Przegląd Politologiczny, 2024, nr 4

Permanent URI for this collectionhttps://hdl.handle.net/10593/28120

Browse

Now showing 1 - 20 of 27

Russian Conservatism as a Right to Justify War from the Perspective of Moral Foundations by J. Haidt and Groupthink Syndrome by I. L. Janis
(Wydział Nauk Politycznych i Dziennikarstwa UAM, 2024) Pieszak, Eryk
In this article, the author attempts to describe something called Russian conservatism. He then considers why Russian society may succumb to such ideas, what belief in Kremlin propaganda may lead to, and whether there are grounds to believe that we already have evidence that Russian society is heading in a specific direction. The author refers here to two researchers and their understanding of group processes. The first is Jonathan Haidt, and the second is Irving L. Janis. I refer to J. Haidt because of his research on moral behavior. In his 2012 book (Haidt, 2014) – The Righteous Mind – he asks in the subtitle: Why are good people divided by religion and politics? It can be paraphrased: why are good people able to murder other good people because of religion and politics? Here, we will refer to the Kremlin’s ideology, which is conservatism in Russia, and ask ourselves: is there any counterweight to it? Then we will consider whether Russian society has really become so polarized that there is no balance between people with a conservative and, for example, liberal approach, in order to refer to I. L. Janis’s research (Janis, 1982) on group behavior, including extensive research devoted to the groupthink syndrome, to explore whether it can be assumed that this type of thinking has already occurred in Russia. W artykule autor podejmuje próbę zreferowania czegoś, co nazywamy rosyjskim konserwatyzmem. Następnie zastanawia się, dlaczego społeczeństwo rosyjskie może ulegać takim ideom, do czego wiara w propagandę Kremla może prowadzić i czy są przesłanki do tego, aby sądzić, że mamy już dowody na to, że społeczeństwo rosyjskie zmierza w jakimś konkretnym kierunku. Autor odwołuje się tutaj do dwóch badaczy i ich rozumienia procesów grupowych. Pierwszym będzie Jonathan Haidt, a drugim Irving L. Janis. Do J. Haidta odnoszę się ze względu na badania dotyczące zachowań moralnych. W swej książce (Haidt, 2014) z 2012 roku – Prawy umysł – zadaje on w podtytule pytanie: Dlaczego dobrych ludzi dzieli religia i polityka? Można je sparafrazować: dlaczego dobrzy ludzie przez religię i politykę są w stanie mordować innych dobrych ludzi? Odwołamy się tutaj do ideologii Kremla, jaką jest konserwatyzm w Rosji, i zadamy sobie pytanie: czy istnieje dla niego jakaś przeciwwaga? Następnie zastanowimy się, czy rzeczywiście społeczeństwo rosyjskie tak się spolaryzowało, że nie ma w nim równowagi między osobami o konserwatywnym a np. liberalnym podejściu, aby odwołując się do badań I. L. Janisa (Janis, 1982) dotyczących zachowań grupowych, w tym szerokich badań poświęconych syndromowi myślenia grupowego, zgłębić, czy można uznać, że w Rosji doszło już do tego rodzaju myślenia.
Chiny w świecie multilateralnym – ekonomiczno-polityczny pragmatyzm państw Europy Południowo-Wschodniej
(Wydział Nauk Politycznych i Dziennikarstwa UAM, 2024) Nowiak, Wojciech
Tekst jest próbą oceny miejsca oraz roli Chin w Europie, ze szczególnym uwzględnieniem zmiany, z jaką mamy do czynienia w trzeciej dekadzie XXI wieku. Mają one charakter wielowymiarowy, możemy je analizować zarówno z perspektywy politycznej, jak i ekonomicznej oraz społecznej. Nie bez znaczenia jest również wątek geopolityczny oraz geostrategiczny rozpatrywany z perspektywy interesów Stanów Zjednoczonych, Unii Europejskiej oraz Chin. Artykuł zawiera analizę związaną ze zmianami, jakie niesie za sobą perspektywa świata multilateralnego, z Chinami w roli jednego z głównych podmiotów w przestrzeni międzynarodowej. Jednak główny wątek analizy został poświęcony Europie, ze szczególnym uwzględnieniem podregionu geograficznego Europy Południowo-Wschodniej. Pytania badawcze, jakie postawiono to: jaką rolę odgrywają Chiny w Europie Południowo-Wschodniej? Czy miejsce oraz rola Chin w tym podregionie może być przykładem dla pozostałych państw Europy Środkowo-Wschodniej? Czy bliższe relacje z Chinami mogą być korzystne dla rozwoju społeczno-gospodarczego państw Europu Środkowo-Wschodniej? Czy może być szansą na przyśpieszenie rozwoju tych państw? Zastosowane metody badawcze to: analiza porównawcza, analiza dokumentów oraz analiza statystyczna. Zakres przedmiotowy obejmuje relacje wybranych państw z Chinami, ze szczególnym uwzględnieniem lat 2012–2022. Wnioski wynikające z badań wskazują na ekonomiczno-polityczny pragmatyzm cechujący ww. państwa w ich relacjach z Chinami i nie musi to być postrzegane z perspektywy negatywnej oceny. Chiny XXI wieku to dynamicznie rozwijająca się gospodarka, nowoczesne państwo, mające bardzo wiele do zaoferowania swoim ekonomicznym partnerom. Chiny nie narzucają swojej wizji rzeczywistości politycznej, stawiają na poszanowanie różnorodności, co stanowi o ich atrakcyjności w wielu regionach świata. The text is an attempt to assess the place and role of China in Europe, with particular emphasis on the change we are dealing with in the third decade of the 21st century. They are multidimensional in nature, we can analyse them from a political, economic, and social perspective. The geopolitical and geostrategic aspect considered from the perspective of the interests of the United States, the European Union and China is also important. The article has an analysis related to the changes brought about by the perspective of a multilateral world with China as one of the main actors in the international space. However, the main strand of the analysis was devoted to Europe, with particular emphasis on the geographical sub-region of South-Eastern Europe. The research questions posed were: what role does Chi na play in Southeastern Europe? Can China’s place and role in this subregion be an example for other countries of Central and Eastern Europe? The applied research methods are comparative analysis, document analysis and statistical analysis. The scope of the subject matter covers the relations of selected countries with China, with particular emphasis on the years 2012–2022. The conclusions of the research show the economic and political pragmatism characteristic of the above-mentioned countries in their relations with China, and this does not have to be seen from the perspective of a negative assessment. China of the 21st century is a dynamically developing economy, a modern country with a lot to offer to its economic partners. China does not impose its vision of political reality, it focuses on respect for diversity, which makes it attractive in many regions of the world.
