Doktoraty 2010-2024 /dostęp ograniczony, możliwy z komputerów w Bibliotece Uniwersyteckiej/
Permanent URI for this collection
Prace doktorskie są archiwizowane obligatoryjnie zgodnie z Zarządzeniem nr 110/2009/2010 Rektora Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu z dnia 20 listopada 2009 roku w sprawie gromadzenia i udostępniania przez Bibliotekę Uniwersytecką w repozytorium AMUR rozpraw doktorskich bronionych na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu.
Dostęp do pełnego tekstu niektórych prac doktorskich, zgodnie z podpisaną przez autora pracy licencją może zostać ograniczony. Oznacza to, że pełen tekst pracy będzie dostępny dla uprawnionych użytkowników tylko z komputerów na terenie Biblioteki Uniwersyteckiej.
Browse
Recent Submissions
Item Polityka Energetyczna Polski: Casus Sektora elektroenergetycznego(2024) Żak, Michał; Kwiatkiewicz, Piotr. PromotorItem Polityczna rola sportu w Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w latach 1970-1980(2024) Mijalski, Michał; Koszel, Bogdan. PromotorRozważania skupiają się na okresie rządów E. Gierka - pomiędzy grudniem 1970 r. a wrześniem 1980 r. Dziesięciolecie to przeszło do historii jako „dekada Gierka” i kojarzone jest z dynamicznym rozwojem kraju, otwarciem na Zachód oraz tzw. „propagandą sukcesu”. To czas znaczących sukcesów polskich sportowców na arenie międzynarodowej. Celem pracy jest próba analizy procesu - i charakterystyki jego faz - upolitycznienia polskiego sportu w PRL w latach 1970-1980 i wykorzystywania sportu jako narzędzia polityki wewnętrznej i zewnętrznej, wskazanie mechanizmów politycznej kontroli i nadzoru procesu selekcji i szkolenia sportowców przygotowujących się do startów w zawodach – głównie w igrzyskach olimpijskich, mistrzostwach świata i Europy. Przedstawiono też sposób zabezpieczenia wybranych imprez sportowych przez polskie służby. Główna hipoteza badawcza: w Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w latach 1970-1980 polityczna rola sportu była związana z dążeniem władz komunistycznych do umocnienia swojej legitymizacji oraz kontrolowania i kształtowania opinii publicznej poprzez zarządzanie, polityczną kontrolę i nadzór sportu. Zaangażowanie polityki w tę dziedzinę życia miało na celu nie tylko umocnienie prestiżu państwa na arenie międzynarodowej, ale też kontrolowanie tożsamości narodowej i formowanie jednolitego społeczeństwa zgodnego z założeniami ideologii socjalistycznej. Podczas pisania pracy w głównej mierze korzystano z materiałów archiwalnych zgromadzonych w AAN w Warszawie i IPN, pism sportowych i prasy z badanego okresu. Autor przeprowadził wywiady z uczestnikami opisywanych wydarzeń. The main focus of the presented dissertation lies on the events that occurred during the governance of E. Gierek in the Polish People's Republic, namely between December 1970 and September 1980. That decade, also known as "Gierek era" in Polish history, is associated with the dynamic development of the country, opening to the West, and so-called "propaganda of success". It was also a time of significant international successes for Polish athletes, both in individual and team disciplines. The author of this work aimed to show the process of rebuilding Polish sports after World War II and to illustrate the mechanism of the increasingly strong politicization of that area of life by the authorities of the Polish People's Republic, which serves as an introduction to the main considerations undertaken in the dissertation. The following main research hypothesis was posed: In the Polish People's Republic in the years 1970-1980, the political role of sports was related to the communist authorities' pursuit of strengthening their legitimacy, controlling and shaping public opinion through the management, political control, and supervision of sports. The involvement of politics in that area of life aimed not only to enhance the state's prestige on the international stage but also to control national identity and to shape a unified society in accordance with the principles of socialist ideology. In writing this work, extensive use of archival materials collected in the Archive of New Files in Warsaw and the Institute of National Remembrance was made.Item Charakterystyka działania wybranych glikoalkaloidów z rodziny Solanaceae na kluczowe procesy metaboliczne u chrząszcza Tenebrio molitor(2024) Winkiel, Magdalena Joanna; Słocińska, Małgorzata. Promotor; Chowański, Szymon. PromotorŚrodki ochrony roślin są stosowane w ogromnych ilościach do ograniczania populacji szkodników, co przyczynia się do zanieczyszczenia środowiska i stanowi zagrożenie dla innych organizmów. Związki pochodzenia roślinnego dają możliwość ograniczenia użycia pestycydów. Są to substancje biodegradowalne, bardziej bezpieczne w stosowaniu, a także stosunkowo łatwe i tanie w pozyskaniu. Glikoalkaloidy (GA) to wtórne metabolity roślinne, które wykazują znaczną aktywność biologiczną, także w organizmach owadów. Mechanizmy ich działania nie zostały jednak precyzyjnie poznane. Celem przedstawionej rozprawy doktorskiej było określenie wpływu wybranych GA na kluczowe procesy metaboliczne larw chrząszcza Tenebrio molitor. W tym celu przeprowadzono szereg badań, w których testowano wpływ solaniny, chakoniny i tomatyny oraz ekstraktu uzyskanego z liści pomidora. Analizowano efekty działania GA po ich aplikacji za pomocą iniekcji w dwóch stężeniach 10-8 i 10-5 M. Testowane tkanki izolowano po 2 i po 24 godzinach od aplikacji GA. Z racji funkcji troficznej, skupiono się na analizie zmian w obrębie jelita, ciała tłuszczowego i hemolimfy. Pozwoliło to również na określenie specyficzności tkankowej GA. Prace badawcze rozpoczęto od analizy zmian poziomu GA w poszczególnych tkankach w czasie, po ich wcześniejszej aplikacji na drodze iniekcji. Następnie określono wpływ testowanych związków na poziom substratów energetycznych (lipidów, węglowodanów i aminokwasów) w tkankach owada. Ponadto, dokonano pomiaru zmian poziomu ekspresji genów kodujących kluczowe enzymy szlaków metabolicznych: glikolizy (fosfofruktokinaza), cyklu Krebsa (syntaza cytrynianowa) i β-oksydacji kwasów tłuszczowych (dehydrogenaza hydroxyacylo-CoA), a także głównych białek antyoksydacyjnych (dysmutaza ponadtlenkowa, katalaza) i białek szoku cieplnego HSP70 po aplikacji GA. Dodatkowo, określono wpływ GA na aktywność wymienionych enzymów oraz proces peroksydacji lipidów. Na podstawie uzyskanych wyników stwierdzono, że mechanizmy działania testowanych związków w tkankach mącznika różnią się w zależności od rodzaju i stężenia GA, czasu inkubacji oraz typu badanej tkanki. Związki te wpływają na poziom ekspresji genów i aktywność białek zaangażowanych w kluczowe ścieżki metaboliczne. Poza tym, GA zmieniają zawartość składników odżywczych w tkankach owadów, prawdopodobnie w wyniku zwiększonego zapotrzebowania energetycznego podczas wzmożonego procesu detoksykacji. Badane związki znacząco wpływają na metabolizm chrząszczy, co sugeruje możliwość ich potencjalnego zastosowania jako naturalnych bioinsektycydów. Plant protection products are used in huge quantities to reduce pest populations, which contributes to environmental pollution and poses a threat to other organisms. Plant-derived compounds offer an opportunity to reduce the use of pesticides. They are biodegradable, safer to use, easy and inexpensive to obtain. Glycoalkaloids (GA) are secondary plant metabolites that exhibit significant biological activity, also in insect organisms. However, their mechanisms of action have not been precisely studied. The aim of the presented PhD thesis was to determine the effects of selected GA on key metabolic processes in larvae of the beetle Tenebrio molitor. For this purpose, a series of experiments were carried out, in which solanine, chaconine, tomatine, and tomato leaf extract were tested at two concentrations, 10-8 and 10-5 M. The selected compounds were administered to larvae by injection. Tissues were isolated 2 and 24 hours after GA application. Tested samples were prepared separately from the gut, fat body and hemolymph to determine the tissue specificity of the observed effects, because of tropfic function of these tissues. The study began with quantitative analysis of GA over time after their injection. Subsequently, the effects of these compounds on nutrient levels (lipids, carbohydrates and amino acids) in the insect's tissues were determined. In addition, changes in the expression of genes encoding key enzymes of metabolic pathways: glycolysis (phosphofructokinase), Krebs cycle (citrate synthase) and fatty acid β-oxidation (hydroxyacyl-CoA dehydrogenase), as well as major antioxidant proteins (superoxide dismutase, catalase) and heat shock protein HSP70 after GA application were measured. In addition, the effect of GA on lipid peroxidation process and the catalytic activity of the mentioned enzymes was determined. Based on