Spór o kulturę muzyczną w Polsce – twórca modernistyczny w polemice z awangardą na przykładzie działalności i twórczości Tadeusza Szeligowskiego

Abstract

Podstawowym przedmiotem moich badań jest europejska kultura muzyczna. Praca niniejsza związana jest z muzyką polską XX wieku – w sposób szczególny dotyczy polemiki estetycznej prowadzonej pomiędzy odrębnymi stylami muzycznymi mieszczącymi się w zakresie tzw. ,,nowej muzyki”: awangardą i neoklasycyzmem. Rzeczona polemika stanowiła istotnym problemem polskiej kultury muzycznej w latach 1950-1960. W celu rekonstrukcji tego tematu posługuję się przykładem - pracą i szeroko rozumianą działalnością artystyczną Tadeusza Szeligowskiego. Kompozytor ten zasłynął nie tylko z powodu swoich utworów. Był raczej wielkim ,,budowniczym” polskiego życia muzycznego. Nie będąc awangardystą pozostawał artystą par excellence nowoczesnym. Najistotniejszym problemem badawczym w mojej pracy są relacje zachodzące pomiędzy modernizmem a awangardą. Ponad to pragnę wykazać, iż Szeligowski jest wartym upamiętnienia, interesującym, nowoczesnym artystą. W tym celu posługuję się kilkoma koncepcjami badawczymi – na przykład koncepcją Michela Foucaulta, Zygmunta Baumana, Józefa Kozieleckiego, Kazimierza Obuchowskiego. Koncepcje te są użyteczne w celu dokonania charakterystyki Szeligowskiego, ponieważ traktują nowoczesność jako specyficzny rodzaj postawy, nie zaś formację społeczno-kulturową. Pragnę udowodnić, iż neoklasycyzm muzyczny był nowoczesną alternatywą względem postawy awangardowej nie będąc, bynajmniej, opcją konserwatywną (interpretacja neoklasycyzmu jako konserwatyzmu muzycznego była narzucona przede wszystkim przez Adornowską ,,Filozofię Nowej Muzyki” ). The general object of my exploration is an European music culture. My research work relate to polish music in 20th century – specifically to esthetic polemics between representatives of different music styles inside the ,,new music”: the avant-garde and the neoclassicism. This polemics was a very important problem for a polish music culture in 1950 – 1960. For reconstruction this topic I use an example - work and overall artistic activity by Tadeusz Szeligowski. This composer was not famous for his compositions. He was rather a big ,,builder” of polish music life. He was not a vanguard musician but he was really modern artist. The relationship between modernism and avant-garde is the most important research problem in my work. Besides I would like make show that Szeligowski is worth of the memory, very interesting modern artist. For this end I will use some conceptions – for example: Michel Foucault’s, Zygmunt Bauman’s, Józef Kozielecki’s, Kazimierz Obuchowski’s. These conceptions are very useful for descriptions of Szeligowski because they describes a ,,modernity’’ as some special attitude rather than cultural and social formation. I would like to prove that the neoclassical music was a modern alternative to the avant-garde attitude and not a conservative option (interpretation of neoclassicism as a musical conservatism was mainly forced by Adorno’s “Philosophy of New Music”).