Praktyka Teoretyczna 2013, nr 2(8)
Permanent URI for this collection
Browse
Recent Submissions
Item Teologie oporu(Międzywydziałowa „Pracownia Pytań Granicznych” UAM, 2013) Bobako, MonikaItem Odbezpieczyć teologię albo dać jej zginąć. Uwagi o esejach Jacoba Taubesa(Międzywydziałowa „Pracownia Pytań Granicznych” UAM, 2013) Zawisza, RafałItem Krzesanie dialektycznych iskier na kamiennej głowie Ernsta Thälmanna. Walter Benjamin i metodologia antropologicznego materializmu(Międzywydziałowa „Pracownia Pytań Granicznych” UAM, 2013) Kusiak, JoannaI w swojej metodologii, i w polityce Walter Benjamin pozostaje wierny zasadzie, by postępować „zawsze radykalnie, nigdy konsekwentnie”. Dlatego dla współczesnych badaczy/-ek miasta zainspirowanych jego dziełem największym wyzwaniem jest operacjonalizacja jego materialistycznej metodologii. Materializm antropologiczny Benjamina przekracza granice dyscyplin naukowych, mieszcząc się – wedle określenia Theodora Adorna – „na granicy magii i pozytywizmu”. Punktem przejścia jednego w drugie jest obraz dialektyczny. Aby dojść do tego punktu, Benjamin przeprowadza serię eksperymentów percepcyjnych i analitycznych, które można potraktować jako swoiste etiudy dialektyczne, „ćwiczenia w patrzeniu”. Artykuł wyodrębnia takie techniki z pism Benjamina, wskazuje na ich filozoficzne podłoże oraz testuje je poprzez badanie współczesnego przykładu. Jest nim ogromny berliński pomnik komunisty Ernsta Thälmanna, na zmianę brudzony przez graficiarzy i czyszczony przez lewicowy kolektyw.Item Podmiot między negatywnością i Aufhebung/désouvrement. Odparcie kryptoteologicznej krytyki Agambena(Międzywydziałowa „Pracownia Pytań Granicznych” UAM, 2013) Ratajczak, MikołajCelem artykułu jest szczegółowa analiza krytyki, jaką w odniesieniu do koncepcji podmiotowości w filozofii Giorgio Agambena wystosowała polska filozofka Agata Bielik-Robson, argumentując jednocześnie na rzec własnego ujęcia etycznej konstytucji podmiotu. Główna teza brzmi, iż krytyka ta zatrzymała się w pół drogi, nie dostrzegając, że Agamben stara się wykroczyć poza horyzont myślowy, w którym zamyka go Bielik-Robson. Poprzez ukazanie, że wspólnym horyzontem obu tych koncepcji jest filozofia Hegla, różnica między perspektywą Bielik-Robson a perspektywą Agambena okaże się różnicą w wyborze dwóch różnych strategii formowania podmiotowości wywodzących się z myśli Hegla: podczas gdy Bielik-Robson radykalizuje moment negatywności, Agamben stara się wypracować inną (mesjańską) logikę Aufhebung.Item Ateologia wielości. Katechon, pompa próżniowa i biopolityka(Międzywydziałowa „Pracownia Pytań Granicznych” UAM, 2013) Pospiszyl, MichałTekst stanowi próbę historyczno-materialistycznej analizy pojęć teologicznych, politycznych i naukowych (na przykład katechon, wielość czy próżnia). Takie badania, szczegółowo przeprowadzone na toczonych u progu nowoczesności dyskusjach między Spinozą, Hobbesem, a także Boylem, mają pokazać kluczowe i brzemienne w konsekwencje teoretyczne rozstrzygnięcia. Pokazuje z jednej strony ukształtowanie się mieszczańskiej wizji nauki, teologii czy narodziny nowoczesnego pojęcia własności prywatnej, z drugiej – formowanie pierwszych uniwersalistycznych walk klasowych prowadzonych tak na poziomie teologii, jak i polityki oraz metodologii nauk. Lepsze zrozumienie tych walk i sporów, a także wyjaśnienie specyficznego miejsca, jakie zajmuje w nich Spinoza, rzuca nowe światło na kryzys opisywany i diagnozowany w ramach autonomistycznych teorii Negriego, Hardta czy Virna.Item Chleb i pomarańcza na sederowym talerzu. Lesbijskie odczytania tradycji judaizmu(Międzywydziałowa „Pracownia Pytań Granicznych” UAM, 2013) Kościańczuk, MarcelaArtykuł stanowi analizę dwóch strategii podejmowanych przez feministyczne