Od literatury gastarbeiterów do literatury niderlandzkiej (1993-2003) Debiuty pisarzy niderlandzkojęzycznych o podwójnych korzeniach kulturowych w perspektywie historycznoliterackiej
Loading...
Date
2009
Authors
Advisor
Editor
Journal Title
Journal ISSN
Volume Title
Publisher
Zakład Studiów Niderlandzkich i Południowoafrykańskich IFA UAM
Title alternative
Abstract
Celem prezentowanej pracy było zbadanie, jakie znaczenie dla literatury niderlandzkiej miało pojawienie się w Holandii w latach 1993-2003 licznej grupy autorów piszących wprawdzie w języku niderlandzkim, ale niebędących rdzennymi mieszkańcami tego kraju i niepochodzących z dawnych kolonii holenderskich. Główne pytanie badawcze dotyczyło miejsca tych autorów i ich twórczości w najnowszej historii literatury niderlandzkiej.
Zagadnienie to wiąże się z koniecznością prześledzenia zmian, jakie zaszły w istniejącym w Holandii systemie literackim po pojawieniu się w nim pisarzy o obcym pochodzeniu kulturowym. Z potrzeby zachowania naukowej neutralności, a także, by uniknąć pejoratywnych konotacji i niepotrzebnego przyporządkowania (imigranci, alochtoni itp.), wynikała konieczność wprowadzenia określenia ‘pisarze o podwójnych korzeniach kulturowych’.
Podejście do przedmiotu badań wyznaczyła strategia badań recepcyjnych, opierająca się na założeniach estetyki recepcji i powiązana z analizą instytucjonalną. Zanalizowano odbiór twórczości wspomnianych pisarzy przez główne instytucje holenderskiego systemu literackiego: krytykę literacką, nauczanie literatury w szkole średniej, naukę o literaturze i historiografię literacką. W związku z tym wiele uwagi poświęcono kwestiom kanonu, gdyż włączenie dzieła danego autora do wąskiej grupy utworów określanej tym mianem jest wyrazem nadania mu szczególnego znaczenia.
Ze względu na niewielki dystans czasowy nie powstało w Holandii jeszcze wiele opracowań na temat twórczości pisarzy o podwójnych korzeniach kulturowych. Zagadnienie z pewnością jest zarówno aktualne, jak i drażliwe, bowiem ściśle łączy się z kwestią tożsamości narodowej oraz dotyka żywo dyskutowanej dziś na forum publicznym problematyki społecznej, co może być przyczyną wyczekującego, a nawet zachowawczego stosunku badaczy holenderskich.
Niniejsza książka jest jedną z pierwszych prac o charakterze interdyscyplinarnym, prezentujących omawiane tu zjawisko z zakresu literatury niderlandzkiej w tak szerokim kontekście. Badanie procesu historycznoliterackiego wzbogacone zostało obszerną prezentacją tła społeczno-politycznego, w szczególności tych elementów, które są związane z obecnością w Holandii sporej liczby imigrantów. Ponadto monografia zawiera szkic historyczny, opisujący przebieg imigracji do Holandii, oraz ukazuje rozwój twórczości pisarzy z tej grupy.
Analiza materiału krytycznego dostarczyła odpowiedzi na pytanie o źródła wzmożonego zainteresowania krytyki holenderskiej debiutami pisarzy o podwójnych korzeniach kulturowych. W ten sposób zostało podważone powszechnie panujące do tej pory przekonanie, że na rosnące zainteresowanie tym rodzajem literatury wpływały wyłącznie działania wydawnictw holenderskich, które poszukiwały takich pisarzy. Wykazano, że również inne czynniki, takie jak np. ewolucja światopoglądowa, związana ściśle z nadejściem epoki ponowoczesnej, czy polityka kulturalna władz holanderskich, wspierających wśród imigrantów działalność artystyczną, a zwłaszcza literacką, miały przemożny wpływ na aktywizację nowych obywateli oraz przychylny odbiór społeczny ich dzieł.
