Środkowoeuropejskie Studia Polityczne, 2014, nr 3
Permanent URI for this collection
Browse
Recent Submissions
Item International Standard Serial Number (ISSN)(Wydawnictwo Naukowe WNPiD UAM w Poznaniu, 2014) Skrzypczak, JędrzejPrzedmiotem o opracowania jest analiza roli i znaczenia numeru ISSN oraz międzynarodowych i krajowych reguł określających procedurę nadawania tego znaku. Powszechnie stosowany jest dziś na egzemplarzach wydawnictw prasowych jak również na ich elektronicznych wersjach, międzynarodowy znormalizowany numer wydawnictw ciągłych (ISSN). Potrzeba opracowania takiego uniwersalnego kodu identyfikującego tego typu wydawnictwa wynikała z konieczności zapewnienia pewności obrotu i wymiany pomiędzy wydawcami, dystrybutorami, bibliotekami, archiwami. Należy opowiedzieć się za poglądem, iż stosowanie ISSN nie jest obowiązkowe, aczkolwiek warto zalecać – z uwagi na możliwości łatwiejszego identyfikowania tytułu pisma a tym samym pewności obrotu – używanie tego znaku. Jeszcze raz należy podkreśli, że w ten sposób nadaje się jedynie niepowtarzalny, unikalny, przyporządkowany każdemu tytułowi numer identyfikacyjny. Dla tożsamości pisma decydujące znaczenie ma tytuł prasowy, a nie znak ISSN, który pełni rolę jedynie pomocniczą w zakresie identyfikacji czasopism. W tym zakresie, to odpowiedni wpis do rejestru dzienników i czasopism jest tu rozstrzygający. Natomiast trzeba podkreślić, że znak ten nie rozstrzyga w żadnej mierze o prawie do tytułu prasowego, a tym bardziej o tym, czy pismo ukazuje się legalnie.Item Is a new administrative division reform necessary? A voice in the discussion on self-government reform(Wydawnictwo Naukowe WNPiD UAM w Poznaniu, 2014) Honka, NorbertPrzetaczająca się przez różne środowiska w Polsce: samorządowców, naukowców zajmujących się tą problematyką, polityków szczebla centralnego dyskusja na temat konieczności przeprowadzenia reformy podziału administracyjnego państwa polskie go skłania do dokonania oglądu sytuacyjnego. Wszelkie dyskusje jakie się w tej chwili toczą – z jednej strony – na poziomie władzy centralnej, a konkretnie w sejmie na temat powiatu metropolitalnego wydają się być oderwane od rzeczywistości i nakazują zadać pytanie czemu mają te próby przeforsowania ustawy służyć? Dodać należy, że negatywne stanowisko w tej sprawie zajął m.in. rząd oraz liczne grono samorządowców. Z drugiej zaś strony pojawiają się głosy o likwidacji wzorem Republiki Czeskiej powiatów, czy też propozycja powrotu do koncepcji podziału na 49 województw. Czy Polskę stać na kolejny eksperyment administracyjny? Reforma administracyjna to nie tylko szczeble administracji, to także problem zarządzania państwem. Społeczności lokalne i regionalne mają prawo nie tylko do samorządności, mają również prawo do tego aby funkcjonować w ramach dobrze i efektywnie zarządzanego państwa.Item International Aspect of the Status of Academic Freedom in European Culture(Wydawnictwo Naukowe WNPiD UAM w Poznaniu, 2014) Gołda-Sobczak, MariaWolność akademicka należy do tych wolności, które stosunkowo późno doczekały się sformułowania zarówno w międzynarodowych, jak i krajowych aktach normatywnych. Na wolność akademicką składa się w pierwszym rzędzie wolność nauczania i badań dla nauczycieli akademickich, a więc głoszenie własnych poglądów i prowadzenie badań zgodnie z wymogami naukowości i nakazami sumienia; wolność wyboru metod i problematyki badawczej, ogłaszania i publikowania wyników; możność uprawiania tzw. czystej nauki, zmierzającej wyłącznie do pogłębiania wiedzy i osiągnięcia