Istotność kwestii krytyki reprezentacji demokratycznej w ideach populistycznych

Abstract

W artykule analizie zostaje poddane pojęcie populizmu jako kluczowego fenomenu wpływającego na współczesne systemy demokratyczne. Głównym celem badania jest zidentyfikowanie istoty współczesnych idei populistycznych oraz zbadanie, w jaki sposób niepopulistyczne demokratyczne partie polityczne adaptują elementy retoryki populizmu bez przyjęcia populistycznej krytyki reprezentacji politycznej, koncentrującej się na kwestionowaniu ciał pośredniczących oraz organizacji ponadnarodowych. W badaniu wykorzystano metodologię analizy teoretycznej oraz metodę porównawczą. Autor rozważa słabości różnych koncepcji populizmu, takich jak ideacyjna teoria mikroideologii, teoria dyskursywna oraz podejście strategiczne, by sformułować propozycję populizmu rozumianego jako mikroideologia poszerzona o kwestię krytyki współczesnej praktyki reprezentacji demokratycznej. Analiza obejmuje także przykłady z współczesnej polityki zachodniej. We wnioskach wskazano, że populizm jest związany z krytyką instytucji demokratycznych i przynajmniej postulowaniem ich zmiany. W przeciwieństwie do niego powszechne przejawy polityki demokratycznej, wykorzystujące jedynie wybrane elementy retoryki populistycznej, nie kwestionują instytucjonalnego porządku demokratyczno-liberalnego i nie stanowią – tak jak populizm – przykłady nieliberalizmu.

This article analyzes the concept of populism as a key phenomenon influencing contemporary dem ocratic systems. The primary aim of the study is to identify the essence of modern populist ideas and to examine how non-populist democratic political parties adopt elements of populist rhetoric without embracing the populist critique of political representation, which focuses on challenging intermediary bodies and supranational organizations. The study employs a methodology combining theoretical analysis and comparative methods. The author examines the weaknesses of various conceptualizations of populism – such as the ideational theory of micro-ideology, the discursive theory, and the strategic approach – in order to propose an understanding of populism as a micro-ideology expanded by the inclusion of criticism of contemporary democratic representation practices. The analysis also includes examples drawn from contemporary Western politics. The article concludes that populism is inherently connected to a critique of democratic institutions and at least postulation of their transformation. In contrast, common manifestations of democratic pol itics that merely employ selected elements of populist do not question the institutional order of liberal democracy and, unlike populism, do not constitute instances of illiberalism.