Przegląd Politologiczny, 2017, nr 2
Permanent URI for this collection
Browse
Recent Submissions
Item The Museum of (Non)Remembrance. A Horse and the Warsaw Uprising Museum(Wydział Nauk Politycznych i Dziennikarstwa UAM, 2017) Lorenc, MagdalenaThe permanent exhibition at the Warsaw Uprising Museum, which has been on display since 2004 (continuously since 2005) is a text of culture – a construct that is not free from power and politics. The political nature of the Museum does not, however, determine its value, but rather represents a diagnosis of the social reality where culture is a space of ideological confrontation. The view that the Museum is politically entangled in organisational and ideological terms is neither demeaning nor ennobling for a cultural institution. However, it requires that the Museum surrender its claims of neutrality in a situation where, by decision of its creators, it occupies a defined position in the discourse, as illustrated by the omission of the history of animals – victims of war – in the exhibition. Meanwhile, the new humanities provide the new museum (and also the traditional one) with trends that unmask the author of the narrative and demystify the objective nature of that narrative. They allow us not only to identify and explain the reasons why the WUM left out the wartime history of animals, but also to show how and why those issues should be thought about, discussed and presented in a different way.Item Elektroniczne platformy w partycypacji politycznej – wybrane przykłady(Wydział Nauk Politycznych i Dziennikarstwa UAM, 2017) Piechocki, MarcinElektroniczne platformy są chętnie wykorzystywane przez nowe ruchy społeczne, które postulują przywrócenie demokracji obywatelom, co ma się odbywać w drodze ułatwienia im partycypacji. Chociaż ugrupowania takie muszą mierzyć się z wieloma problemami, chociażby niechęcią sympatyków do przejścia od działań wirtualnych do realnych, to aplikacje, z których korzystają są ciekawym zjawiskiem i mogą wzbogacić demokrację w jej przedstawicielskim kształcie o element konsultacji z udziałem nieograniczonej w zasadzie grupy. Artykuł przedstawia trzy platformy o różnych celach i funkcjach: Alertownik, Appgree i LiquidzFeedback.Item Typologia grup interesu artykułujących postulaty Kościoła katolickiego w Polsce(Wydział Nauk Politycznych i Dziennikarstwa UAM, 2017) Kowalczyk, KrzysztofCelem artykułu jest dokonanie klasyfikacji grup interesu artykułujących postulaty Kościoła katolickiego w Polsce. W związku z tym zdefiniowano Kościół w ujęciu politologicznym, określono formy oddziaływania Kościoła na system polityczny, określono pojęcie grup interesu w odniesieniu do analizowanej problematyki, następnie w oparciu o określone kryteria dokonano ich typizacji. Zaproponowana typologia może stanowić punkt wyjścia do dalszych badań w tym zakresie.Item Relacjonowanie prezydenckiej kampanii wyborczej w 2015 roku przez „Wiadomości” TVP1: zrównoważone czy stronnicze?(Wydział Nauk Politycznych i Dziennikarstwa UAM, 2017) Klepka, RafałWe współczesnych demokracjach media pełnią kilka istotnych ról: informowanie wyborców o kandydatach i ich programach, tłumaczenie działań kandydatów i ich oponentów, kontrolowanie rządzących oraz mobilizację polityczną wyborców. Wiedza elektoratu o kandydatach biorących udział w wyborach, ocena ich kandydatur, a w konsekwencji także decyzja o głosowaniu na określonego kandydata, pozostają w określonym związku z tym, jaki obraz danego kandydata został wykreowany w mediach. Szczególną rolę odgrywa tu telewizja, gdyż 81% respondentów wskazało, że głównym źródłem informacji na temat polityki są dla nich telewizyjne programy informacyjne. Artykuł przedstawia wyniki badań analizy zawartości „Wiadomości” TVP1 przed wyborami prezydenckimi w 2015 roku w Polsce. Celem badań była ocena, czy kampania relacjonowana była w sposób zrównoważony czy stronniczy. Analizie poddano widoczność medialną oraz wydźwięk newsów w najchętniej oglądalnym telewizyjnym programie informacyjnym.Item Specyfika partyjnej rywalizacji politycznej w wyborach do samorządu terytorialnego w roku 