Doktoraty 2010-2025 /dostęp ograniczony, możliwy z komputerów w Bibliotece Uniwersyteckiej/

Permanent URI for this collectionhttps://repozytorium.amu.edu.pl/handle/10593/104

Prace doktorskie są archiwizowane obligatoryjnie zgodnie z Zarządzeniem nr 110/2009/2010 Rektora Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu z dnia 20 listopada 2009 roku w sprawie gromadzenia i udostępniania przez Bibliotekę Uniwersytecką w repozytorium AMUR rozpraw doktorskich bronionych na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu.

Dostęp do pełnego tekstu niektórych prac doktorskich, zgodnie z podpisaną przez autora pracy licencją może zostać ograniczony. Oznacza to, że pełen tekst pracy będzie dostępny dla uprawnionych użytkowników tylko z komputerów na terenie Biblioteki Uniwersyteckiej.

Browse

Now showing 1 - 20 of 1915

Wpływ liposomów obciążonych fisetyną komórki senescentne indukowane terapią
(2025) Henschke, Agata; Coy Romero, Luis Emerson. Promotor; Moya, Sergio. Promotor
Starzenie komórkowe to stan zatrzymania wzrostu, w którym komórki pozostają aktywne metabolicznie, często wywoływany przez czynniki stresogenne, takie jak środki chemioterapeutyczne. Starzejące się komórki nowotworowe mogą promować nowotwory, zmieniając mikrośrodowisko guza poprzez fenotyp sekrecyjny związany ze starzeniem (ang. Senescent Associated Secretary Phenotype, SASP) lub wychodząc z zatrzymania cyklu komórkowego, co potencjalnie prowadzi do nawrotu nowotworu. Niniejsza praca bada wpływ chemoterapeutyków na indukcji starzenia się komórek oraz efekt terapeutyczny fisetyny wbudowanej w liposomy na komórki po starzeniu komórkowym dwóch linii: A549 (rak płuc) i Wl38 (fibroblasty płuc). Opracowano protokoły indukowania starzenia się doksorubicyną, a także oceny żywotności komórek i markerów starzenia się. Szczegółowo opisuje przygotowanie i charakterystyka liposomów do dostarczania nierozpuszczalnej w wodzie fisetyny, optymalizując rozmiar i wydajność kapsułkowania. Chociaż fisetyna nie wykazywała selektywnej cytotoksyczności wobec kom6rek starzejących się to wykazywała działanie senomorficzne poprzez modulacje; prozapalnych cytokin IL-6 i IL-8. Umieszczenie jej w liposomach poprawiło skuteczność fisetyny w porównaniu do jej wolnej postaci, co sugeruje, ze chociaż nie eliminuje ona komórek starzejących się, może łagodzić ich szkodliwe skutki. Cellular senescence is a growth arrest state where cells remain metabolically active, often triggered by stressors like chemotherapeutic agents. Senescent cancer cells can promote tumorigenesis by altering the tumor microenvironment through the Senescent Associated Secretary Phenotype (SASP) or by escaping cell cycle arrest, potentially leading to cancer relapse. This thesis investigates cellular senescence induction and cell viability in cancer treatment, focusing on drug delivery systems using liposomes encapsulating fisetin on two senescent cell lines: A549 (lung carcinoma) and Wl38 (lung fibroblast). Protocols for inducing senescence with doxorubicin were established, alongside assessments of cell viability and senescence markers. It details the preparation and characterization of liposomes for delivering the water-insoluble drug fisetin, optimizing size and encapsulation efficiency. While fisetin did not exhibit selective cytotoxicity toward senescent cells, it showed senomorphic effects by modulating pro-inflammatory cytokines IL-6 and IL-8. Encapsulation in liposomes improved fisetin's efficacy compared to its free form, suggesting that while it may not eliminate senescent cells, it can mitiqate their detrimental effects.
Wybrane zasady prawa zagospodarowania przestrzeni na tle założeń teoretycznoprawnych
(2025) Sadowski, Mirosław Jerzy; Szewczyk, Marek. Promotor
Niniejsza rozprawa doktorska stanowi analizę wybranych zasad prawa zagospodarowania przestrzeni. Głównym celem podjętych badań jest wystarczająco jednoznaczna i metodologicznie weryfikowalna wykładnia zasad prawa zagospodarowania przestrzeni za pomocą wybranej teoretycznoprawnej koncepcji zasad prawa najbardziej przydatnej dla dogmatyki prawniczej. Z głównym celem rozprawy wiąże się teza główna, zgodnie z którą wartość prawna stanowi element zasady prawa, który determinuje jej pojęcie w teorii prawa, wykładnię w dogmatyce i realizację w praktyce prawniczej. Wnioski z niniejszej rozprawy odpowiadają jej tezom. Zasady prawa nakazują ocenianie innych norm ze względu na zgodność z wartościami zasadniczymi, a szczególne reguły egzegezy umożliwiają intersubiektywnie weryfikowalne odtworzenie wartości zasadniczych z u.p.z.p. Taka rekonstrukcja wybranych wartości prowadzi do spójnego i jednoznacznego systemu zasad prawa zagospodarowania przestrzeni, które mogą być w konsekwencji efektywnie realizowane. Obok przedstawionych wniosków de lege lata, przeprowadzona analiza pozwala sformułować postulaty de lege ferenda pod adresem prawodawcy, w szczególności, aby stanowił zasady prawa przy uwzględnieniu szczególnych reguł wykładni wartości zasadniczych oraz aby wyraźnie uzasadniał szczególną aprobatę wartości zasadniczych prawa zagospodarowania przestrzeni. This dissertation presents an analysis of selected principles of spatial development law. The primary objective of the research undertaken is to provide a sufficiently unambiguous and methodologically verifiable interpretation of the principles of spatial development law by applying a selected legal-theoretical concept of legal principles that is most useful for legal practice. The main research objective corresponds to the central thesis, according to which legal value is a pivotal element in the principles of law, influencing their theoretical framework, normative reconstruction, and practical implementation. The dissertation’s conclusions align with its theses. Law principles mandate the evaluation of other norms against essential legal values, and special interpretative rules facilitate the verifiable reconstruction of these values from the Act on spatial development law. Such reconstruction of selected values leads to a coherent and precise system of principles of spatial development law, enhancing their practical implementation. Finally, the dissertation proposes legislative improvements, specifically the incorporation of principles of law into statutory provisions with explicit consideration of the interpretative rules for decoding values and clearly justifying the essential legal values of the spatial development law.
Amino-functionalized MOF based thin films as sensory platforms for detection of aldehydes
(2025) Mańka, Martyna; Patroniak, Violetta. Promotor; Ciesielski, Artur. Promotor; Fik-Jaskółka, Marta. Promotor pomocniczy
Modern science offers a wide range of techniques for monitoring environmental pollution. However, these methods are often associated with significant costs and logistical challenges. A potential solution to this issue could be the development of electrochemical sensors capable of in situ measurements. As part of this doctoral dissertation, innovative electrochemical sensors were developed, designed for the selective detection of aldehydes using metal-organic frameworks (MOFs). The primary detection mechanism relies on the formation of a covalent imine bond (Schiff base) between the carbonyl group of the aldehyde and the amino group of the MOF. Additionally, the research aimed to evaluate the potential of non-aminated MOFs for aldehyde detection via other interactions, such as hydrogen bonding, van der Waals forces, π-π interactions, or electrostatic interactions. The dissertation includes a systematic assessment of how various detection mechanisms influence key sensor parameters, such as sensitivity, selectivity, and stability. The experimental results demonstrated that sensors utilizing MOFs as the sensing material exhibit high recovery rates and strong reliability in real sample analysis, enabling detection at nanomolar levels. Współczesna nauka oferuje szeroki wachlarz technik umożliwiających monitorowanie zanieczyszczeń środowiska. Metody te wiążą się jednak często ze znacznymi kosztami i wyzwaniami logistycznymi. Rozwiązaniem tej sytuacji mogłoby być opracowanie czujników elektrochemicznych pozwalających na prowadzenie pomiarów in situ. W ramach niniejszej rozprawy doktorskiej opracowano nowatorskie czujniki elektrochemiczne, których działanie zakłada selektywne wykrywanie aldehydów przez MOFy. Główny mechanizm detekcji polega na utworzeniu kowalencyjnego wiązania iminowego (zasady Schiffa) pomiędzy grupą karbonylową aldehydu a grupą aminową MOFa. Dodatkowo przeprowadzone badania miały na celu ocenę potencjału MOFów niesfunkcjonalizowanych grupami aminowymi do wykrywania aldehydów na skutek innych odziaływań, takich jak wiązanie wodorowe, oddziaływania van der Waalsa, oddziaływania π-π czy oddziaływania elektrostatyczne. W ramach rozprawy doktorskiej przeprowadzono systematyczną ocenę wpływu różnych mechanizmów wykrywania na parametry czujników, takich jak czułość, selektywność i stabilność. Uzyskane wyniki eksperymentalne wykazały, że czujniki wykorzystujące MOFy w roli materiału wykrywającego charakteryzują się wysokimi wskaźnikami odzysku oraz dużą niezawodnością w analizie rzeczywistych próbek, umożliwiając detekcję na poziomie nanomolowym.
