Doktoraty 2010-2025 /dostęp ograniczony, możliwy z komputerów w Bibliotece Uniwersyteckiej/

Permanent URI for this collection

https://repozytorium.amu.edu.pl/handle/10593/104

Prace doktorskie są archiwizowane obligatoryjnie zgodnie z Zarządzeniem nr 110/2009/2010 Rektora Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu z dnia 20 listopada 2009 roku w sprawie gromadzenia i udostępniania przez Bibliotekę Uniwersytecką w repozytorium AMUR rozpraw doktorskich bronionych na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu.

Dostęp do pełnego tekstu niektórych prac doktorskich, zgodnie z podpisaną przez autora pracy licencją może zostać ograniczony. Oznacza to, że pełen tekst pracy będzie dostępny dla uprawnionych użytkowników tylko z komputerów na terenie Biblioteki Uniwersyteckiej.

Browse

Now showing 1 - 20 of 1892

Opracowanie technologii wytwarzania innowacyjnych środków do pielęgnacji i nabłyszczania powierzchni na bazie funkcyjnych polisiloksanów
(2025) Bętlewski, Adam; Nowak, Izabela. Promotor
Rosnące zapotrzebowanie na wysokowydajne środki do pielęgnacji powierzchni wymaga opracowania innowacyjnych formulacji zapewniających trwałość, połysk i ochronę. Niniejsza rozprawa koncentruje się na stworzeniu aerozolowych preparatów pielęgnacyjnych, wykorzystujących funkcjonalne polisiloksany i naturalne woski. Głównym celem było opracowanie efektywnego procesu produkcji oraz przygotowanie formulacji do wdrożenia rynkowego. Badania obejmowały analizę właściwości fizykochemicznych wosków pszczelego, Carnauba i z otrębów ryżowych w połączeniu z polisiloksanami. Oceniono ich wpływ na połysk, trwałość warstwy ochronnej, hydrofobowość i właściwości antypoślizgowe, co pozwoliło na opracowanie optymalnych formulacji. Dodatkowo badano morfologię powierzchni i mikroskopowy rozkład warstw ochronnych. Prace dotyczyły także technologii konfekcjonowania w aerozole, analizy kompatybilności formulacji z opakowaniami oraz doboru propelentów i systemów rozpylających. Testy stabilności potwierdziły trwałość preparatów, a badania użytkowe zweryfikowały ich skuteczność w rzeczywistych warunkach. Ostatecznie opracowano proces produkcji w skali półtechnicznej, umożliwiający wdrożenie przemysłowe. Praca stanowi wkład w rozwój wysokowydajnych preparatów do pielęgnacji powierzchni, odpowiadających na potrzeby rynku i stanowiących podstawę do dalszego udoskonalania formulacji komercyjnych. The growing demand for high-performance surface care products requires the development of innovative formulations that ensure durability, gloss, and protection. This dissertation focuses on creating aerosol-based surface care formulations using functional polysiloxanes and natural waxes. The main goal was to develop an efficient manufacturing process and prepare the formulations for market implementation. The research involved analyzing the physicochemical properties of beeswax, carnauba wax, and rice bran wax combined with polysiloxanes. Their impact on gloss, coating durability, hydrophobicity, and anti-slip properties was evaluated, leading to optimized formulations. Additionally, protective layers were studied for surface morphology and microscopic distribution. The study also addressed aerosol packaging, including formulation compatibility with packaging materials, selection of propellants, and spraying systems. Stability tests confirmed product durability, while application tests validated their real-world performance. Finally, a pilot-scale production process was developed to facilitate industrial implementation. This work contributes to the advancement of high-performance surface care formulations, meeting market needs and supporting further refinement for commercial applications.
Kształtowanie się tożsamości osobowej i religijnej oraz wartościowania u kleryków na etapie propedeutycznym
(2025) Machalski, Jędrzej; Soiński, Jacek Borys. Promotor; Wieradzka-Pilarczyk, Anna. Promotor pomocniczy
Wpływ chińskiej inicjatywy Pasa i Szlaku na bezpieczeństwo wybranych państw Europy Środkowo-Wschodniej
(2025) Tomaszewska, Paula; Wejkszner, Artur. Promotor
Dysertacja doktorska porusza problem realizacji chińskiej inicjatywy w regionie Europy Środkowo-Wschodniej z perspektywy wpływu na różne aspekty bezpieczeństwa wybranych do analizy państw. W pracy uwzględniono trzy kluczowe elementy analizy naukowej: deskryptywny, eksplanacyjny oraz preskryptywny. Szczegółowej analizie poddano sześć studiów przypadków państw EŚW uczestniczących w BRI: Polska, Węgry, Słowacja, Serbia, Chorwacja i Białoruś. Stwierdzono, że reakcje tych państw były zróżnicowane w zależności od ich indywidualnych interesów gospodarczych i politycznych. Zauważono również, że percepcja ryzyka związanego z chińskimi działaniami nie jest jednolita, co wynika z odmiennych podejść do architektury bezpieczeństwa. The dissertation addresses the implementation of the Chinese initiative in the Central and Eastern European region from the perspective of its impact on various aspects of security of the countries selected for analysis. The thesis considers three key elements of scientific analysis: descriptive, exploratory and prescriptive. Six case studies of CEE countries participating in the BRI were analysed in detail: Poland, Hungary, Slovakia, Serbia, Croatia and Belarus. It was found that the reactions of these countries varied according to their individual economic and political interests. It was also noted that the perception of risk associated with Chinese actions was not uniform, due to different approaches to security architecture.
Opracowanie produktów dermokosmetycznych na bazie wyselekcjonowanych ekstraktów roślinnych, olejków eterycznych i substancji o wysokim potencjale łagodzącym i regeneracyjnym względem urazów i chorób zwyrodnieniowych stawów
(2025) Pikosz, Katarzyna; Feliczak-Guzik, Agnieszka. Promotor; Szczyglewska, Paulina. Promotor pomocniczy
W ostatnich latach obserwuje się wzrost zapadalności na chorobę zwyrodnieniową stawów (ChZS), która diagnozowana jest nie tylko wśród starszej części społeczeństwa, ale także u młodszego pokolenia (szczególnie sportowców), co prowadzi do wykluczenia ich z rywalizacji. Do tej pory nie opracowano efektywnego leczenia choroby zwyrodnieniowej stawów, dlatego stosowane mogą być jedynie terapie spowalniające postęp choroby lub chroniące przed pogłębianiem się obecnych uszkodzeń. Zwykle, terapie zachowawcze opierają się na terapii przeciwbólowej oraz jak najdłuższym utrzymaniu ruchomości i działaniu kojącym w obrębie stawu. Dlatego nieustannie poszukiwane są alternatywne formy przynoszenia ulgi osobom zmagającym się z ChZS. Niniejsza rozprawa doktorska miała na celu opracowanie produktów dermokosmetycznych na bazie wyselekcjonowanych ekstraktów roślinnych, olejków eterycznych i substancji o wysokim potencjale łagodzącym i regeneracyjnym względem urazów i chorób zwyrodnieniowych stawów, oraz przeprowadzenie wszystkich niezbędnych badań umożliwiających wdrożenie produktów na rynek. Przedstawiona dysertacja zawiera część literaturową, metodyczną oraz wyniki przeprowadzonych badań i ich dyskusję. In recent years an increase in the incidence of osteoarthritis (OA) has been observed, which has been diagnosed not only in the elderly, but also in the younger generation, especially in athletes, which usually means the end of their career. As yet, no effective treatment for osteoarthritis has been developed, so only therapies that slow down the progression of the disease or protect against the deepening of existing damage can be applied. Typically, conservative therapies are based on analgesic therapy and aim at maintaining mobility and soothing effects in the joints as long as possible. Therefore, the search for alternative forms of bringing relief to people struggling with OA is continued. The studies presented in this doctoral dissertation were aimed at development of dermocosmetic products based on selected plant extracts, essential oils and substances with high soothing and regenerative potential for injuries or degenerative joint diseases, and to conduct all necessary research to enable the products introduction on the market. The presented dissertation contains a presentation of the topic based on literature along with a methodological part as well as the results of the conducted research and their discussion.
