Niekonkurencyjne wybory burmistrzów miast powiatowych. Skala i przyczyny zjawiska

Abstract

Celem badań jest analiza lokalnych systemów władzy miast powiatowych, w których wybory burmistrzów w 2024 roku były niekonkurencyjne. Kryterium to spełniało zaledwie pięć jednostek: dwie gminy miejskie oraz trzy gminy miejsko-wiejskie. Wybór miast powiatowych do badań związany był ze specyfiką lokalnych systemów politycznych, którą tworzą władze samorządowe, administracja rządowa, terenowe ogniwa ogólnopolskich partii politycznych oraz inne podmioty mające wpływ na proces podejmowania decyzji w mieście. Przeprowadzone badania wskazują, że czynnikami sprzyjającymi zjawisku niekonkurencyjnych wyborów burmistrza są: 1) zdecydowana wygrana burmistrza i jego ugrupowania we wcześniejszej elekcji; 2) pozycja polityczna burmistrza wykazująca cechy inkubenta; 3) lokalna afiliacja polityczna burmistrza; 4) koncyliacyjny model lokalnego systemu władzy. Niekonkurencyjnym wyborom towarzyszy mniejsza frekwencja wyborcza oraz mniejsza liczba ugrupowań biorących udział w rywalizacji wyborczej. Jako główną metodę badawczą wykorzystano wielokrotne studium przypadku, którą uzupełniono o analizę instytucjonalnoprawną. Dane do badań pozyskano z Państwowej Komisji Wyborczej, protokołów sesji rad miejskich oraz obserwacji bezpośredniej uczestniczącej.

The aim of this research is to analyze local power systems in county towns where the mayoral elections in 2024 were non-competitive. Only five municipalities met this criterion: two urban municipalities and three urban-rural municipalities. The selection of county towns for the study was related to the specificity of local political systems, which are shaped by local government authorities, government administration, regional branches of national political parties, and other entities influencing decision-making processes in the town. The conducted research indicates that factors contributing to the phenomenon of non-competitive mayoral elections include: 1) a decisive victory of the mayor and their party in previous elections; 2) the political position of the mayor exhibiting characteristics of an incumbent; 3) local political affiliation of the mayor; 4) a conciliatory model of local power systems. Non-competitive elections are accompanied by lower voter turnout and a reduced number of parties participating in the electoral competition. The primary research method employed was multiple case studies, supplemented by institutional-legal analysis. Data for the research were obtained from the National Electoral Commission, minutes from city council sessions, and participant observation.