Reakcje kompleksowania cukrowych pochodnych urydyno-5'-difosforanu-charakterystyka spektralna oraz badania aktywności biologicznej
(2025) Stachowiak, Klaudia; Jastrząb, Renata. Promotor; Zabiszak, Michał. Promotor
Celem pracy było zbadanie procesu kompleksowania cukrowych pochodnych urydyno-5’-difosforanu z biologicznie istotnymi jonami metali bloku d oraz pełna charakterystyka termodynamiczna, spektroskopowa i biologiczna wybranych form kompleksowych. Określono stałe protonacji (logβ) i stałe równowag tworzenia (logKe) dla UDP-GluA, UDP-GlcNAc i UDP-Glc metodą potencjometryczną w ściśle kontrolowanych warunkach oraz sporządzono krzywe dystrybucji form. Przeprowadzono badania układów Cu(II)/UDP-GluA, Cu(II)/UDP-GlcNAc, Co(II)/UDP-GlcNAc, Ni(II)/UDP-GlcNAc, Cu(II)/UDP-Glc, Co(II)/UDP-Glc, Ni(II)/UDP-Glc (stosunki 1:1 i 1:2), identyfikując typy kompleksów, ich trwałość oraz pH dominacji. W kolejnym etapie wykonano analizy spektroskopowe (UV-Vis, EPR, NMR, CD), ustalając skład sfery koordynacyjnej i typy chromoforów. Badania NMR prowadzono we współpracy z IChB PAN w Poznaniu. Wstępne badania biologiczne (Collegium Medicum UMK) przeprowadzono na liniach A549, T2H i SV HUC-1 po 24 i 72 h inkubacji z wybranymi związkami kompleksowymi i ligandami. Oceniono cytotoksyczność otrzymanych kompleksów względem wolnych ligandów. Uzyskane wyniki poszerzają wiedzę o właściwościach kompleksów cukrowych pochodnych urydyno-5’-difosforanu. The aim of this study was to investigate the complexation process of sugar derivatives of uridine-5′-diphosphate with biologically relevant d-block metal ions and to characterize the resulting complexes thermodynamically, spectroscopically and biologically. Protonation constants (logβ) and equilibrium stability constants (logKe) were determined for UDP-GluA, UDP-GlcNAc, and UDP-Glc under controlled conditions. Distribution curves were plotted to assess species contributions. Potentiometric studies of Cu(II)/UDP-GluA, Cu(II)/UDP-GlcNAc, Co(II)/UDP-GlcNAc, Ni(II)/UDP-GlcNAc, Cu(II)/UDP-Glc, Co(II)/UDP-Glc, Ni(II)/UDP-Glc systems (1:1 and 1:2 ratios) were carried out, identifying the types of complexes, their stability and pH of dominance. In the next step, spectroscopic analyses (UV-Vis, EPR, NMR, CD) were performed, determining the composition of the inner coordination sphere and the types of chromophores. NMR measurements were conducted in collaboration with the Institute of Bioorganic Chemistry, PAN. Preliminary biological studies, carried out in cooperation with Collegium Medicum of NCU in Bydgoszcz, involved A549, T2H, and SV HUC-1 cell lines exposed to selected complex compounds or 24 and 72 hours. Cytotoxicity was assessed in comparison to free ligands. The results expand current knowledge on the properties of uridine-5′-diphosphate sugar derivative complexes.
Synteza i badanie aktywności biologicznej pochodnych związków pochodzenia naturalnego: iwermektyny i monenzyny
(2025) Sulik, Michał; Huczyński, Adam. Promotor; Antoszczak, Michał. Promotor pomocniczy
Celem rozprawy doktorskiej była synteza oraz analiza spektroskopowa i spektrometryczna pochodnych iwermektyny i monenzyny – naturalnych związków o szerokim spektrum aktywności biologicznej. Otrzymane analogi przebadano pod kątem aktywności przeciwnowotworowej i przeciwpasożytniczej (testy in vitro). Wyniki pozwoliły określić zależność między strukturą a aktywnością biologiczną związków. W świetle prognoz WHO dotyczących wzrostu zachorowań na nowotwory oraz lekooporności pasożytów, badania te wpisują się w globalne potrzeby poszukiwania nowych substancji bioaktywnych. W badaniach skoncentrowano się na modyfikacji pozycji C13 iwermektyny oraz pozycji C1 i C26 monenzyny. Otrzymano m.in. biokoniugaty celujące w mitochondria komórek nowotworowych oraz nowe analogi makrocykliczne. Wybrane pochodne wykazały znacząco wyższą aktywność biologiczną niż związki wyjściowe – np. amidy iwermektyny działały około 230 razy silniej przeciwko pasożytom śpiączki afrykańskiej, a uretan O-fenylowy monenzyny okazał się około 8-krotnie bardziej aktywny w zwalczaniu pasożytów wywołujących malarię niż związek wyjściowy, osiągając wartość parametru IC50 niższą niż 1 nM. Badania te udowodniły, że racjonalna modyfikacja znanych związków może prowadzić do odkrycia nowych, wysoce aktywnych kandydatów na leki. The aim of this doctoral dissertation was the synthesis and spectroscopic/spectrometric analysis of derivatives of ivermectin and monensin – natural compounds with a broad spectrum of biological activity. The obtained analogs were evaluated for their anticancer and antiparasitic activity (in vitro tests), enabling the assessment of structure–activity relationships. In light of WHO forecasts regarding the rising incidence of cancer and increasing drug resistance among parasites, this research addresses the urgent global need for new bioactive agents. The work focused on chemical modifications at position C13 of ivermectin and at positions C1 and C26 of monensin. Among the synthesized compounds were bioconjugates targeitng the mitochondria of cancer cells, as well as novel macrocyclic analogs. Selected derivatives exhibited significantly higher biological activity than the parent compounds – for example, certain ivermectin amides demonstrated approximately 230-fold greater efficacy against parasites responsible for African trypanosomiasis, while the O-phenyl urethane of monensin was about 8 times more active against malaria-causing parasites, achieving an IC50 value below 1 nM. These findings confirm that rational modification of known compounds can lead to the discovery of new, highly active drug candidates.
Przewidywalność szkody jako podstawa odpowiedzialności odszkodowawczej w Konwencji Narodów Zjednoczonych o umowach międzynarodowej sprzedaży towarów (Art. 74 zd. 2 Konwencji)
(2025) Kochanowski, Maciej Henryk; Mularski, Krzysztof. Promotor
Odpowiedzialność odszkodowawcza nie ma charakteru absolutnego i podlega we wszystkich systemach prawnych ograniczeniom. W niniejszej rozprawie doktorskiej analizie poddano ograniczenie odpowiedzialności odszkodowawczej do szkody przewidywalnej zgodnie z art. 74 zd. 2 CISG – Konwencji Narodów Zjednoczonych o umowach międzynarodowej sprzedaży towarów (CISG) (dalej „Konwencja”), któremu w literaturze polskiej dotychczas nie poświęcono monograficznego opracowania. Głównym celem pracy jest – uwzględniając polską i zagraniczną literaturę oraz orzecznictwo polskie i zagraniczne – określenie prawidłowej interpretacji wskazanego przepisu oraz zaproponowanie kilkuetapowego schematu badania przewidywalności szkody. W pracy poddana analizie została geneza i ratio legis ograniczenia odpowiedzialności odszkodowawczej do szkody przewidywalnej, relacja art. 74 zd. 2 CISG z innymi przepisami Konwencji oraz z krajowymi przepisami (prawa procesowego). W pracy poddano również analizie porównawczej ograniczenie odpowiedzialności odszkodowawczej do szkody przewidywalnej w CISG z tym ograniczeniem w innych systemach prawnych i aktach soft law oraz porównano ograniczenie odpowiedzialności odszkodowawczej do szkody przewidywalnej w CISG z ograniczeniem odpowiedzialności odszkodowawczej zgodnie z teorią adekwatnego związku przyczynowego w myśl z art. 361 § 1 polskiego Kodeksu Cywilnego. W pracy zaproponowano rozważenie wprowadzenie tego ograniczenia w stosunku do kontraktowej odpowiedzialności odszkodowawczej zamiast ograniczenia odpowiedzialności odszkodowawczej zgodnie z teorią adekwatnej przyczynowości. Liability for damages is not absolute and is subject to limitations in all legal systems. This dissertation analyzes the limitation of liability for damages to foreseeable damage in accordance with Art. 74 second sentence CISG – United Nations Convention on Contracts for the International Sale of Goods (hereinafter referred to as “CISG” or “Convention”), which has not been previously analyzed in a monograph in Polish literature. The main aim of the dissertation is – considering Polish and foreign scholarship, as well as Polish and foreign judicature – to determine the correct interpretation of the aforementioned provision and propose a step-by-step method (scheme) of evaluating the foreseeability of damage in accordance with Art. 74 second sentence CISG. The dissertation analyzes the genesis and ratio legis of the limitation of liability to foreseeable damage, the relationship between Art. 74 second sentence CISG with other provisions of the Convention and as well as with national provisions (of procedural law). The dissertation also includes a comparative analysis of the limitation of liability for damages to foreseeable damage in CISG with this limitation in other legal systems and soft law acts and a comparison of the limitation of liability for damages to foreseeable damage in CISG with the limitation of liability for damages in accordance with the theory of adequate causation in accordance with Art. 361 § 1 of the Polish Civil Code. Finally, a proposal is made to consider introducing this limitation for contractual liability for damages instead of the theory of adequate causation.