Waloryzacja glicerolu z zastosowaniem katalizatorów węglowych
(2025) Ptaszyńska, Karolina Kinga; Kozłowski, Mieczysław. Promotor; Malaika, Anna. Promotor pomocniczy
Celem realizowanej pracy doktorskiej były szczegółowe badania dotyczące opracowania nowych heterogenicznych katalizatorów na bazie węgla użytecznych w wybranych procesach waloryzacji glicerolu, tj. estryfikacji glicerolu za pomocą kwasu octowego, eteryfikacji glicerolu alkoholem tert-butylowym i glicerolizie mocznika, prowadzących do wartościowych związków chemicznych. Podjęta tematyka jest szczególnie ważna ze względu na konieczność zagospodarowania glicerolu, który otrzymywany jest ubocznie w procesie produkcji biodiesla i występuje obecnie na rynku w znacznym nadmiarze (co zagraża rentowności przemysłu biodiesla). Zasadniczym etapem prowadzonych prac było określenie zależności pomiędzy właściwościami fizykochemicznymi otrzymanych materiałów a ich aktywnością katalityczną w danym procesie waloryzacji glicerolu. Najważniejsze rezultaty przeprowadzonych prac podsumowano w niniejszej rozprawie doktorskiej, która obejmuje cykl 5 spójnych tematycznie artykułów naukowych oraz komentarz do tych prac. The submitted doctoral dissertation aimed at detailed research on the development of novel heterogeneous carbon-based catalysts for selected glycerol valorization processes, including the esterification of glycerol with acetic acid, the etherification of glycerol with tert-butyl alcohol, and the glycerolysis of urea, all leading to valuable chemical compounds. This topic is of particular importance due to the need for efficient management of glycerol, a by-product in the biodiesel production process, which is currently on the market in significant excess, potentially threatening the profitability of the biodiesel industry. The main purpose of the work was to establish the relationship between the physicochemical properties of the obtained samples and their catalytic activity in the selected glycerol valorization processes. The most significant findings are summarized in the doctoral dissertation, which includes a series of five thematically related scientific articles along with appropriate commentary.
Nowoczesne metody syntezy związków metaloidoorganicznych katalizowane pincerowymi kompleksami kobaltu
(2025) Lewandowski, Dariusz; Hreczycho, Grzegorz. Promotor
Celem rozprawy doktorskiej pt. „Nowoczesne metody syntezy związków metaloidoorganicznych katalizowane pincerowymi kompleksami kobaltu” było opracowanie efektywnych i selektywnych metod syntezy związków metaloidoorganicznych, prowadzonych w łagodnych warunkach i nie generujących toksycznych produktów ubocznych. Badania skoncentrowano na wykorzystaniu tanich katalizatorów kobaltowych opartych na szkielecie triazyny, które umożliwiły efektywną syntezę związków z potencjalnym zastosowaniem w farmacji i naukach materiałowych. W toku badań postawiono hipotezę, że odpowiedni dobór reagentów i warunków reakcji umożliwi odkrycie nowych metod syntezy związków krzemo– i boroorganicznych. Otrzymane pincerowe kompleksy kobaltu, poddano testom katalitycznym, które wykazały, że silany pierwszorzędowe oraz pinakoloboran skutecznie je aktywują, eliminując potrzebę stosowania w tym celu silnych zasad. Opracowane szlaki syntetyczne umożliwiły wydajną syntezę i dalszą funkcjonalizację związków, co potwierdziło wysoką aplikacyjność zaprojektowanych metod. Produkty scharakteryzowano za pomocą spektroskopii NMR, MS i innych technik. Niniejsza praca opisuje katalityczne metody funkcjonalizacji sililoacetylenów, alkenów, allenów oraz aldehydów w opraciu o reakcje dehydrogenującego borylowania, hydroborowania oraz hydrosililowania. Uzyskane wyniki przedstawiono w postaci czterech publikacji naukowych. The doctoral dissertation entitled “Modern methods of synthesis of metalloidoorganic compounds catalyzed by pincer cobalt complexes” aimed to develop efficient and selective methods for synthesizing metalloidoorganic compounds under mild conditions without generating toxic by-products. The research focused on low-cost cobalt catalysts based on a triazine backbone, enabling efficient synthesis of compounds with potential applications in pharmaceuticals and polymers. The hypothesis proposed that selecting suitable reactants and reaction conditions would lead to new procedures for synthesizing organosilicon and organoboron compounds. Catalytic tests with the obtained pincer cobalt complexes showed that primary silanes and pinacolborane effectively activate them, eliminating the need for strong bases. The developed synthetic routes allowed efficient synthesis and further functionalization of the compounds, confirming their high applicability. The products were characterized by NMR spectroscopy, mass spectrometry, and other techniques. The dissertation details catalytic methods for functionalizing silylacetylenes, alkenes, allenes, and aldehydes based on dehydrogenative borylation, hydroboration, and hydrosilylation reactions, with results presented in four scientific publications.
Subiektywny dobrostan obywateli jako cel polityki państwa. Implementacje polityk szczęścia
(2025) Górny, Maciej; Hajder, Krzysztof. Promotor; Pająk-Patkowska, Beata. Promotor pomocniczy
Rozprawa doktorska dotyczy tematu wykorzystania badań subiektywnego dobrostanu na użytek polityk publicznych. Badania nad szczęściem, choć popularne wśród psychologów i ekonomistów, są niedostatecznie rozwinięte w politologii. Praca ma charakter interdyscyplinarny, łącząc psychologię, ekonomię, prawo, filozofię i socjologię, w pryzmacie nauk o polityce i administracji, z naciskiem na użyteczność badań subiektywnego dobrostanu dla polityk publicznych. Autor stawia sobie za cel krytyczną ocenę istniejących polityk szczęścia oraz określenie użyteczności badań ilościowych subiektywnego dobrostanu. W pracy analizie poddane zostały zróżnicowane definicje szczęścia, jego filozoficzne i neurobiologiczne podstawy, ewolucja badań nad szczęściem, metody pomiaru dobrobytu oraz przypadki polityk szczęścia oraz szczęścia w polityce. Hipotezy badawcze sugerują, że subiektywny dobrostan nie powinien być głównym celem polityki państwa i że międzynarodowe rankingi szczęścia są nieskuteczne jako narzędzia porównawcze. Autor wykorzystał różnorodne metody badawcze, by dokonać krytyki ilościowych badań szczęścia, wskazując na problemy metodologiczne i interpretacyjne oraz przedstawić rekomendacje dotyczące skutecznych implementacji polityk publicznych opartych na wskaźnikach dobrostanu. The doctoral dissertation addresses the use of subjective well-being research for public policy purposes. While happiness research is popular among psychologists and economists, it is underdeveloped in political science. The dissertation is interdisciplinary, combining psychology, economics, law, philosophy, and sociology within the framework of political and administrative sciences, with an emphasis on the applicability of subjective well-being research for public policies. The author aims to critically evaluate existing happiness policies and determine the usefulness of quantitative research on subjective well-being. The study analyzes various definitions of happiness, its philosophical and neurobiological foundations, the evolution of happiness research, methods of measuring well-being, and cases of happiness policies and happiness in politics. The research hypotheses suggest that subjective well-being should not be the primary goal of state policy and that international happiness rankings are ineffective as comparative tools. The author employed diverse research methods to critique quantitative happiness research, highlighting methodological and interpretative issues, and to provide recommendations for the effective implementation of public policies based on well-being indicators.