Falę debiutów pisarzy o podwójnych korzeniach kulturowych w Holandii na przełomie XX i XXI w. krytyka przyjęła jako ożywczy powiew we współczesnej literaturze niderlandzkiej. Źródeł odnowy upatrywano w zderzeniu i/lub połączeniu z tradycją niderlandzką elementów różnych kultur, z których wywodzą się pisarze. Przedstawiciele badanych instytucji są przekonani, że dzięki swoistemu poszerzeniu przestrzeni językowo-kulturowej powstała w literaturze Niderlandów nowa jakość.
Pojawienie się większej grupy pisarzy o podwójnych korzeniach kulturowych doprowadziło tym samym do przewartościowań w kanonie literatury niderlandzkiej oraz zmiany sposobu myślenia o nim. Wyrażało się to z jednej strony w przesunięciach wewnątrz niderlandzkiego kanonu literackiego, który obecnie nie opiera się już wyłącznie na przyjmowanych odruchowo kryteriach narodowych, a z drugiej – w problematyzowaniu kwestii tożsamości i holenderskości.
The dissertation presented here aims to examine the significance for Dutch literature of the emergence of a large group of authors in the Netherlands between 1993 and 2003; authors writing in Dutch, yet neither being aboriginal residents of the country nor hailing from former Dutch colonies. The researcher’s main query concerns the place of these authors and their work within Dutch literature’s most recent history. This issue remains closely connected with the need to examine relations between the existing literary system in the Netherlands, and the emergence within this system of writers of foreign cultural descent. The need to maintain academic neutrality and avoid pejorative connotations and unnecessary categorisation of people (as immigrants, allochtonen, etc.) necessitates the introduction of the description 'authors with dual cultural roots'. The dissertation's methodological approach comprises an examination of response, based on the aesthetics of response and utilising institutional analysis. The reception of the work of the above-mentioned authors by the main institutions of the Dutch literary system (i.e. literary criticism, secondary school literary education, literary theory and literary historiography) is analysed. Much attention is paid to the question of the literary canon, since being added to the narrow group of texts already carrying this description constitutes an expression of an author's writings' being afforded special significance. Seeing that we are dealing with a relatively recent phenomenon, not much has yet been written in the Netherlands on the work of authors with dual cultural roots. The issue is certainly as topical as it is sensitive, as it is closely connected with questions of national identity, as well as touching on currently passionately and publicly debated social problems – which might explain the hesitant, even conservative approach of Dutch scholars. This book is one of the first dissertations of an interdisciplinary nature to present this phenomenon within the field of Dutch literature in such a broad context. The book's investigation of the relevant historio-literary processes is enriched by an extensive presentation of socio-political background – in particular those factors which are connected with the considerable number of immigrants in the Netherlands. Moreover, the monograph contains a historical outline of the course of immigration to the Netherlands. It also presents the development of the work of authors from this group. An analysis of critical texts provides an answer to the question of the source of Dutch critics' increased interest in the debuts of authors with dual cultural roots, challenging the thus-far widely-held conviction that growing interest in this type of literature is the sole result of Dutch publishers' seeking such authors. It is demonstrated that other factors – such as an evolving world-view coupled with the arrival of the postmodern epoch, or the government's cultural policy of supporting artistic work, and in particular immigrants' writings – have played a tremendous role in the activation of new citizens, as well as society's favourable response to their work. The wave of debuts by authors with dual cultural roots in the Netherlands at the turn of the twenty-first century has been accepted by critics as a breath of fresh air within contemporary Dutch literature. The harmony and/or disharmony between Dutch tradition on the one hand, and elements of the authors’ various and varied cultures of origin on the other, is seen as a source of renewal. Representatives of the researched institutions are convinced that this broadening of the cultural-linguistic space translates to an increase in the quality of literature in the Netherlands. The emergence of a larger group of authors with dual cultural roots has lead to a reevaluation of the Dutch literary canon, as well as a change in modes of thinking about the canon. This is expressed, on the one hand, by way of an internal shift within the Dutch literary canon, based on more than just a process of reflecting on national criteria, and on the other hand, in the problematising of questions of identity and Dutch-ness.