Między patriotyzmem a kolaboracją. „Muszkieterowie” w przestrzeni działań Polskiego Państwa Podziemnego 1939-1942
(2025) Sandak, Adrian; Łukomski, Grzegorz. Promotor
„Muszkieterowie” byli jedną z pierwszych polskich organizacji konspiracyjnych w czasie II wojny światowej, założoną w październiku 1939 r. w Warszawie. Zajmowała się przede wszystkim działalnością wywiadowczą. W początkowym okresie okupacji stanowiła ona konkurencję dla ZWZ/AK. Ta okoliczność, a także zaangażowanie w kontrowersyjne relacje i przedsięwzięcia (próby współpracy z marszałkiem Edwardem Śmigłym-Rydzem po jego powrocie do kraju w 1941 r., gry operacyjne z Abwehrą, domniemane kontakty z Gestapo i wywiadem sowieckim) spowodowały, że Muszkieterowie zostali rozwiązani na podstawie rozkazu gen. Stefana Grota-Roweckiego, a komórka likwidacyjna AK zastrzeliła Stefana Witkowskiego. Wokół „Muszkieterów” narosło wiele mitów, półprawd i jawnych kłamstw. Jednym z nich była opinia, że organizacja kolaborowała z Niemcami. Powojenne relacje oficerów Armii Krajowej przeczą temu i wskazują, że niepohamowana ambicja Stefana Witkowskiego mogła doprowadzić do katastrofy w polskim podziemiu. Zdecydowana większość żołnierzy organizacji nie akceptowała kontrowersyjnych działań „Inżyniera” (pseudonim Witkowskiego), takich jak wysłanie misji „Muszkieterów” do Buzułuku w Związku Sowieckim do generała Andersa pod patronatem Abwehry. Jesienią 1941 r. żołnierze ci przeszli do Armii Krajowej i innych organizacji, gdzie uzyskali wysokie oceny w walce z okupantem. The Musketeers was one of the first Polish underground organisations during the Second World War, established in October 1939 in Warsaw. It dealt primarily with intelligence activities. In the initial period of the occupation, it was competition for the ZWZ/AK. This circumstance, as well as involvement in controversial relations and undertakings (attempts to cooperate with Marshal Edward Śmigły-Rydz after his return to the country in 1941, operational games with the Abwehr, alleged contacts with the Gestapo and Soviet intelligence) caused the Musketeers to be disbanded by order of General Stefan Grot-Rowecki, and the Home Army liquidation cell shot Stefan Witkowski. Many myths, half-truths have grown up around the Musketeers. One of these was the opinion that the organisation collaborated with the Germans. Post-war accounts of Home Army officers contradict this and indicate that Stefan Witkowski's unbridled ambition may have led to a disaster for the Polish underground. The vast majority of the organisation's soldiers did not approve of the controversial actions of the ‘Engineer’ (Witkowski's nickname), such as sending the Musketeers mission to the Soviet Union to General Anders under the patronage of the Abwehr. In the autumn of 1941, these soldiers transferred to the Home Army and other organisations, where they gained high rank in the fight against the occupying forces.
Moim marzeniem jest budować Polskę socjalistyczną, wolną ojczyznę wolnych i szczęśliwych ludzi. Strasznie się jednak boję… Tożsamościowe i polityczne dylematy Żydów komunistów w Polsce 1918–1968 – studium podwójnej klęski
(2025) Kwiatkowska-Moskalewicz, Katarzyna; Grudzińska-Gross, Irena. Promotor; Skrukwa, Grzegorz. Promotor
Niniejsza rozprawa doktorska przedstawia losy grupy polskich komunistów żydowskiego pochodzenia, urodzonych ok. 1918 roku, którzy swą działalność polityczną rozpoczęli w latach trzydziestych, przede wszystkim w szeregach szkolnej organizacji funkcjonującej pod nazwami Związek Młodzieży Socjalistycznej / Rewolucyjny Związek Niezamożnej Młodzieży Szkolnej / Socjalistyczny Związek Młodzieży Szkolnej, i którzy II wojną światową i Zagładę przeżyli najczęściej w ZSRR, lub szeregach komunistycznego ruchu oporu – Gwardii Ludowej/Armii Ludowej. Po zakończeniu niemieckiej okupacji, pod auspicjami Polskiej Partii Robotniczej/ Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, na różnych szczeblach partyjnej i państwowej hierarchii, współuczestniczyli oni w budowie nowego ustroju Polski, a w 1968 r. zostali ofiarami antysemickich czystek, które najczęściej przejawiały się zwolnieniami z pracy, wyrzuceniem z partii, a także ogólnymi szykanami, wycelowanymi w ich pochodzenie etniczne. Wiele osób zmuszono w ten sposób do emigracji, która oznaczała wówczas przymus zrzeczenia się polskiego obywatelstwa. Niezależnie od tego, czy poszczególni przedstawiciele grupy zdecydowali się na opuszczenie Polski, praktyki Marca okazały się dla tejże wspólnoty momentem symbolicznej klęski, załamaniem obranej strategii polityczno-tożsamościowej. Biograficzne punkty zwrotne przedstawicieli badanej grupy były ściśle skorelowane z fundamentalnie ważnymi wydarzeniami w historii państwa, co sprawiło, że grupa ta, choć nieliczna, odegrała relatywnie znaczącą i widoczną rolę w historii Polski. Zbiorowe losy grupy zostały przedstawione na przykładzie biografii małżeństwa: Heleny Wolińskiej (1919–2008) i Włodzimierza Brusa (1921–2007) oraz ich otoczenia. W podstawowym korpusie źródłowym znalazły się różnorodnej proweniencji dokumenty osobiste kilkudziesięciu osób, które posłużyły do analizy tytułowych dylematów tożsamościowych i politycznych, zgodnie z obranym założeniem, że niniejsza rozprawa jest biografią grupową, podwójną rozszerzoną. Fragmentaryczne dokumenty osobiste Heleny Wolińskiej i Włodzimierza Brusa zostały skonfrontowane z analogicznymi źródłami dotyczącymi wybranych przedstawicieli badanej grupy. Ich wspólnota przeżyć, jak wynika z analizy źródeł, układa się w model biografii grupowej. The dissertation presents the fate of a group of Polish communists of Jewish origin, born around 1918, who began their political activity in the 1930s, mainly in the ranks of the school organization operating under the name of the Union of Socialist Youth/Revolutionary Union of Nonaffluent School Youth/Socialist Union of School Youth, and who survived the Second World War and the Holocaust, mainly in the USSR, or in the ranks of the communist resistance movement - the People's Guard/People's Army. After the end of the German occupation, they built the new Polish system at various levels of the Party and state hierarchy under the auspices of the Polish Workers' Party/Polish United Workers' Party. In 1968, they became victims of anti-Semitic purges, most often manifested in dismissals from work, expulsions from the Party, and general harassment based on their ethnicity. Many were forced to emigrate, which at the time meant renouncing their Polish citizenship. Whether or not individual group members decided to leave Poland, the march practices proved to be a symbolic defeat for this community, a collapse of the chosen strategy of political identity. The biographies of a married couple, Helena Wolińska (1919-2008) and Włodzimierz Brus (1921-2007), and selected individuals from their milieu exemplify the collective fate of the group. The primary source corpus included personal documents of various origins from several dozen individuals, which served to analyze the eponymous identity and political dilemmas, in line with the chosen assumption that this dissertation is a group biography, a doubly extended one. The research confronted the fragmentary ego-documents of Helena Wolińska and Włodzimierz Brus with analogous sources concerning selected representatives of the studied group. Their shared experiences, as revealed by the analysis of the sources, are arranged in a model of group biography.
