Perfektivitet og imperfektivitet i dansk og polsk - et kontrastivt studium i aspekt og aktionsart
| dc.contributor.advisor | Rajnik, Eugeniusz | |
| dc.contributor.author | Sobkowiak, Mikołaj | |
| dc.date.accessioned | 2011-06-13T12:12:14Z | |
| dc.date.available | 2011-06-13T12:12:14Z | |
| dc.date.issued | 2009 | |
| dc.description.abstract | Rozprawa jest próbą wypracowania kompromisu pomiędzy skrajnie morfologicznymi i uniwersalistycznymi podejściami do problematyki aspektu. Jej głównym celem jest wykazanie, jakimi środkami językowymi wyrażane są w języku duńskim i polskim perfektywność i imperfektywność. Za punkt wyjścia przyjęto ujęcie aspektu jako kategorii semantycznej, której wykładniki mogą mieć zróżnicowany charakter. Jednocześnie założono, że aspekt wyrażany jest w kontekście szerszym niż sama forma czasownika, a ostateczna wartość aspektu na poziomie zdania jest ściśle związana z rodzajem czynności (Aktionsart), do którego sytuacja opisywana w danym zdaniu należy. Zdefiniowano pojęcie konstelacji werbalnej (za Smith 1997), która składa się z podmiotu, orzeczenia oraz ewentualnie dopełnienia lub okolicznika miejsca/kierunku i stanowi minimalny kontekst, w którym rodzaje czynności mogą być wyrażane. W zaproponowanej teorii aspektu przewidziano dwie nadrzędne wartości semantyczne -perfektywność i imperfektywność, w ramach których ze względu na brak inwariantu semantycznego wyróżniono odpowiednio trzy typy znaczeń perfektywnych (terminatywne, inchoatywne i semelfaktywne) oraz dwa typy znaczeń imperfektywnych (kursywne i habitualno-generyczne). W celu ustalenia wspólnych mianowników semantycznych dla obu nadrzędnych grup na nowo zdefiniowano reichenbachowski czas zdarzenia, czas mówienia oraz czas odniesienia. Otrzymane definicje łączą perfektywność z punktowym a imperfektywność - z linearnym czasem odniesienia. Obszar badań ograniczono do środków wyrazu perfektywności i imperfektywności w duńskich i polskich prostych zdaniach oznajmujących bez negacji, odnoszących się do przeszłości. Ponadto pominięto zjawiska związane z tzw. dokonanością i niedokonanością sekundarną, w tym między innymi czasowniki wieloprefiksowe. Mimo pewnych podobieństw w wyrażaniu perfektywności i imperfektywności w obu badanych językach, różnice w charakterze wykładników znaczeń aspektualnych języka duńskiego i polskiego są znaczne. W związku z brakiem możliwości wyrażania znaczeń aspektualnych za pomocą odpowiednich afiksów w języku duńskim zachodzi duże ryzyko błędnej interpretacji wartości aspektualnej zdania. Istnieje jednak szereg konstrukcji syntaktycznych umożliwiających jednoznaczne oznaczenie perfektywności lub imperfektywności. W języku polskim znaczenia aspektualne mogą być wyrażane przede wszystkim za pomocą wykładników morfologicznych, lecz również za pomocą konstrukcji składniowych. | pl_PL |
| dc.identifier.uri | http://hdl.handle.net/10593/1082 | |
| dc.language.iso | other | pl_PL |
| dc.subject | aspekt | pl_PL |
| dc.subject | Aktionsart | pl_PL |
| dc.subject | aspect | pl_PL |
| dc.subject | Aktionsart | pl_PL |
| dc.subject | polski | pl_PL |
| dc.subject | Dansk | pl_PL |
| dc.subject | Polish | pl_PL |
| dc.subject | danish | pl_PL |
| dc.subject | contrastive linguistics | pl_PL |
| dc.subject | danish syntax | pl_PL |
| dc.subject | Dansk syntaks | pl_PL |
| dc.title | Perfektivitet og imperfektivitet i dansk og polsk - et kontrastivt studium i aspekt og aktionsart | pl_PL |
| dc.title.alternative | Perfektywność i imperfektywność w języku duńskim i polskim - konrastywne studium aspektu i rodzajów czynności | pl_PL |
| dc.type | Dysertacja | pl_PL |