Ja transcendentalne a świadomość nieszczęśliwa. Przeciw dekonstrukcji podmiotu

Abstract

W artykule stawiam dwie tezy. Po pierwsze, proponuję interpretację niejasnej, choć fundamentalnej dla fenomenologii Husserla, kwestii pierwotności eidetyki absolutnego podmiotu. Formułuję problem, czy i w jakim sensie istota transcendentalnego Ja oraz apriori konstytucji wyprzedzają i umożliwiają ich faktyczność, a tym samym niweczą projekt konsekwentnego transcendentalizmu. Pokazuję, że eidos absolutnej subiektywności wyprowadzony jest z jej niezbywalnej aktywności: „ja mogę”, „jestem w stanie”. Tworzy ona horyzont pewności. Po wtore, podejmuję polemikę z antypodmiotowymi poglądami Heideggera oraz Derridy, wykazując ich mankamenty teoretyczne oraz opisując egzystencjalne konsekwencje, tzn. świadomość nieszczęśliwą oraz wspołczesną odmianę cynizmu. Wykorzystując ustalenia Sloterdijka, koncentruję się zwłaszcza na dekonstrukcji, w ktorej interesuje mnie nie tyle celowe pozostawanie w wewnętrznej sprzeczności, ile bardziej fenomen niczym nieskrępowanej radości, z jaką podejmuje się działania, w ktorych wartość i znaczenie się nie wierzy. Cynizm XXI wieku charakteryzuje się upodobaniem oraz pasją, z jakimi żyje się w świecie zdyskredytowanym: za postać nielimitowanego zadowolenia z przedsięwzięć chybionych uznaję Derridiańskie praktyki budowania alternatywnych lektur oraz destabilizacji tradycyjnych pojęć i motywow filozoficznych.

In this article, I present two theses. First, I propose an interpretation of the unclear, yet fundamental issue for Husserl’s phenomenology regarding the primacy of the eidetics of the absolute subject. I formulate the problem of whether and in what sense the essence of the transcendental ego and the a priori constitution precede and enable their factuality, thereby undermining the project of consistent transcendentalism. I show that the eidos of absolute subjectivity is derived from its inalienable activity: “I can”, “I am able”. This creates a horizon of certainty. Secondly, I engage in polemics with the anti-subject views of Heidegger and Derrida, highlighting their theoretical shortcomings and describing the existential consequences, namely, the unhappy consciousness and the contemporary form of cynicism. Utilizing Sloterdijk’s findings, I particularly focus on the deconstruction in which I am interested not so much in the purposeful remaining in internal contradiction, but rather in the phenomenon of unrestrained joy with which one undertakes actions in which value and meaning are not believed. Twenty-first-century cynicism is characterized by the fondness and passion with which one lives in a discredited world: for the form of unlimited satisfaction from failed endeavors, I recognize Derridian practices of constructing alternative readings and destabilizing traditional philosophical concepts.