prawdy w danej dziedzinie bez oglądania się na jakiekolwiek względy utylitarne. Po drugie elementem tej wolności jest prawo studentów do swobodnego studiowania i dochodzenia do wiedzy, tj. wolnego wyboru uniwersytetu, przedmiotu studiów, nauczycieli akademickich. Po trzecie wreszcie składnikiem wolności akademickiej jest pełna autonomia wewnętrzna i zewnętrzna uniwersytetu w postaci wyboru władz, obsady katedr, egzaminów, własnego sądownictwa zajmującego się wykroczeniami przeciwko regulaminom uniwersyteckim, w tym wolność od nieuprawnionych ingerencji lub restrykcji ze strony władz publicznych. Dyskusyjne są granice wolności akademickich, formułowane zwłaszcza w okresie wojen. Przyjmuje się, że wytyczają granice wolności akademickiej względy etyczne, interes publiczny i państwowy. Wolność akademicka uznawana jest jako immamentna cecha uniwersytetu, a jej treścią są rozległe uprawnienia statutowe o charakterze samorządowym, autonomia oraz wolność nauki i nauczania. Autonomia winna być pojmowana jako uprawnienie do samookreślenia i samego decydowania uniwersytetu, a szczerzej ujmując uczelni wyższej, o sobie. Wolność akademicka pozwalać ma także na korzystanie przez uczonych z prawa wolności słowa oraz z możliwości podejmowania działalności w rozmaitych organizacjach politycznych i społecznych. Prawa te gwarantowane są zarówno w aktach prawa międzynarodowego, jak i w prawie wewnętrznym państw demokratycznych wszystkim obywatelom. Oczywiście wolność akademicka, jak wszelka wolność – o czym niestety się dość często zapomina zwłaszcza w odniesieniu do wolności prasy – nie ma charakteru nieograniczonego. W literaturze wskazuje się na jej ograniczenia zewnętrzne, które sprowadzają się do zakazu przekazywania wiedzy nieaktualnej oraz treści, które zostały skutecznie obalone w toku dyskursu naukowego. Potrzeba sformułowania instytucjonalnych podstaw wolności akademickiej była wielokrotnie dyskutowana i formułowana w rozmaitych dokumentach. W Wielkiej Karcie Uniwersytetów Europejskich określono katalog najistotniejszych zasad tworzących razem wolność akademicką, a mianowicie: autonomię, jedność, wolność i uniwersalność, przy czym najważniejszą wagę wśród nich przywiązuje się do zasady autonomii. Potwierdza to Deklaracja Erfurcka w sprawie autonomii wyższych uczelni. W europejskim prawie regionalnym wolność akademicka została wyraźnie sformułowana w zdaniu 2 art. 13 Karty Praw Podstawowych Unii Europejskiej.Item Celebrations of the millennium of Poland’s baptism as the manifestation of the ‘Church’s politics of memory’(Wydawnictwo Naukowe WNPiD UAM w Poznaniu, 2014) Stachowiak, PawełKościół katolicki jest w dzisiejszej Polsce jednym z ważniejszych podmiotów polityki pamięci. Jest ona definiowana jako działania na rzecz ukształtowania pamięci zbiorowej społeczeństwa poprzez ustanowienie dominującego tonu w publicznym dyskursie o przeszłości. Zdobycie uprzywilejowanej pozycji w walce o kształt tej pamięci stało się przejawem nie tylko ambicji rozmaitych instytucji i środowisk, ale również wyrazem realistycznego przeświadczenia, które każe w przeszłości, a raczej w jej ocenie i interpretacji, szukać drogi do legitymizacji swej aktualnej roli publicznej. Kształtowanie pożądanego obrazu przeszłości związane jest z realizacją wielu celów instytucjonalnego Kościoła. Są wśród nich: dążenie do zachowania istotnego miejsca w życiu publicznym i pozostanie liczącym się uczestnikiem publicznej debaty. Dlatego obok pozostałych uczestników życia publicznego wypracował on własną wersję „polityki