Trauma Holokaustu jako zjawisko pourazowe w stosunkach izraelsko-polskich w latach 1989-2020
(2025) Lewkowicz Shenholz, Lior; Witkowski, Rafał. Promotor
Pamięć o Holokauście jest kluczowym czynnikiem w kulturze izraelskiej. Jednocześnie należy podkreślić, że podejście do pamięci o Holokauście zmieniało się na przestrzeni lat. W pierwszej dekadzie istnienia państwa Izrael kwestia Holokaustu była ignorowana z wielu względów, kiedy konieczne było budowanie nowej świadomości narodu, w którym negacja mentalności wygnańców była fundamentalną zasadą. Dopiero po procesie Eichmanna (1961) nastąpił zwrot w takim podejściu. Również w Polsce II wojna światowa jest wciąż obecna w dyskursie historycznym, ale akcenty narracji są odmienne. Kwestia stosunku Polaków do Żydów wciąż budzi w Polsce kontrowersje. Czy Polacy byli ofiarami, sprawcami, czy po prostu byli obojętni na los Żydów? Tego rodzaju rozważania pokazują, że historia Żydów była nieobecna w koncepcji polskiej przeszłości narodowej, a jej włączanie do pamięci zostało zapoczątkowane przez swoistego rodzaju aktywistów dopiero w 1989 r. Drugie pokolenie tych „aktywistów pamięci” w Polsce wzywa do włączenia żydowskiej przeszłości do polskiej historii, ale aspiracje te są blokowane przez inne grupy, dążące do zachowania dominującej narracji o Polakach jako ofiarach. Stało się wręcz dominującą narracją władz państwowych po 2015 r. Swoistego rodzaju rywalizacja między Żydami a Polakami, a tym samym między Izraelem a Polską jest de facto walką o pamięć, pamięć o Holokauście i prawdę znaczeniu Holokaustu w historii Polaków i Żydów. The memory of the Holocaust is a key factor in Israeli culture. At the same time, it should be emphasized that attitudes toward Holocaust remembrance have changed over the years. In the first decade of Israel's existence, the issue of the Holocaust was ignored for many reasons, when it was necessary to build a new national consciousness in which the rejection of the exile mentality was a fundamental principle. It was only after the Eichmann trial (1961) that there was a shift in this approach. In Poland, too, World War II is still present in historical discourse, but the emphasis of the narrative is different. The question of the Poles' attitude towards Jews is still controversial in Poland. Were Poles victims, perpetrators, or simply indifferent to the fate of Jews? Such considerations show that Jewish history was absent from the concept of Poland's national past, and its inclusion in the national memory was initiated by a kind of activist movement only in 1989. The second generation of these “memory activists” in Poland is calling for the inclusion of the Jewish past in Polish history, but these aspirations are being blocked by other groups seeking to preserve the dominant narrative of Poles as victims. This has even become the dominant narrative of the state authorities since 2015. A kind of rivalry between Jews and Poles, and thus between Israel and Poland, is in fact a struggle for memory, memory of the Holocaust and the truth about the significance of the Holocaust in the history of Poles and Jews.
Socjolingwistyczna dynamika dialektu julińskiego (miasta Yulin w Regionie Autonomicznym Kuangsi-Czuang / Chiny) - kompleksowa analiza statystyczna i tematyczna
(2025) Hu, Wenmin; Wicherkiewicza, Tomasz. Promotor
Yulinese, subdialekt języka kantońskiego, jest używany głownie w dzielnicach Yuzhou i Fumian miasta Yulin w Autonomicznym Regionie Guangxi Zhuang. Ponieważ język putonghua jest mocno promowany w Chinach, czy wpłynie to na używanie języka yulinese? Jakie są postawy mieszkańców Yulin wobec tego języka i jakie czynniki wpływają na postawy respondentow? Aby zbadać te pytania, przeprowadziłem ankietę z 393 ważnymi odpowiedziami, wykorzystując analizy statystyczne, takie jak średnia, odchylenie standardowe, PCA i analiza skupień.Przeprowadziłem rownież wywiady z 24 osobami posługującymi się językiem julińskim w rożnym wieku, aby uzyskać głębszy wgląd. Główne wnioski są następujące: Respondenci w wieku powyżej 40 lat wykazują wyższą biegłość w języku julińskim ze względu na jego regularne używanie w szkole i komunikacji rodzinnej. Natomiast osoby w wieku poniżej 39 lat mają niższy poziom biegłości, ponieważ w szkołach dominuje język putonghua, co ogranicza ich możliwości nauki języka julijskiego. Rodzinna polityka językowa również wpływa na przekazywanie języka julijskiego, ponieważ rodzice częściej używają języka putonghua w domu, a młodsi respondenci mają mniejsze możliwości używania języka julijskiego. Ponadto respondenci preferują używanie języka putonghua w sytuacjach formalnych, podczas gdy język juliński jest używany głownie w nieformalnych kontekstach społecznych. Odzwierciedla to fakt, że respondenci postrzegają język putonghua jako wysoce urozmaicony, a język juliński jako mało urozmaicony. Na używanie języka Yulinese mają wpływ takie czynniki jak płeć, wiek, poziom wykształcenia i miejsce urodzenia, tj. mężczyźni częściej używają języka Yulinese niż kobiety; starsi respondenci częściej go używają; osoby z wyższym poziomem wykształcenia częściej używają języka Putonghua; a osoby urodzone na obszarach Yulinese częściej używają języka Yulinese niż osoby urodzone na obszarach innych niż Yulinese. Postawy respondentów wobec języka Yulinese można podzielić na cztery typy: Entuzjastów języka Yulinese, Funkcjonalistów, Użytkowników pod wpływem zewnętrznym i Krytyków języka Yulinese. Entuzjaści języka Yulinese cenią go zarówno pod względem emocjonalnym, jak i praktycznym, czują się komfortowo w jego używaniu i otrzymują zachętę od swoich kręgów społecznych. Funkcjonaliści uznają tylko praktyczną wartość Yulinese, czują się zdenerwowani jego używaniem i brakuje im zachęty ze strony rówieśników. Użytkownicy pod wpływem zewnętrznym dostrzegają minimalną wartość praktyczną języka Yulinese, denerwują się jego używaniem, ale otrzymują zachętę od przyjacioł i rodziny. Krytycy Yulinese nie czują emocjonalnego przywiązania do Yulinese i nie uważają go za użyteczny, czują niepokój przed używaniem Yulinese i nie mają zachęty ze strony innych do korzystania z niego. Na stosunek respondentów do języka Yulinese mają wpływ takie czynniki jak płeć, wiek, język dzieciństwa i miejsce urodzenia. Mężczyźni częściej są entuzjastami języka Yulinese, a kobiety częściej są jego przeciwnikami; respondenci w wieku powyżej 40 lat są głównie entuzjastami języka Yulinese, podczas gdy respondenci w wieku 30-39 lat mają mieszane postawy, osoby w wieku 20-29 lat są głownie przeciwnikami, a osoby w wieku 19 lat i młodsze są głównie funkcjonalistami; Respondenci, którzy uczyli się języka Yulinese w dzieciństwie, mają ogólnie pozytywne nastawienie do języka Yulinese, ale moje badania pokazują również, że nauka języka Putonghua w dzieciństwie nie wpływa na nastawienie respondentów do języka Yulinese; wreszcie, respondenci z obszarów mówiących po julijsku są zazwyczaj entuzjastami, podczas gdy ci z obszarów nie mówiących po julijsku są raczej krytykami. Yulinese, a sub-dialect of Cantonese, is spoken mainly in the Yuzhou and Fumian districts of Yulin City, Guangxi Zhuang Autonomous Region. As Putonghua is heavily promoted in China, will it influence the use of Yulinese? What are the attitudes of Yulin residents towards it, and what are the factors that influence respondents’ attitudes? To explore these questions, I conducted a survey with 393 valid responses, using statistical analyses such as mean, standard deviation, PCA and cluster analysis. I also interviewed 24 Yulinese speakers of different ages to gain deeper insights. The main findings are: Respondents over the age of 40 show higher proficiency in Yulinese due to its regular use in school and family communication. In contrast, those under the age of 39 have lower levels of proficiency because Putonghua predominates in schools, limiting their opportunities to learn Yulinese. Family language policy also influence the transmission of Yulinese, with parents more likely to use Putonghua at home, younger respondents has less opportunities to use Yulinese. In addition, respondents show preference of using Putonghua in formal settings, while Yulinese is mainly used in informal, social contexts. This reflects the fact that respondents perceive Putonghua as high variety and Yulinese as low variety. The use of Yulinese is influenced by factors such as gender, age, level of education and place of birth, i.e. men are more likely to use Yulinese than women; older respondents are more likely to use it; those with higher levels of education are more likely to use Putonghua; and those born in Yulinese areas are more likely to use Yulinese than those born in non-Yulinese areas. Respondents’ attitudes towards Yulinese can be divided into four types: Yulinese enthusiasts, Functionalists, Externally influenced users, and Yulinese detractors. Yulinese enthusiasts value Yulinese both emotionally and practically, feel comfortable using it, and receive encouragement from their social circles. Functionalists recognise only the practical value of Yulinese, feel nervous about using it, and lack encouragement from peers. Externally influenced users see minimal practical value in Yulinese, feel nervous about using it, but receive encouragement from friends and family. Yulinese detractors have feel no emotional attachment to Yulinese and don’t consider it as usful, feel anxious about using Yulinese, and have no encouragement from others to use it. Respondents’ attitudes towards Yulinese are influence by factors such as gender, age, childhood language and place of birth. Men are more likely to be Yulinese enthusiasts and women are more likely to be Yulinese detractors; respondents aged over 40 are mainly Yulinese enthusiasts, while respondents aged 30-39 have mixed attitudes, those aged 20-29 are mainly detractors, and those aged 19 and below are mainly functionalists; Respondents who learned Yulinese in childhood generally have positive attitudes towards Yulinese, but my research also shows that learning Putonghua in childhood does not affect respondents’ attitudes towards Yulinese; finally, respondents from Yulinese speaking areas tend to be enthusiasts, while those from non-Yulinese speaking areas tend to be detractors.