2014 na przykładzie województwa opolskiego(Wydział Nauk Politycznych i Dziennikarstwa UAM, 2017) Ganowicz, Ewa; Opioła, WojciechCelem artykułu jest ustalenie, jak przebiega rywalizacja polityczna na poziomie samorządowym w woj. opolskim, tzn. czy lokalne podmioty skutecznie współzawodniczą z partiami politycznymi i czy ostateczny rezultat wpisuje się w specyfikę elekcji na poziomie subnarodowym (tzn., czy upartyjnienie wzrasta wraz ze szczeblem samorządu), czy też odznacza się jakimiś cechami charakterystycznymi. W tym celu przeprowadzona została analiza statystyczna wyników wyborów samorządowych 2014 roku, uwzględniająca partyjne komitety wyborcze oraz komitet wyborczy Mniejszości Niemieckiej, który traktujemy jak protopartię. Analizie podlegała zarówno liczba kandydatów, jak i liczba wybranych radnych oraz wójtów, burmistrzów, prezydentów z poszczególnych ugrupowań. Najważniejsze wnioski są następujące: władza samorządowa na szczeblu wojewódzkim jest obecnie na Opolszczyźnie silnie upartyjniona. Na poziomie powiatów, najwięcej kandydatów w wyborach wystawiają partie polityczne. Ogółem, na 246 radnych powiatowych (w tym radnych Opola – miasta na prawach powiatu), 127 mandatów zdobyli kandydaci startujący z list partii. W wyborach do rad gmin powyżej 20 tys. mieszkańców, odsetek mandatów radnych, uzyskanych przez partyjne komitety wyborcze wyniósł 34,2 proc. a w gminach poniżej 20 tys. – 13,6 proc. Wyniki te potwierdzają tezę o malejącym upartyjnieniu wyborów wraz ze szczeblem samorządu.Item Symptomy relacji między społeczeństwem/narodem a państwem. Próba spojrzenia retrospektywnego w warunkach polskich(Wydział Nauk Politycznych i Dziennikarstwa UAM, 2017) Jeliński, EdwardProblem relacji państwo a naród/społeczeństwo został podjęty z perspektywy przeszłości rzeczywistości polskiej. Autor starał się wskazać na wybrane przykłady tych uwarunkowań między „rządzącymi” a „rządzonymi”. Uwzględnia trzy wybrane zagadnienia – kryteria: 1) problem postaw – cech charakterologicznych Polaków, 2) problem mesjanizmu polskiego, 3) problem znaczenia koncyliaryzmu średniowiecznego. Stara się dowieść, że powyższe czynniki miały wpływ na ułożenie stosunków między państwem a narodem/społeczeństwem, oddziaływały na kształt podstaw ustrojowych demokracji szlacheckiej i zahamowały tendencje absolutystyczno-ustrojowe w systemie politycznym I Rzeczypospolitej. Skutki tych procesów odczuwamy w naszym kraju po dzień dzisiejszy.Item Zjawisko korupcji w demokracji skonsolidowanej. Przypadek Finlandii(Wydział Nauk Politycznych i Dziennikarstwa UAM, 2017) Czepil, BartoszZjawisko korupcji w stabilnych, zamożnych państwach demokratycznych określanych mianem demokracji skonsolidowanych było przez długi czas ignorowane przez badaczy. Jednak w ostatnim dziesięcioleciu XX wieku pojawiły się czynniki, które doprowadziły do instytucjonalizacji kwestii korupcji w dojrzałych demokracjach. Tę zmianę obserwujemy również w Finlandii, która według Indeksu Percepcji Korupcji publikowanym przez Transparency International jest postrzegana jako jedno z najmniej skorumpowanych państw świata. Jednak również w tym kraju możemy odnaleźć specyficzne formy korupcji. Celem artykułu jest charakterystyka tzw. sieci starych braci jako praktyk korupcyjnych charakterystycznych dla Finlandii. Autor stara się pokazać proces instytucjonalizacji kwestii sieci starych braci oraz problemy towarzyszące istnieniu tego zjawiska w fińskiej przestrzeni publicznej. Przede wszystkim wskazuje, że w Finlandii możemy obserwować przedefiniowanie nieformalnych, konsensualnych praktyk, które przez długi czas były akceptowanymi komponentami systemu politycznego, na praktyki o statusie korupcyjnym. Subtelność tych praktyk powoduje, że często trudno zaklasyfikować je jako jednoznaczne formy nadużywania władzy dla prywatnych korzyści.Item Demokracja bezpośrednia wobec dążeń separatystycznych. Rozważania nad kategorią referendum niepodległościowego(Wydział Nauk Politycznych i Dziennikarstwa UAM, 2017) Czapiewski, TomaszCelem niniejszego artykułu było ujęcie referendum niepodległościowego w ramach obecnych w nauce