the results, it was found that the mechanisms of action of the tested compounds in mealworm tissues vary depending on the type and concentration of GA, incubation time and the type of tissue tested. These compounds regulate gene expression and activity of proteins involved in key metabolic pathways. Besides, GAs alter the nutrient content of insect tissues, probably as a result of increased energy requirements during detoxification. The tested compounds significantly affect beetle metabolism, suggesting their potential use as natural bioinsecticides.Item Prawne aspekty planowania sieci elektroenergetycznych(2024) Tatarkiewicz, Piotr; Kosiński, Eryk. PromotorPlany stanowią kategorię czynności, które coraz częściej stają się przedmiotem prawnego uregulowania. Dzieje się tak zwłaszcza w ramach rozbudowanej, rozrastającej się stale o nowe regulacje, gałęzi publicznego prawa gospodarczego. Podstawowym celem pracy jest ustalenie charakteru prawnego planów oraz planowania, których przedmiot stanowi rozwój sieci elektroenergetycznych. Badaniami objęte zostały przede wszystkim przepisy ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. - Prawo energetyczne normujące plany i planowanie w zakresie zaspokojenia obecnego i przyszłego zapotrzebowania na energię elektryczną sporządzane przez przedsiębiorstwa energetyczne oraz przepisy normujące gminne planowanie oraz akty planowania zaopatrzenia w energię elektryczną, ciepło i paliwa gazowe. W ograniczonym zakresie dokonano również analizy unormowań zawartych w prawie unijnym. W rozprawie odniesiono się po pierwsze do problematyki charakteru prawnego publicznych planów i planowania, w tym publicznych planów i planowania gospodarczego. Dokonano ustaleń teoretycznych w odniesieniu do struktury normatywnej planów, swobody planowania, wyważania interesu publicznego oraz interesów prywatnych, jak również form (postaci), jakie mogą przyjmować plany. Po drugie, badania poświęcone zostały ustaleniu charakteru prawnego planów i planowania rozwoju sieci elektroenergetycznych przez operatora systemu przesyłowego oraz przez operatorów systemów dystrybucyjnych. Omówione zostały różne prawne aspekty tego planowania (planów), w tym m.in. charakter prawny uzgadniania projektów tychże planów przez Prezesa URE. Po trzecie, dokonana została analiza regulacji prawnej obejmującej planowanie rozwoju sieci elektroenergetycznych na poziomie lokalnym (gminnym). Głównym jej celem było ustalenie charakteru prawnego gminnych aktów planowania zaopatrzenia w energię elektryczną, ciepło i paliwa gazowe. Plans constitute a category of activities that are increasingly becoming the subject of legal regulation. This is particularly the case in the complex sphere of public economic law, which is continuously expanding with new regulations. The primary objective of this work is to determine the legal nature of the plans and planning that are focused on the development of electricity networks. The study primarily examines the provisions of the Energy Law Act of April 10, 1997, which regulate the plans drawn up by energy companies concerning the current and future demand for electricity, as well as the regulations governing municipal planning and acts of planning for the supply of electricity, heat, and gaseous fuels. An analysis of the norms contained in EU law has also been conducted, though this component is limited in its scope. The dissertation first addresses the issue of the legal nature of public plans and planning, encompassing public economic planning. Theoretical conclusions are drawn regarding the normative structure of plans, planning freedom, the balancing of public interests and private interests, as well as the forms that plans can take. Secondly, the research focuses on determining the legal nature of network development plans for transmission systems and distribution systems. Various legal aspects of this planning are discussed, including the legal nature of the approval of drafts of these plans by the President of the Energy Regulatory Office. Thirdly, an analysis is carried out of the legal regulations concerning the planning of electricity network development at the local (municipal) level. Here the main objective is to determine the legal nature of municipal planning acts focused on the supply of electricity, heat and gaseous fuels.Item Muzeum empatyczne. Etnograficzne muzea skansenowskie w perspektywie działań na rzecz dostępności dla osób z niepełnosprawnościami(2024) Kowańska, Stanisława Maria; Pomieciński, Adam. PromotorRozprawa doktorska jest próbą spojrzenia na muzea skansenowskie z perspektywy koncepcji dostępności dla osób z niepełnosprawnościami. Wspomniana kategoria dostępności jest szeroko rozumiana w niniejszym opracowaniu. Autorka ukazuje, że jest to idea, która od dawna kształtowała się w obszarze muzealnym, choć wcześniej nadawano jej inne znaczenia niż w obliczu zmieniającego się w ostatnich latach prawa związanego z dostępnością instytucji publicznych m.in. dla osób z niepełnosprawnościami. Rozprawa doktorska składa się z trzech części: „Muzeum idei”, „Muzeum dostępne” i „Dostępność w muzeum”. W pierwszej części opisano historyczny proces instytucjonalizacji muzeum z perspektywy kategorii dostępności. W drugiej części autorka opisuje, do czego dostęp daje muzeum oraz w jaki sposób jest on realizowany. Ukazuje, że muzeum umożliwia dostęp do dwóch podstawowych przestrzeni: do wiedzy („źródeł poznania”) oraz do „obszaru polityczności”, rozumianego jako możliwość sprawczego uczestnictwa w przestrzeni publicznej. W ostatniej części skupia się na zagadnieniu dostępności muzeów dla osób z niepełnosprawnościami. Omawia w niej m.in. zaplecze teoretyczne wspomnianej idei oraz okoliczności muzealnych działań na rzecz dostępności. The doctoral thesis constitutes an attempt to look at open-air museums from the perspective of accessibility for people with disabilities. The aforementioned category of accessibility is widely understood in this study. The author shows that it is an idea that has long been shaped in the museum field, although it was previously given different meanings considering the changing law in recent years related to the accessibility of public institutions i.a. for people with disabilities. The dissertation consists of three parts: "Museum of Ideas," "Accessible Museum," and "Accessibility in the Museum". The first part describes the historical process of museum institutionalization from the perspective of the category of accessibility. In the second part, the author reflects on the forms of access to a museum. She reveals that the museum provides access to two basic spaces: the knowledge ("sources of cognition") and the "political arena", understood as the possibility of agency and participation in public space. In the last part, she focuses on the issue of accessibility of museums for people with disabilities. She discusses the theoretical background of the aforementioned idea and the circumstances of museum accessibility efforts.Item Stwarzanie szczególnego niebezpieczeństwa dla otoczenia jako przesłanka odpowiedzialności odszkodowawczej z tytułu czynów niedozwolonych(2024) Moska, Monika Magdalena. Promotor; Mularski, Krzysztof. PromotorRozprawa dotyczy stwarzania szczególnego niebezpieczeństwa dla otoczenia jako przesłanki (podstawy) odpowiedzialności deliktowej. W wielu europejskich systemach prawnych istnieją klauzule ogólne ustanawiające odpowiedzialność na zasadzie ryzyka związaną z wyjątkowo niebezpieczną przyczyną szkody. W polskim porządku prawnym brak jest obecnie takiej regulacji. Wiele przepisów zostało jednak sformułowanych przez prawodawcę w taki sposób, że zarówno przedstawiciele doktryny, jak i judykatura, niemalże jednomyślnie twierdzą, iż to właśnie wzmożone niebezpieczeństwo wyrządzenia szkód stanowi ich motyw (ratio legis). Najbardziej ilustratywnym przykładem takiej regulacji jest chyba art. 435 k.c. Tyle tylko, że zawarte w nim unormowanie już na pierwszy rzut oka jawi się jako mocno anachroniczne. Jest to element szerszego problemu, związanego z tym, że kształt współczesnego prawa zobowiązań w swoim rudymentarnym zrębie wywodzi się z przełomu XIX i XX wieku. Treść powstałych wówczas kodyfikacji cywilnych państw Europy Zachodniej silnie wpłynęła bowiem – za pośrednictwem Kodeksu zobowiązań – na kształt III księgi Kodeksu cywilnego. Dokonywane na przestrzeni lat zmiany legislacyjne miały na celu przede wszystkim dostosowanie regulacji do zmieniającego się modelu społeczno-gospodarczego, a w niewielkim stopniu uwzględniały postęp technologiczny, gdyż rewolucje technologiczne całkowicie transformujące życie społeczne (takie jak np. upowszechnienie się pary czy elektryczności) zdarzały się średnio raz na sto lat. W ostatnich latach obserwujemy jednak gwałtowne zwiększenie tempa rozwoju technologicznego i jesteśmy świadkami nieustannej rewolucji technologicznej. W porównaniu z czasami twórców Kodeksu zobowiązań i Kodeksu cywilnego z 1964 r. liczba innowacji technologicznych znacznie wzrosła, a czas pomiędzy kolejnymi osiągnięciami techniki i nauki, jak również czas potrzebny na wdrożenie efektów tych osiągnięć do masowej produkcji, znacznie się skrócił. Powyższe czynniki stanowiły asumpt do sformułowania w rozprawie hipotez badawczych, które w pewnym uproszczeniu przedstawić można następująco: (H1) Obowiązujące obecnie w Polsce przepisy prawne regulujące odpowiedzialność odszkodowawczą z tytułu czynów niedozwolonych nie przystają do obecnych uwarunkowań gospodarczo-technologicznych. (H2) Klauzula ogólna wprowadzająca odpowiedzialność na zasadzie ryzyka związaną z wyjątkowo niebezpieczną przyczyną szkody wydaje się najbardziej adekwatna do szybkiego postępu technologicznego oraz spójna z systemem wartości przypisywanym racjonalnemu prawodawcy. Przeprowadzone badania można podzielić na pięć głównych części: 1)Analiza zasad odpowiedzialności deliktowej pozwalająca na ustalenie ich aksjologicznego uzasadnienia. 