Działania afirmatywne – równouprawnienie czy dyskryminacja? Efektywność czy bezskuteczność? Studium przypadku
(Wydział Nauk Politycznych i Dziennikarstwa UAM, 2024) Klejdysz, Natalia
Działania afirmatywne, ich skuteczność, oddziaływanie i zasadność, stanowią przedmiot badań podejmowanych przez socjologów, psychologów i politologów. Mimo zaangażowania w ten proces praktyków i naukowców, zagadnienie to nadal budzi kontrowersje, a zbliżenie stanowisk i opinii jest nadal daleką perspektywą. W niniejszym artykule, odwołując się do genezy i przykładów działań kompensacyjnych, pojęto próbę oceny skuteczności i słuszności koncepcji dyskryminacji pozytywnej. Szczególną uwagę poświęcono urlopom menstruacyjnym, które, mając blisko osiemdziesięcioletnią historię, nadal są uznawane za rozwiązania nowatorskie, o których skuteczności trudno wyrokować. Affirmative actions, their effectiveness, impact, and validity are the subject of research undertaken by sociologists, psychologists, and political scientists. Although scholars and practitioners have been involved in these processes, affirmative actions are still controversial, and the convergence of positions and opinions on that issue is still a long way off. By referring to the origins and examples of compen satory activities, this paper attempts to assess the effectiveness and validity of positive discrimination. In particular, our attention is paid to menstrual leaves. Despite having a history of almost eighty years, they are still considered innovative solutions, the effectiveness of which is difficult to judge.
Ocena działań podejmowanych przez MTK wobec Prezydenta Federacji Rosyjskiej
(Wydział Nauk Politycznych i Dziennikarstwa UAM, 2024) Bluszcz, Diana
Dnia 17 marca 2023 roku II Izba Przygotowawcza MTK wydała nakaz aresztowania Władimira Władimirowicza Putina. Zgodnie z komunikatem Władimir Władimirowicz Putin, urodzony dnia 7 października 1952 roku, prezydent Federacji Rosyjskiej, jest rzekomo odpowiedzialny za zbrodnię wojenną polegającą na bezprawnej deportacji ludności – dzieci, oraz bezprawnym przesiedlaniu ludności – dzieci, z okupowanych obszarów Ukrainy do Federacji Rosyjskiej (zgodnie z art. 8 ust. 2 lit. a pkt VII oraz lit. b pkt VIII Statutu Rzymskiego). Jest to pierwszy nakaz wydany wobec aktualnie urzędującej głowy państwa. Niewątpliwie jest to również sprawdzian dla funkcjonowania MTK oraz ustalenia jego pozycji jako stałego sądu międzynarodowego. Artykuł ma na celu dokonanie analizy, a następnie oceny działań podejmowanych przez Międzynarodowy Trybunał Karny względem Prezydenta Federacji Rosyjskiej Władimira Putina, w kontekście konfliktu rosyjsko-ukraińskiego. Przede wszystkim zwraca również uwagę na kwestię realności podejmowanych działań. On 17 March 2023, the Second Pre-Trial Chamber of the ICC issued an arrest warrant for Vladimir Vladimirovich Putin. According to the statement, Vladimir Vladimirovich Putin, born on October 7, 1952, the President of the Russian Federation, is allegedly responsible for a war crime involving the unlawful deportation of the population – children, and the unlawful resettlement of the population – children, from the occupied areas of Ukraine to the Russian Federation (pursuant to Art. 8 sec. 2(a)(VII) and (b)(VIII) of the Rome Statute). This is the first such warrant issued against a currently serving head of state. Undoubtedly, this is also a test for the functioning of the ICC and the establishment of its position as a permanent international court. The article aims to analyze and then evaluate the actions taken by the International Criminal Court against the President of the Russian Federation, Vladimir Putin, in the context of the Russian-Ukrainian conflict. Above all, it also draws attention to the issue of the reality of the measures taken so far.
Aktywność społeczna w internecie w kontekście wybuchu wojny w Ukrainie – przykład Polski. Raport z badań
(Wydział Nauk Politycznych i Dziennikarstwa UAM, 2024) Pazderska, Agnieszka
Wojna w Ukrainie wywołała głębokie poruszenie w Polsce i na świecie. Konflikt ten nie tylko wzbudza emocje, ale również mobilizuje społeczeństwo do różnorodnych form zaangażowania, od śledzenia bieżących informacji po aktywne wsparcie osób dotkniętych wojną. Celem badań było zrozumienie, jak wybuch wojny w Ukrainie wpłynął na aktywność użytkowników internetu, ich postrzeganie konfliktu oraz sposoby korzystania z mediów społecznościowych i innych platform internetowych do poszukiwania informacji, wyrażania opinii czy organizowania wsparcia dla społeczności ukraińskiej. Hipotezą badawczą było założenie, że większe zainteresowanie oraz poszukiwanie sprawdzonych informacji na temat konfliktu mogą prowadzić do wzrostu zaangażowania obywateli w działania wspierające Ukrainę, zarówno w formie materialnej, jak i emocjonalnej. W celu weryfikacji hipotezy, autorka przeprowadziła badania sondażowe. Dane zebrano między marcem a kwietniem 2022 r., uzyskując łącznie 1379 wypełnionych ankiet. Badanie wykazało, że 71% respondentów wyrażało duże lub bardzo duże zainteresowanie sytuacją w Ukrainie, śledząc informacje przede wszystkim za pośrednictwem portali internetowych i mediów społecznościowych. Wyniki wskazują na dominującą postawę solidarności – 83% ankietowanych wspierało przyjmowanie ukraińskich uchodźców. Ponadto ankietowani angażowali się w różne akcje pomocowe, w tym finansowe, w zbiórki rzeczowe, a także lajkowali i udostępniali posty na portalach społecznościowych. The war in Ukraine has caused a deep stir in Poland and around the world. The conflict has not only stirred emotions, but also mobilized the public to engage in various forms, from following current news to actively supporting those affected by the war. The aim of the research was to understand how the outbreak of the war in Ukraine affected the activity of Internet users, their perceptions of the conflict, and the ways in which they used social media and other online platforms to seek information, express opinions or organize support for the Ukrainian community. The research hypothesis was that increased interest and the search for verified information about the conflict could lead to an increase in citizens’ involvement in activities supporting Ukraine, both in material and emotional form. To verify the hy pothesis, the author conducted a survey. Data was collected between March and April 2022, yielding a total of 1,379 completed surveys. The survey showed that 71% of respondents expressed great or very great interest in the situation in Ukraine, following information primarily through online portals and social media. The results indicate a dominant attitude of solidarity, with 83% of respondents supporting the reception of Ukrainian refugees. In addition, respondents engaged in various aid actions, including financial ones, in-kind collections, and also liked and shared posts on social networks.
