Mikrozanieczyszczenia organiczne w wodach powierzchniowych i infiltracyjnych ujęcia Mosina-Krajkowo zaopatrującego aglomerację poznańską

Abstract

Rozprawa składa się z czterech recenzowanych artykułów naukowych, które zostały poświęcone ocenie występowania mikrozanieczyszczeń organicznych (farmaceutyków, pestycydów, używek i środków kosmetycznych) w wodach powierzchniowych i infiltracyjnych ujęcia Mosina-Krajkowo oraz identyfikacji czynników i procesów warunkujących migrację zanieczyszczeń. Próbki wody pobierano z rzeki Warty, piezometrów, studni poziomej i studni pionowych. Wyniki badań dowiodły występowania mikrozanieczyszczeń organicznych w wodach rzecznych i ich migracji z rzeki do studni ujęcia. Mikrozanieczyszczenia organiczne na drodze przepływu ulegały redukcji. W studni poziomej, której dreny zlokalizowano 5 m pod dnem rzeki Warty odnotowano najniższy stopień redukcji zanieczyszczeń (~17%). Stopień redukcji wzrastał wraz ze wzrostem odległości studni od rzeki. Stopień redukcji >50% odnotowano w studniach pionowych położonych od 60 do 80 m od rzeki. Najwyższą redukcje osiągnięto w punktach badawczych zlokalizowanych powyżej 250 m od rzeki. W punktach tych występowały jedynie najtrwalsze substancje (karbamazepina, chlorotoluron). Za spadki stężeń zanieczyszczeń odpowiedzialne są procesy takie jak: sorpcja, biodegradacja tlenowa oraz rozcieńczenie w wyniku dopływu niezanieczyszczonych wód podziemnych. Wpływ mają także głębokość zafiltrowania studni, wydajność pracy studni oraz panujące warunki hydrogeologiczne. The dissertation consists of four peer-reviewed articles, in which the assessment of the presence of organic micropollutants (pharmaceuticals, pesticides, drugs and cosmetic agents) in surface and riverbank filtration water of the Mosina-Krajkowo well field and the identification of factors and processes determining the migration of pollutants were carried out. Water samples were collected from the Warta River, observation wells, horizontal well and vertical wells. The results of the research proved the presence of organic micropollutants in river water and their migration from the river to the wells. Pollutants were reduced on the flow path. The lowest degree of pollutants reduction (~17%) was observed in the horizontal well with drains located 5 m below the river bed. The degree of reduction increased with increasing distance of the wells from the river. Reduction rates >50% were observed in vertical wells located 60-80 m from the river. The highest reductions were achieved at sampling points located >250 m from the river, there only the most persistent substances (e.g. carbamazepine, chlorotoluron) were found. Processes such as sorption, aerobic biodegradation and dilution as a result of groundwater inflow are responsible for organic micropollutants reduction. The depth of filtering, the efficiency of the well's work and the hydrogeological conditions also have an impact.