2)Analiza obowiązujących regulacji krajowych dotyczących odpowiedzialności odszkodowawczej związanej z wprowadzeniem szczególnego niebezpieczeństwa dla otoczenia, tj. art. 435 k.c. oraz rozwiązań zawartych w ustawach szczególnych (dotyczących odpowiedzialności za szkody jądrowe, szkody górnicze i szkody w środowisku). 3)Część komparatystyczna obejmująca analizę analogicznych rozwiązań przyjętych w innych państwach europejskich (tj. w systemie niemieckim, francuskim i czeskim) oraz tzw. prawie modelowym (tj. w Principles of European Tort Law oraz w Draft Common Frame of Reference). 4)Analiza zagrożeń związanych z rozwojem nowych technologii i generowanych przez nie problemów w zakresie prawa deliktów (ze szczególnym uwzględnieniem systemów sztucznej inteligencji i związanych z nimi propozycji w prawie UE). 5)Synteza wyników badań i przedstawienie rekomendacji nowelizacji obowiązujących przepisów (postulaty de lege ferenda). W badaniach wykorzystano przede wszystkim metodę dogmatycznoprawną. Interpretacja tekstów prawnych nastąpiła przy odwołaniu się do Macieja Zielińskiego derywacyjnej koncepcji wykładni w jej postaci rozwiniętej przez Olgierda Boguckiego. Istotną rolę w pracy odegrała również analiza orzecznictwa sądów powszechnych (przede wszystkim Sądu Najwyższego oraz sądów apelacyjnych). Ponadto w badaniach wykorzystano metodę komparatystyczną oraz uwzględniono, w miarę możliwości, dorobek ekonomicznej analizy prawa. W niewielkim zakresie wykorzystano również metodę historyczną, elementy logiki formalnej oraz metodę socjologiczno-prawną. Zastosowanie powyższych metod doprowadziło do potwierdzenia wstępnie sformułowanych hipotez badawczych. The dissertation concerns creating a particular danger to the environment (surroundings) as a ground for tort liability. Many European legal systems incorporate general clauses introducing strict liability associated with an extraordinarily dangerous cause of damage. The regulations currently effective in Poland do not contain such a provision. However, many provisions have been formulated by the lawgiver in such a way that both literature and the judicatory almost unanimously claim that it is the increased risk of causing damage that constitutes the motive (ratio legis) of these regulations. The most illustrative example of such a provision is art. 435 of the Polish Civil Code. Unfortunately, today this provision seems archaic. Which is a part of a broader problem related to the fact that the contemporary system of liability law in Poland was established in general at the turn of the 19th and 20th centuries. The content of the civil codifications of Western European countries established at the time had a strong impact on the development of the Polish Code of Obligations of 27 October 1933 and through it on the form of volume III of the currently effective Civil Code of 23 April 1964. The legislative amendments made over years were aimed mainly at adaptation of regulations to the changing social and economic model of the state. They recognised technological progress on a small scale, because technological revolutions, which completely transformed social life (such as e.g. popularization of steam or electricity) occurred on average once every century. However, the recent years have brought a considerable spike in the pace of technological development and we are currently witnessing an incessant technological revolution. Compared to the times of the authors of the Code of Obligations and the Civil Code of 1964, the numbers of technological innovations have risen considerably and the time between successive technological and scientific breakthroughs as well as the time required to implement the effects of these accomplishments into mass production has been greatly reduced. The above-mentioned factors have led to formulation of the research hypotheses, which can be briefly presented as follows: (H1) The provisions currently effective in Poland regulating tortious liability for damages do not correspond to the current economic and technological reality. (H2) A general clause introducing strict liability associated with an extraordinarily dangerous cause of damage seems to be the most appropriate solution for the current rapid technological progress and appear to be coherent with system of values attributed to a rational lawgiver. The conducted research can be divided into five main segments: 1)Analysis of the rules of tort liability allowing to establishment of their axiological justification. 2)Analysis of the effective national regulations concerning compensation liability associated with introduction of escalated danger to the surroundings, i.e. art. 435 of the Civil Code and the solutions presented in specific laws (concerning liability for nuclear damage, mining damage and environmental damage). 3)Comparative part covering the analysis of corresponding solutions established in other European countries (i.e. in the German, French and Czech systems) and the so-called reference law (i.e. in the Principles of European Tort Law and in the Draft Common Frame of Reference). 4)Analysis of hazards associated with development of new technologies and problems generated by them in the field of tort law (with particular emphasis on artificial intelligence systems and proposals in EU law in this regard). 5)Synthesis of the research results and presentation of recommendations for changing effective standards (de lege ferenda postulates). The study used primarily the legal dogmatic method. The legal texts are interpreted mainly in scope of the derivative concept of the interpretation of M. Zieliński in the form developed by O. Bogucki. The analysis of common court rulings (mainly those of the Supreme Court and Courts of Appeals) also plays an important role in this thesis. In addition, the research used comparative method and took into account, as far as possible, the achievements of the economic analysis of law. The historical method, the elements of formal logic and the sociological method were also used to a limited extent. The application of the above-mentioned methods led to the confirmation of the initially formulated research hypotheses.Item Między profesjonalizmem a służbą społeczną. Kształcenie nauczycieli historii w Polsce (1989-2019) Teoria – Praktyka – Zmiana(2024) Klimorowska, Małgorzata; Skórzyńska, Izabela. Promotorka; Chmura–Rutkowska, Iwona. Promotorka pomocniczaPraca ma charakter historyczny, a zarazem teoretyczno-empiryczny i dotyczy służby społecznej i profesjonalizmu nauczycieli historii w Polsce w kontekście ich kształcenia w latach 1989-2019. Część pierwszą pracy, historyczno-teoretyczną, stanowią rozdziały I-III zawierające: (1) zarys historii kształcenia nauczycieli w Polsce po II wojnie światowej do roku 1989; (2) historię kształcenie nauczycieli w Polsce w latach 1989-2019; (3) teoretyczne, to jest pedeutologiczne i dydaktyczno historyczne ramy kształcenia nauczycieli w Polsce po roku 1989. Ta część pracy powstała z wykorzystaniem literatury przedmiotu oraz dzięki analizie aktów prawnych normalizujących polski system oświatowy oraz system kształcenia akademickiego po 1989 roku. W części drugiej pracy, metodologicznej wypracowałam definicje profesjonalizmu i służby społecznej nauczycieli historii w nawiązaniu do ich roli społeczno-zawodowej, omówiłam metody oraz narzędzia badawcze i analityczne oraz grupę badawczą i etykę badań. W części empirycznej opracowałam, inspirowana teorią ugruntowaną, materiał empiryczny, jakim były dla mnie wywiady częściowo ustrukturyzowane przeprowadzone z 12 nauczycielami_kami historii z trzech pokoleń (przełomu i transformacji, nowej szkoły oraz kryzysu zaufania) sporządzając ich portrety zawodowe w ujęciu pokoleniowym i międzypokoleniowym z uwzględnieniem kluczowego dla moich badań pytania o relacje między ich profesjonalizmem i służbą