Polityka Federacji Rosyjskiej i separatystów prorosyjskich w sferze szkolnictwa wyższego na tymczasowo okupowanych terytoriach Ukrainy
(Wydział Nauk Politycznych i Dziennikarstwa UAM, 2024) Perepelkin, Ivan
Edukacja jest jednym z głównych czynników wpływających na kształtowanie osoby jako osobowości, obywatela i profesjonalisty. System szkolnictwa wyższego, ze względu na swoje integralne znaczenie i ponieważ zapewnia możliwość rozwoju w najwyższym sensie, jest szczytem, który wieńczy cały system edukacji w ogóle. W związku z tym negatywne konsekwencje w tym systemie spowodowane wstrząsami społeczno-kulturowymi, z których najgorszym jest agresja militarna, mogą odgrywać istotną rolę w rozwoju społeczeństwa obywatelskiego tego kraju i w konsekwencji wpływać na całe jego funkcjonowanie w teraźniejszości i przyszłości. Ukraina, która w 2014 roku wybrała integrację europejską i zgodność ze standardami europejskimi jako cel i punkt odniesienia we wszystkich sferach, w tym w szkolnictwie wyższym, stała się celem agresywnych działań Federacji Rosyjskiej, które powodują skutki, które stają się nowymi trudnościami dla całego państwa ukraińskiego, w tym dla systemu szkolnictwa wyższego. Celem niniejszego artykułu jest opisanie polityki Federacji Rosyjskiej i separatystów prorosyjskich w sferze szkolnictwa wyższego na terytoriach okupowanych Ukrainy, a oprócz tego zbadanie zgodności owych działań z koncepcją rusyfikacji szkolnictwa wyższego. Metody badawcze zastosowane przez autora podczas tworzenia artykułu to analiza źródeł (w tym źródeł prawnych), dedukcja i indukcja. Education is one of the main factors in shaping a person as a personality, a citizen and a professional. The higher education system, because of its integral importance and because it provides the opportunity for development in the highest sense, is the pinnacle that crowns the entire education system in general. Therefore, the negative consequences in this system caused by socio-cultural upheavals, the worst of which is military aggression, can play an important role in the development of the country’s civil society and consequently affect its entire functioning in the present and future. Ukraine, which in 2014 chose European integration and compliance with European standards as a goal and point of reference in all spheres, including higher education, has become the target of aggressive actions by the Russian Federation, which are causing consequences that are becoming new difficulties for the entire Ukrainian state, including the higher education system. The aim of this article is to describe the policy of the Russian Federation and pro-Russian separatists in the sphere of higher education in the occupied territories of Ukraine, in addition to examining the compatibility of these actions with the concept of Russification of higher education. The research methods used by the author in compiling the article are source analysis (including legal documents), eduction and induction.
Serbia and the European Union: A Decade of Negotiating Challenges (2014–2024)
(Wydział Nauk Politycznych i Dziennikarstwa UAM, 2024) Styczyńska, Natasza
The article analyses Serbia’s EU accession negotiations (2014–2024), focusing on the interplay between domestic politics and foreign policy objectives. Serbia’s pragmatic foreign policy balances EU aspirations with strategic partnerships (Russia, China, US), reflecting its historical context (NonAligned Movement) and the Kosovo issue. Employing a qualitative methodology, including a literature review and 2024 interviews with Serbian political actors (politicians, experts, and public servants) this article discusses challenges in the EU negotiations and the insignificant progress, pointing out the unresolved Kosovo issue as one of the major political obstacles. Despite the Serbian government’s stated priorities, the analysis suggests a disconnect between the rhetoric and actions of both the EU and Serbian political elite. The EU’s commitment to the region is evident (e.g., Western Balkans Growth Plan), but Serbia’s internal challenges and ambivalent stance significantly diminish the likelihood of swift EU accession. This article offers insights into the complexities of Serbia’s EU integration seen from the perspective of domestic political actors. Artykuł analizuje negocjacje akcesyjne Serbii z UE (2014–2024), koncentrując się na wzajemnym oddziaływaniu polityki wewnętrznej i celów polityki zagranicznej. Pragmatyczna polityka zagraniczna Serbii równoważy aspiracje UE ze strategicznymi partnerstwami (Rosja, Chiny, USA), odzwierciedlając jej kontekst historyczny (Ruch Państw Niezaangażowanych) i kwestię Kosowa. Wykorzystując metodologię jakościową, w tym przegląd literatury i wywiady z serbskimi aktorami politycznymi (politykami, ekspertami i urzędnikami państwowymi), niniejszy artykuł omawia wyzwania w negocjacjach z UE i nieznaczne postępy, wskazując na nierozwiązaną kwestię Kosowa jako jedną z głównych przeszkód politycznych. Pomimo deklarowanych przez serbski rząd priorytetów, analiza sugeruje rozdźwięk między retoryką a działaniami zarówno UE, jak i serbskich elit politycznych. Zaangażowanie UE w regionie jest oczywiste (np. Plan Wzrostu Bałkanów Zachodnich), ale wewnętrzna polityka Serbii i jej ambiwalentne stanowisko znacznie zmniejszają prawdopodobieństwo szybkiego przystąpienia do UE. Niniejszy artykuł oferuje wgląd w złożoność integracji Serbii z UE z perspektywy krajowych aktorów politycznych.