definicji i typologii oraz ukazanie głównych wątpliwości dotyczących politologicznych uwarunkowań oraz funkcji referendum niepodległościowego. Referendum niepodległościowe w większości przypadków uchodzi za szczególny instrument demokracji bezpośredniej i kluczowy etap procesu uzyskiwania własnej państwowości przez ruchy etnoregionalistyczne. Należy je zdefiniować jako głosowanie o charakterze powszechnym, w którym obywatele danego terytorium posiadający czynne prawo wyborcze mogą zadeklarować wolę utworzenia nowego państwa poprzez secesję. Referendum niepodległościowe jest pojęciem, w odniesieniu do którego widoczna jest istotna dysproporcja między liczbą badań empirycznych w formie studium przypadku a liczbą studiów o bardziej generalnym charakterze i teoretycznych ambicjach. Kluczowe problemy dotyczące analizy tej kategorii referendów to: określenie procedury referendum – sposobu inicjacji, warunków wstępnych, osób uprawnionych, treści pytania czy interpretacji wyników. Pamiętać należy o możliwości ustrojowego umocowania instytucji referendum, choć jej realizacja podlega wpływowi czynników bieżących oraz taktycznych decyzji politycznych aktorów, tak jak zwykłe głosowania powszechne.Item Mediacja jako sposób rozwiązywania sporów gospodarczych o charakterze transgranicznym na przykładzie Polski i Niemiec(Wydział Nauk Politycznych i Dziennikarstwa UAM, 2017) Kopka, ArturCelem niniejszego opracowania jest nakreślenie specyfiki gospodarczych sporów transgranicznych oraz zaprezentowanie mediacji jako metody ich rozwiązywania, alternatywnej wobec sądów powszechnych, dającej zwaśnionym stronom możliwość zarówno ich szybszego i mniej kosztownego zakończenia, jak i kontynuowania relacji gospodarczych oraz rozwijania dalszej współpracy pomiędzy przedsiębiorcami. W pierwszym kroku określone zostaną cechy konstytutywne mediacji oraz specyfika mediacji transgranicznej ze szczególnym uwzględnieniem aspektów interkulturowych. W tym kontekście przedstawione zostaną specyficzne kompetencje mediatora, niezbędne do skutecznego przeprowadzenia postępowania mediacyjnego w tego typu konfliktach oraz podstawy prawne zastosowania mediacji w odniesieniu do sporów pomiędzy podmiotami z Polski i Niemiec. Omówione zostaną zarówno regulacje prawa polskiego i niemieckiego dotyczące mediacji, jak i ramy i uwarunkowania instytucjonalno-prawne postępowania mediacyjnego w UE w zakresie sporów gospodarczych o charakterze transgranicznym. Ponadto analizie poddane zostaną dane empiryczne dotyczące zakresu upowszechnienia mediacji w obu krajach, stosunku polskich i niemieckich przedsiębiorców do mediacji jako metody rozwiązywania sporów gospodarczych pomiędzy podmiotami z obu krajów oraz trudności w jej zastosowaniu wynikające z różnic kulturowych.Item Między polityką kreowania a asertywnością. Polskie debaty o Europie na przykładzie europejskiego traktatu konstytucyjnego i wojny na Ukrainie(Wydział Nauk Politycznych i Dziennikarstwa UAM, 2017) Karolewski, Ireneusz Paweł; Mehlhausen, ThomasArtykuł analizuje fenomen polityzacji na przykładzie obrazów Europy w politycznym dyskursie Polski w latach 1990–2016. Autorzy wychodzą od fazowego modelu polskiej polityki europejskiej (adaptacja, kontestacja, kooperacja, suwerenizm) i argumentują, że zmiana wewnątrzpolitycznych relacji władzy w Polsce nie jest wystraczającym wyjaśnieniem dla dynamiki faz polskiej polityki europejskiej. Z tego względu analizie poddane są obrazy Europy, z którymi związane są różne potencjały polityzacyjne. Po przedstawieniu konceptualizacji obrazów Europy przeanalizowane zostaną dwa przypadki znajdujące się w fazach konfrontacji i suwerenizmu, które to wykazują duży stopień polaryzacji politycznej: debata o europejskim traktacie konstytucyjnym (2005) oraz polityka wschodnia w trakcie wojny na Ukrainie (2014). Analiza potwierdza, że w przypadku Polski głównymi podmiotami polityzacji pozostają partie polityczne. Poprzez silną polaryzację obrazów Europy na poziomie elit politycznych odzwierciedlane są z jednej strony zróżnicowane nastroje społeczne. Równocześnie, silna polaryzacja powoduje, że