społeczną w kontekście zasobów wyniesionych z historycznych studiów nauczycielskich, w tym przypadku, na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Przeprowadzone analizy pozwoliły mi wypracować wnioski i rekomendacje w odpowiedzi na pytanie o to, co na podstawie przeprowadzonych badań biegu życia zawodowego nauczycieli historii da się powiedzieć o ich profesjonalizmie i służbie społecznej oraz jak wykorzystać wiedzę tę w projektowaniu uniwersyteckiego kształcenia nauczycieli historii. The thesis is historical, as well as theoretical-empirical in its character, and concerns the social service and professionalism of history teachers in Poland in the context of their education in the years 1989-2019. The first part of the thesis, historical and theoretical, consists of chapters I-III containing: (1) an outline of the history of teacher education in Poland after World War II until 1989; (2) history of teacher education in Poland between 1989 and 2019; (3) theoretical, i.e. pedeutological and didactic-historical framework of teacher education in Poland after 1989. This part of the thesis was written using source literature and analysis of legal acts normalizing the Polish educational system and the system of academic education after 1989. In the second, methodological part of the thesis, I developed definitions of professionalism and social service of history teachers in relation to their socio-professional role, described research and analytical methods and tools, as well as the research group and research ethics. In the empirical part, inspired by the grounded theory, I compiled empirical data, specifically semi-structured interviews conducted with twelve history teachers from three generations (breakthrough and transformation, new school and crisis of trust), drawing up their professional portraits from a generational and intergenerational perspective, taking into account the key research questions about the relationship between their professionalism and social service in the context of resources gained while studying to be a history teacher, in this case at the Adam Mickiewicz University in Poznań. The conducted analyses allowed me to develop conclusions and recommendations in response to the question of what can be said about their professionalism and social service based on the conducted research on the professional careers of history teachers, and how to use this knowledge in designing university education for future history teachers.Item Infrastruktury usieciowionych mediów w praktykach artystycznych (na podstawie analizy wybranych przypadków)(2024) Skowrońska Aleksandra; Przybylski, Ryszard Kazimierz. PromotorNiniejsza rozprawa doktorska poświęcona jest infrastrukturom medialnym oraz ich kulturowemu wymiarowi, który jest obecny komunikowany poprzez praktyki artystyczne po tzw. zwrocie infrastrukturalnym. Rozumiejąc praktyki artystyczne jako praktyki o charakterze badawczym, używam przywołanych praktyk jako narzędzia, dzięki którym przyglądam się kulturowemu wymiarowi infrastruktur medialnych. Opisanemu procesowi towarzyszy także niezbędna metarefleksja, analiza samych praktyk artystycznych, w tym sojuszy i taktyk podejmowanych przez twórców. Praca składa się z dwóch głównych części. W części pierwszej nakreślam kontekst dla relacji pomiędzy zjawiskami technologicznymi (w tym infrastruktur medialnych), kulturowymi (w tym praktyk artystycznych) i społecznych oraz tematyzuję infrastruktury oraz infrastruktury medialne jako przedmiot badań. Część druga ma charakter analityczny oraz interpretacyjny, w której wybrane przypadki praktyk artystycznych traktowane są jako castellsowskie węzły – miejsca przepływów zarówno zjawisk o charakterze materialnym jak i dyskursywnym czy relacyjnym. Omawiane przypadki szereguje w następujące po sobie kategorie: 1) wizualności – w ramach której analizuję potencjał i rolę widoczności infrastruktur medialnych, a także taktyki i sposoby konstruowania tejże; 2) kartografii – traktując mapę jako: mapę wytwarzającą przestrzeń konstruowaną przez infrastrukturę medialną oraz mapę wytwarzającą i porządkującą wiedzę na temat przestrzeni, w którą są wpisane i osadzone infrastruktury medialne – będące także narzędziem jej poznania; 3) relacji – w ramach której zbadałam infrastrukturalne relacje (szczególnie emocjonalne i afektywne) tematyzowane przez praktyki artystyczne; 4) kontrinfrastruktur – gdzie przyjrzałam się propozycjom krytycznym włączającym użytkownika oraz jego sprawczość. This doctoral dissertation is dedicated to media infrastructures and their cultural dimension, which is communicated through artistic practices after the so-called infrastructural turn. Understanding artistic practices as research-based activities, I employ these practices as tools to examine the cultural dimension of media infrastructures. This process is accompanied by essential self-reflection, an analysis of the artistic practices themselves, including the alliances and tactics employed by creators. The work consists of two main parts. In the first part, I outline the context for the relationship between technological phenomena (including media infrastructures), cultural aspects (including artistic practices), and societal aspects. I also address infrastructures and media infrastructures as subjects of research. The second part is analytical and interpretative, where selected cases of artistic practices are treated as Castellsian nodes – places of flows of both material and discursive phenomena and relational aspects. The discussed cases are categorized as follows: 1) Visibility – within this category, I analyze the potential and role of the visibility of media infrastructures, as well as tactics and methods of constructing it. 2) Cartography – considering maps as tools that generate space constructed by media infrastructure and maps that produce and organize knowledge about the space in which media infrastructures are embedded. 3) Relations – within this category, I examined infrastructural relations (especially emotional and affective ones) thematized by artistic practices. 4) Counter-infrastructures – where I explored critical proposals that involve users and their agency.Item Opracowanie technologii produkcji nawozu azotowego zawierającego biodegradowalne chelaty mikroelementowe(2024) Wilk, Tomasz; Rapp, Magdalena. Promotor; Matyniak, Magdalena. Promotor pomocniczyW celu opracowania i wdrożenia technologii, zsyntezowano ekonomicznie opłacalny do zastosowania w warunkach technologicznych biodegradowalny czynnik chelatujący (PASP K). Strukturę otrzymanego czynnika chelatującego – PASP K potwierdzono za pomocą analizy 1H NMR, 13C NMR, IR, XPS, XRD, SEC, MALDI ToF. Dodatkowo za pomocą analizatora aminokwasów dokonano pośredniego pomiaru stężenia PASP K. Następnie przeprowadzono proces chelatacji mikroelementów pokarmowych (Mn, Zn, Cu) za pomocą PASP K oraz sprawdzono właściwości fizykochemiczne otrzymanych nawozów (absorpcję wody, stabilność w roztworach wodnych oraz stabilność temperaturową). Dodatkowo w celu scharakteryzowania kompleksów mikroelementowych PASP K wykonano następujące analizy IR, XPS, XRD, SEC, MALDI ToF oraz DSC-TG. Zbadano wpływ dodatku kompleksów PASP K Mn, PASP K Zn oraz PASP K Cu na stabilność środków ochrony roślin oraz wpływ formy aplikacji nawozów azotowych zawierających kompleksy mikroelementowe PASP K na ilość i jakość plonu pszenicy. Po uzyskaniu pozytywnych danych z doświadczeń poletkowych na temat wydajności ziarna pszenicy oraz przyswajalność mikro- i makroelementów pokarmowych, przystąpiono do oceny możliwości wdrożenia procesu produkcji testowanych nawozów na skalę techniczną. W tym celu sporządzono schemat instalacji, dobrano odpowiednią aparaturę oraz warunki reakcji. Następnie cały proces przeprowadzono w skali technicznej począwszy od syntezy czynnika chelatującego po suszenie docelowego produktu. In order to develop and implement the technology for obtaining the above fertilizer, an economically viable biodegradable chelating agent (PASP K) was synthesized for use in technological conditions. The structure of the obtained chelating agent - PASP K was confirmed by 1H NMR, 13C NMR, IR, XPS, XRD, SEC, MALDI ToF analysis. Additionally, an amino acid analyzer was used to indirectly measure the concentration of PASP K. Next, the process of chelating trace elements (Mn, Zn, and Cu) with PASP K was conducted, and the physicochemical properties of the obtained fertilizers were checked, including water absorption, stability in aqueous solutions, and temperature stability. Additionally, to characterize the PASP K trace element complexes, the following analyses were performed: IR, XPS, XRD, SEC, MALDI ToF, and DSC-TG. In the next stage, the effect of the addition of PASP K Mn, PASP K Zn, and PASP K Cu complexes on the stability of plant protection products and the effect of the form of application of