pamięci” i stara się poprzez nią wpłynąć na kształt pamięci zbiorowej Polaków. Była ona uprawiana przez Kościół już w okresie PRL a momentem, w którym można było obserwować szczególny zbieg jej wątków były obchody Milenium chrztu Polski w 1966 r. Artykuł jest próbą odtworzenia kościelnej wizji tysiąclecia, zarysowania głównych wątków, które pojawiają się w milenijnych dokumentach i wystąpieniach hierarchów oraz rekonstrukcji ówczesnego kościelnego programu prezentowania przeszłości, i celów, jakie miały być za jego pośrednictwem realizowane. Autor podkreśla, iż główny cel “kościelnej polityki pamięci” okresu milenijnego miał raczej charakter defensywny i był reakcją na świadomą oraz zaplanowaną politykę wypierania Kocioła ze sfery publicznej, bronił on w ten sposób swej roli, jako instytucji kształtującej tożsamość narodową i system wartości Polaków. Milenijna strategia Kościoła była też próbą utrzymania realnej pozycji Kocioła dzięki wzmocnieniu tradycyjnej formy polskiej religijności: ludowej, masowej, odwołującej się do utożsamienia polskości i katolicyzmu. Wobec takich celów przeszłość stała się przedmiotem instrumentalizacji przez obie strony ówczesnego ideowo-politycznego sporu, kościelną i państwową. Czyniono tak poprzez odpowiednią ekspozycję różnych wydarzeń z przeszłości, niekiedy zaś przez nadawanie im odmiennych interpretacji. Kościół był w tym sporze stroną dysponującą większą wiarygodnością, aniżeli władze komunistyczne, które dopiero w latach sześćdziesiątych uczyniły pozytywne odwołania do tysiącletniej tradycji polskiej państwowości częścią swej strategii legitymizacyjnej.Item The structure of titles on the Fronda.pl website(Wydawnictwo Naukowe WNPiD UAM w Poznaniu, 2014) Piechocki, MarcinTytuły artykułów odgrywają szczególną rolę w przypadku publikacji internetowych, bowiem niejednokrotnie decydują o tym, czy czytelnik zdecyduje się rozwinąć tekst i przeczytać go w całości. Dlatego też portale stosują różnorodne zabiegi, w tym manipulacje, by ich do tego zachęcić. Artykuł koncentruje się wokół konstrukcji tytułów w portalu Fronda, który obok tematów religijnych, poświęcony jest choćby kwestiom politycznym. Z uwagi na katolicki profil, teksty dotyczące kwestii etycznych (aborcja, eutanazja, in vitro etc.) są bezkompromisowe i napisane w ostrym tonie. Na ile jednak usprawiedliwia to zabiegi, którymi, świadomie lub nie, posługują się publicyści Frondy? Czy portal, który aspiruje do roli opiniotwórczego medium – redaktor naczelny, Tomasz Terlikowski jest częstym gościem stacji telewizyjnych i radiowych – może posługiwać się zabiegami, które są charakterystyczne dla prasy bulwarowej? Artykuł prezentuje wybrane przykłady konstrukcji tytułów artykułów zamieszczonych w portalu w okresie luty–czerwiec 2014 roku.Item Killed in action: female investigative reporters, war correspondents and local journalists, and the risk of death or becoming a victim of violence(Wydawnictwo Naukowe WNPiD UAM w Poznaniu, 2014) Adamczyk, WojciechW artykule omówiono problem zagrożeń wobec kobiet wykonujących zawód reporterek śledczych oraz korespondentek wojennych. Przedstawicielki obu wspomnianych grup pracowników mediów mają niejako wpisane ryzyko w wykonywaną przez nie działalność, jednak skala naruszeń nietykalności osobistej wzrosła współcześnie do rozmiarów niespotykanych jeszcze kilkadziesiąt lat temu. Ów wzrost dotyczy również liczby przypadków pozbawienia życia reporterek dochodzeniowych oraz korespondentek wojennych podczas wykonywania przez nie obowiązków służbowych lub w