Polski lobbing w obszarze prawa autorskiego na tle systemu unijnego
Loading...
Date
2020
Authors
Advisor
Editor
Journal Title
Journal ISSN
Volume Title
Publisher
Dom Wydawnczy Elipsa
Title alternative
Abstract
Książka zawiera syntezę badań nad lobbingiem prowadzonym przez polskich interesariuszy w toku formułowania polityki i przepisów w obszarze prawa autorskiego. Lobbing jest rozumiany jako działalność legalna, mająca na celu ochronę interesów poszczególnych grup społecznych. Jest zjawiskiem pożądanym, ponieważ stwarza możliwość reprezentacji interesów wobec ustawodawcy, a dla ustawodawcy – pozyskania wiedzy na temat problemów dotykających poszczególne grupy społeczne. Jednak nieodpowiednie zarządzanie regulacyjne w tej sferze może prowadzić występowania zagrożeń związanych z nadmiernym wpływem niektórych interesariuszy.
Prawo autorskie stanowi ciekawe studium przypadku w analizie lobbingu. W rzeczywistości obszar ten dotyka wielu grup społecznych, ponieważ reguluje sytuację prawną podmiotów działających w kreatywnych branżach gospodarki (np. wydawniczej, muzycznej, audiowizualnej itd.), a także instytucjonalnych użytkowników treści kreatywnych (biblioteki, archiwa itd.) oraz konsumentów dóbr niematerialnych, jakimi obecnie są użytkownicy Internetu. Rewolucja technologiczna spowodowała zmianę sposobów korzystania z utworów, a także przybliżyła obywatelom temat prawa autorskiego (świadczy o tym m.in. ruch społeczny przeciwko Umowie ACTA w 2012 r.) oraz spowodowała pojawienie się nowych kategorii interesariuszy (np. platformy internetowe). Specyfika prawa autorskiego, a zwłaszcza niesymetryczny układ interesów między interesariuszami, pozwala na wychwycenie nieprawidłowości związanych z funkcjonowaniem lobbingu oraz z praktyką legislacyjną.
Celem naukowym badań była wyczerpująca identyfikacja mechanizmów lobbingowych oddziałujących na procesy stanowienia i wdrażania prawa w obszarze regulacji prawno-autorskich w Polsce i w UE oraz usystematyzowanie wiedzy w tym zakresie. Badania dotyczyły otoczenia regulacyjnego związanego z lobbingiem (analizie poddano ustawowe przepisy dotyczące działalności lobbingowej, procedury w zakresie procesów stanowienia prawa i konsultacji publicznych), a także objęły strategie lobbingowe stosowane przez interesariuszy, w perspektywie porównawczej: model krajowy a model UE. Podejście porównawcze pozwoliło na ujawnienie deficytów w zakresie zarządzania regulacyjnego lobbingiem w Polsce oraz ujawniło preferencje interesariuszy w zakresie stosowanych przez nich strategii. Analiza została przeprowadzona w oparciu o różnego rodzaju dane źródłowe (wywiady, ankietę, postulaty, petycje, treści mediów społecznościowych, oficjalne strony internetowe różnych podmiotów, portale informacyjne), aktualne wyniki badań dostępne w literaturze przedmiotu, a także przy wykorzystaniu metod stosowanych w naukach politycznych, jak: analiza treści dokumentów pisanych, wnioskowanie przyczynowo-skutkowe, analiza porównawcza, analiza dyskursu oraz analiza sieci społecznych.Badania pozwoliły wyodrębnić różnorodne mechanizmy lobbingowe, które dają się sprowadzić do dwóch kategorii, mianowicie: strategie lobbingowe oraz mechanizmy instytucjonalne, determinujące formy prowadzenia lobbingu. Zweryfikowane zostały 2 hipotezy: 1. Praktyka legislacyjna w Polsce posiada szereg mankamentów w zakresie angażowania interesariuszy w ustanawianie prawa autorskiego, co prowadzi do pogłębiania asymetrii istniejącego układu interesów, stwarzając ryzyko zawłaszczenia regulacji przez wpływowych aktorów, oraz 2. Problemy w zakresie zarządzania regulacyjnego w Polsce osłabiają skuteczność lobbingu instytucjonalnego, a w szczególności konsultacyjno-ekspercką i kontrolną rolę organizacji grup interesu w demokracji i przy okazji wzmacniają skuteczność lobbingu ukrytego, który wykorzystuje powiązania sieciowe oraz lobbingu oddolnego, uprawianego w mediach internetowych i posługującego się dyskursem populistycznym. W ogólnym ujęciu, wyniki badań nad lobbingiem stanowią przyczynek do szerszych rozważań na temat stanu demokracji w Polsce w zakresie standardów wytyczania polityk publicznych oraz udziału społeczeństwa obywatelskiego w procesach politycznych.
Description
Sponsor
Badania zostały sfinansowane ze środków Narodowego Centrum Nauki przyznanych w ramach finansowania stażu po uzyskaniu stopnia naukowego doktora na podstawie decyzji numer DEC-2014/12/S/HS5/00006.
Keywords
lobbing, grupy interesu, interesariusze, kształtowanie polityki, dobre zarządzanie, zarządzanie regulacyjne, prawo autorskie, strategie lobbingowe, rejestr lobbingu, konsultacje publiczne
Citation
Vetulani-Cęgiel Agnieszka, Polski lobbing w obszarze prawa autorskiego na tle systemu unijnego. Warszawa: Dom Wydawnczy Elipsa, 2020.