Peruwiańskie siły samoobrony chłopskiej. Od konfliktu zbrojnego do transformacji pokojowej

Abstract

Tematem pracy jest aktywność chłopskich sił samoobrony w Peru, analizowana zarówno w kontekście przebiegu konfliktu wewnętrznego (1980-2000), jak i złożonych procesów powojennych przemian (2001-2010). Początki działań obronnych mieszkańców prowincji sięgały pierwszych lat konfliktu i związane były z zorganizowanym oporem ludności indiańskochłopskiej wobec przybierających rozmiary etnobójstwa aktów zbiorowej przemocy ze strony aktorów konfliktu: guerrilli, sił rządowych oraz współpracujących z nimi grup chłopskich. Powstające wówczas spontanicznie lub znacznie częściej z inicjatywy wojska chłopskie jednostki samoobrony były stopniowo podporządkowywane rządowej strategii walk z guerrillą, aktywnie uczestnicząc w tworzeniu i egzekucji wioskowej polityki obronnej, jak również pacyfikacji terenów prowincji. Na początku lat 90., zgodnie z ustawodawstwem wprowadzonym przez rząd Alberta Fujimoriego, wszystkie grupy samoobrony cywilnej zostały uznane za jednostki antywywrotowe i określone mianem Komitetów Samoobrony. Wraz z zakończeniem konfliktu wewnętrznego na przełomie XX i XXI w., na obszarze środkowego Peru rozpoczął się proces poszukiwania przez członków samoobrony nowej formuły działania w czasach pokoju. Istniejące do dziś struktury tych organizacji stanowią aktualnie jedną z głównych ram dla lokalnych procesów transformacji powojennej, wyraźnie aktywizując te sektory społeczeństwa, które przez wieki podlegały politycznej, gospodarczej i kulturowej marginalizacji.

A dissertation subject is activity of peasant self-defence forces in Peru, analysed in the context of both internal conflict (1980–2000) and complex processes of post-war transformation (2001–2010). The beginnings of defensive actions of the provinces’ inhabitants date back to the first years of the conflict and are associated with organized resistance of indigenous peasantry against acts of collective violence of conflict’s participants: guerilla, government forces and peasant groups co-operating with them, which took the size of ethnocide. Peasant self-defence units, which were then formed spontaneously or, far more often, on the initiative of the army, were gradually bent to governmental strategy of fights against guerrilla, actively participating in creation and execution of village defence policy, as well as in pacification of the provinces. In the early 1990s, according to the legislation introduced by Alberto Fujimori’s government, all groups of civil self-defence were acknowledged as anti-subversive units and given the name of Self-Defence Committees. Along with the end of the internal conflict at the turn of the 20th and 21th centuries, in the area of central Peru, self-defence members started a quest for a new formula of activity during times of peace. Structures of these organizations, which exist up to these days, are currently one of the main frames of local post-war transformation processes, clearly stimulating those sectors of society which have long been politically, economically and culturally marginalized.