The dissertation presented here aims to examine the significance for Dutch literature of the emergence of a large group of authors in the Netherlands between 1993 and 2003; authors writing in Dutch, yet neither being aboriginal residents of the country nor hailing from former Dutch colonies. The researcher’s main query concerns the place of these authors and their work within Dutch literature’s most recent history. This issue remains closely connected with the need to examine relations between the existing literary system in the Netherlands, and the emergence within this system of writers of foreign cultural descent. The need to maintain academic neutrality and avoid pejorative connotations and unnecessary categorisation of people (as immigrants, allochtonen, etc.) necessitates the introduction of the description 'authors with dual cultural roots'. The dissertation's methodological approach comprises an examination of response, based on the aesthetics of response and utilising institutional analysis. The reception of the work of the above-mentioned authors by the main institutions of the Dutch literary system (i.e. literary criticism, secondary school literary education, literary theory and literary historiography) is analysed. Much attention is paid to the question of the literary canon, since being added to the narrow group of texts already carrying this description constitutes an expression of an author's writings' being afforded special significance. Seeing that we are dealing with a relatively recent phenomenon, not much has yet been written in the Netherlands on the work of authors with dual cultural roots. The issue is certainly as topical as it is sensitive, as it is closely connected with questions of national identity, as well as touching on currently passionately and publicly debated social problems – which might explain the hesitant, even conservative approach of Dutch scholars. This book is one of the first dissertations of an interdisciplinary nature to present this phenomenon within the field of Dutch literature in such a broad context. The book's investigation of the relevant historio-literary processes is enriched by an extensive presentation of socio-political background – in particular those factors which are connected with the considerable number of immigrants in the Netherlands. Moreover, the monograph contains a historical outline of the course of immigration to the Netherlands. It also presents the development of the work of authors from this group. An analysis of critical texts provides an answer to the question of the source of Dutch critics' increased interest in the debuts of authors with dual cultural roots, challenging the thus-far widely-held conviction that growing interest in this type of literature is the sole result of Dutch publishers' seeking such authors. It is demonstrated that other factors – such as an evolving world-view coupled with the arrival of the postmodern epoch, or the government's cultural policy of supporting artistic work, and in particular immigrants' writings – have played a tremendous role in the activation of new citizens, as well as society's favourable response to their work. The wave of debuts by authors with dual cultural roots in the Netherlands at the turn of the twenty-first century has been accepted by critics as a breath of fresh air within contemporary Dutch literature. The harmony and/or disharmony between Dutch tradition on the one hand, and elements of the authors’ various and varied cultures of origin on the other, is seen as a source of renewal. Representatives of the researched institutions are convinced that this broadening of the cultural-linguistic space translates to an increase in the quality of literature in the Netherlands. The emergence of a larger group of authors with dual cultural roots has lead to a reevaluation of the Dutch literary canon, as well as a change in modes of thinking about the canon. This is expressed, on the one hand, by way of an internal shift within the Dutch literary canon, based on more than just a process of reflecting on national criteria, and on the other hand, in the problematising of questions of identity and Dutch-ness.
Description
Sponsor
Publikacja dofinansowana przez Ambasadę Królestwa Niderlandów w Warszawie oraz Instytut Filologii Angielskiej, UAM.
Keywords
literatura niderlandzka, literatura imigrantów, Holandia, Niderlandy, kanon literacki, literatura współczesna, polityka wydawnicza, polityka wobec imigrantów, kolonie, postkolonializm, gastarbeiterzy, tożsamość
Citation
Topolska, U., Od literatury gastarbeiterów do literatury niderlandzkiej (1993-2003). Debiuty pisarzy niderlandzkojęzycznych o podwójnych korzeniach kulturowych w perspektywie historycznoliterackiej. Biblioteka Niderlandzka i Południowoafrykańska Tom I - Redaktor naukowy serii J. Koch - Redaktorzy tomu J. Koch, P. Zajas, Zakład Studiów Niderlandzkich i Południowoafrykańskich IFA UAM, Poznań 2009.
ISBN
978-83-928167-0-6