Beockie Teby a Bliski Wschód. W poszukiwaniu genezy wybranych treści mitycznych
(2025) Jagiełło, Mieszek; Rosół, Rafał. Promotor
Rozprawa, poświęcona bliskowschodnim wpływom na kulturę starożytnej Grecji, koncentruje się na zagadnieniach związanych z mitologią. Przedmiotem prezentowanych badań są podania dotyczące beockich Teb, zawierające postaci, które wykazują silne więzi z tym miastem – Kadmosa (jego założyciela), Heraklesa (który się tam urodził), Ogygesa (sprawującego niegdyś nad Tebami władzę) oraz Edypa (który uwolnił Tebańczyków od terroryzującej ich Sfingi). Pod względem geograficznym studia nad genezą analizowanych treści mitycznych rozciągają się od Hellady przez Azję Mniejszą i Syro-Palestynę aż do Egiptu i Mezopotamii. Prześledzenie rozwoju wskazanych greckich treści dotyczących Teb pod kątem ich bliskowschodniego pochodzenia uwydatniło kompleksowość tego zjawiska: wpływ na mitologię grecką wywarli przedstawiciele wielu obcych kultur, w sposób zarówno bezpośredni, jak i pośredni, na przestrzeni kilku wieków oraz w różnych okolicznościach. Do procesów, skutkujących przyjęciem obcych treści przez Greków, dochodziło zatem najpewniej w sposób ciągły. Możemy się jednak spodziewać, że sprzyjające temu warunki powstały w ścisłym związku z konsekwencjami upadku cywilizacji mykeńskiej u schyłku późnej epoki brązu. Dedicated to Near Eastern influences on the culture of ancient Greece, this dissertation, focuses on questions pertaining to mythology. Subject to the presented research are narratives about Boeotian Thebes containing figures that demonstrate strong bonds with this city – Cadmus (its founder), Heracles (who was born there), Ogyges (once reigning over Thebes) and Oedpius (who freed the Thebans form the Sphinx that terrorised them). Geographically, the study of the origins of the analysed mythic contents stretches from Hellas through Asia Minor and Syro-Palastine to Egypt and Mesopotamia. Tracing the development of the outlined Greek contents relating to Thebes in regard to their Near Eastern provenance has highlighted the complexity of this phenomenon: Greek mythology was influenced by various cultures, both directly and indirectly, during a period of several centuries, and in different circumstances. Therefore, processes that resulted in the adoption of foreign ideas by the Greeks, were most probably taking place continuously. We are, however, entitled to suspect that the favourable conditions allowing this to happen arose in causal affinity with the consequences of the collapse of the Mycenaean civilisation at the end of the Late Bronze Age.
Opracowanie nowych procedur badawczych oznaczania pozostałości leków w produktach żywnościowych wraz z ich walidacją i wdrożeniem w Laboratorium Wojewódzkiego Inspektoratu Weterynarii w Poznaniu
(2025) Pacyńska, Joanna; Niedzielski, Przemysław. Promotor
W ramach badań opracowano procedury badawcze oznaczania antybiotyków wymaganych w kontroli, należących do różnych grup chemicznych. Procedury oznaczania pozostałości substancji przeciwbakteryjnych opracowano dla mięśni, mleka, nerek, jaj i miodów, z zastosowaniem techniki LC-MS/MS. Przygotowano trzy odrębne procedury badawcze: jedną wspólną dla mięśni, mleka i nerek, drugą dla jaj a trzecią dla miodów. Opracowane procedury obejmowały nie tylko optymalizację procesu ekstrakcji antybiotyków, ale również optymalizację warunków instrumentalnych. Celem było uzyskanie miarodajnej, czułej i selektywnej procedury oznaczania pozostałości substancji przeciwbakteryjnych w różnych produktach spożywczych pochodzenia zwierzęcego. Opracowane procedury zostały poddane walidacji zgodnie z wymaganiami Rozporządzenia Wykonawczego Komisji (UE) 2021/808. Określono wszystkie wymagane parametry: CCβ, CCα, powtarzalność, odtwarzalność, poprawność, selektywność, liniowość, efekt matrycy oraz odporność metody. Wyznaczono również budżet niepewności pomiaru zgodnie z wymaganiami normy PN-EN ISO/IEC 17025. Zwalidowane procedury zostały wdrożone do badań rutynowych w Laboratorium Wojewódzkiego Inspektoratu Weterynarii w Poznaniu oraz objęte systemem akredytacji przez Polskie Centrum Akredytacji. As part of the study, analytical procedures for the determination of antibiotics required in official control, belonging to various chemical groups, were developed. The procedures for the determination of antibacterial residues were established for muscle, milk, kidney, egg, and honey matrices using LC-MS/MS technique. Three separate analytical procedures were prepared: one common for muscle, milk, and kidney; a second for eggs; and a third for honey. The developed procedures included not only the optimization of the antibiotic extraction process but also the optimization of instrumental conditions. The aim was to obtain a reliable, sensitive, and selective procedure for the determination of antibacterial residues in various food products of animal origin. The developed procedures were validated in accordance with the requirements of Commission Implementing Regulation (EU) 2021/808. All required parameters were determined: CCβ, CCα, repeatability, reproducibility, trueness, selectivity, linearity, matrix effect, and method robustness. The measurement uncertainty budget was also estimated according to the requirements of the PN-EN ISO/IEC 17025 standard. The validated procedures were implemented for routine analysis at the Laboratory of the Voivodeship Veterinary Inspectorate in Poznań and were included in the accreditation system by the Polish Centre for Accreditation.
Metaanaliza kontekstu konstrukcji teorii B. F. Skinnera, E. Fromma i C. Rogersa wobec konfliktu o wolność woli
(2025) Wiatrowska, Agnieszka; Pankalla, Andrzej. Promotor
Celem pracy jest krytyczna, pogłębiona analiza kontekstu odkrycia teorii Burrhusa Fredericka Skinnera, Ericha Fromma i Carla Rogersa. Badany jest związek między reprezentowanym przez psychologów typem determinizmu a redukcjonizmem istniejącym w ich teoriach. Rozpatrywany jest wpływ czynników historycznych, społeczno-kulturowych i psychologicznych, w tym ukrytych przedzałożeń, na kształtowanie się preferowanej przez badaczy idei woli. W ramach metaanalizy kontekstu konstrukcji teorii Skinnera, Fromma i Rogersa rekonstruowany jest proces ewolucji kategorii woli w psychologii amerykańskiej. Wskazane są możliwe przyczyny istniejącego w niej redukcjonizmu. Rozprawa stanowi podstawę do badań w temacie kontekstu konstrukcji teorii psychologicznych i krytycznego podejścia do założeń ich twórców. The purpose of this paper is a critical, in-depth analysis of the context of discovery of theories by Burrhus Frederick Skinner, Erich Fromm and Carl Rogers. The dissertation examines the relationship between the type of determinism represented by psychologists and the reductionism that exists in their theories. It considers the influence of historical, socio-cultural and psychological factors, including implicit assumptions, on the formation of the researchers' preferred idea of will. Within the framework of a meta-analysis of the context of Skinner's, Fromm's and Rogers' theory construction, the process of evolution of the category of will in American psychology is reconstructed, and the possible reasons for the reductionism existing in it are indicated. The dissertation provides a basis for consideration in the context of construction of psychological theories and a critical approach to the assumptions of their creators.