nitrogen fertilizers containing PASP K trace element complexes on the quantity and quality of wheat yield were examined. Finally, after obtaining positive data from field trials on wheat grain yield and the assimilability of micro and macro nutrients, the possibility of implementing the production process of the tested fertilizers on a technical scale was evaluated. For this purpose, a scheme of the installation was prepared, appropriate apparatus and reaction conditions were selected. Then the entire process was carried out on a technical scale, starting from the synthesis of the chelating agent to the drying of the final product.Item Organizacje kombatanckie uczestników Powstania Wielkopolskiego w latach 1921-1949(2024) Łuczak, Jarosław; Olejnik, Karol. PromotorPierwsze organizacje kombatanckie na terenie ziem polskich byłego zaboru pruskiego powstały w 1921 r. Była to działalność oddolna, podtrzymywania kontaktów nawiązanych podczas służby wojskowej, a także działania odgórne, głównie władz wojskowych, w celu utrzymywania gotowości bojowej rezerwistów. Już od początku doszło do podziałów na tle członkostwa. Część towarzystw miała skupiać wyłącznie uczestników powstania. Większość włączyła w swe szeregi także byłych żołnierzy Wojsk Wielkopolskich. Poszczególne towarzystwa utworzyły duże związki. Powstały dwa nurty działalności kombatanckiej w Wielkopolsce, na Pomorzu i Górnym Śląsku, legalny (prorządowy) i opozycyjny. Szczególnie istotne stało się to po 1926 r., na tle stosunku do nowych władz. Działalność najliczniejszych dotąd Związków Towarzystw Powstańców i Wojaków znacznie osłabła. Władze zaproponowały weteranom powstania wejście w skład ogólnokrajowego Związku b. Uczestników Powstań Narodowych RP. Wkrótce podporządkowane Zarządowi Ziem Zachodnich organizacje przekształciły się w Związek Weteranów Powstań Narodowych 1914-1919 RP. Dążenia do konsolidacji wszystkich związków i towarzystw doprowadziły do utworzenia w 1938 r. Związku Powstańców Wielkopolskich. Po przerwie w działalności spowodowanej II wojną światową, odtworzony w 1946 r. Związek Powstańców Wielkopolskich z 1918-19 r. został w 1949 r. włączony do nowej ogólnokrajowej organizacji kombatanckiej o nazwie Związek Bojowników o Wolność i Demokrację. Rozprawa obejmuje organizację wewnętrzną ww. organizacji, główne formy działalności: utrzymywania gotowości bojowej, upamiętniania tradycji powstańczej i działalność kulturalno-oświatową. W ostatnim rozdziale przedstawione są znaki związkowe, m.in. chorągwie, odznaki członkowskie i pamiątkowe oraz umundurowanie związkowe. The first combatant organizations were organized on former Prussian annexed Polish territory, in 1921. Although, it was mainly grassroots activity of their members for keeping up relations established during their military service, neverthless on the order side, that activity was controled by order of authorities, mainly military ones, to aim at preservation the fighting readiness of reservists. And right from the start there aroused a conflict connected with union membership – some associations were to gather only the former insurgents, while the other ones the combatants from the Wielkopolska Army, too. Besides, it’s worth to add that particular associations had created large unions. There originated two main sets of combatant activity in the Great Poland, Pommerania and Upper Silesia provinces – the legal (pro-government) and the oppositional one. It became particulary essentially after May, 1926, when there came through new authorities. And just in that period considerably relented activities of the most numerous Associations of Societies of Insurgents and Soldiers. The government offered the insurgent combatants to become members of country-wide Association of Former Participants of National Uprising, headquartered in Warsaw. But they were soon subordinated to the Office of Regained Territories and became the Associations of Veterans of 1914-1919 National Uprising of the Republic of Poland. Finaly, in 1938 the trends towards consolidation the 1918-1919 Wielkopolska Uprising combat movement accomplished establishment the Associacion of Wielkopolska Insurgents, that was recreated after the II World War, in 1946. And finaly, three years later it was included into the country-wide Association of Fighters for Liberty and Democracy. The dissertation not only elaborates organic structures of the combat organizations, but it treats of a subject of their main formalities, such as: maintenance of fighting readiness their members, further – commemoration of the 1918-1919 Uprising traditions, and cultural and educational activities. In the final chapter there were described organizations’ ensignes – banners, next membership and commemorative badges and organizational uniforms.Item Modele rekomendacyjne wspólnej filtracji w serwisach ogłoszeniowych(2024) Kwieciński, Robert; Górecki, Tomasz. Promotor; Filipowska, Agata Jolanta. Promotor pomocniczyW wielu praktycznych zastosowaniach liczba dostępnych produktów jest zbyt duża, by użytkownicy byli w stanie się z nimi zapoznać. Problem ten adresują systemy rekomendacyjne. W rozprawie przedstawiamy wyniki badań dotyczących modeli wspólnej filtracji w serwisach ogłoszeniowych, na przykładzie serwisów Grupy OLX. W prezentowanej pracy omawiamy szczególne cechy serwisów ogłoszeniowych mające wpływ na dobór metod rekomendacji oraz ewaluacji. Przedstawiamy wyniki ewaluacji offline oraz online dla istniejących modeli oraz pokazujemy przewagę modelu RP3Beta nad pozostałymi metodami. Przedstawiamy infrastrukturę pozwalającą na generowanie rekomendacji w czasie rzeczywistym oraz pokazujemy możliwość jej zastosowania dla wielu istniejących modeli rekomendacji. Prezentujemy wyniki testów A/B pokazujących skuteczność proponowanego rozwiązania. Wprowadzamy nową grafową metodę rekomendacji, P3LTR, będącą uogólnieniem modelu RP3Beta. Pokazujemy przewagę modelu P3LTR nad modelem RP3Beta pod względem metryk dokładności oraz pokrycia podczas ewaluacji offline. Proponujemy także nową grafową sieć neuronową, P3GNN. Pokazujemy jej przewagę pod względem metryk dokładności nad istniejącymi grafowymi sieciami neuronowymi. Prezentujemy także opublikowany przez autora zbiór danych oraz proces skutecznego wdrożenia omawianych rozwiązań w serwisach Grupy OLX. In many practical applications, the number of available products often exceeds what users can feasibly familiarize themselves with. Recommendation systems address this problem. In the dissertation, we present the results of a study on collaborative filtering models in online classifieds, using OLX Group’s websites as examples. In this work, we discuss the specific characteristics of online classifieds that influence the selection of recommendation and evaluation methods. We present offline and online evaluation results for existing models and show the advantage of the RP3Beta model over other methods. We present the infrastructure created to generate recommendations in real-time and show its applicability to many existing recommendation models. We present the results of A/B tests showing the effectiveness of the proposed solution. We introduce a new graph-based recommendation method, P3LTR, which is a generalisation of the RP3Beta model. We demonstrate the advantage of the P3LTR model over the RP3Beta model in terms of accuracy and coverage metrics during offline evaluation. We also propose a new graph neural network, P3GNN. We show its superiority in terms of accuracy metrics over existing graph neural networks. We also present a dataset published by the author and the process of successful implementation of the discussed solutions on OLX Group's websites.Item Włączenie uproszczonego języka angielskiego do nauczania pisania w kształceniu językowym doktorantów(2024) Śleszyńska, Monika; Droździał-Szelest, Krystyna. PromotorNaukowcy mają obowiązek rozpowszechniać wyniki swoich badań w czasopismach anglojęzycznych, ponieważ ich kariera naukowa jest obecnie ściśle związana z publikowaniem w języku angielskim. Wydawcy czasopism oczekują od autorów poprawnego naukowego języka angielskiego. Jednak wielu młodych badaczy nie wie, jak sprostać tym oczekiwaniom. Głównym celem niniejszej rozprawy i badania empirycznego było ustalenie, czy nauczanie uproszczonego języka angielskiego (Plain English) jest adekwatne do potrzeb doktorantów, ułatwia pisanie tekstów naukowych przeznaczonych do publikacji w naukach ścisłych i przyczynia się do lepszej jakości językowej tych tekstów. Autorkę interesowało również to, czy włączenie prostego języka angielskiego do ćwiczeń podnoszących kompetencje związane z pisaniem stanowi odpowiedni komponent kursu języka angielskiego w kształceniu doktorantów na uczelni technicznej. Drugim celem tego projektu badawczego była potrzeba Autorki, aby stać się bardziej kompetentną nauczycielką języka pisanego i nauczyć się lepiej pisać w języku