Resolution of the Polish Sejm on the 80th Anniversary of the Volhynian Crime in its Socio-political and Historical Context
(Wydział Nauk Politycznych i Dziennikarstwa UAM, 2024) Głowacka, Katarzyna
In July 2023, Poland commemorated the 80th anniversary of the Genocide of Poles in Volhynia and Eastern Galicia – a crime committed by the Organization of Ukrainian Nationalists and the Ukrainian Insurgent Army during the Second World War. On 11 July, the Sejm of the Republic of Poland adopted a resolution honoring the memory of the victims. The Discourse-Historical Approach to Critical Discourse Analysis was applied to identify the discursive strategies pursued in the mentioned document. In discussing the strategies of nomination and predication, the author has used the analytical categories described by Theo van Leeuwen. The first section of the paper provides the extralinguistic, socio-political and historical context in which the analysed act emerged. The statements of other representatives of the state, which, on the eve of the anniversary celebrations, aroused the strongest – not necessarily positive – reactions, are also quoted therein. The article shows that the Sejm’s resolution of 11 July, like no other, respected the sensibilities of Borderland circles. However, the message it contained was at odds with the narrative articulated by the President of the Republic of Poland and the Polish Minister of Foreign Affairs. This discrepancy raised doubts whether there was deeper strategic thinking behind Polish historical policy. W lipcu 2023 r. Polacy upamiętnili 80. rocznicę ludobójstwa na Wołyniu i Galicji Wschodniej – zbrodni popełnionej przez Organizację Ukraińskich Nacjonalistów i Ukraińską Powstańczą Armię w trakcie II wojny światowej. 11 lipca Sejm Rzeczypospolitej Polskiej przyjął uchwałę, w której uczczono pamięć pomordowanych. Wykorzystując podejście dyskursywno-historyczne w ramach krytycznej analizy dyskursu autorka ukazała strategie dyskursywne, jakie realizowali twórcy tego dokumentu. Omawiając zastosowane strategie referencji oraz predykacji, odwołała się do kategorii analitycznych, które opisał Theo van Leeuwen. W otwierającej sekcji pracy zrekonstruowano kontekst zewnątrzjęzykowy, społeczno-polityczny i historyczny, w którym zaistniała analizowana wypowiedź. Przytoczono w niej również stwierdzenia innych przedstawicieli państwa polskiego, które w przededniu uroczystości upamiętniających 80. rocznicę zbrodni wołyńskiej wzbudziły najsilniejsze – niekoniecznie pozytywne – reakcje społeczne. Artykuł pokazuje, że uchwała Sejmu z 11 lipca (jak żadna inna) wpisała się we wrażliwość polskich środowisk kresowych. Przesłanie w niej zawarte nie pokrywało się jednak z narracją, jaką przyjął Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej i polski Minister Spraw Zagranicznych. Zaobserwowany rozdźwięk prowokował pytania o to, czy za polską polityką historyczną stoi jakakolwiek głębsza myśl strategiczna.
Włoski model konstytucjonalizacji wolności i praw ekonomicznych i społecznych
(Wydział Nauk Politycznych i Dziennikarstwa UAM, 2024) Kamińska, Agnieszka Gloria
Konstytucja Republiki włoskiej z 27 grudnia 1947 r. unormowała problematykę praw i wolności obywateli w art. 13–54 swego tekstu, ujętych jako Część I Konstytucji. Wyeksponowanie unormowań odnoszących się do statusu jednostki w państwie, polegające na ich ulokowaniu bezpośrednio po „Zasadach podstawowych”, a przed regulacjami Części II „Ustrój polityczny”, dotyczącymi struktury systemu i zasad funkcjonowania organów państwa było świadomą decyzją włoskiego ustrojodawcy. W perspektywie historycznej oznaczało zerwanie z tradycją autorytarno-faszystowską Włoch międzywojennych i prymatem państwa przed jednostką. W perspektywie jurydycznej oznaczało ustabilizowanie prawnego statusu jednostki oraz zagwarantowanie jej wzmocnionej, bo konstytucyjnej, ochrony przyznanych praw i gwarantowanych wolności konstytucyjnych. Przepisy dotyczące praw i obowiązków obywateli konstytucja włoska ujęta w cztery grupy z odniesieniem – odpowiednio – do a) stosunków obywatelskich (art. 13–28, odpowiadających nieco później wyróżnionemu typowi wolności i praw osobistych), b) stosunków moralno-społecznych (art. 29–34, odpowiadających typowi praw społecznych), c) stosunków gospodarczych (art. 29–47, dotyczących sfery ekonomicznej, d) stosunków politycznych (art. 48–54, normujących wolności i prawa polityczne). Stosując metody analizy prawno-dogmatycznej, a także odwołując się do analizy systemowej i ustaleń historyczno-ustrojowych autorka wskazuje na precedensowe usytuowanie ujętych w osobny segment regulacji konstytucyjnej unormowań statusu obywatela, wyprzedzający typowe dla wcześniejszych konstytucji (i traktowane priorytetowo regulacje odnoszone do struktury, wzajemnych relacji i funkcjonowania organów państwowych). Jednocześnie odwołując się do ustaleń prawno-porównawczych zwraca uwagę na brak stosowania kategorii pojęciowej „wolności jednostki” oraz na niewystępowanie w tekście konstytucji włoskiej zwerbalizowanej dystynkcji między „prawami (wolnościami) człowieka” a „wolnościami obywatela” The Constitution of the Italian Republic of December 27, 1947, in Articles 13–54, which constitute Part I of the Constitution, addresses the issue of citizens’ rights and freedoms. The prominence given to the provisions relating to the individual’s status within the state, positioned immediately after the “Fundamental Principles” and before the regulations of Part II, titled “Political Organization,” which deal with the structure of the system and the principles governing the functioning of state organs, was a deliberate decision by the Italian framers of the constitution. The provisions concerning the rights and duties of citizens are grouped by the Italian Constitution into four categories, corresponding to: a) civil relations (Articles 13–28, which align with what would later be identified as personal rights and freedoms), b) moral and social relations (Articles 29–34, which correspond to social rights), c) economic relations (Articles 29–47, concerning the economic sphere), and d) political relations (Articles 48–54, which regulate political rights and freedoms). Through the application of legal and dogmatic analysis, and drawing on systemic and historical-constitutional findings, the author highlights the precedent-setting positioning of the provisions concerning the citizen’s status within a distinct segment of constitutional regulation, placed ahead of what typically takes priority in earlier constitutions-namely, the provisions dealing with the structure, mutual relations, and functioning of state bodies. Moreover, referencing comparative law studies, the author underscores the absence of the conceptual category of “individual freedoms” and the lack of a clear distinction in the text of the Italian Constitution between “human rights (freedoms)” and “citizens’ freedoms.”