Kontrola systemów automatycznego decydowania stosowanych w postępowaniu administracyjnym
(2025) Gontarz, Igor; Piątek, Wojciech. Promotor
Rozprawa dotyczy postępowań administracyjnych z wykorzystaniem zautomatyzowanych systemów podejmowania decyzji. Podjęto w niej próbę odpowiedzi na pytanie, w jaki sposób można kontrolować takie systemy, aby zapewnić gwarancje przysługujące jednostce. W oparciu o prawo krajowe i unijne, autor proponuje modele kontroli sprawowanej przez różne podmioty, takie jak sądy, organy odwoławcze, Prezes Urzędu Ochrony Danych Osobowych oraz organ nadzoru rynkowego w rozumieniu Aktu o sztucznej inteligencji. Każdy z tych modeli oceniany jest pod kątem zdolności do ochrony wartości leżących u podstaw procedury administracyjnej. W rozprawie poddano analizie przykłady z krajowego i zagranicznego porządku prawnego, wskazując na zagrożenia związane z ograniczeniem czynnika ludzkiego oraz na przepisy, które mogą wymagać modyfikacji. Główną tezą pracy jest konieczność wprowadzenia kontroli jeszcze przed zastosowaniem systemu w działaniach administracyjnych. Rozważania prowadzą do wniosku, że kontrola sądowa i instancyjna powinna być uzupełniona o mechanizmy prawne oceniające cały system, a nie tylko pojedyncze sprawy. Ponadto, gwarancje indywidualne w postępowaniu administracyjnym powinny zostać wzmocnione przez gwarancje zbiorowe, chroniące społeczeństwo jako całość. The dissertation explores administrative proceedings involving automated decision-making systems. It examines how such automation can be controlled to uphold individual guarantees. Based on national and EU law, the author proposes control models exercised by courts, appeal bodies, the President of the Personal Data Protection Office, and a market surveillance authority under the AI Act. Each model is assessed for its ability to safeguard values central to administrative procedures. The analysis draws on domestic and foreign cases to identify risks of limiting human involvement and suggests procedural rules that may require adaptation. The central thesis emphasizes the need for prior control before implementing automated systems. The considerations lead to the conclusion that judicial and instance review should be supplemented by legal mechanisms assessing entire systems, not just individual cases. Furthermore, individual rights in administrative proceedings should be supported by collective guarantees to protect society as a whole.
Tożsamość i ciało. Proza nurtu chłopskiego 1962-1984 wobec politycznych i kulturowych przemian w powojennej Polsce
(2025) Tarnowska, Małgorzata; Czapliński, Przemysław. Promotor; Litwinowicz-Droździel, Małgorzata. Promotor
Przedmiotem dysertacji jest analiza mechanizmów konstruowania tożsamości kulturowej w prozie nurtu chłopskiego lat 1962–1984 w odniesieniu do kategorii cielesności. Centralną kategorią moich rozważań jest ciało, stanowiące w analizowanych tekstach podstawowe narzędzie rozpoznawania swojego miejsca i przystosowywania swojego „ja” do zmienionej rzeczywistości. Rozprawa składa się z sześciu rozdziałów. W pierwszym przedstawiam tło historycznoliterackie i omawiam zaplecze instytucjonalne i ideologiczne prozy nurtu chłopskiego, a także charakteryzuję główne tendencje przedstawionych w niej przemian tożsamościowych. W drugim przechodzę do omówienia ram metodologicznych pracy: przywołuję główne koncepcje pozwalające roboczo uchwycić problematykę ciała w literaturze i zarysowuję projekt badania związków tożsamości i cielesności w prozie nurtu chłopskiego. W kolejnych rozdziałach, analitycznych, poddaję analizie elementy składowe opowieści o cielesności i awansie klasowym. Analizy pozwolą pokazać, że chłopskie ciała przedstawione w tych tekstach to również ciała „przemieszczone”, wielowymiarowo zaangażowane w proces społecznej zmiany; pozostające przede wszystkim w relacji z innymi, próbujące odnaleźć się w nowej, socjalistycznej wspólnocie, a niekiedy wręcz stawiające opór homogenizującym dyskursom o „klasie” i „narodzie”, poszukujące swojej genealogii poza narracją o narodzinach socjalistycznie zdefiniowanego „nowego człowieka”, wreszcie – wskazujące możliwości i granice kulturowej asymilacji. The subject of the dissertation is an analysis of the mechanisms of cultural identity construction in the prose of the peasant trend of 1962-1984 in relation to the category of corporeality. The central category of my considerations is the body, which in the analyzed texts is the basic tool for recognizing one's place and adapting one's “self” to the changed reality. The dissertation consists of six chapters. In the first, I present the historical and literary background and discuss the institutional and ideological background of the prose of the peasant trend, as well as characterize the main tendencies of the identity transformations presented in it. In the second, I move on to discuss the methodological framework of the work: I recall the main concepts that allow a working grasp of the issue of the body in literature, and outline a project for studying the relationship of identity and corporeality in the prose of the peasant current. In the following, analytical chapters, I analyze the constituent elements of stories about corporeality and class advancement. The analyses will help to show that the peasant bodies depicted in these texts are also “dislocated” bodies, multidimensionally involved in the process of social change; remaining primarily in relationship with others, trying to find their way in the new socialist community, and sometimes even resisting homogenizing discourses about “class” and “nation,” searching for their genealogy outside the narrative of the birth of the socialist-defined “new man,” and finally - pointing out the possibilities and limits of cultural assimilation.