angielskim. Wyniki analizy badań jakościowych dotyczących wszystkich uczestników oraz trzech wybranych przypadków zdają się potwierdzać tezę, że Plain English powinien być elementem programu językowego szkół doktorskich, ponieważ zwiększa pewność siebie doktorantów w kontekście pisania tekstów naukowych i podnosi ich umiejętności językowe w zakresie pisania akademickiego. Scholars need to disseminate research results in English-medium journals because their academic careers are closely tied to publishing in English. They are expected to use correct scientific English in their manuscripts. Numerous junior researchers do not know how to meet this expectation. The primary aim of the dissertation and the empirical study was to determine whether the teaching of Plain English is relevant to the academic needs of research students, empowers them as publishable writers in the sciences and contributes to an improvement in the quality of their written texts that can be sustained over time. The Author was interested in whether integrating Plain English into writing activities constitutes an adequate component of an English course in the doctoral language programme at a technical university. The secondary aim of this research project was the Author’s need to become a better-informed teacher of writing and a better writer in English. The research findings were expected to help the Author review her philosophy of teaching writing and effect changes (if expedient) in her didactic work. The results of the empirical study support the claim that teaching Plain English to doctoral students should be a legitimate component of the PhD language programme, as it enhances the writing confidence of research students and brings some long-term writing gains.Item Milicja Obywatelska w województwie poznańskim 1945-1948(2024) Szudarski, Łukasz; Jankowiak, Stanisław. PromotorPrzed 11 Wojną Światową polska policja była odpowiedzialna za bezpieczeństwo w całym kraju. 1944 był rokiem (w trakcie tej wojny), kiedy Polski Komitet Wyzwolenia Narodowego przejął władzę w Polsce z pomocą Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich. Komuniści rozwiązali Policję Państwową i zorganizowali nowy organ - Milicję Obywatelską. Milicjanci mieli tę samą rolę, co policjanci, ale istniały też pewne różnice. Chociaż oficjalnie była to apolityczna organizacja, to w rzeczywistości milicjanci musieli robić wszystko by służyć nowemu rządowi. To znaczy, że Milicja Obywatelska musiała walczyć z opozycją antykomunistyczną. Oznacza to również, że w tej instytucji nie mógł służyć żaden człowiek, który nie wierzył w komunizm. Wielkopolska (województwo Poznańskie) zostało przejęte przez żołnierzy radzieckich i polskich pomiędzy styczniem a lutym 1945 roku. Z tego powodu milicja została zorganizowana na tym terenie kilka miesięcy później niż na wschodzie. Pod koniec 1945 roku Milicja Obywatelska została utworzona w całej Polsce. Dzieje tej formacji są bardzo trudne. Część milicjantów zginęła podczas walk przeciwko żołnierzom i przestępcom. Z drugiej strony służyli również komunistycznemu rządowi. Z tego powodu ta grupa musiała walczyć także z Polakami, na przykład przeciwko antykomunistycznemu podziemiu. Druga data, 1948 rok, jest momentem, w którym komuniści objęli całkowitą władzę w Polsce: po referendum (1946 rok), wyborach parlamentarnych (1947 rok) i po utworzeniu Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej (1948 rok). Before the Second World War, the Polish police was responsible for security in whole country. 1944 was a year (during this war), when the Polish Committee of National Liberation took power in Poland with help of Soviet Union. Communists dissolved police and they organized a new institution - Citizen's Militia. Militiamen had the same role as policemen but it was also some differences . Although it was officially an apolitical organization in reality militiamen had to do everything to serve a new government. lt means, that Citizen's Militia must fought against the communist opposition. lt also means, that in this institution couldn't serve any man, who didn't belive in communism. The Greater Poland (Poznań Voivodeship) was recaptured by the Soviet Union's and Polish troops between January and February in 1945 year. Because of it militia was organized in this area few months later than in the east. In the end of 1945 year Citizen's Militia was organized in whole Poland. The story of this formation is very difficult. Part of militiamen died during fights against soldiers or criminals. On the other hand they also served communist's government. For this reason this group had to fight also against Poles, for example anticommunist's undrground. The second date, 1948 year, is the moment when communists took whole power in Poland after referendum (1946 year), parliamentary elections (1947 year) and after organized Polish United Worker's Party (1948 year).Item Rozwój metajęzykowej świadomości ortograficznej w kontekście nauczania i uczenia się języka chińskiego jako języka obcego(2024) Wnuk, Zuzanna; Wasilewska, Halina. Promotor; Burkiewicz, Kamil. Promotor pomocniczyGłównym celem niniejszej rozprawy było zbadanie procesu rozwoju metajęzykowej świadomości ortograficznej u osób uczących się języka chińskiego jako języka obcego. Wskazano trzy istotne aspekty metajęzykowej świadomości ortograficznej systemu pisma chińskiego: świadomość grafemiczną, świadomość grafemiczno-morfemiczną oraz świadomość grafemiczno-fonetyczną. Przeprowadzone badania jakościowe pozwoliły na zbadanie, w jaki sposób osoby uczące się postrzegają sinogramy, jak ich percepcja zmienia się oraz jak przebiega proces rozwoju metajęzykowej świadomości ortograficznej. Wykazano rozbieżność między poziomem wiedzy deklaratywnej oraz proceduralnej, która stopniowo zmniejszała się ze wzrostem kompetencji językowej. Wyznaczono trzy jakościowe zmiany w postrzeganiu sinogramów. Potwierdzono również, że poszczególne aspekty świadomości ortograficznej rozwijają się w różnym tempie. We wnioskach zaproponowano autorski model przetwarzania sinogramów na potrzeby glottodydaktyki języka chińskiego, który może być dostosowywany do poziomu rozwoju metajęzykowej świadomości ortograficznej. Wskazano również implikacje wyników badań dla praktyki dydaktycznej. Podkreślono również konieczność wspierania rozwoju świadomości ortograficznej ze względu na to, że jest ona kluczowa dla ułatwienia procesu nauki systemu pisma chińskiego. The primary aim of this dissertation was to investigate the development of metalinguistic orthographic awareness in learners of Chinese as a foreign language. Three critical aspects of metalinguistic orthographic awareness of the Chinese writing system were identified: graphemic awareness, grapho-morphemic awareness, and grapho-phonetic awareness. Qualitative research methods led to a better understanding of how learners perceive Chinese characters, how their perception changes, and how metalinguistic orthographic awareness develops over time. The study revealed a discrepancy between declarative and procedural knowledge, which gradually diminished with rising language proficiency. The qualitative shifts in the perception of Chinese characters were also identified. Furthermore, the study confirmed that different aspects of orthographic awareness develop at different rates. An original model for processing Chinese characters was proposed with an aim to accommodate the needs of Chinese language teaching and learning. The proposed model is adaptable to different stages of metalinguistic orthographic awareness development. Implications of the findings for teaching practice were also discussed. The necessity of supporting the development of orthographic awareness in students was emphasized, given its crucial role in facilitating the learning process of the Chinese writing system.Item Synteza nowych pochodnych gemcytabiny o charakterze pronukleotydów i hybryd molekularnych oraz badania ich aktywności cytotoksycznej(2024) Trznadel, Roksana; Celewicz, Lech. PromotorPomimo ogromnego rozwoju cywilizacyjnego, ludzkość nadal napotyka na trudności związane z wyeliminowaniem chorób nowotworowych jako jednego z czołowych czynników śmiertelności. Stąd też istnieje olbrzymie zapotrzebowanie na opracowywanie nowych i coraz to skuteczniejszych terapeutyków. Jedną z możliwości poszukiwania takich związków stanowi modyfikacja znanych i użytkowanych już chemioterapeutyków. Nurt niniejszej pracy doktorskiej wpisuje się właśnie w taką tematykę. Głównym jej założeniem była synteza zmodyfikowanych pochodnych gemcytabiny, znanego leczniczego analogu nukleozydu prowadząca do polepszenia parametrów farmakokinetyczno-farmakodynamicznych. Opracowano warunki syntezy nowych 5'-O-amidofosforanów oraz 5'-O-fosforanotriestrów z wykorzystaniem zarówno aktywowanego di(1,2,4-triazolo)fosforanu 4-chlorofenylu jak i H-fosfonianu difenylu. Ponadto