To nie jest Sejm dla debiutantów? Posłowie debiutanci w polskim Sejmie w XXI wieku: uwarunkowania i skala zjawiska
(Wydział Nauk Politycznych i Dziennikarstwa UAM, 2024) Lewandowski, Arkadiusz; Pieniężny, Dawid
W artykule przedstawiono definicję oraz ramę teoretyczną zjawiska posłów, którzy po raz pierwszy otrzymali miejsce w Sejmie. Dzięki wykorzystaniu metody desk research, przedstawiono dane statystyczne dotyczące „posłów debiutantów” polskiego Sejmu w XXI wieku. Celem badania jest określenie skali zjawiska posłów debiutantów oraz zidentyfikowanie uwarunkowań, które na nią wpływają. Przedmiotem badania są zatem posłowie debiutanci w polskim Sejmie w XXI wieku. Pierwszym analizowanym czynnikiem jest efekt wyniku wyborów i pytanie badawcze: czy wyższa liczba debiutantów skorelowana jest z sytuacją alternacji władzy po wyborach? Drugim analizowanym czynnikiem jest wynik największych partii w postępujących po sobie wyborach. W tym przypadku pytanie badawcze brzmi: czy zmiana (znacząca) wyniku ugrupowania (ugrupowań), które dotychczas dominowały w Sejmie, ma wpływ na liczbę debiutantów? Trzecią kwestią jest z kolei obecność partii nowych i pytanie: jaki wpływ na skalę zjawiska debiutantów mają partie nowe pojawiające się na polskiej scenie partyjnej? The article presents the definition and theoretical framework of the phenomenon of MPs who received a seat in the Sejm for the first time. Thanks to the desk research method, statistical data on the following are presented “rookie MPs” of the Polish Sejm in the 21st century. The aim of the study is to determine the scale of the phenomenon of MPs debaters and to identify the conditions that influence it. The subject is therefore the rookie MPs in the Polish Sejm in the 21st century. The first factor analysed is the effect of the election result and the research question: is the higher number of debutant MPs correlated with the situation of alternation of power after the elections? The second factor analysed is the outcome of the largest parties in progressive elections. In this case, the research question is: does a (significant) change in the outcome of the group(s) that have so far dominated in the Sejm has an impact on the number of newcomers? The third issue is, in turn the presence of new parties and the question: what impact on the scale of the phenomenon of debutantes have new parties appearing on the Polish party scene?
Posiedzenia Rady Bezpieczeństwa Narodowego w praktyce politycznej Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej
(Wydział Nauk Politycznych i Dziennikarstwa UAM, 2024) Wicherek, Damian
Celem artykułu była analiza korzystania przez poszczególnych Prezydentów RP z kompetencji zwołania posiedzeń Rady Bezpieczeństwa Narodowego. W opracowaniu zwrócono uwagę na sytuacje polityczne, które towarzyszyły posiedzeniom tego gremium, a punktem wyjścia do niniejszych rozważań były przepisy Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. W związku z tym skupiono się na okresie prezydentury Aleksandra Kwaśniewskiego, Lecha Kaczyńskiego, Bronisława Komorowskiego oraz Andrzeja Dudy. W przypadku prezydenta A. Dudy analiza objęła lata 2016-2023, czyli okres od zwołania przez prezydenta pierwszego posiedzenia rady w marcu 2016 r. do grudnia 2023 r. kiedy prezydent zwołał pierwsze posiedzenie rady po październikowych wyborach parlamentarnych w wyniku których doszło do zmiany składu Rady Bezpieczeństwa Narodowego. The purpose of the article was to analyze the use by individual Presidents of the Republic of Poland of the power to convene meetings of the National Security Council. The study pays attention to the political situations that accompanied the meetings of this body, and the starting point for these consid erations was the provisions of the Constitution of the Republic of Poland of April 2, 1997.In this regard, the focus was on the presidency of Aleksander Kwaśniewski, Lech Kaczyński, Bronisław Komorowski and Andrzej Duda.
Politics Turned Into a Playground Drama: Infantilisation of the Elec- tion Campaign for the Polish Parliament (2023) Due to Mediatisation
(Wydział Nauk Politycznych i Dziennikarstwa UAM, 2024) Mateja, Magdalena
This article examines the phenomenon of infantilisation in the 2023 Polish parliamentary election campaign. Infantilisation is a consequence of the mediatisation of politics, a process that has transformed electoral competition into a spectacle, while aligning political communication with mass media logic. The introductory section outlines the electoral context, during which politicians deliberately incited conflicts to provoke strong emotions, thereby encouraging the media to engage with and amplify these issues through simplified and conventionalised narratives. The second section delves into the theoretical foundations of infantilisation. It identifies several mechanisms contributing to this trend, including mediatisation, which has reshaped political operations and communication by reducing them to simplistic, emotionally charged messages. The third section addresses the methodological framework, detailing the use of discourse and narrative analysis to analyse media coverage of political conflicts. The author’s findings demonstrate how different media outlets constructed narratives surrounding the provoked conflicts. Niniejszy artykuł analizuje zjawisko infantylizacji w kampanii wyborczej do polskiego parlamentu w 2023 roku. Infantylizacja jest konsekwencją mediatyzacji polityki, procesu, który przekształcił rywalizację wyborczą w spektakl, jednocześnie dostosowując komunikację polityczną do logiki mediów masowych. Część wprowadzająca artykułu nakreśla kontekst wyborczy, podczas którego politycy celowo wzniecali konflikty, aby wywołać silne emocje, zachęcając tym samym media do angażowania się i wzmacniania tych postaw za pomocą uproszczonych i skonwencjonalizowanych narracji. Druga część tekstu odnosi się do teoretycznych podstawy infantylizacji. Identyfikuje kilka mechanizmów przyczyniających się do tego zjawiska, w tym mediatyzację, która przekształciła działania polityczne i komunikację, redukując je do uproszczonych, emocjonalnie naładowanych komunikatów. W trzeciej części omówiono ramy metodologiczne, szczegółowo opisując wykorzystanie analizy dyskursu i narracji do analizy medialnych relacji z konfliktów politycznych. Ustalenia autorki pokazują, w jaki sposób różne media konstruowały narracje na temat prowokowanych konfliktów.