Rozpoznawanie jednostek nazwanych i ekstrakcja informacji z dokumentów różnego typu
(2025) Nowakowska, Gabriela; Górecki, Tomasz. Promotor
Rozprawa doktorska prezentuje nowatorskie wykorzystanie metod rozpoznawania jednostek nazwanych i ekstrakcji informacji do przetwarzania dokumentów różnego typu. Praca składa się z czterech artykułów naukowych opublikowanych na konferencjach międzynarodowych. Rozdział 1 opisuje problem badawczy, motywację i uzyskane efekty oraz strukturę i zakres rozprawy. Zawiera także przegląd i podsumowanie załączonych artykułów. Rozdziały 2 i 3 przedstawiają prace badawcze związane z wykorzystaniem metod rozpoznawania jednostek nazwanych, które posłużyły jako część rozwiązania problemów zdefiniowanych w konkursach organizowanych w ramach międzynarodowych konferencji. Rozdział 2 zawiera opis systemu tłumaczenia powstałego w ramach WMT 2022. Rozdział 3 opisuje nowe modele lematyzacji jednostek nazwanych zastosowane w rozwiązaniu konkursu z Slavic NLP 2023. Rozdziały 4 i 5 dotyczą artykułów prezentujących modele sieci neuronowych powstałe w ramach prac wdrożeniowych. Rozdział 4 opisuje model TILT związany z pracą nad ekstrakcją informacji z dokumentów o dwuwymiarowej strukturze. W rozdziale 5 przedstawiono model STable do ekstrakcji danych tabelarycznych. Na końcu pracy znajdują się załączniki, w których zawarte są certyfikaty otrzymane od organizatorów konkursów, a także pierwsze strony uzyskanych patentów. Jako ostatnie zamieszczone zostały deklaracje o wkładzie współautorów. The thesis presents a novel use of named entity recognition and information extraction methods for processing documents of various types. The thesis consists of four scientific articles published at international conferences. Chapter 1 describes the research problem, motivation and results obtained, as well as the structure and scope of the thesis. It also includes an overview and summary of the attached articles. Chapters 2 and 3 present research work related to the use of named entity recognition methods, which served as part of the solution to problems defined in competitions held at international conferences. Chapter 2 describes the translation system developed as part of WMT 2022. Chapter 3 describes novel models for lemmatization of named entities used in solving the competition with Slavic NLP 2023. Chapters 4 and 5 are about articles presenting neural network models created as part of the industrial work. Chapter 4 describes the TILT model related to the work on extracting information from two-dimensional documents. Chapter 5 presents the STable model for extracting tabular data. At the end of the work are appendices that include certificates received from competition organizers, as well as the first pages of patents obtained. Lastly, declarations of the contributions of the co-authors are included.
Genomika doboru płciowego rozkruszka hiacyntowego, Rhizoglyphus robini
(2024) Chmielewski, Sebastian; Radwan, Jacek. Promotor; Konczal, Mateusz. Promotor pomocniczy
Dobór płciowy działający na cechy związane z konkurencją rozrodczą wpływa na zmienność genetyczną kluczową dla procesów takich jak adaptacja i specjacja. Chociaż może poprawiać dostosowanie populacji poprzez przewagę osobników o wysokiej kondycji, może również zmniejszać zmienność genetyczną i efektywną wielkość populacji. Jednakże, nowe modele sugerują, że dobór płciowy może utrzymywać zmienność genetyczną, ale dowody empiryczne na to są ograniczone. Niniejsza praca wykorzystuje narzędzia genomowe do badania, jak dobór płciowy wpływa na polimorfizm genetyczny u rozkruszka hiacyntowego , Rhizoglyphus rabini, gatunku o dymorfizmie płciowym samców. Stworzyliśmy mapę genetyczną złożyć genom do poziomu chromosomów i zbadać różnice między płciami w rozkładzie rekombinacji wzdłuż chromosomów. W celu zbadania wpływu doboru płciowego na ilość zmienności genetycznej przeprowadziliśmy ewolucję eksperymentalną w której manipulowaliśmy stosunkiem płci. Po 28 pokoleniach nie zaobserwowaliśmy wyraźnej odpowiedzi Qenomowei, ale linie z przewagą samców wykazywały wolniejszą utratę różnorodności nukleotydowej w miejscach synonimowych . Dodatkowo zbadaliśmy architekturę genetyczną determinacji morf samców za pomocą analiz Pool-GWAS i linii wsobnych. Zidentyfikowaliśmy region 3,5 Mb na końcu chromosomu 7, związany z ekspresją morfu, będący prawdopodobnie supergenem. Ekspresja morf była również związana z setkami SNP, co wskazuje , że ta morf samca zależy od kondycji. Niniejsza praca pogłębia naszą wiedzę na temat roli doboru płciowego w kształtowaniu różnorodności genetycznej, co ma duże znaczenie dla zarządzania zagrożonymi populacjami. Sexual selection drives the evolution of reproductive traits and shapes the genetic variance critical for processes like adaptation and speciation . While it can enhance population fitness by promoting high-condition individuals, it may also reduce genetic variance and population size. However , recent models suggest that sexual selection can maintain genetic variation , but empirical evidence is limited. This thesis uses genomie tools to explore how sexual selection influences genetic polymorphism in the bulb mite, Rhizog/yphus rabini, a species with małe dimorphism. We created a high-density linkage map to anchored the genome to the chromosome scale and investigate sex-specific recombination landscapes in holocentric chromosomes. To investigate the effect of sexual selection on the amount of segregating genetic variation, we performed experimental evolution manipulating sex ratio. We found no elear genomie response after 28 generations, but male-biased lines exhibited a slower loss of nucleotide diversity in synonymous sites. Additionally, we investigated genetic architecture of małe morph determination using Pool-GWAS and inbred lines analyses. We identified a 3.5 Mb region near chromosome seven's end associated with morph expression, resembling a supergene. Morph expression was additionally linked to hundreds of SNPs, indicating that this sexually selected trait is condition- dependent. This thesis advances our understanding of sexual selection's role in shaping genetic diversity, relevant for managing wild populations.