czasie wolnym od pracy, ale pozostających w ścisłym związku z prowadzonymi przez nie działaniami. Znakiem czasu są coraz brutalniejsze ataki na kobiety-dziennikarki, co może świadczyć o zdegenerowaniu funkcjonujących w minionych stuleciach zasad odnoszenia się do przedstawicieli prasy wykonujących swoje obowiązki służbowe, a w szczególności do kobiet. Coraz częściej odnotowywane są akty agresji mające podłoże seksualne, co dodatkowo utrudnia dziennikarkom wykonywanie ich pracy. Ilustracją tez zawartych w artykule są dane statystyczne obrazujące ten problem oraz przedstawione w ujęciu chronologicznym krótkie charakterystyki najbardziej znanych w środowisku dziennikarskim ofiar przemocy wobec reporterek śledczych i korespondentek wojennych.Item The interdisciplinary dimension of regionalism(Wydawnictwo Naukowe WNPiD UAM w Poznaniu, 2014) Kowalczyk, RyszardArtykuł jest próbą przedstawienia interdyscyplinarnego charakteru regionalizmu. Autor wskazuje przykłady interdyscyplinarnści regionalizmu jako obszaru zainteresowania poznawczego oraz praktyki społecznej. Dlatego przedstawia szereg definicji regionalizmu, które są usytuowane w różnych perspektywach poznawczych, na przykład: antropologii, architektury i urbanistyki, ekonomii i gospodarki regionu, etnografii, historii, języka i literatury regionu, kultury regionu, politologii, socjologii, turystyki i krajoznawstwa. Autor odnosi się również do osobliwego związku, jaki zachodzi pomiędzy zbiorowością a regionem, wskazując na jego zasadnicze cechy, do których zalicza: 1) przywiązanie do regionu (więź terytorialna, więź mentalna); 2) wartości regionu (aksjologia regionalna, symbolika regionu, autorytety regionalne, historia regionu, regionalizmy językowe); 3) kulturę regionalną (obyczaje i zwyczaje regionalne, obrzędowość regionalna, regionalna twórczość artystyczna i naukowa, folklor regionalny, czasopisma regionalistyczne); 4) identyfikację z regionem świadomość regionalna, tożsamość regionalna); 5) działalność na rzecz regionu (aktywność regionalna, w tym aktywność na polu gospodarczym, która wspiera rozwój regionu).Item Jordan Diplomacy Towards Syria and The 2011 Syrian Crisis (2011–2013)(Wydawnictwo Naukowe WNPiD UAM w Poznaniu, 2014) Al-Weshah, AbdellateefRelacje między Jordanią i Syrią na przestrzeni wieków naznaczone były różnym stopniem wzajemnej wrogości, czy nawet przemocy. Syryjskie powstanie z 2011 roku nie pozostaje bez wpływu na stosunki jordańsko-syryjskie. Jordania zajęła neutralną pozycję wobec wydarzeń w Syrii, traktując je jako wewnętrzną sprawę sąsiada, jednak – w przeciwieństwie do innych arabskich państw – nie zamknęła ambasady syryjskiej. Artykuł poświęcony jest relacjom jordańsko-syryjskim i stanowisku dyplomatycznemu Jordanii w latach 2011–2013 wobec syryjskiego powstania 2011 roku. Omawia również znaczenie stabilizacji sytuacji w Syrii dla Jordanii, jako że Syria jest jednym z większych państw regionu, w wymiarze ekonomicznym, społecznym i geograficznym oraz bada możliwości udzielania przez Jordanię pomocy humanitarnej uchodźcom syryjskim.Item The impact of scandal on public opinion(Wydawnictwo Naukowe WNPiD UAM w Poznaniu, 2014) Pawełczyk, PiotrSkandal polityczny rzadko pojawia się jako przedmiot analizy naukowej, być może dlatego, że znajduje się na pograniczu obszaru ludzkich ułomności i słabości systemu. Nie wiadomo, czy powinni badać to zjawisko psycholodzy, socjolodzy, politolodzy, czy specjaliści z zakresu komunikowania społecznego. Wpływ skandalu na opinię publiczną jest jednak niezaprzeczalny tak