The Narration of Threats and Struggle Against Crises in the Parliamentary Elections Campaign in Poland in 2023 – the Perspective of Social Media
(Wydział Nauk Politycznych i Dziennikarstwa UAM, 2024) Sobera, Waldemar
The aim of this article is to analyze the narration of threats and struggles against crises in parliamentary election campaign ads in the parliamentary elections in Poland in 2023 in the context of narration based on crisis issues affecting both Poland and the whole world in recent years. The research method used was content analysis enriched with frame analysis. The research aimed to answer the following research questions: Were political parties eager to exploit the issue of the migration crisis during the election campaign? How were the government’s actions to overcome crises presented? What was the individual parties perception of the greatest threats to Poland and its citizens? What narrative was used in the context of the migration crisis? The conducted analysis of electoral ads showed that security issues did not constitute dominant themes during the electoral campaign in 2023. The most prevalent threat depicted in the ads was the migration crisis – both in ads of the ruling party and opposition parties. The campaign style primarily used negative campaigning, pointing out the government’s mistakes (the visa scandal), as well as the opposition’s excessive deference regarding the issue of accepting refugees with the use of frames of conflict and enemy. Celem artykułu jest przeanalizowanie narracji o zagrożeniach i walki z kryzysami w spotach wyborczych w wyborach do parlamentu w Polsce w 2023 roku, w kontekście narracji bazującej na kwestiach kryzysów, które doświadczyły Polskę i świat w ostatnich latach. Metodą użytą do badań była analiza zawartości wzbogacona o analizę ramową, Badania miały na celu znalezienie odpowiedzi na pytania badawcze: Czy temat kryzysu migracyjnego był chętnie wykorzystywany przez partie polityczne w czasie kampanii wyborczej? Jak przedstawiano działania rządu w celu przezwyciężenia kryzysów? W czym partie dostrzegały największe zagrożenie dla Polski i jej obywateli? Jaką narrację stosowano w kontekście kryzysu migracyjnego? Analiza spotów wyborczych pokazała, że kwestie bezpieczeństwa nie były dominującymi tematami w czasie kampanii wyborczej w 2023 roku. Najpopularniejszym zagrożeniem ukazywanym w spotach był kryzys migracyjny – zarówno w spotach partii rządzącej, jak i partii opozycyjnych. Stosowano głównie styl kampanii negatywnej, wskazując na błędy rządu (afera wizowa), jak i zbyt dużą ustępliwość opozycji w kwestii przyjmowania uchodźców, posługując się przy tym ramami konfliktu i wroga.
„Jak nie będzie z zimy lata, tak nie będzie z Niemca brata”. Niemcy jako figura służąca prezentowaniu opozycji w Wiadomościach TVP
(Wydział Nauk Politycznych i Dziennikarstwa UAM, 2024) Piechocki, Marcin
Celem artykułu było zbadanie zabiegów polegających na wykorzystaniu w Wiadomościach TVP niemieckiej tematyki jako punktu odniesienia do omawiania tematyki krajowej. Prowadzone wcześniej badania, choć dotyczyły innych zagadnień, ujawniły taki zabieg w głównym programie informacyjnym nadawcy publicznego, stąd pomysł na badanie poświęcone wyłącznie jemu. The purpose of the article was to investigate the use of German-related subjects in Wiadomości TVP as a basis for discussing domestic issues. Earlier studies identified such practices within the broadcaster’s main news program, even though they addressed different topics, leading to the development of this focused research.
The Evolution of the European Union’s Cybersecurity Culture in the Context of Selected Political and Economic Changes
(Wydział Nauk Politycznych i Dziennikarstwa UAM, 2024) Górka, Marek; Kamola-Cieślik, Małgorzata
The purpose of the article is to attempt to characterize the concept of the EU’s cybersecurity culture, based on key aspects of modern digitization, such as data protection, prevention of disinformation and responsible use of new technologies, which is relevant to the European and global digital security policy. The research methodology employed includes document analysis and qualitative methods. The article analyzes strategic documents from 2013, 2017, and 2020, which introduced new regulations, such as the NIS2 Directive, aimed at improving resilience to cyber threats and enhancing international cooperation. The study highlights the importance of building a culture of cybersecurity, education and responsible use of new technologies, and analyzes the effectiveness of the EU’s response to rapidly changing digital threats. Modern Europe, based on democratic values and innovation, guards the security of its citizens in the online space, but on the other hand seeks to maintain a leadership position in the global digital economy. Celem artykułu jest próba scharakteryzowania koncepcji kultury cyberbezpieczeństwa UE w oparciu o kluczowe aspekty współczesnej cyfryzacji, takie jak ochrona danych, przeciwdziałanie dezinformacji oraz odpowiedzialne korzystanie z nowych technologii, co ma istotne znaczenie dla europejskiej i globalnej polityki bezpieczeństwa cyfrowego. W ramach zastosowanej metodologii badawczej przeprowadzono analizę dokumentów oraz zastosowano metody jakościowe. Artykuł analizuje dokumenty strategiczne z lat 2013, 2017 i 2020, które wprowadziły nowe regulacje, takie jak dyrektywa NIS2, mające na celu poprawę odporności na zagrożenia cybernetyczne oraz wzmocnienie współpracy międzynarodowej. Badanie podkreśla znaczenie budowania kultury cyberbezpieczeństwa, edukacji oraz odpowiedzialnego korzystania z nowych technologii, a także analizuje skuteczność reakcji UE na szybko zmieniające się zagrożenia cyfrowe. Współczesna Europa, oparta na wartościach demokratycznych i innowacjach, chroni bezpieczeństwo swoich obywateli w przestrzeni online, jednocześnie dążąc do utrzymania pozycji lidera w globalnej gospodarce cyfrowej.