Opracowanie nowej linii dermokosmetyków naturalnych i biodegradowalnych, zgodnych z zasadami zrównoważonego rozwoju oraz wymaganiami Ecocert/ COSMOS, przyjaznych środowisku i skórze
(2025) Krzyżostan, Monika; Nowak, Izabela. Promotor
Zaproponowane przez Komisję Europejską polityki Zielonego Ładu, takie jak gospodarka zeroemisyjna oraz w obiegu zamkniętym, spowodowały wzrost zapotrzebowania na tworzenie zrównoważonych produktów kosmetycznych, których cykl życia w znacznie zredukowanym stopniu oddziałuje na środowisko. Na założenia Zielonego Ładu w dużej mierze odpowiadają standardy COSMOS dla kosmetyków naturalnych i organicznych, stanowiące całościowe, kompleksowe spojrzenie na proces wytwarzania kosmetyku. Jednocześnie brakuje na rynku specjalistycznych dermokosmetyków przeznaczonych do pielęgnacji skóry atopowej, zawierających składniki aktywne pochodzenia naturalnego o działaniu potwierdzonym badaniami naukowymi, stworzonych w duchu zrównoważonego rozwoju. Ze względu na opisany w literaturze wielokierunkowy mechanizm działania saponin triterpenowych zawartych w wąkrocie azjatyckiej (Centella asiatica L.), roślina ta może wykazywać duży potencjał w hamowaniu procesów zapalnych zachodzących w skórze osób chorych na atopowe zapalenie skóry (AZS), co zostało już potwierdzone w badaniach in vivo na modelach mysich. Ponadto, proces fermentacji rośliny pozwala na otrzymanie surowca o działaniu postbiotycznym, który może wspomagać przywrócenie równowagi mikrobiomu skóry atopowej. Głównym celem prowadzonych badań było opracowanie zoptymalizowanej technologii wytwarzania pięciu naturalnych produktów dermokosmetycznych zgodnych ze standardami COSMOS, opartych na działaniu emolientów oraz ekstraktu i biofermentu otrzymanych z liści wąkroty azjatyckiej, przeznaczonych do pielęgnacji skóry atopowej, a także potwierdzenie skuteczności ich działania w testach in vivo. Trzy spośród pięciu opracowanych produktów były przedmiotem przedłożonej pracy doktorskiej. Rozprawa doktorska została przygotowana w formie spójnego tematycznie cyklu artykułów opublikowanych w czasopismach naukowych z listy MNiSW. W artykule przeglądowym D1 opisano założenia Zielonego Ładu i sposoby jego wdrażania w przemyśle kosmetycznym. W nawiązaniu do gospodarki o obiegu zamkniętym ukazano aspekt upcyklingu odpadów pochodzących z przemysłu spożywczego, a także metody ekstrakcji oraz biofermentacji służące do ich przetwarzania na zrównoważone surowce kosmetyczne. W artykule przeglądowym D2 opisano właściwości, zastosowanie oraz budowę saponin triterpenowych wyizolowanych z liści wąkroty azjatyckiej, tzn. madekasozydu, azjatykozydu, kwasu madekasowego i kwasu azjatykowego. W publikacji eksperymentalnej D3 przedstawiono ocenę środowiskową surowców oraz zoptymalizowany, niskoenergetyczny proces wytwarzania podłoży kosmetycznych tj. emulsji typu w/o, o/w oraz żelu. Opisano badania stabilności otrzymanych podłoży, a także szczegółowo omówiono profile uwalniania madekasozydu i azjatykozydu w zależności od ich stężenia, rodzaju podłoża oraz pH płynu akceptorowego. W tym celu przeanalizowano mechanizmy uwalniania w oparciu o cztery modele kinetyczne. Natomiast w publikacjach eksperymentalnych D4 i D5 opisano wyniki badań in vivo nad skutecznością działania trzech produktów dermokosmetycznych na skórę atopową, których formulacje zostały opracowane na bazie otrzymanych wcześniej podłoży. W toku prowadzonych badań zoptymalizowano proces technologiczny otrzymywania emulsji w/o, o/w oraz żelu, dążąc do zmniejszenia śladu węglowego w środowisku. Zbadano parametry fizykochemiczne oraz potwierdzono stabilność formulacji z wykorzystaniem technik dyfrakcji laserowej (LD), elektroforetycznego rozpraszania światła (ELS) oraz statycznego wielokrotnego rozpraszania światła (SMLS). Potwierdzono stabilność madekasozydu i azjatykozydu w podłożach kosmetycznych za pomocą HPLC. Na podstawie profilu uwalniania madekasozydu i azjatykozydu wybrano optymalny rodzaj nośników właściwych dla skóry atopowej i opracowano formulacje balsamu do ciała, kremu do rąk oraz kremu do twarzy. Skuteczność ich działania na skórę potwierdzono w randomizowanych, pojedynczo zaślepionych, kontrolowanych badaniach in vivo z udziałem ochotników z AZS. The Green Deal policies proposed by the European Commission, such as the circular economy and zero emissions, have led to an increase in demand for the creation of sustainable cosmetic products with a significantly reduced impact on the environment. The assumptions of the Green Deal are met by the COSMOS standards for natural and organic cosmetics, providing a holistic and comprehensive view of the cosmetic manufacturing process. Simultaneously, on the market lacks specialist dermocosmetics intended for the care of atopic skin, containing active ingredients of natural origin with effects confirmed by scientific research and created in the spirit of sustainability. Due to the multidirectional mechanism of action of triterpene saponins from Centella asiatica L., described in the literature, this plant can demonstrate a great potential in inhibiting inflammatory processes that occur on the skin of people with atopic dermatitis (AD), as it has been confirmed in in vivo studies on mouse models. In addition, the plant fermentation process allows the production of a raw material with a postbiotic effect supporting the restoration of the balance of the atopic skin microbiome. The main objective of the research was to develop an optimized technology for the production of three natural dermocosmetic products compliant with the COSMOS standards, based on the emollients and an extract and bioferment obtained from the leaves of Centella asiatica L., intended for the care of atopic skin, as well as to confirm the effectiveness of their action by in vivo tests. Three of the five developed products were the subject of the submitted dissertation. The doctoral dissertation was prepared in the form of a coherent series of articles published in scientific journals from the list of the Ministry of Science and Higher Education. The review article D1 describes the assumptions of the Green Deal and the methods of its implementation in the cosmetics industry. In reference to the circular economy, the upcycling of waste from the food industry was presented, as well as extraction and biofermentation methods for their processing into sustainable cosmetic raw materials. The review article D2 shows the properties, application, and structure of triterpene saponins isolated from the leaves of Centella asiatica L, such as madecassoside, asiaticoside, madecassic acid, and asiatic acid. The experimental publication D3 presents an environmental assessment of raw materials and an optimized, low-energy process for the production of various cosmetic supports, namely: w/o, o/w emulsions and gel. The stability studies of the obtained supports are described, and the release profiles of madecassoside and asiaticoside are discussed in detail with a reference to their concentration, type of the cosmetic support, and pH of the acceptor fluid. The release mechanisms were analyzed based on four kinetic models. In the experimental publications D4 and D5, the results of in vivo studies on the effectiveness of dermocosmetic products in atopic skin, the formulations of which were developed based on previously obtained cosmetic supports, are described. During the studies, the technological process of obtaining w/o, o/w emulsions and gel was optimized, aiming at reducing the carbon footprint in the environment. Physicochemical parameters were examined and the stability of formulations was confirmed using laser diffraction (LD), electrophoretic light scattering (ELS), and static multiple light scattering (SMLS) techniques. The stability of madecassoside and asiaticoside in cosmetic supports was confirmed by HPLC. Based on the release profile of madecassoside and asiaticoside, the most optimal carriers matched to the needs of atopic skin were selected and formulations of body lotion, hand cream, and face cream were developed. Their effectiveness on the skin was confirmed in randomized, single-blind and placebo-controlled in vivo studies with the participation of volunteers with AD.
Chrzcielny wymiar życia chrześcijanina. Analiza retoryczna Rz 5-8
(2025) Morozowicz, Witold; Podeszwa, Paweł. Promotor
Celem pracy jest ustalenie chrzcielnego wymiaru życia chrześcijanina. W tym celu analizie zostaną poddane Rz 6 i Rz 8. W pracy posługuję się metodą retoryczną oraz historyczno-krytyczną. W podtytule mowa jest o analizie retorycznej Rz 5-8. Otóż Rz 5-8 stanowi odrębną jednostkę retoryczną, aby zrozumieć przesłanie zawarte w Rz 6 i Rz 8, konieczne staje się uwzględnienie kontekstu, w jakim Apostoł umieścił oba rozdziały, ich roli w argumentacji Pawła, dlatego tez w pierwszym rozdziale podejmujemy się delimitacji jednostki retoryczno-literackiej, a następnie przedstawiamy strukturę retoryczną wyodrębnionej jednostki. Następnym krokiem będzie znalezienie i ukazanie powiązań pomiędzy Rz 6 i Rz 8. Drugi i trzeci rozdział mają podobną strukturę. Na początku prezentowany jest w nich zarys argumentacji prowadzonej przez Pawła w badanym przez nas fragmencie, następnie przedstawiamy motywy chrzcielne obecne w poszczególnych rozdziałach i poddajemy je analizie. Czwarty rozdział stanowi właściwą realizację problemu badawczego rozprawy. Stanowi on dopełnienie rozważań poczynionych w dysertacji. Poprzez ukazanie rozwoju motywów chrzcielnych z Rz 6 w Rz 8 ukazujemy chrzcielny wymiar życia chrześcijanina. The purpose of this paper is to establish the baptismal dimension of the Christian life To this end, Rom 6 and Rom 8 will be analysed. The paper uses the rhetorical and historical-critical method. The subtitle refers to a rhetorical analysis of Rom 5-8. Well, Rom 5-8 constitutes a separate rhetorical unit, in order to understand the message contained in Rom 6 and Rom 8, it becomes necessary to take into account the context in which the Apostle placed the two chapters, their role in Paul's argumentation, therefore, in the first chapter we undertake a delimitation of the rhetorical and literary unit and then present the rhetorical structure of the isolated unit. The next step will be to find and show the connections between Romans 6 and Romans 8. The second and third chapters follow a similar structure. They first present an outline of the argumentation pursued by Paul in the passage we are examining, followed by a presentation of the baptismal motifs present in each chapter and an analysis of them. The fourth chapter is the actual realisation of the research problem of the dissertation. It completes the considerations made in the dissertation. By showing the development of baptismal motifs from Rom 6 in Rom 8, we show the baptismal dimension of the Christian life.