Rola genu AMOTL2 w pluripotencji i różnicowaniu ludzkich komórek macierzystych
(2024) Jędrzejak, Anna Paulina; Borowiak, Małgorzata. Promotor
W ostatnich latach prowadzone były szerokie badania nad regulacją transkrypcji w procesach rozwojowych, jednakże nadal istnieje znaczna luka w wiedzy o mechanistycznych i metabolicznych sygnałach, oraz zdarzeniach morfologicznych towarzyszących różnicowaniu ludzkich pluripotencjalnych komórek macierzystych (ang. human pluripotent stem cells, hPSCs). W poszukiwaniu takich sygnałów po raz pierwszy zidentyfikowałem gen Amotl2 w danych z sekwencjonowania RNA pojedynczych komórek (ang. single cel RNA-sequencing, scRNA-seq) z rozwijającej się mysiej trzustki z dni embrionalnych 14.5 (e14.5) i 16.5 (e16.5). Co ciekawe, pomimo zachowanych kanonicznych markerów, populacje progenitorów endokrynnych (ang. endocrine progenitors, EP) z tych punktów czasowych różniły się znacząco pod względem transkryptomu, przy czym EP z dnia 16.5 preferencyjnie tworzyły komórki β trzustki, a e14.5 EP preferencyjnie tworzyły komórki α. Amotl2 ulegał specyficznej ekspresji w podtypie e16.5 EP, który odzwierciedlał wychodzenie EP ze struktury sznurów nabłonkowych, słabo poznane zdarzenie, które z kolei może wpływać na los komórek endokrynnych. AMOTL2 należy do rodziny angiomotyn. Jest to białko cytoplazmatyczne, które znajduje się w cytozolu lub na połączeniach komórkowych, ułatwiając przekazywanie sygnału, organizację cytoszkieletu, i modulację szlaków sygnalizacyjnych. AMOTL2 jest znanym regulatorem szlaku Hippo i jego efektora – białka YAP. Jednym z celów niniejszej pracy była identyfikacja wzorców ekspresji genu AMOTL2 w rozwoju ludzkiej trzustki in vivo i różnicowaniu trzustki in vitro przy użyciu publicznie dostępnych zbiorów danych scRNA-seq. AMOTL2 ulegał ekspresji na różnych etapach różnicowania trzustki, w tym w endodermie właściwej, komórkach prekursorowych trzustki i EP in vitro, ale także w EP, mezenchymie i komórkach pęcherzykowych in vivo. Ekspresja genu AMOTL2 nie utrzymywała się w dojrzałych komórkach endokrynnych. Co ważne, tutaj po raz pierwszy wykazano istnienie populacji NGN3(+) / AMOTL2(+) PE u człowieka, zarówno in vitro, jak i in vivo, którą wcześniej zidentyfikowano jedynie u myszy. Ekspresję AMOTL2 zidentyfikowano także w zarodku przedimplantacyjnym i hPSCs, co sugeruje, że może on wpływać również na wcześniejsze decyzje dotyczące losu komórki. W niniejszej pracy wyprowadziłam linię hPSC z wyłączoną ekspresją genu AMOTL2 (ang. knockout, KO) przy użyciu metody CRISPR/Cas9. Podczas wstępnej charakterystyki wyłonił się silny fenotyp dotyczący morfologii kolonii, przy czym kolonie AMOTL2 KO hPSC były bardziej nieregularne i mniej ciasno upakowane niż u typu dzikiego (ang. wild type, WT). Dodatkowo hPSC AMOTL2 KO wykazywały zwiększoną konfluencję w porównaniu z hPSC WT, co było wynikiem ich zwiększonej proliferacji i zmniejszonych szybkości apoptozy. Sekwencjonowanie RNA ujawniło istotne zmiany w zakresie cytoszkieletu, adhezji oraz migracji, rozwoju, metabolizmu komórkowego i szlaków sygnałowych. Wykazano również potencjalne tendencje rozwojowe komórek AMOTL2 KO w kierunku ektodermy kosztem endodermy i mezodermy, co zostało potwierdzone spontanicznym i ukierunkowanym różnicowaniem. W poszukiwaniu mechanizmu odpowiedzialnego za takie tendencje w różnicowaniu jako możliwych winowajców zidentyfikowano depolimeryzację F-aktyny i zwiększoną aktywność YAP. Co zaskakujące, spontaniczne różnicowanie z dodatkiem substancji depolimeryzującej F-aktynę, Y-27632 lub inhibitora YAP, werteporfiny, nie powtórzyło ani nie uratowało fenotypu rozwojowego AMOTL2 KO. Oznacza to, że w grze biorą udział inni, silniejsi gracze, za pomocą których AMOTL2 kontroluje los komórek, a którzy w oparciu o sekwencjonowanie RNA i wstępne dane funkcjonalne mogą obejmować mechanizm wytwarzania energii lub metabolizm komórkowy. The transcriptional regulation of developmental processes was extensively studied over the last years, yet there is still a considerable gap of knowledge concerning the mechanistic and metabolic cues, and underlying morphological events that accompany human pluripotent stem cell (hPSC) differentiation. In search of such signals, I first identified the Amotl2 gene in the single-cell RNA-sequencing (scRNA-seq) data of the developing murine pancreata from embryonic days 14.5 (e14.5) and 16.5 (e16.5). Interestingly, despite conserved canonical markers, the endocrine progenitor (EP) populations from these timepoints differed significantly in their transcriptomes, with e16.5 EPs being more prone to form pancreatic β-cells, and e14.5 EPs preferentially forming α-cells. Amotl2 was specifically expressed in the subtype of e16.5 EPs, which reflected EPs delamination from epithelial cords, a poorly understood event that might influence endocrine cell fate. AMOTL2 is a member of the angiomotin family. It is a cytoplasmic protein that resides either in cytosol or at the cellular junctions, facilitating signal transduction, cytoskeleton organization, and modulation of signaling pathways. AMOTL2 in a known regulator of Hippo pathway and its downstream effector YAP. One of the aims of this thesis was identification of AMOTL2 expression patterns in developing human pancreas in vivo and pancreatic differentiation in vitro using publicly available scRNA-seq datasets. AMOTL2 was expressed at the different stages of pancreatic differentiation, including definitive endoderm, pancreatic progenitors, and EPs, in vitro, and in EPs, mesenchyme, and acinar cells in vivo. AMOTL2 expression did not persist into mature endocrine cell. Importantly, here, for the first time, is shown the existence of the NGN3(+) / AMOTL2(+) EP population in human, in both in vitro and in vivo, which was previously identified only in mice. AMOTL2 expression was also identified in the preimplantation embryo and hPSCs, suggesting that it might influence also earlier cell fate decisions. In this thesis, I developed an AMOTL2 knockout (KO) hPSC line using CRISPR/Cas9 approach. During initial characterization, a strong phenotype concerning colony morphology emerged, with AMOTL2 KO hPSC colonies being more irregular and less tightly packed than in wild type (WT). Additionally, AMOTL2 KO hPSCs showed increased confluency compared to WT hPSCs, which was a result of increased proliferation and decreased apoptosis rates. RNA-sequencing revealed substantial changes in terms connected with cytoskeleton, adhesion, and migration, development, cell metabolism, and signaling pathways. It also shown a potential developmental bias of AMOTL2 KO cells towards ectoderm, at the expense of endoderm and mesoderm, which was confirmed with spontaneous and directed differentiation. In search of the mechanism behind the differentiation bias, the F-actin depolymerization and increased YAP activity were identified as possible culprits. Surprisingly, spontaneous differentiation with F-actin depolymerizing agent, Y-27632, or YAP inhibitor, verteporfin, failed to repeat or rescue AMOTL2 KO developmental phenotype. This indicates that there are other, more potent players in the game, by which AMOTL2 controls cell fate, which, based on RNA-sequencing and preliminary functional data, might include energy production mechanism or cellular metabolism.
Żydzi i Polacy w Poznańskiem, 1938-1945 – próba syntezy
(2024) Pietrzykowski, Szymon; Schramm, Tomasz. Promotor
Celem pracy doktorskiej jest przedstawienie syntezy obejmującej dzieje Żydów i Polaków na terenie Poznańskiego w latach 1938-1945. Obszar terytorialny obejmuje przedwojenne województwo poznańskie (w granicach po reformie administracyjnej z 1938 r.) oraz obszar Kraju Warty pokrywający się z granicami przed 1 września 1939 r. Istotną cezurę stanowi rok 1938 (aczkolwiek, siłą rzeczy, cofam się wcześniej w międzywojnie) i dwa istotne wydarzenia mające wówczas miejsce, tj. reforma administracyjna skutkująca przyłączeniem do ówczesnego województwa poznańskiego powiatów kaliskiego, kolskiego, konińskiego i tureckiego zamieszkałych przez znaczący odsetek ludności żydowskiej (byli to przyszli więźniowie/więźniarki gett i obozów pracy) oraz tzw. Polenaktion czyli deportacja z Niemiec Żydów polskiego pochodzenia pod koniec października 1938 r. (Jerzy Tomaszewski trafnie określił ją mianem "preludium Zagłady". W części dotyczącej przedwojnia omówiony jest m.in. zarys relacji polsko-żydowskich na tym terenie od czasów najdawniejszych, kwestia antysemityzmu i żydowskiego życia przed Zagładą. W części odnośnie wojny i okupacji poruszona jest m.in. kwestia gett, obozów pracy oraz pomocy i przemocy (Polaków względem Żydów). Rozprawa uzupełniona została również o dwa epilogi dotyczące czasów powojennych. The aim of this PhD thesis is to present a synthesis covering the history of Jews and Poles in the Poznańsie region in years 1938-1945. The territorial area contains pre-war Poznań voivodeship (within the borders after the administrative reform of 1938) and the area of the Warthegau coinciding with pre- September 1, 1939 borderlines. An important turning point here is year 1938 (although, by necessity, I will go back earlier to the interwar period) and two important events that took place at that time, i.e. the administrative reform resulting in the annexation to the then Poznań voivodeship the Kalisz, Koło, Konin and Turek counties inhabited by a significant percentage of the Jewish population (these were the future prisoners of ghettos and labor camps) and the so-called Polenaktion. i.e. the deportation of Jews of Polish origin from Germany at the end of October 1938. Jerzy Tomaszewski aptly called it the "prelude to the Holocaust". The pre-war section discusses, among other things, the outline of Polish-Jewish relations in this area dating back to the earliest times, the issue of anti-Semitism or Jewish life before the Holocaust. The section concerning war and occupation discusses i.e. the issue of ghettos, labor camps, or aid and violence (of Poles towards Jews). The dissertation is also supplemented with two epilogues concerning the post-war period.