otrzymano serię dinukleozydowych pochodnych 1,2,3-triazolu z udziałem chemii “click” wraz z ich 5'-O-amidofosfodiestrowymi aranżacjami. W oparciu o metody obliczeniowe przeprowadzono symulację wybranych parametrów fizykochemicznych: logP, HBA, HBD oraz TPSA. Kolejno, zbadano wstępną aktywność cytotoksyczną uzyskanych pochodnych w wybranych modelach komórek nowotworowych. Dodatkowo, określono również wartość wskaźnika selektywności. Co więcej, przeprowadzono ocenę trwałości chemicznej wybranych reprezentantów zsyntetyzowanych związków, a także analizę składu lizatu hybryd inkubowanych z komórkami HeLa celem identyfikacji ścieżki przemian metabolicznych. Despite the enormous development of civilisation, humanity still faces difficulties in combating cancer, which remains one of the leading causes of mortality. Therefore, there is an urgent need to develop new and more effective drugs. One possibility to discover these compounds is through the modification of well-known pharmaceuticals. The topic of this doctoral thesis aligns with this objective. The primary goal was the synthesis of gemcitabine derivatives to enhance pharmacokinetic and pharmacodynamic parameters. Conditions for the synthesis of new 5'-O-phosphoramidates and 5'-O-phosphotriesters were developed using both activated 4-chlorophenyl phosphoroditriazolide and diphenyl H-phosphonate. Moreover, a series of dinucleoside derivatives of 1,2,3-triazole were obtained via 'click' chemistry, with modifications to their 5'-O-phosphoramidates as well. Based on computational methods, selected physicochemical parameters were simulated: logP, HBA, HBD, and TPSA. Subsequently, the initial cytotoxic activity of the obtained compounds was evaluated in selected cancer cell lines. Additionally, the selectivity index was determined. Furthermore, chemical stability tests were conducted on random compounds to identify their metabolic pathways. Analyses of the hybrid lysates incubated with HeLa cells were also carried out for this purpose.Item Transformacja lokalnych systemów kolei w Polsce w XXI w. w kontekście historycznych przemian transportu kolejowego(2024) Bebenow, Filip; Stryjakiewicz, Tadeusz. Promotor; Kołsut, Bartłomiej. Promotor pomocniczyLokalne systemy kolei w Polsce stanowią samodzielne zespoły organizacyjno-techniczne, posiadają własny tabor, zapewniają wykwalifikowany personel do jego obsługi, a przy tym są odrębne funkcjonalnie i organizacyjnie od głównego systemu kolejowego. Podstawowym celem pracy jest analiza i ocena procesu przekształceń lokalnych systemów kolei w Polsce w XXI wieku wraz z identyfikacją uwarunkowań, które na ten proces wpływały. Uwzględniono przy tym kontekst historyczny procesu transformacji. Badanie objęło 42 lokalne systemy kolei (czynnych na obszarze Polski w latach 2001-2021) obsługiwane przez 51 różnych operatorów. Większość z nich stanowiły systemy kolei wąskotorowych przejmowane przez samorządy lokalne. Uwzględniając doświadczenia historycznych przekształceń kolei lokalnych w Polsce, jakościowe wyniki badań terenowych i wywiadów pogłębionych zaproponowano model funkcjonowania lokalnego systemu kolei. W kolejnych krokach postępowania badawczego dokonano oceny procesu transformacji lokalnych systemów kolei oraz określenie perspektyw rozwoju lokalnych systemów kolei w Polsce w trzeciej dekadzie XXI wieku, a następnie wydanie (w świetle doświadczeń historycznych) rekomendacji zarządzania lokalnymi systemami kolei. Biorąc pod uwagę stopień wyeksploatowania infrastruktury, liczne uwarunkowania determinujące kierunki przekształceń, różnorodność form organizacyjnych operatorów, w tym wielu zmagających się z problemami wewnętrznymi i zewnętrznymi, bieżąca dekada XXI wieku okaże się decydująca dla większości lokalnych systemów kolei w Polsce. Od podejmowanych obecnie decyzji zależeć będzie dalszy los większości lokalnych systemów kolei w Polsce. Local railway systems in Poland are independent organizational and technical complexes, have their own rolling stock, provide qualified personnel to operate it, and at the same time they are functionally and organizationally separate from the main railway system. The finding of a significant cognitive gap in this area justifies undertaking a research topic related to the transformation of 42 local railway systems (active on the territory of Poland in the years 2001-2021) operated by 51 different operators. Most of them were narrow gauge railway systems taken over by local governments. Taking into account the experience of historical transformations of local railways in Poland, qualitative results of field research and in-depth interviews, a model of the functioning of the local railway system was proposed model of the local transport system. The next step of the research procedure was to identify the prospects for the development of local railway systems in Poland in the third decade of the 21st century and to issue (in the light of historical experience) recommendations for the management of local railway systems. Taking into account the degree of infrastructure exploitation, the numerous conditions determining the directions of transformations, the diversity of organizational forms of operators, including many struggling with internal and external problems, the current decade of the 21st century will prove decisive for the majority of local rail systems in Poland. The future fate of most local rail systems in Poland will depend on the decisions taken now.Item Rola Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego w społeczno-ekonomicznym przekształceniu polskich regionów(2024) Kwiatkowska, Aleksandra; Ratajczak, Waldemar. PromotorZintegrowany Program Operacyjny Rozwoju Regionalnego (ZPORR) był jedynym programem, finansowanym z funduszy unijnych w perspektywie 2004-2006 ukierunkowanym dokładnie na rozwój regionalny. Na jego realizację przeznaczono 2,9 mld euro, a tak ogromne dofinansowanie nie mogło pozostawać bez wpływu na rozwój społeczno-gospodarczy polskich regionów. Aktualnie można mówić o jego efektach, bowiem jest programem w pełni zrealizowanym i rozliczonym z Komisją Europejską. Rozprawa obejmuje zagadnienia związane z ogólnie rozumianym rozwojem regionalnym. Główny jej akcent położony był na ustalenie roli ZPORR w tym procesie. W prezentowanej pracy w sposób autorski podjęto próbę zidentyfikowania przestrzennych efektów ZPORR. Autorka wykorzystała nowatorską metodę Przestrzenno-Czasowych Składowych Głównych (STPCA). Przeprowadzono także badanie ankietowe skierowane do pracowników wszystkich urzędów obsługujących ZPORR. Co istotne, badanie zostało zweryfikowane za pomocą współczynnika konkordacji Kendalla i Smitha (W), a na potrzeby niniejszej pracy został utworzony kod C++, pozwalający wyznaczyć rangi wiązane oraz współczynnik W. Ustalono, że ZPORR, jako program ogólnopolski, doprowadził z jednej strony do przestrzenno-społeczno-ekonomicznej integracji polskich regionów, a z drugiej do przestrzennych kontrastów w tym względzie. W efekcie potwierdzono, że fundusze ZPORR oddziaływały na regiony zgodnie z modelem autokorelacji czaso-przestrzennej. Potwierdzono także, że fundusze ZPORR poprawiły jakość funkcjonowania polskiej administracji. The Integrated Regional Operational Programme (IROP) was the unique program funded by EU funds in the 2004-2006 perspective, specifically aimed at regional development. It was allocated €2.9 billion, and such substantial funding inevitably had an impact on the socio-economic development of Polish regions. Currently, its effects can be examined, as the program has been fully implemented and settled with the European Commission. The dissertation covers issues related to broadly understood regional development. The main emphasis was to determine the role of the IROP in this process. An original attempt was made to identify the spatial effects of the IROP. The author used the innovative method of Spatial-Temporal Principal Component Analysis (STPCA). A survey was conducted among employees of all offices servicing the IROP. Importantly, the study was verified using the Kendall and Smith's concordance coefficient (W), and for the purposes of this work, a C++ code was created to determine tied ranks and the W coefficient. It was established that the IROP, as a nationwide program, on the one hand led to the spatial-socio-economic integration of Polish regions, and on the other hand, to spatial contrasts in this respect. As a result, it was confirmed that the IROP funds influenced the regions according to the model of spatial-temporal autocorrelation. It was also confirmed that the IROP funds improved the quality of functioning of the Polish administration.Item Zastosowanie nanotechnologii w inżynierii tkanki chrzęstnej(2024) Szymański, Tomasz; Rybka, Jakub. PromotorUszkodzenia tkanki chrzęstnej są często występującymi schorzeniami, charakteryzującymi się słabą zdolnością do samodzielnej