Edukacja obywatelska w Polsce. Rozważania na tle przedmiotu historia i teraźniejszość
(Wydział Nauk Politycznych i Dziennikarstwa UAM, 2024) Rachwał, Marcin
Przedmiot badań obejmuje edukację obywatelską w Polsce na przykładzie wprowadzonego w 2022 r. (do szkół ponadpodstawowych) przedmiotu historia i teraźniejszość. Celem głównym artykułu było ustalenie treści nauczania edukacji obywatelskiej zgodnie z podstawą programową badanych zajęć edukacyjnych. Jaki zakres przedmiotowy powinien być realizowany podczas formalnej edukacji obywatelskiej, a jaki został zaplanowany podstawą programową przedmiotu historia i teraźniejszość? Tak sformułowany problem badawczy zdeterminował tok prowadzonych badań naukowych, strukturę artykułu i zastosowane metody badawcze, spośród których podstawowe znaczenie miały: metoda analizy i krytyki piśmiennictwa (źródeł), metoda badania dokumentów, metoda komparatystyczna, podejście instytucjonalno-prawne, metoda systemowa (formalną edukację obywatelską ujęto w szerszym kontekście funkcjonowania systemu społecznego). W efekcie przeprowadzonych badań ustalono, iż autorzy publikacji poświęconych zagadnieniu edukacji obywatelskiej zalecają, aby obejmowała ona treści nauczania mieszczące się przede wszystkim w obszarze nauk społecznych z wiodącą rolą nauki o polityce i administracji (historia – szczególnie współczesna – powinna stanowić tło dla edukacji obywatelskiej, a nie jej główny wymiar). Tymczasem przedmiot historia i teraźniejszość jest osadzony w perspektywie historycznej, uwzględniając głównie komponent wiedzy z historii świata i Polski od roku 1945 do drugiej dekady XXI w. The subject of the research covers civic education in Poland on the example of the subject History and the present introduced in 2022 (to secondary schools). The main aim of the article was to determine the content of teaching civic education in accordance with the core curriculum of the educational activities studied. What subject scope should be implemented during formal civic education and what was planned in the core curriculum of the subject History and the present? The research problem formulated in this way determined the course of the conducted scientific research, the structure of the article and the research methods used, among which the following were of primary importance: the method of analysis and criticism of literature (sources), the method of examining documents, the comparative method, the institutional and legal approach, the systemic method (formal civic education was included in the broader context of the functioning of the social system). As a result of the conducted research, it was established that the authors of publications devoted to the issue of civic education recommend that it should include teaching content that falls primarily within the area of social sciences with the leading role of political and administrative science (history – especially contemporary history – should be the background for civic education, not its main dimension). Meanwhile, the subject History and the present is set in a historical perspective, taking into account mainly the component of knowledge from the history of the world and Poland from 1945 to the second decade of the 21st century.
European Heritage Label (EHL) in Lights of Internal Historical Policy in Poland
(Wydział Nauk Politycznych i Dziennikarstwa UAM, 2024) Gierat-Bieroń, Bożena; Gajda, Kinga Anna
In the framework of the EU European Heritage Label (EHL) programme, six EHLs were granted to Polish institutions from 2014 to 2019.1 The EHL programme regulations oblige EHL operators to promote through their work with the label a European historical narrative, however in Poland EHL operators often have to work on bringing back, or refreshing, memory about the sites. In some cases, they are focused on reviewing regional perspectives (Polish-German and Polish-Lithuanian) which were ignored during communism. Deriving from the assumption that the concept of cultural heritage is used at the national, subnational and pan-national levels (Haftsein, 2012, p. 501) and that heritage is a “process of negotiating values” (Smith, 2016, p. 30 ), it is important to ask the following questions: 1) Do Polish EHLs initiate a discussion about the Europeanisation of heritage? 2) To what extent EHLs in Poland are subject to the process of Europeanisation and to what extent are they a subject of the state’s historical policy and national discourse? W ramach unijnego programu Znaku Dziedzictwa Europejskiego (ZDE) w latach 2014–2019 polskim instytucjom przyznano sześć Znaków Dziedzictwa Europejskiego. Postanowienia programu ZDE zobowiązują operatorów ZDE do promowania europejskiej narracji historycznej poprzez pracę ze Znakiem, jednak w Polsce operatorzy ZDE często muszą działać na rzecz przywracania lub ożywiania pamięci o miejscach, zgodnie z aktualnym programem polityki kulturalnej państwa, np. polityki historycznej, co często nosi znamiona narracji stricte narodowej. Opierając się na założeniu, że pojęcie dziedzictwa kulturowego implikuje ochronę miejsc i obszarów chronionych na poziomie krajowym, subnarodowym i ogólnokrajowym (Haftsein, 2012, s. 501) oraz że dziedzictwo jest „procesem negocjowania wartości” (Smith, 2016, s. 30), artykuł stawia następujące pytania badawcze: 1) Czy polskie ZDE inicjują dyskusję na temat europeizacji dziedzictwa? 2) W jakim stopniu dziedzictwo europejskie w Polsce podlega procesowi europeizacji, a w jakim jest przedmiotem polityki historycznej państwa i dyskursu narodowego?
The Konfederacja Wolność i Niepodległość as a Protest Party on YouTube
(Wydział Nauk Politycznych i Dziennikarstwa UAM, 2024) Wroński, Kamil
This article aims to explain how the Konfederacja uses protest party rhetoric to maximize its electoral outcome. The article analyses the content of 30 videos published as a part of the Bosak&Mentzen format on YouTube for the presence of the protest party characteristics in the messages. It also tried to find similarities between the Konfederacja and other protest parties in Sweden, Germany and France. The research conducted allows us to conclude that the Konfederacja uses protest party rhetoric to position itself as an alternative to Prawo i Sprawiedliwość (PiS) and Platforma Obywatelska (PO), and to publicize specific social issues that allow it to gain support in society. Niniejszy artykuł ma na celu wyjaśnienie, w jaki sposób Konfederacja stosuje retorykę partii protestu po to, aby maksymalizować swój wynik wyborczy. W artykule dokonano analizy zawartości 30 filmów publikowanych w ramach formatu Bosak&Mentzen na YouTube pod kątem występowania w przekazach cech partii protestu. Starano się także znaleźć podobieństwa pomiędzy Konfederacją a innymi partiami protestu w Szwecji, Niemczech i Francji. Przeprowadzone badania pozwalają wnioskować, że Konfederacja korzysta z retoryki partii protestu, aby pozycjonować się jako alternatywa wobec Prawa i Sprawiedliwości (PiS) i Platformy Obywatelskiej (PO) oraz nagłaśniać konkretne problemy społeczne, które pozwalają jej na budowanie poparcia w społeczeństwie.