Kultura polityczna w Gruzji w okresie rządów Micheila Saakaszwilego (2004-2013)
(2024) Olejnik, Marcin; Kijas, Artur. Promotor
Gruzja, kraj położony na Kaukazie Południowym, odzyskała niepodległość po rozpadzie ZSRR w 1991 roku. Micheil Saakaszwili, prezydent Gruzji w latach 2004 – 2013 doszedł do władzy w wyniku tak zwanej „Rewolucji Róż”. Wykorzystując społeczne niezadowolenie skierowane przeciwko poprzednikowi, Eduardowi Szewardnadzemu, obiecując gruntowną reformę państwa przejął władzę i rozpoczął okres swoich rządów, które zapisały się w historii najnowszej Gruzji jako okres gwałtownych zmian zarówno w organizacji państwa jak i głębokich procesów, którym poddane zostało gruzińskie społeczeństwo. Początkowo jako zadeklarowany demokrata, Saakaszwili zmieniał swój sposób rządzenie, z czasem stając się politykiem stosującym wprost metody autokratyczne. Okres jego rządów jako prezydenta z jednej strony charakteryzuje się podjętymi reformami instytucji państwa, z drugiej obniżeniem demokratycznych standardów i doprowadzeniemdo silnej polaryzacji na scenie politycznej. To okres w którym opozycja polityczna wobec ówczesnej partii władzy, Zjednoczonego Ruchu Narodowego, poddawana była silnym represjom - włącznie z umieszczaniem w więzieniach. Jednak był to też okres silnie rozwiniętych i skutecznie stosowanych formom protestów – od wieców, przez happeningi polityczne po oryginalne formy kultury politycznej - nowatorskie we współczesnej Gruzji. Georgia, a country located in the South Caucasus, regained independence after the collapse of the USSR in 1991. Mikheil Saakashvili, president of Georgia from 2004 to 2013, came to power as a result of the so-called „Rose Revolution”. Taking advantage of the social dissatisfaction directed against his predecessor, Eduard Shevardnadze, and promising a thorough reform of the state, he took power and began the period of his rule, which has gone down in the modern history of Georgia as a period of rapid changes both in the organization of the state and profound processes to which Georgian socjety was subjected. Initially as a declared democrat, Saakashvili changed his way of governing, over time becoming a politician using autright autocratic methods. The period of his rule as president is characterized, on the one hand, by reforms of state institutions, and, on the other hand, by the lowering of democratic standards and leading to strong polarization on political scene. This was a period in which the political opposition to the then ruling party, the United National Movement, was subjected to strong repression – including imprisonment. However, it was also a period of strongly developed and effectively used forms of protests – from rallies, through political happenings, to original forms of political culture – innovative in contemporary Georgia.
Edukacja lingwistyczna z zakresu języka angielskiego dzieci ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi w wieku wczesnoszkolnym w szkołach ogólnodostępnych
(2024) Bojarczuk-Tüncer, Agnieszka; Kuszak, Kinga. Promotor; Sadowska, Katarzyna. Promotor pomocniczy
Rozważania w pracy dysertacyjnej oscylują wokół nauczania języków obcych dzieci ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi z uwzględnieniem indywidualnego ich rozwoju w obrębie każdej z grup. Autorka odnosi komponenty rozwoju dziecka, wyszczególnione deficyty rozwojowe oparte na indywidualnym profilu diagnostycznym do funkcjonowania ucznia na zajęciach języka angielskiego. Podjęta zostaje próba zrozumienia, w jaki sposób kształtują się dyspozycje językowe dziecka oraz jakich trudności lingwistycznych mogą doświadczać dzieci. Autorka zestawia charakterystyczne cechy funkcjonowania w obrębie danej wskazanej grupy specjalnych potrzeb edukacyjnych dla uzyskania perspektywy tworzenia odpowiadających potrzebom dzieci zaleceń, sugerowania rozwiązań w pracy, a także adaptowania i dostosowywania podejścia metodycznego nauczyciela języka angielskiego. Część pierwsza rozprawy dysertacyjnej zawiera analizę dostępnej literatury i autorskie odniesienia interpretacyjne. W rozdziale I skupiono się na teoretycznych rozważaniach dotyczących języka w wybranych ujęciach i perspektywach oraz zawarto przegląd dostępnych teorii dotyczących nabywania pierwszego i drugiego języka, w tym dokonano analizy specyfiki języka polskiego oraz angielskiego w kontekście czterech aspektów wiedzy językowej. Rozdział II prezentuje wybrane kwestie wspomagania, wspierania i stymulowania rozwoju dzieci ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi. Problematyka rozumienia pojęcia specjalnych potrzeb według różnych autorów ukazana została w tym rozdziale w autorskiej kategoryzacji dostępnych ujęć. Zwrócono uwagę na problematykę diagnozowania dzieci w poradniach psychologiczno-pedagogicznych, podkreślając perspektywę nauczycieli języka angielskiego, a także wskazano na dostępne formy wspierania uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, w tym wspomaganie ich rozwoju podczas edukacji lingwistycznej. W rozdziale III przedstawiono rozwój sprawności językowych dzieci w omawianym wieku wczesnoszkolnym w zakresie pierwszego języka oraz ukazano charakterystykę funkcjonowania dzieci z wybranych grup specjalnych potrzeb edukacyjnych. Pochylono się nad zestawieniem rozwoju kompetencji językowych dzieci ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi w wybranych grupach, dla nabywania pierwszego i drugiego/obcego języka. Na tej podstawie wskazano przykładowe trudności lingwistycznych podczas nabywania języka angielskiego. Rozdział IV prezentuje wybrane aspekty metodyki nauczania języka angielskiego w zakresie dokonywania adaptacji procesu nauczania do potrzeb dzieci. Zestawiono propozycje zaleceń metodycznych i rozwiązań dla dzieci z SPE wraz z propozycjami rozwijania ich sprawności językowych. Druga część rozprawy dysertacyjnej zawiera założenia metodologiczne (rozdział V) i analizę realizowanych badań (rozdział VI), których przedmiotem stało się określenie dyspozycji językowych dzieci ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi na etapie edukacji wczesnoszkolnej, ukazanie ich funkcjonowania na zajęciach języka angielskiego, a także tworzonych warunków do nabywania przez nich sprawności językowych. Problematyka objęła przedstawienie i zrealizowanie pięciu celów badawczych, a badania podzielono na cztery etapy. Na pierwszym etapie wskazane zostały komponenty diagnozy, które odniesiono do nabywania przez dzieci kompetencji z języka angielskiego. Na kolejnym etapie dokonano diagnozy dyspozycji dziecka do nabywania języka angielskiego. Przeanalizowany profil diagnostyczny każdego badanego dziecka oraz komponenty z jego diagnozy odniesiono do wskazanych dyspozycji językowych oraz nakreślono obszary dla wspomagania procesu nabywania przez dziecko języka, a także wskazano możliwości modyfikacji podejścia metodycznego łączącego w sobie oddziaływania terapeutyczne z językowymi. Na trzecim etapie ukazano analizę perspektywy nauczycieli języka angielskiego dotyczącą ich doświadczeń w pracy z dziećmi z SPE w zakresie funkcjonowania dzieci z SPE oraz potencjalnych rozwiązań wspierających rozwój dziecka stosowanych w ich codziennej pracy. Wskazano na dalsze implikacje pedagogiczne dla nauczycieli oraz dla poradnictwa, na temat wykorzystywania dokumentów z poradni psychologiczno-pedagogicznych. Na czwartym etapie podsumowano oraz zestawiono przykładowe zalecenia dla dalszych implikacji pedagogicznych w pracy nauczyciela języka angielskiego. W zakończeniu zaprezentowano podsumowanie całości rozważań. The considerations in the dissertation revolve around teaching foreign languages to children with special