Przypadek Georgesa Bataille’a: między Heglem a Nietzschem?
Loading...
Date
1999
Authors
Advisor
Editor
Journal Title
Journal ISSN
Volume Title
Publisher
Wydawnictwo Naukowe IF UAM
Title alternative
Abstract
W naszych rozważaniach o „heglowskiej” i „nietzscheańskiej” stronie powojennej myśli francuskiej nie może zabraknąć miejsca
dla postaci kluczowej w tym kontekście, postaci wyjątkowej, zagadkowej i unikalnej. Chyba nikt z powojennych filozofów francuskich nie starał się utrzymywać stanowiska Bataille’a, a dokładnie
mówiąc jego dwóch stanowisk, równoległych i równobieżnych, rozwijanych przez lata z różną siłą i z różnym natężeniem. O ile bowiem pokolenie współczesne Kojève’owi byłoby zdecydowanie „heglowskie” w prezentowanym tu rozumieniu (chce zmieniać świat mocą filozofii, chce korzystać z niej jak z dobroczynnej a potężnej różdżki, chce podporządkować filozofię i literaturę propagandzie politycznej i wojnie ideologicznej, chce i jedną i drugą uczynić zaangażowaną społecznie), o tyle pokolenie myślicieli ponowoczesnych jest już „nietzscheańskie” (a więc, mówiąc skrótowo, wyrzeka się powyższych aspiracji).Przez kilkadziesiąt bowiem lat czytał, komentował i przeżywał zarazem Hegla i Nietzschego, starał się przekroczyć jednego drugim, wykorzystać jednego w zmaganiach z drugim, korzystając zarazem z myślenia dialektycznego i transgresyjnego. Jednak inne było jego czytanie Hegla, a inne Nietzschego (oprócz tego, iż jedno i drugie
zmieniało się przez lata), innym poddane było ono regułom, innym odpowiadało potrzebom i innym służyło celom. Co bardzo
charakterystyczne, Bataille nigdy nie przeciwstawiał ich sobie w sposób otwarty - nie ma chyba tekstu, w którym Hegel i Nietzsche występowaliby razem jako pełnoprawni konwersacyjni partnerzy.
Nietzsche zdaje się szachować wygórowane pretensje Hegla, zdaje się zaprzeczać heglowskiemu przekonaniu, nie do końca może wyrażonemu, chociaż istniejącemu w niejawnej postaci i eksponowanemu w wykładach Kojóve’a, iż być może on sam jest
wcieleniem wiedzy absolutnej. W momencie, w którym w grze pojawia się Nietzsche, nawiasem mówiąc, po raz pierwszy myślany za
sprawą bliskich kontaktów z Lwem Szestowem), Bataille nie może już brać poważnie niektórych fundamentalnych przesądzeń Hegla,
tak afirmowanych przez Kojeve’a. Inaczej wygląda Bataille’a dyskurs o Heglu, inaczej o Nietzschem (problematyczne staje się
nawet owo „o” w przypadku tego ostatniego).
Description
Sponsor
Keywords
Georges Bataille, filozofia francuska, francuski Nietzsche, Hegel a Nietzsche, nietzscheaniści, hegliści, Przedmowa do transgresji, Michel Foucault, Doświadczenie wewnętrzne, człowiek integralny, ekonomia nadmiaru, ekonomia ogólna, Gilles Deleuze, przeklęta część, suwerenność, intelektualiści, zaangażowanie, filozofia a polityka, rewolucja, przemoc, bezczynna negatywność, Fenomenologia ducha, Nietzsche i filozofia, ponowoczesność, Aleksandre Kojeve, propaganda polityczna, Fryderyk Nietzsche, G.W.F. Hegel
Citation
W: Marek Kwiek, Dylematy tożsamości. Wokół autowizerunku w powojennej myśli francuskiej. Poznań: Wydawnictwo Naukowe IF UAM, 1999, ss. 106-132.