nawet w ramach jednej partii politycznej widoczna jest silna dynamika polityzacyjna, a obrazy Europy cechują się wysoką niestabilnością.Item Przyczyny opóźnień w transpozycji dyrektyw europejskich do polskiego porządku prawnego w świetle analizy ilościowej krajowego procesu legislacyjnego(Wydział Nauk Politycznych i Dziennikarstwa UAM, 2017) Sokołowski, Jacek K.; Stolicki, DariuszW świetle tabel wyników rynku wewnętrznego Komisji Europejskiej Polska należy do krajów członkowskich o najwyższym deficycie zgodności prawa krajowego z unijnym, przede wszystkim ze względu na powtarzające się istotne opóźnienia w zakresie transpozycji dyrektyw. Niniejszy artykuł przedstawia rezultaty badań ilościowych, opartych na bazie aktów prawnych implementujących prawo UE po 2004 r i poszukuje przyczyn opóźnień, w szczególności poddając analizie, czy są one powodowane w większym stopniu przez działania władzy wykonawczej, czy ustawodawczej. Z naszych ustaleń wynika, że o ile parlamentarny proces stanowienia prawa przebiega w odniesieniu do ustaw implementacyjnych z reguły szybciej niż w odniesieniu do ustaw zwykłych, o tyle inicjacja tegoż procesu dokonuje się tak późno, że zazwyczaj nie jest już możliwe dokonanie terminowej transpozycji aktu unijnego. W istocie, większość projektów ustaw implementacyjnych wnoszonych jest do Sejmu w momencie, gdy przewidziany dla implementowanej dyrektywy termin transpozycji już upłynął. Wyniki sugerują, że to raczej rząd, a nie parlament jest odpowiedzialny za rosnące opóźnienia, jak również że skuteczność rządu w implementacji prawa UE ulega systematycznemu pogorszeniu (najmniejsze opóźnienia w transpozycji występowały bezpośrednio po akcesji). Szereg aspektów analizowanego zjawiska – jak np. rola konfliktu politycznego w generowaniu opóźnień – wymaga jednak dalszych badań.Item Dużo hałasu o nic? Uwagi o reformie modelu funkcjonowania Międzynarodowego Funduszu Walutowego(Wydział Nauk Politycznych i Dziennikarstwa UAM, 2017) Rewizorski, MarekW niniejszym artykule głównym celem będzie analiza efektów przekształceń modelu funkcjonowania MFW, zapoczątkowanych w 2006 r. w Singapurze, realizowanych w głównej mierze od 2010 roku i określanych jako najbardziej fundamentalna reorganizacja zarządzania w 65-letniej historii MFW i największe dotychczasowe przesunięcie wpływów na korzyść rynków wschodzących i państw rozwijających się. Artykuł ten, usytuowany w ramach instytucjonalnego nurtu badań nad globalnym zarządzaniem i wykorzystujący podejście badawcze, które określa się mianem krytycznej międzynarodowej ekonomii politycznej, będzie stanowił próbę odpowiedzi na pytanie czy reforma, polegająca na modyfikacji wielkości partycypacji poszczególnych państw w kapitale zakładowym Funduszu, czyli udziału w tzw. kwocie i wynikających z jej wielkości liczby głosów przypadających na państwa członkowskie, była nią w istocie, czy raczej stanowiła przykład dysfunkcjonalności global economic governance.Item Odwrót od wolnego handlu na przykładzie Partnerstwa Transpacyficznego(Wydział Nauk Politycznych i Dziennikarstwa UAM, 2017) Gwiazda, AdamW ostatnich paru latach do władzy doszły w niektórych państwach zachodnich partie prawicowe, które bardziej posługują się argumentami politycznymi i nie dostrzegają korzyści, jakie niesie ze sobą wolny handel. Przykładem może być Parnterstwo Transpacyficzne (TPP), które miało doprowadzić do przyśpieszenia handlu i wzmocnienia współpracy gospodarczej w regionie Azji i Pacyfiku. Partnerstwo to miało też być przeciwwagą dla ekspansji gospodarczej Chin w tym regionie. Stany Zjednoczone wspierały prawie 7-letni proces negocjacji i doprowadziły przy końcu 2015 roku do podpisania porozumienia o utworzeniu TPP. Do początku 2017 roku porozumienie to nie zostało jednak ratyfikowane przez parlamenty państw członkowskich, a w lutym 2017 roku prezydent Donald Trump wycofał USA z tego partnerstwa. Stworzyło to szansę dla Chin, które forsują swoją koncepcję Regionalnego Kompleksowego Partnerstwa Gospodarczego (RCEP) i osłabiło zaufanie do Stanów Zjednoczonych wśród wielu dotychczasowych sojuszników tego mocarstwa.