educational needs, regarding their individual development within each group. The author relates the components of child development, specified developmental deficits based on an individual diagnostic profile to the functioning of child as English learner. An attempt is made to understand how the child's linguistic dispositions are shaped and what linguistic difficulties children may experience. The author compares the characteristic features of functioning within a given indicated group of special educational needs in order to gain a perspective of creating recommendations that meet the needs of children, suggesting solutions for language learning and teaching, as well as adapting and adjusting the methodological approach of an English teacher. The first part of the dissertation contains an analysis of the theoretical framework and the author's interpretative references. Chapter I focuses on theoretical considerations on language in selected approaches and presents a review of available theories concerning the first and second language acquisition, including an analysis of the specificity of Polish and English in the context of four aspects of linguistic knowledge. Chapter II discusses selected issues of supporting and stimulating the development of children with special educational needs. In this chapter the challenge of understanding the concept of special needs is presented in the own categorization of available approaches. Attention is drawn to the issue of diagnosing children in psychological and pedagogical counselling centres, emphasizing the perspective of English language teachers. This chapter indicates also the available forms of supporting children with special educational needs, including supporting their development during linguistic education. Chapter III presents the development of language skills of children in the discussed early school age in the scope of the first language and shows the characteristics of the functioning of children from selected groups of special educational needs. The author focuses on comparing the development of language competences of children with special educational needs in selected groups, for acquiring the first and second/foreign language. On this basis, examples of possible linguistic difficulties during the acquisition of English are indicated. Chapter IV discusses selected aspects of the methodology of teaching English in terms of adapting the teaching process to the needs of children. Proposals of methodological recommendations and solutions for children with SEN are presented, along with proposals for developing their language skills. The second part of the dissertation contains methodological assumptions (Chapter V) and an analysis of the research carried out (Chapter VI), the subject of which was to determine the linguistic dispositions of children with special educational needs at the early school age, to show their functioning in English classes, as well as the conditions created for their acquisition of language skills. The issues covered the presentation and implementation of five research objectives, and the research was divided into four stages. In the first stage, diagnostic components were indicated, which were referred to the acquisition of English language skills by children. In the next stage, the children's linguistic dispositions to learning English were diagnosed. The analysed diagnostic profile and components from diagnosis of each examined child were referred to the indicated linguistic dispositions. Areas for supporting the child's language acquisition process were outlined, as well as possibilities for modifying the methodological approach combining therapeutic and linguistic interactions were indicated. In the third stage, an analysis of the perspective of English language teachers was presented regarding their experiences in working with children with SEN in the scope of children’s functioning and potential solutions supporting the development of the child used in their daily work. Further pedagogical implications for teachers and counselling were indicated, regarding the use of documents from psychological and pedagogical counselling centres. In the fourth stage, sample recommendations for further pedagogical implications in the work of an English language teacher were summarized and presented. A summary of all considerations was presented in the conclusion.
Miejskie środowiska. Perspektywa badań ekokultu-rowych w kulturowych studiach miejskich
(2024) Nowacki, Mateusz; Rewers, Ewa. Promotor
Główny problem badawczy rozprawy dotyczy znaczenia urbanizacji ekokultury jako katalizatora miejskich prak-tyk kulturowych. Ekokultura rozumiana jest tutaj jako obszar łączenia tego, co materialne i symboliczne, ludz-kie i nie-ludzkie, itd. Takie podejście do ekokultury i relacji środowiskowych prowadzi również do założenia, że ludzka podmiotowość przyjmuje charakter transkor-poralny, który wyraża przekonanie o relacyjności z po-nadludzką materialnością i staje się obszarem genero-wania nowych podmiotowości i wyobrażeń. Tego rodza-ju aktywność prowadzi do powstawania rozmaitych miejskich hegemonii ekokulturowych. Ich rozprzestrze-nianie się wymaga odniesienia do trzech powiązanych ze sobą momentów produkcji: przestrzeni, podmiotowo-ści i natury. Rozprawa składa się z czterech rozdziałów. Rozdział pierwszy rozprawy poświęcony jest teoretycz-nej rekonstrukcji wybranych perspektyw materializmu marksistowskiego w kontekście współczesnego zwrotu ekologicznego w badaniach humanistycznych i społecz-nych oraz ich wpływu na studia kulturowe. Rozdział drugi stanowi rozwinięcie wątków podjętych w po-przedniej części. Skupia się on na pogłębieniu perspek-tywy środowiskowego materializmu kulturowego w odniesieniu do refleksji nad urbanizacją w kulturowych studiach miejskich i miejskiej ekologii politycznej. Trzeci rozdział zawiera wybrane przykłady dotyczące polityk miejskich i analizy podejść ekocentrycznych realizowanych w Poznaniu. Ostatni rozdział koncentruje się na środowiskowych alternatywach dla obecnych po-lityk miejskich. The main research problem of the dissertation is concerned with the meaning of the urbanization of ecoculture as a catalyst for the urban cultural prac-tices. Ecoculture is understood as an area of com-bining the material and the symbolic, the human and the non-human, etc. This approach to ecocul-ture and environmental relations also lead to the assumption that human subjectivity assumes a transcorporeal character which expresses the conviction of relationalism with more-than-human materiality and becomes an area of generating new subjectivities or imaginaries. This kind of activity leads to the formation of various urban ecocultural hegemonies. Their proliferation requires reference to three interrelated moments of production: space, subjectivity and nature. The dissertation consists of four chapters. The first chapter of the dissertation is devoted to the theoretical reconstruction of se-lected perspectives of Marxist materialism in the context of the contemporary environmental turn in humanistic and social research and their impact on cultural studies. The second chapter is an exten-sion of the themes undertaken within the previous section. It focuses on developing the perspective of environmental cultural materialism in relation to reflections on urbanization in cultural urban studies and urban political ecology. The third chapter inc-ludes selected examples concerning urban policies and analysis of ecocentric approaches which are realized in Poznań. The last chapter focuses on the environmental alternatives to the current urban po-licies.
