Sztuka partycypacyjna w krajach skandynawskich w latach 1990-2010

Abstract

Celem moich badań był opis i analiza sztuki partycypacyjnej (SP) w krajach skandynawskich (Danii, Finlandii, Islandii, Norwegii i Szwecji). Próbuję dowieść, iż lokalny kontekst społeczno-polityczny wpłynął na wykształcenie się jej specyficznych cech, stanowiących o jej odrębności w stosunku do podobnych praktyk w innych krajach Europy Zachodniej i USA. Wreszcie pragnę się odnieść do trudności, jakie budzi jej zaangażowanie polityczne i wykazać, iż artyści realizujący projekty partycypacyjne kontynuują idee zapoczątkowane przez historyczną awangardę. Dysertacja składa się z 6 rozdziałów. W I-szym przedstawiam genealogię SP na świecie. Piszę o takich zjawiskach jak kontrkultura, letryzm i sytuacjonizm, Fluxus, działalność Josepha Beuysa oraz The Living Theatre. Wspominam o podobnych zjawiskach w Polsce oraz przedstawiam pierwszą falę SP – projekty realizowane w latach 70. i 80. ubiegłego wieku w Wlk. Brytanii, USA. II-gi rozdział poświęcam genealogii SP w krajach skandynawskich. W rozdziale III zajmuję się specyficznym modelem skandynawskiego modernizmu oraz tym, co się stało z jego postulatami w epoce globalizacji i odchodzenia od wartości welfare state. Rozdziały IV i V to antologia skandynawskich projektów partycypacyjnych, zrealizowanych w latach 1990-2010 i uporządkowanych według taktyk stosowanych przez artystów. W rozdziale VI analizuję modalność skandynawskiej SP pod kątem pozycji zajmowanych przez wszystkich aktorów obecnych w polu tej sztuki. W zakończeniu powracam do relacji pomiędzy sztuką a polityką a także próbuję podsumować regionalną specyfikę tej sztuki.

The aim of my research was a description and an analysis of participatory art (PA) in Scandinavian countries (Denmark, Finland, Iceland, Norway and Sweden). I try to prove that a local socio-political context had the impact on the emergence of its specific features, that make it distinct in relationship to similar practices in other countries of Western Europe and the United States. Finally, I refer to the difficulties raised by its political commitment and show that artists implementing participatory projects continue ideas initiated by the historical avant-garde. The dissertation consists of 6 chapters. In the 1st of them I present the genealogy of PA in the world. I write about such phenomena as the counterculture, Lettrism and Situationism, Fluxus, J. Beuys, and the activities of The Living Theatre. I also recall a similar phenomena in Poland and present the first wave of PA – projects realized in the '70s and '80 of the last century in the UK and the US. In the 2nd chapter, I focus on the genealogy of PA in Scandinavian countries. In the 3rd chapter I focus on the specific model of Scandinavian modernism and I present what happened to its postulates in the era of globalization and the shift from welfare state values. The 4th and 5th chapters are an anthology of Scandinavian participatory projects carried out in 1990-2010, which I ordered according to tactics used by artists. In the 6th chapter, I analyze the modality of Scandinavian PA from a perspective of new positions of all the actors present in this field. In conclusion, I return to the relationship between art and politics as well as I try to summarize the regional specificities of this art.