentu przez Iran oraz wyznaczają granice afrykańsko-irańskiego zbliżenia, szczególnie na płaszczyźnie politycznej i militarnej. W ramach prowadzonej analizy istotne są następujące pytania: w jakim zakresie i dlaczego Afryka Subsaharyjska jawi się z perspektywy niektórych irańskich decydentów jako atrakcyjny sub-region? W jakim zakresie i dlaczego poszczególni decydenci (prezydenci) Iranu różnią się w ocenie znaczenia Afryki? W jakim stopniu rywalizacja irańsko-saudyjska przekłada się na skuteczność polityki w Teheranie?Item Migracje a rozwój Afryki Subsaharyjskiej(Wydawnictwo Naukowe Wydziału Nauk Politycznych i Dziennikarstwa UAM, 2020) Kaczmarek, FilipCelem artykułu jest przedstawienie wpływu migracji na rozwój w Afryce Subsaharyjskiej. Metoda zastosowana w tekście to analiza statystyczna danych wtórnych oraz danych prognozowanych przez ONZ i jego agendy, Grupę Banku Światowego, OECD oraz innych podmiotów (Galup, Afrobarometr). Drugą stosowaną metodą jest analiza teorii i badań ilościowych, dotyczących migracji, ze szczególnym uwzględnieniem wpływu migracji na rozwój Afryki Subsaharyjskiej. Kluczowa konkluzja tekstu to stwierdzenie, że migracja może mieć pozytywny wpływ na rozwój, ale nie jest sposobem na przezwyciężenie niedorozwoju Afryki Subsaharyjskiej.Item Polityczne uwarunkowania wschodnioazjatyckiego modelu rozwoju: ustrój, instytucje i warunki zewnętrzne(Wydawnictwo Naukowe Wydziału Nauk Politycznych i Dziennikarstwa UAM, 2020) Bolesta, AndrzejArtykuł analizuje polityczne uwarunkowania wschodnioazjatyckiego modelu rozwoju, skupiając się na ustroju politycznym, instytucjach oraz warunkach zewnętrznych. Model ów odpowiada za spektakularne osiągnięcia rozwojowe niektórych państw Azji Wschodniej i opiera się na koncepcji państwa rozwojowego, którego głównym celem jest nadrabianie zaległości rozwojowych wobec państw wysoko rozwiniętych. Analiza ma za zadanie odpowiedzenie na pytanie dotyczące preferowanego typu ustroju politycznego dla realizacji celów państwa rozwojowego, określenie kluczowych dla jego funkcjonowania instytucji oraz opisanie specyficznych zewnętrznych warunków politycznych. W toku analizy stwierdzono, iż koncepcję można wprowadzić zarówno w państwach o ustroju demokratycznym, jak i autorytarnym. Państwo autorytarne może posiadać lepsze środowisko polityczne dla celów państwa rozwojowego, niemniej jednak sam system polityczny ma znaczenie drugorzędne. Kluczowe są natomiast odpowiednie i dobrze funkcjonujące instytucje, takie jak prawa własności i umiejętność korygowania nieprawidłowości w funkcjonowaniu rynku. Państwo rozwojowe jest państwem silnym, zdolnym do zmobilizowania społeczeństwa i sektora biznesowego na rzecz celów rozwojowych. Jego pozycja jest częściowo wynikiem uwarunkowań zewnętrznych. Historyczne państwa rozwojowe powstały w okresie zimnej wojny, a sytuacja międzynarodowa ułatwiała mobilizację społeczeństwa i zapewniała wsparcie polityczne i gospodarcze Stanów Zjednoczonych.