Sport w kulturze czasu wolnego młodzieży
(2024) Dyrdół, Tomasz Piotr; Muszyński, Heliodor. Promotor
Rozprawa doktorska podejmuje temat roli sportu w kulturze czasu wolnego młodzieży. W ostatnich latach coraz częściej podejmuje się zagadnienia związane z wykorzystaniem czasu w ogóle, a w szczególności czasu wolnego. Ludzie współcześni mają zwykle więcej czasu wolnego do dyspozycji. Dotyczy to też młodzieży. Pomimo wielu zalet, czas wolny niesie z sobą poważne niebezpieczeństwo, jeśli występuje jako tzw. „pusty czas”. Dlatego ważne jest, aby młodym ludziom zaproponować takie możliwości wypełniania czasu wolnego, które będą chcieli dobrowolnie podejmować i które jednocześnie pozwolą na realizację podstawowych funkcji czasu wolnego (odpoczynku, rozrywki, pracy nad sobą). Taką formą aktywności może być sport. Autor przeprowadził badania nad miejscem sportu w kulturze czasu wolnego młodzieży. Wykorzystał metodę ankiety, wywiadu i wywiadu biograficzno-narracyjnego. Na podstawie analizy uzyskanego materiału badawczego autor opisał budżet czasu młodzieży, w tym czasu wolnego. Przedstawił miejsce sportu w czasie wolnym młodzieży, rodzaje aktywności sportowej młodzieży oraz miejsce sportu w młodzieżowych grupach rówieśniczych, w środowisku rodzinnym młodych ludzi i ich środowisku szkolnym. This doctoral thesis addresses the role of sport in the leisure culture of young people. In recent years, issues related to the use of time in general, and leisure time in particular, have been increasingly discussed. Modern people usually have more leisure time at their disposal, and this also applies to adolescents. Despite many advantages, leisure time carries significant risks if it manifests as so-called “empty time.” Therefore, it is important to offer young people opportunities to fill their leisure time in ways they will voluntarily engage in, which simultaneously allow for the realization of the basic functions of leisure time (rest, play, self-improvement). One such form of activity can be sport. The author conducted research on the role of sport in the leisure culture of young people, implementing methods such as surveys, interviews, and biographical-narrative interviews. Based on the analysis of the collected research material, the author described the time budget of adolescents, including leisure time. The dissertation presents the place of sport in the leisure time of young people, types of sports activities among them, and the role of sport in youth peer groups, in the families of young people, and in their school environment.
"Poszukiwacze skarbów" w kontekście dziedzictwa archeologicznego
(2024) Michalski, Marcin; Minta-Tworzowska, Danuta. Promotor
Rozprawa doktorska "Poszukiwacze skarbów" w kontekście dziedzictwa archeologicznego podejmuje analizę oraz wieloaspektową ewaluację występującego powszechnie zjawiska "poszukiwania skarbów" za pomocą wykrywaczy metali. Działalność ta, w odniesieniu do dziedzictwa archeologicznego, stanowi źródło największych zagrożeń i jest powodem nieodwracalnych zniszczeń. Sprzyja jej często społeczne przyzwolenie, wynikające z niskiej świadomości konieczności ochrony dziedzictwa kulturowego. Zarysowany obraz zjawisk kryzysowych w systemach ochrony zabytków (polskim i europejskich) dopełniają wyraźne luki prawne, zwłaszcza dotyczące ochrony zabytków z nieodległej przeszłości. W pracy podejmuję próbę wypracowania płaszczyzny umożliwiającej współpracę archeologów z detektorystami. Uważam, że jest to możliwe m.in. w ramach projektów badawczych podejmowanych w zakresie archeologii wspólnotowej. Bazują one na wiedzy i doświadczeniu archeologów oraz na entuzjazmie i ciekawości odkrywania przeszłości przez "poszukiwaczy skarbów". Zgodnie z obecnymi potrzebami konieczne są stałe i usystematyzowane działania na rzecz edukacji, promocji i popularyzacji dziedzictwa archeologicznego. Konieczne jest również uświadomienie skali zniszczeń powodowanych przez niefachową ingerencję detektorystów w dziedzictwo archeologiczne. Wypadkowa wiedzy o zagrożeniach i zaangażowania społecznego jest sposobem na skuteczną ochronę zabytków.
Synteza, badania strukturalne i aktywność przeciwnowotworowa nowych fluorowanych α-aminofosfonianów
(2024) Ciesielska, Karolina; Pluskota-Karwatka, Donata. Promotor; Wawrzyniak, Dariusz. Promotor pomocniczy
α-Aminofosfoniany są ważnymi przedstawicielami związków fosforoorganicznych. Wykazują one szereg aktywności biologicznych, takich jak inhibicja enzymów, działanie przeciwwirusowe, czy przeciwnowotworowe. Jednym z enzymów, którego podwyższony poziom prowadzi do poważnych konsekwencji w organizmie, jest urokinaza. Nadekspresja tego białka związana jest z nasileniem przebiegu choroby nowotworowej. Zahamowanie działania urokinazy może skutkować polepszeniem rokowań dla pacjentów. Wprowadzenie fluoru do cząsteczek związków chemicznych jest strategią umożliwiającą modulowanie właściwości tych związków. Celem badań prowadzonych w ramach projektu doktorskiego była synteza nowych fluorowanych α-aminofosfonianów, badania strukturalne otrzymanych związków, a także badania aktywności biologicznej. Tytułowe związki otrzymano na drodze hydrofosfonylacji imin. Opracowano nową, mechanochemiczną metodę otrzymywania imin, która wpisuje się w zasady zielonej chemii. Do syntezy α-aminofosfonianów zastosowano chiralne aminy, wobec czego produkty otrzymywane były w postaci mieszanin diastereoizomerycznych. Wszystkie związki zostały szczegółowo scharakteryzowane metodami zarówno spektroskopowymi, jak i spektrometrycznymi. Ustalono konfigurację absolutną nowego centrum chiralności. α-Aminofosfoniany poddano badaniom aktywności biologicznej. Badania przeprowadzono in vitro względem dziesięciu linii komórkowych ludzkich nowotworów oraz względem jednej linii komórek prawidłowych. α-Aminofosfoniany zostały również poddane testom inhibicji urokinazy. α-Aminophosphonates are important representatives of organophosphorus compounds. They exhibit a range of biological activities, such as enzyme inhibition, antiviral and anticancer effects. One of the enzymes whose elevated levels lead to serious consequences in the body is urokinase. Overexpression of this protein is associated with an increase in the course of cancer manifested. Inhibition of urokinase activity can result in an improved prognosis for patients. The introduction of a fluorine into the molecules of chemical compounds is a strategy for modulating the properties of these compound. The aim of the research carried out within the framework of the doctoral project was the synthesis of new fluorinated α-aminophosphonates, structural studies of the obtained molecules, as well as biological activity studies. The title compounds were obtained by hydrophosphonylation of imines. New mechanochemical method for imines preparation was developed, which fits in with the principles of green chemistry. For the synthesis of the α-aminophosphonates, chiral amines were used, so that the products were obtained as diastereoisomeric mixtures. All compounds were characterized in detail by both spectroscopic and spectrometric methods. The absolute configuration of new chirality center was determined. α-Aminophosphonates were subjected to biological activity studies. The tests were performed in vitro against ten human cancer cell lines and against one normal cell line. The α-aminophosphonates were also subjected to urokinase inhibition tests.
