Zaburzona epoka. Polska fotograia artystyczna w latach 1945–1955

Abstract

The book is devoted to the most important problems in the development of Polish art photography from 1945–1955. The signiicant issues discussed here include many as yet unanalysed, such as: the creation of new institutional base and its entanglement in the centrally planned cultural policy; the resurgence of pre-war artistic strategies (e.g. pictorialism) and revival of the homeland photography programme used to document wartime destruction and Poland’s regained and newly incorporated territories. One of the key problems discussed in the book is the theory and practice of socialist realism, a subject as yet unresearched in the history of Polish photography. The book contains the proposition to interpret socialist realism as a ield of tensions, determined by the tradition and history of Polish photography, in which works were produced that were in accord with the oficial Party line, as well as others that eluded it. The book explains the mechanisms leading to the restitution of post-war photograph and the development of the institutional model surviving until the political transformation of 1989.

Książka stanowi pionierską próbę analizy nierozpoznanego dotychczas epizodu w polskiej fotografii artystyczne: najważniejszych problemów warunkujących rozwój polskiej fotografii artystycznej w latach 1945-1955. Omówiono w niej tak istotne, a całkowicie nieprzebadane aspekty, jak: tworzenie nowego zaplecza instytucjonalnego i jego uwikłanie w centralnie planowaną politykę kulturalną; odrodzenie przedwojennych strategii artystycznych piktorializmu i awangardy oraz wskrzeszenie programu fotografii ojczystej, obejmującego dokumentację zniszczeń wojennych oraz Ziem Odzyskanych. Jednym z głównych wątków poruszanych problemów jest, dotąd nierozpoznana na gruncie historii polskiej fotografii, teoria i praktyka socrealizmu. Zamierzeniem autora było ukazanie tego okresu jako "zaburzoną" epokę, rozpiętą pomiędzy socrealizmem a piętnowanymi tendencjami formalistycznymi i naturalistycznymi. Książka jest propozycją odczytania socrealizmu jako pola napięć warunkowanego tradycją i historią polskiej fotografii, w którym powstawały dzieła odpowiadające zarówno oficjalnej tematyce, jak i tej, która wymykała się ówcześnie postulowanej partyjności sztuki. Drugim wiodącym tematem pracy jest rozpoznanie ówczesnego modelu życia fotograficznego, który był dyktowany ogólnopolskimi zjazdami fotografów oraz działalnością centralnie nadzorowanych organizacji fotograficznych. Książka wyjaśnia mechanizmy, które doprowadziły do restytucji powojennego życia fotograficznego, a bez poznania dynamiki przemian, które dokonały się w "pierwszej dziesięciolatce", nie sposób w pełni zrozumieć historię tej dyscypliny w Polsce doby PRL-u. To wtedy bowiem kształtowały się nie tylko paradygmaty estetyczne, ale również instytucjonalne obowiązujące do przełomu politycznego w 1989 roku.