Pozycja ustrojowa i perspektywy rozwoju samorządu adwokackiego – raport z badań przeprowadzonych wśród przedstawicieli polskiej palestry
(Wydział Nauk Politycznych i Dziennikarstwa UAM, 2024) Kmieciak, Robert
Rozpoczęte w Polsce ponad trzy dekady temu przemiany społeczno-polityczne spowodowały między innymi aktywizację różnych środowisk zawodowych, które postanowiły oprzeć swoje funkcjonowanie o publicznoprawne formy działalności. Oznaczało to wykreowanie organizacji o charakterze samorządu korporacyjnego, którego podstawą jest związek osób o przymusowym charakterze członkostwa. Samorząd zawodowy od momentu podjęcia reform ustrojowych w Polsce postrzegany był jako ważny element systemu administracyjnego państwa. Od kilku lat trwa w Polsce debata publiczna dotycząca przyszłości samorządu zawodowego. W jej trakcie przywoływane są argumenty podważające zasadność dalszego funkcjonowania tego typu organizacji. Podnoszona jest wątpliwość, czy izby samorządu zawodowego są instytucjami wzmacniającymi dążenia demokratyczne i rozwój samorządu, czy też są strukturą anachroniczną, zagrażającą umacnianiu się ładu rynkowego w Polsce. Warto zatem wskazać na istotę i zadania samorządu zawodowego, ale przede wszystkim zwrócić uwagę na znaczenie tego typu korporacji w tworzeniu instytucji państwa demokratycznego i akceleracji procesów partycypacyjnych. Kluczowy dla przyszłości samorządu zawodowego jest jednak stosunek do macierzystych organizacji osób tworzących tego typu korporacje. Z tego powodu w artykule postanowiono zaprezentować wyniki badań ankietowych dotyczących oceny funkcjonowania samorządu adwokackiego przez przedstawicieli palestry. Uzyskane w ten sposób opinie mogą stanowić dla członków i władz samorządu adwokackiego materiał służący refleksji na temat jego kondycji, ale przede wszystkim optymalizacji działań umacniających korporację jako ważny element systemu państwa demokratycznego i społeczeństwa obywatelskiego. The socio-political changes which had begun in Poland over three decades ago resulted in, inter alia, the activation of various occupational groups that have decided to operate based on public law. This meant the creation of corporate self-government organizations that are based on associations of persons with compulsory membership. Ever since the political reforms in Poland have been undertaken, professional self-government has been considered an important element of the state’s administrative system. For several years in Poland there has been a public debate on the future of professional self-government during which arguments have been raised that question the need for the continued functioning of this type of organizations. Moreover, doubts have been raised as to whether the chambers of professional self-government strengthen democratic aspirations and the development of self-governance, or whether they are anachronistic structures that threaten the consolidation of the market order in Poland. Therefore, it is not only worth pointing out the essence and the tasks of professional self-government, as well as its historical development in the country, but first of all to draw attention to the importance of this type of entities in creating democratic state institutions and in accelerating participatory processes. Crucial to the future of professional self-government, however, is the attitude toward the parent organizations of those who form such corporations. For this reason, the article decides to present the results of a survey on the evaluation of the functioning of the Bar Association’s self-government by representatives of the bar. The opinions obtained in this way can provide members and authorities of the Bar Association with material for reflection, but most importantly for optimization of actions strengthening the corporation as an important element of the system of a democratic state and civil society.
Partycypacja młodych Polaków w wyborach parlamentarnych w 2023 r. – determinanty aktywności wyborczej
(Wydział Nauk Politycznych i Dziennikarstwa UAM, 2024) Kądziela, Adam
Autor przedstawia analizę partycypacji wyborczej młodych Polaków w kontekście wyborów parlamentarnych w 2023 roku. Źródłem wiedzy w artykule są dane z autorskiego projektu badawczego, który został zrealizowany dzięki pozyskanemu dofinansowaniu z grantu badawczego Fundacji Konrada Adenauera w Polsce. Analiza wyników badania, uzupełniona o kwerendę literatury przedmiotu i analizę danych wtórnych, stanowi istotę artykułu. Badanie zrealizowane zostało 13–30 marca 2023 r. metodą wywiadów telefonicznych wspomaganych komputerowo CATI. Pomiaru dokonano na ogólnopolskiej próbie 1200 osób w wieku 18–30 lat, umożliwiającej wnioskowanie na ogół badanej populacji. Próba była reprezentatywna ze względu na takie zmienne jak: płeć, wiek, województwo, wielkość miejsca zamieszkania. Projekt badawczy dostarczył istotnych danych, dzięki którym możliwe jest uzyskanie odpowiedzi na wyróżnione pytanie badawcze dotyczące czynników, które wpłynęły na udział młodych Polaków w wyborach parlamentarnych w 2023 r. W toku analizy zweryfikowano hipotezy, które odnoszą się do ujęć teoretycznych w ramach nurtu behawioralnego oraz nowego instytucjonalizmu. Narzędziem służącym weryfikacji hipotez są metody ilościowe właściwe dla paradygmatu neopozytywistycznego. Wnioski z analizy mają istotne implikacje dla zrozumienia zmian w krajobrazie politycznym Polski, z uwzględnieniem roli młodego elektoratu w tym procesie. Author presents an analysis of the electoral participation of young Poles in the context of the 2023 parliamentary elections. The sources of knowledge in the article are data from the author’s research project, which was carried out thanks to the funding obtained from a research grant of the Konrad Adenauer Foundation in Poland. The survey results analysis, supplemented by a literature search and analysis of secondary data, constitutes the article’s essence. The survey was conducted on March 13–30, 2023, using CATI computer-assisted telephone interviews. It was measured on a nationwide sample of 1,200 people aged 18–30, allowing conclusions about the general population that was surveyed. The sample was representative of such variables as gender, age, province, and size of residence. The research project provided relevant data to answer the highlighted research question on the factors that influenced the participation of young Poles in the 2023 parliamentary elections. In the course of the analysis, the hypotheses related to the theoretical approaches within the behavioral approach and new institutionalism were verified. Quantitative methods appropriate to the neopositivist paradigm were used to verify the hypotheses. The conclusions of the analysis have important implications for understanding changes in Poland’s political landscape, taking into account the role of the young electorate in this process.

Browse

Recent Submissions