Opracowanie produktów kosmetycznych z wykorzystaniem cząsteczki retinolu oraz odpowiednio dobranego peptydu do pielęgnacji skóry z problemami trądzikowymi, z niedoskonałościami oraz skóry starzejącej się
(2024) Pawłowska, Małgorzata Ewa; Nowak, Izabela. Promotor; Marzec, Marta. Promotor pomocniczy
Wykorzystanie stałych nanocząstek lipidowych inkorporowanych pentapeptydem-18 i retinolem jako składnika formulacji kosmetycznej pozwala zachować pełne spektrum właściwości tych bioaktywnych związków. Nośniki lipidowe zwiększają biodostępność i głębokość penetracji związków czynnych, jednocześnie zmniejszając ryzyko niepożądanych efektów skórnych. Ponadto chronią enkapsulowane składniki aktywne przed degradacją chemiczną. Mają też właściwości okluzyjne, dzięki czemu wpływają korzystnie na poziom nawilżenia skóry. Wykorzystane w ramach przedłożonej rozprawy substancje aktywne wspomagają szereg procesów fizjologicznych w skórze. Peptydy wykazują aktywność enzymatyczną, która wpływa na redukcję efektów starzenia się skóry, takich jak spadek jej elastyczności oraz powstawanie zmarszczek mimicznych. Retinol z kolei stymuluje syntezę kolagenu i elastyny, przyspiesza odnowę komórkową oraz reguluje aktywność gruczołów łojowych. W toku badań potwierdzono prawidłowy dobór metody otrzymywania SLN enkapsulowanych peptydem i retinolem oraz stabilność zawierających je emulsji kosmetycznych. Skuteczność działania opracowanych produktów kosmetycznych zweryfikowano z wykorzystaniem urządzeń Courage + Khazaka. Synergistyczne działanie retinolu oraz oligopeptydu wpłynęło na polepszenie ogólnej kondycji skóry przy jednoczesnym zastosowaniu minimalnych działających dawek. The use of solid lipid nanoparticles incorporated with pentapeptide-18 and retinol as a component of cosmetic formulations allows the full spectrum of properties of these bioactive compounds to be maintained. Lipid carriers increase the bioavailability and depth of penetration of active compounds, while reducing the risk of adverse skin effects. In addition, they protect encapsulated active ingredients from chemical degradation. They also have occlusive properties, thus having a beneficial effect on skin hydration levels. The active substances used in the dissertation support a number of physiological processes in the skin. Peptides exhibit enzymatic activity, which reduces the effects of skin aging, such as a decrease in elasticity and the formation of facial wrinkles. Retinol, in turn, stimulates the synthesis of collagen and elastin, accelerates cell renewal and regulates the activity of sebaceous glands. In the course of the research, the proper choice of the method for obtaining SLNs encapsulated with peptide and retinol and the stability of cosmetic emulsions containing them were confirmed. The effectiveness of the developed cosmetic products was verified using Courage + Khazaka equipment. The synergistic effect of retinol and oligopeptide improved the overall condition of the skin while using minimal acting doses.
Żelazo w kulturze starożytnego Egiptu przed Okresem Późnym
(2024) Napierała, Mateusz; Bugaj, Ewa. Promotor; Ćwiek, Andrzej. Promotor pomocniczy
Żelazo od pierwszych prób obróbki tego metalu do końca Średniego Państwa znane jest z pojedynczych obiektów, często zachowanych fragmentarycznie. Dopiero od Nowego Państwa pojawiają się istotne zmiany w liczbie zachowanych przedmiotów oraz kontekstach ich wykorzystywania. Żelazo i przedmioty żelazne aż do początków Okresu Późnego pozyskiwane były głównie z trybutów oraz darów od zagranicznych władców. Z początków tego okresu pochodzą pierwsze egipskie warsztaty obrabiające żelazo z Delty Nilu, których powstanie jest skutkiem kontaktów Egipcjan z cudzoziemcami m.in. Grekami. Obecny w piśmiennictwie egipskim termin bjA, do tej pory błędnie interpretowany jako żelazo, należy tłumaczyć jako metal (ten użytkowy), w przeciwieństwie do metali szlachetnych. Początkowo metalem użytkowym była miedź, zatem słowa metal użytkowy i miedź mogły występować jako synonimy. Tak rozumiane słowo bjA wykorzystywane było w piśmiennictwie zarówno w kontekstach religijnych jak i utylitarnych. Żelazo znane aż do Nowego Państwa tylko z nielicznych pozostałości było prawdopodobnie obrabiane podobnie jak miedź, dlatego nie wykształciło się osobne słowo na jego określenie. Dopiero w XIX dynastii, na skutek kontaktów Egiptu z ludami Mezopotamii wykształcił się termin określający żelazo - bjA n pt,. Niewielka liczba i sprecyzowany kontekst, w jakim występowały przedmioty żelazne w Egipcie wskazują na ich wysoki status, który potwierdzała ich rola w darach, trybutach i kontekście grobowym. Metal bjA wykorzystywany był do celów religijnych i w ideologii władzy królewskiej mając duże znaczenie kulturowe i wysoki status symboliczny. From the first attempts to process this metal until the end of the Middle Kingdom, iron is known from individual objects, often fragmentarily preserved. From the New Kingdom onwards, significant changes appear in the number of preserved objects and in the contexts of their use. Until the beginning of the Late Period, iron and iron objects were obtained mainly from tributes and gifts from foreign rulers. The first Egyptian workshops processing iron from the Nile Delta date back to the beginning of this period and were established as a result of contacts between Egyptians and foreigners, including Greeks. The term bjA present in Egyptian literature, so far wrongly interpreted as iron, should be translated as metal (the one used for utility), as opposed to precious metals. Initially, the utility metal was copper, so the words utility metal and copper could appear as synonyms. The word bjA understood in this way was used in writings in both religious and utilitarian contexts. Iron, known only from a few remains until the New Kingdom, was probably processed in a similar way to copper, which is why a separate word for it did not develop. It was not until the 19th Dynasty, as a result of Egypt's contacts with the peoples of Mesopotamia, that the term for iron developed - bjA n pt. The small number and specific context in which iron objects appeared in Egypt indicate their high status, which was confirmed by their role in gifts, tributes and funerary contexts. The metal bjA was used for religious purposes and in the ideology of royal power, having great cultural significance and high symbolic status.
Czeska inteligencja katolicka w dążeniu do wolności od Praskiej Wiosny do Aksamitnej Rewolucji
(2024) Brodniewicz, Joanna; Zieliński, Bogusław. Promotor
Rozprawa stanowi studium zaangażowania czeskiej inteligencji katolickiej na rzecz wolności w okresie od Praskiej Wiosny do Aksamitnej Rewolucji. Jej fundamentem są krytyczne opracowania dotyczące lat 1968–1989, piśmiennictwo (auto)biograficzne i teksty publicystyczne oraz narracje świadków i uczestników wydarzeń zebrane podczas wywiadów. Oddanie im głosu intelektualistom pozwoliło zbadać ich aktywność i wkład w ruchy opozycyjne oraz w kształtowanie przestrzeni demokratycznej w Czechosłowacji, szczególnie w kontekście współpracy z innymi środowiskami dysydenckimi. Wyniki badań przedstawiono w dwóch częściach. W Rozdziale I: „Milczący Kościół już nie milczy” – zmagania czeskiej inteligencji katolickiej w Czechosłowacji z komunistami nakreślono losy czeskiej inteligencji katolickiej na tle dziejów Kościoła katolickiego w Czechosłowacji. Skonfrontowanie relacji świadków z ustaleniami historycznymi pozwoliło na pokazanie, w jaki sposób te osoby postrzegały i interpretowały wydarzenia, a także jak ich pamięć osobista współistniała z faktycznym przebiegiem zdarzeń. Zaprezentowano również przykłady współpracy z przedstawicielami innych środowisk, m.in. w działalności samokształceniowej. W konsekwencji powstały narracje, które niejednokrotnie łączą subiektywne wspomnienia z analizą historyczną. W Rozdziale II: „Mówiący swoim głosem” – narracje uczestników i świadków wydarzeń 1968 narracje uczestników i świadków wydarzeń 1968-1989 od pamięci indywidualnej do zbiorowej na podstawie modelu deskrypcyjnego oraz bazując na narracjach modelu deskrypcyjnego oraz bazując na narracjach wytworzonych podczas podczas wywiadów, przedstawiono i poddano analizie zaangażowanie czeskiej inteligencji katolickiej w katolickiej w wydarzenia, które odegrały kluczową rolę w procesie odzyskiwania niepodległości przez obywateli Czechosłowacji: Praską Wiosnę, Kartę 77 i Aksamitną Rewolucję. Zaprezentowano również również aktywność przedstawicieli innych grup działających na rzecz obrony praw człowieka i demokracji. Ukazanie kluczowych wydarzeń z perspektywy różnych środowisk umożliwiło stworzenie bardziej środowisk umożliwiło stworzenie bardziej kompleksowego obrazu lat 1968–1989. W rozprawie starano się uwypuklić zarówno indywidualny charakter wspomnień, jak i ich uniwersalny kontekst historyczny, co przekłada się na zachowanie równowagi między pamięcią zbiorową a naukową analizą.

Browse

Recent Submissions