regeneracji. Dostępne metody leczenia zapewniają niedostateczną rekonwalescencję, poprzez częściową rekonstrukcję, złagodzenie dolegliwości lub interwencję operacyjną polegającą na wprowadzeniu endoprotezy. Jedną z najbardziej obiecujących metod inżynierii biomedycznej jest biodruk 3D, którego celem jest odtworzenie całej struktury narządu wraz z komórkami zapewniającymi prawidłowy metabolizm i funkcjonowanie takiego konstruktu. Głównym wyzwaniem tej technologii w zakresie tkanki chrzęstnej jest uzyskanie odpowiedniej wytrzymałości, która będzie w stanie wytrzymać siły działające w stawach. Nanorurki węglowe należą do nanomateriałów posiadających doskonałe właściwości mechaniczne i mogących służyć jako wzmocnienie struktury biodruku. W niniejszej rozprawie dokonano szerokiej analizy dotyczącej zastosowania w tym kontekście wielościennych nanorurek węglowych. Zbadano wpływ na żywotność komórek w hodowlach komórkowych, oraz konstruktach 3D, przeprowadzono analizę apoptozy, stresu oksydacyjnego, oraz panelu ekspresji genów. Dodatkowo, wykonano testy porównawcze wytrzymałości mechanicznej. Zaprezentowane wyniki przedstawiają nanorurki węglowe jako wartościowy dodatek do rusztowań 3D w kontekście inżynierii tkankowej. Cartilage tissue injuries are prevalent disorders that are characterized by poor regeneration. The available treatment methods offer insufficientrecovery by means of partial reconstruction, easing the pain or drastic intervention with prosthesis replacement that affects the patients’ quality of life. One of the most promising methods in biomedical engineering is 3D bioprinting which aims at recreation of the whole structure of the organ along with the cells that provide proper metabolic function. The main struggle of this technique in the field of cartilage tissue is obtaining the proper robustness that could bear the forces in the joints. Carbon nanotubes are one of the nanomaterials which have excellent mechanical properties and can serve as a reinforcement of the bioprinted structure. In this dissertation, the broad analysis regarding the use of multi-walled carbon nanotubes in this context is presented. The impact on cell viability in cell cultures and 3D constructs was examined, apoptosis, oxidative stress, and a gene expression panel were analyzed. Additionally, comparative tests of mechanical strength were performed. The presented results demonstrate carbon nanotubes as a valuable addition to 3D scaffolds in the context of tissue engineering.Item Otrzymywanie i funkcjonalizacja (3-tiopropylo) silseskwioksanów – synteza, charakterystyka oraz zastosowanie jako modyfikatory tworzyw sztucznych(2024) Pakuła, Daria; Marciniec, Bogdan. PromotorW rozprawie doktorskiej opisano syntezę (3-tiopropylo) silseskwioksanów na drodze kondensacji hydrolitycznej, a następnie dokonano charakterystyki tych związków za pomocą różnych technik analitycznych tj. spektroskopia NMR oraz FT-IR, spektrometria mas (MALDI-TOF-MS), chromatografia żelowa (GPC) i termograwimetria (TGA). Opisano kompleksowe badania dotyczące funkcjonalizacji silseskwioksanów w reakcji hydrotiolowania, mające na celu uzyskanie zarówno pochodnych monofunkcyjnych, jak i dwufunkcyjnych. Związki te zostały poddane analizie za pomocą technik spektroskopowych i spektrometrycznych. Szczegółowo skupiono się na określeniu potencjału aplikacyjnego poprzez wykonanie dodatkowych badań, takich jak analiza termograwimetryczna, badania kąta zwilżania i pomiary gęstości. Najważniejszym aspektem pracy było zastosowanie amorficznej formy (3-tiopropylo) silseskwioksanu oraz wyselekcjonowanych pochodnych jako modyfikatorów tworzyw sztucznych. Zbadano wpływ tych związków na właściwości użytkowe żywic uretanowo-akrylowych. Przeprowadzono modyfikację tworzyw termoplastycznych (PLA, PE) (3-tiopropylo) polisilseskwioksanem, a uzyskane materiały poddano kompleksowej charakterystyce materiałowej, obejmującej analizę termograwimetryczną, różnicową kalorymetrię skaningową, wytrzymałość na rozciąganie, udarność, mikroskopię skaningową i optyczną. Rozprawa doktorska prezentuje interdyscyplinarny charakter badań, stanowiąc istotny wkład w rozwój naukowy w dziedzinie chemii silseskwioksanów oraz identyfikując potencjalne kierunki ich aplikacji. In the doctoral dissertation, the synthesis of (3-thiopropyl) silsesquioxanes via hydrolytic condensation was described, followed by the characterization of these compounds using various analytical techniques, such as NMR, FT-IR, MALDI-TOF-MS, GPC, TGA. Comprehensive studies on the functionalization of silsesquioxanes through hydrotiolation reaction were described to obtain both mono-functional and di-functional derivatives. Compounds were analyzed using spectroscopic and spectrometric techniques. A detailed focus was directed towards determining the potential applications through additional investigations, such as thermogravimetric analysis, water contact angle, and density measurements. The primary aspect of the work was the utilization of the amorphous form of (3-thiopropyl) polysilsesquioxane and selected derivatives as modifiers for plastics. The influence of these compounds on the performance properties of urethane-acrylic resins was examined. Modification of thermoplastic materials (PLA, PE) with (3-thiopropyl) polysilsesquioxane was conducted, and the resulting materials underwent comprehensive material characterization, including thermogravimetric analysis, differential scanning calorimetry, tensile strength, impact resistance, scanning electron microscopy, and optical microscopy. The doctoral dissertation presents an interdisciplinary nature of research, making a significant contribution to the scientific advancement in the field of silsesquioxane chemistry and identifying potential directions for their application.Item Formy wsparcia edukacyjnego dzieci polskich imigrantów w norweskiej szkole(2024) Domagalska-Nowak, Karolina; Boroń, Aleksandra. Promotor; Hejwosz-Gromkowska, Daria. Promotor pomocniczyRozprawa doktorska podejmuje temat wsparcia dzieci polskich imigrantów w norweskiej szkole. Z uwagi na zróżnicowanie kulturowe norweskiego społeczeństwa, spowodowane zarówno wewnętrzną różnorodnością etniczną, jak i na skutek zewnętrznych migracji – wśród których od 2004 roku dużą grupę stanowią Polacy - prowadzona polityka społeczna tego wielokulturowego państwa zmierza w kierunku zagwarantowania wszystkim dzieciom równości w dostępie do edukacji. Polityka oświatowa w Norwegii, realizująca inkluzyjny model edukacji, kształtuje klimat szkoły wspierającej uczniów ze wszystkich środowisk. Wsparcie edukacyjne dla dzieci migrantów w Norwegii to spectrum działań obejmujących zarówno działania instytucjonalne, jak i indywidualne, w tym autorskie projekty nauczycieli, mające na celu tworzenie klimatu szkoły sprzyjającej realizacji założenia o równości szans uczniów w procesie edukacji i integracji społecznej. Badania własne Autorki, zaprojektowane i zrealizowane w strategii jakościowej, skoncentrowane zostały na poznaniu opinii rodziców dzieci polskich imigrantów na temat form wsparcia edukacyjnego oferowanego ich dzieciom w norweskich szkołach. Zastosowano celowy dobór grupy osób badanych. Na podstawie analizy uzyskanego materiału badawczego Autorka dokonała interpretacji uzyskanych wypowiedzi pokazując jak uczestniczący w badaniach rodzice percypują dostępne dla ich dzieci formy wsparcia edukacyjnego w norweskim systemie edukacyjnym na poziomie edukacji obowiązkowej. The doctoral thesis investigates the educational support for children of Polish immigrants in the Norwegian school system. Given the cultural diversity of Norwegian society, fueled by both its internal ethnic diversity and external migrations – with Poles constituting a significant group since 2004 - the social policy of this multicultural state aims towards ensuring equal access to education for all children. Norway's educational policy, which adopts an inclusive model of education, fosters a school environment supportive of students from diverse backgrounds. Educational support for migrant children in Norway encompasses a range of actions, including both institutional and individual activities, such as teacher-led projects designed to create a school atmosphere that promotes equality of opportunity in education and social integration. The Author's own research, designed and conducted in a qualitative strategy, focused on understanding the opinions of parents of Polish immigrant children regarding the forms of educational support their children receive in Norwegian schools. A purposive sampling of informants was employed. Based on the analysis of the collected research material, the Author interpreted the statements to show how the parents participating in the study perceive the forms of educational support available to their children in the Norwegian educational system at the level of compulsory education.