samo jego konsekwencje dla funkcjonowania systemu politycznego. Skandale zmiatają ze sceny prezydentów, premierów, ministrów, niszczą kariery polityków, a także owocują brzemiennymi w skutki kryzysami społecznego zaufania do władzy. Wydarzenie z udziałem osób publicznych, przede wszystkim polityków, napiętnowane jako skandal stanowi cios w kapitał społeczny władzy. Jego znaczenie jest często niedoceniane wobec rozstrzygnięć proceduralnych demokracji. Osoby uwikłane w skandal stanowią dla opinii publicznej żywy dowód niezgodności deklarowanego – zwłaszcza w trakcie kampanii wyborczych – przywiązania do zasad etycznych i faktycznego ich łamania. Artykuł zawiera rozważania na temat samej istoty skandalu, określając go jako akt naruszenia normy, ujawnienie tego naruszenia oraz reakcję opinii publicznej. Scharakteryzowano w nim także podstawowe koncepcje dotyczące przyczyn rosnącej ilości skandali oraz ich konsekwencji dla społeczeństwaItem Ukrainian immigration to Poland during the political crisis in Ukraine(Wydawnictwo Naukowe WNPiD UAM w Poznaniu, 2014) Adamczyk, AnitaArtykuł poświęcony został napływowi ukraińskich imigrantów do Polski w okresie kryzysu politycznego na Ukrainie w pierwszych trzech miesiącach 2014 roku. Jego celem było pokazanie, jak konflikt wewnątrz państwa wpływa na wzrost liczby osób szukających pomocy w obcym kraju, i jak państwo sąsiadujące przygotowuje się na napływ uchodźców. Całość otwiera analiza działań polskich władz, Urzędu ds. Cudzoziemców, organizacji pozarządowych na rzecz pomocy Ukraińcom. W artykule skoncentrowano się także na zbadaniu liczby obywateli Ukrainy składających w Polsce wnioski o status uchodźcy w I kwartale 2014 roku w porównaniu do lat poprzednich. Rozważaniu poddano także dane statystyczne dotyczące Ukraińców przebywających legalnie w Polsce do 2013 roku.Item Poland’s participation in the European single currency project. A voice in the discussion on the date of accession to the euro area and related benefits and costs(Wydawnictwo Naukowe WNPiD UAM w Poznaniu, 2014) Walkowski, MaciejW regularnie publikowanych w Polsce badaniach ośrodków opinii publicznej 2/3 Polaków wyraża lęk lub niechęć do projektu ściślejszej integracji monetarnej w ramach UE, oznaczającej członkostwo naszego kraju w strefie euro w przewidywalnej perspektywie czasowej. Obawy dotyczą rozmaitych kwestii, z zakładanym wzrostem cen na czele, będąc szczególnie potęgowanymi doniesieniami medialnymi na temat bieżącego kryzysu gospodarczego w Europie, jego przyczyn i skutków. Tymczasem zgodnie z zapisami Traktatu Akcesyjnego Polska ma obowiązek perspektywicznego członkostwa w strefie euro, co z założenia eliminuje konieczność organizowania referendum w tej sprawie. Zadaniem polskiego rządu powinno być więc rzetelne informowanie społeczeństwa o realnych korzyściach i kosztach wynikających z tego tytułu, przebiegu bieżącego kryzysu w strefie euro i całej Unii Europejskiej oraz podjętych działaniach pomocowych i naprawczych. Istotne byłoby też określenie przybliżonego choćby terminu członkostwa w strefie euro i etapowej strategii realizacji tego celu. Niestety w każdym z tych elementów zauważyć należy duży niedostatek, a przeciętny Polak nadal członkostwo w strefie euro uznaje za wysoce ryzykowne, niepewne czy wręcz szkodliwe. Autor w prezentowanym artykule stara się wypełnić tę lukę, prezentując zalety i mankamenty związane z wejściem Polski do strefy euro oraz dyskusję na temat daty akcesji, dokonując przy tym szczegółowej analizy, oceny i prognozy związanej z tematem.