Rola helikaz RNA z rodziny DEAD-box: DRH1, RH46 i RH40 w biogenezie mikroRNA u roślin
(2025) Jóźwiak, Monika; Jarmołowski, Artur. Promotor; Bajczyk, Mateusz. Promotor pomocniczy
MikroRNA (miRNA) to krótkie, jednoniciowe i niekodujące RNA, które regulują ekspresję genów na poziomie potranskrypcyjnym. W ostatnich latach jedną z intensywnie badanych grup białek zaangażowanych w biogenezę miRNA u Arabidopsis thaliana stały się helikazy z rodziny DEAD-box. Genom Arabidopsis zawiera sekwencje kodujące ponad 50 różnych helikaz typu DEADbox. Spośród nich tylko trzy: DRH1, RH46 i RH40 zawierają domenę WW, która za pomocą analiz in silico została zidentyfikowana jako kluczowa dla oddziaływań z domeną CTD RNA polimerazy II (RNAPII). W ramach niniejszej pracy zbadano fenotyp potrójnego mutanta helikazowego w standardowych (22°C) oraz zmienionych (16°C) warunkach wzrostu. Analizy pokazały, że brak badanych helikaz powoduje zmiany w akumulacji miRNA u roślin hodowanych w obu warunkach temperaturowych. Ponadto, mutant hodowany w warunkach obniżonej temperatury wykazywał znaczne zmiany fenotypowe w porównaniu z roślinami typu dzikiego. Dodatkowo, badania wykonane w ramach niniejszej pracy wykazały, że DRH1 bezpośrednio oddziałuje z SERRATE (SE), ARGONAUTE1 (AGO1), a także domeną CTD RNAPII. Analizy struktury drugorzędowej wyselekcjonowanych prekursorów miRNA za pomocą targetowanego DMS-MaPseq przeprowadzone w potrójnych mutantach helikazowych hodowanych w 22°C i 16°C wykazały dodatkowo, że badane helikazy mają wpływ na strukturę wybranych RNA. Podsumowując, uzyskane dane wskazują, że DRH1, RH46 i RH40 wpływają na przebieg biogenezy miRNA prawdopodobnie poprzez modyfikację struktury drugorzędowej prekursorów miRNA. MicroRNAs (miRNAs) are short, single-stranded, non-coding RNAs that regulate gene expression at the post-transcriptional level. In recent days, DEAD-box helicases have emerged as one of the extensively researched groups of proteins involved in this process in Arabidopsis. The Arabidopsis genome encodes more than 50 DEAD-box helicases. Of these, only DRH1, RH46 and RH40 contain WW domains, which have been identified through in silico analysis as a site of their interaction with the CTD domain of RNA polymerase II (RNAPII). The functionality of triple mutants of DRH1, RH46 and RH40 in Arabidopsis was evaluated under standard (22°C) and modified (16°C) growth conditions. It was observed that the absence of all the studied helicases affected miRNA accumulation levels when the plants were cultivated under both temperature conditions. Moreover, the phenotype of the helicase triple mutant displayed an altered phenotype compared to wild-type plants when grown at 16°C. Our findings demonstrate that DRH1 interacts directly with SERRATE (SE) and ARGONAUTE1 (AGO1). Furthermore, DRH1 has been shown to interact with the CTD domain of RNAPII. We also investigated the in vivo secondary structure of selected pre-miRNAs using the targeted DMSMaPseq technique. Our findings revealed alterations in the structure of a few pre-miRNAs tested. Collectively, our data indicate that DRH1, RH46 and RH40 influence miRNA biogenesis, potentially by modulating the structure of a subset of miRNA precursors.
Zastosowanie organofunkcyjnych związków krzemu w procesie otrzymywania materiałów o określonych właściwościach powierzchniowych
(2025) Kaczmarek, Marta Maria; Maciejewski, Hieronim. Promotor
Modyfikacja powierzchni materiału umożliwia nadanie mu nowych właściwości, cech czy funkcji. Celem niniejszej rozprawy doktorskiej było zastosowanie organofunkcyjnych związków krzemu do opracowania metody otrzymywania materiałów o określonych właściwościach powierzchniowych. W badaniach skupiono się na modyfikacji zwilżalności powierzchni, dążąc do otrzymania powłok o właściwościach hydrofilowych lub hydrofobowych. Aby to osiągnąć, powierzchnię szkła funkcjonalizowano otrzymanymi w procesie zol-żel roztworami związków krzemoorganicznych lub modyfikowaną krzemionką. Opracowano prostą i skuteczną metodę otrzymywania transparentnych powłok o właściwościach hydrofilowych i przeciwmgielnych, stosując organofunkcyjne silany. Zarówno wytworzone powłoki na szkle, jak i użyte do ich przygotowania roztwory modyfikujące, przechowywane w warunkach laboratoryjnych zachowywały swoje bardzo dobre właściwości hydrofilowe i przeciwmgielne. W celu zbadania wpływu morfologii powierzchni na jej właściwości zwilżające, krzemionkę otrzymaną w procesie zol-żel, a także krzemionki komercyjne, poddano modyfikacji różnymi grupami funkcyjnymi. Wyniki kątów zwilżania powłok z ich udziałem porównano do wartości otrzymywanych na modyfikowanej analogicznym związkiem, gładkiej powierzchni szkła. Wykazano, że uzyskana dzięki zastosowaniu krzemionek chropowatość powierzchni, ma wpływ na jej właściwości zwilżające. Modification of the material’s surface allows it to be given new properties, characteristics, or functions. The aim of this dissertation was to use organofunctional silicon compounds to develop a method for obtaining materials with specific surface properties. The research focused on modifying the surface’s wettability to obtain coatings with hydrophilic or hydrophobic properties. To achieve this, the glass surface was functionalized with solutions of organosilicon compound or modified silica, prepared by the sol-gel process. A simple and effective method for obtaining transparent coatings with hydrophilic and anti-fogging properties using organofunctional silanes has been developed. Both the coatings produced on glass and the modifying solutions used for their preparation, stored under laboratory conditions, retained their excellent hydrophilic and anti-fogging properties. To study the effect of surface morphology on its wetting properties, silica obtained by the sol-gel process, as well as commercial silicas, were modified with various functional groups. The results of the water contact angles of the coatings containing silicas were compared to the values obtained on a smooth glass surface modified with an analogous compound. It has been shown that the surface roughness achieved by using silicas affects its wetting properties.
Profil kognitywny eksperta kryminalistyki
(2025) Ignaszak, Mateusz; Matuszewski, Szymon. Promotor
Opinia biegłego jest kluczowym dowodem w sprawach sądowych, jednak obecny model selekcji biegłych nie gwarantuje wysokiej jakości opinii. Aby zminimalizować błędy w pracy biegłych, stosuje się różne narzędzia selekcyjne, takie jak analiza CV, testy osobowości, wywiady, a także testy zdolności poznawczych. Celem pracy była analiza, czy istnieje profil kognitywny eksperta kryminalistyki, który określa zdolności poznawcze sprzyjające wykonywaniu zadań związanych z porównywaniem śladów kryminalistycznych. Badano również, czy istnieją zdolności poznawcze uniwersalne dla wszystkich ekspertów oraz specyficzne dla poszczególnych specjalności. W badaniu uczestnicy rozwiązywali testy mierzące zdolności poznawcze, a następnie zadania z zakresu porównywania podpisów i śladów daktyloskopijnych. Stwierdzono korelacje istotne statycznie. Wyniki badań sugerują, że dzięki odpowiedniej selekcji kandydatów na biegłych możliwe jest wybranie osób z lepszymi predyspozycjami poznawczymi, które będą rzadziej popełniały błędy w zadaniach z zakresu porównywania śladów kryminalistycznych. W przyszłości warto rozszerzyć badania o profile kognitywne ekspertów z innych dziedzin kryminalistyki. The expert opinion is one of the most important means of evidence. The current model of expert witnesses does not guarantee the high quality of their opinions. In order to minimize the number of mistakes made at each stage of expertise, candidates for forensic experts are selected using tools such as biographical data analysis (CV), personality tests, preliminary tasks, and questionnaire interviews. The main research objective of this thesis was to find an answer to the question of whether there is a cognitive profile of a forensic expert that would determine cognitive abilities crucial to the performance of evidence comparison. In addition, this work sought an answer to the question of whether there are cognitive abilities that are universally beneficial (i.e. for experts in every forensic discipline) and abilities that are specifically beneficial (i.e. for experts in certain specialties). In the study probands solved tests measuring cognitive abilities as well as fingerprint and signature comparison tasks. Significant correlations were observed. The results of the study suggest that with the proper selection of candidates for forensic experts, it is possible to select people with better cognitive aptitude who will make mistakes less often in evidence examinations. In future studies, research should be conducted towards determining the cognitive profiles of experts in other fields of forensic science.

Browse

Recent Submissions