i lesbijskie działaczki, dokonujące próby reinterpretacji odczytań tradycji i rytuału judaistycznego. Tekst wykazuje podwójne wykluczenie, jakiego doświadczają lesbijki, zarówno w tradycyjnych, jak i zreformowanych gminach żydowskich. Przedstawiając analizę tego zjawiska, ukazuje zarazem, w jaki sposób wzorce wykluczenia są przekształcane i/lub odrzucane przez zwolenniczki teologii emancypacyjnej. Kluczowe jest jednak pytanie, na ile zmiany te stanowią rzeczywistą rewolucję, na ile mogą zmienić główny nurt judaizmu.Item Genderowy dżihad: reforma w islamie(Międzywydziałowa „Pracownia Pytań Granicznych” UAM, 2013) Wadud, Amina; Michalski, MarcinItem Feminizm islamski. Niechciane dziecko islamu politycznego(Międzywydziałowa „Pracownia Pytań Granicznych” UAM, 2013) Bobako, MonikaCelem artykułu jest przedstawienie feminizmu islamskiego jako zjawiska polityczno-intelektualnego, które rozwija się w międzynarodowych społecznościach muzułmańskich kobiet od kilku dekad. Autorka odróżnia feminizm islamski (postulujący równość płci i upodmiotowienie kobiet w oparciu o religijne zasady islamu) od wcześniejszej feministycznej tradycji, którą za Margot Badran określa mianem feminizmu muzułmańskiego. Tekst przedstawia polityczny i intelektualny kontekst powstania feminizmu islamskiego oraz pokazuje jego skomplikowane związki zarówno z islamem politycznym, jak i zachodnimi dyskursami feministycznymi. Kluczowym czynnikiem okazuje się tutaj dziedzictwo europejskiego kolonializmu i antymuzułmańska polityka Zachodu. Przywołując prace głównych reprezentantek feminizmu islamskiego, tj. Fatimy Mernissi, Aminy Wadud, Ziby Mir-Hosseini i Asmy Barlas, autorka omawia podejmowane przez nie próby antypatriarchalnych odczytań muzułmańskiej tradycji, tekstów koranicznych i utrwalonych wykładni prawa szarijatu.Item Kościół kobiet. Hermeneutyczny środek feministycznej interpretacji Biblii(Międzywydziałowa „Pracownia Pytań Granicznych” UAM, 2013) Schüssler Fiorenza, Elizabeth; Mergler, AgataItem „Ogród pośród płomieni”. Erotyka imperium, eklezjalne ciała i queerowanie małżeństwa(Międzywydziałowa „Pracownia Pytań Granicznych” UAM, 2013) Woszczek, MarekArtykuł jest próbą dokładniejszego zmapowania queerowo-rewolucyjnego potencjału teologii chrześcijańskiej, mającego podwójne źródła: historyczno-polityczne (antyimperialne korzenie chrześcijaństwa w sytuacji kolonialnej, generujące permanentną opozycję wobec imperialnych ideologii „wiecznego porządku”, cnoty i władzy, a także rozbudowane strategie parodystyczne) oraz religijno-imaginacyjne (teologia Wcielenia i Zmartwychwstania jako rewolucyjne dyskursy zwrócone przeciw całej antycznej tradycji metafizycznej, pracującej wokół „natury” i pozytywnych, determinujących porządków bytu / kosmosu, stabilizujących polityczne porządki imperialne, homonoia). Projekty chrześcijańskie okazały się zarazem „dewiacyjne” i „reapropriacyjne”: kryptopolityczny radykalizm chrześcijańskiej teologii Wcielenia i Zmartwychwstania wytworzył niesłychane napięcie, które prawie natychmiast rozładowywane było w ramach naturalizacji wyższego rzędu, ale napięcie to nie może zostać usunięte bez zniszczenia samych kontrimperialnych i antynaturalistycznych fundamentów tej teologii. Chrześcijańska erotyczna eschatologia „zbawiennych porażek” jako religijno-polityczna utopia nie ma nic wspólnego z „naturalnym porządkiem” oraz wspólnotą republikańskich / imperialnych podmiotów i ich cnót – dlatego polityczne ciała eklezjalne to ciała queerowe, niezdolne do bycia regularnymi organami „doskonałego ciała” jako wiecznego schēma.Item Stopofetyszyzm. Woń latynoamerykańskiej teologii ciała(Międzywydziałowa „Pracownia Pytań Granicznych” UAM, 2013) Althaus-Reid, Marcella María; Woszczek, MarekItem Wyzwolenie czy inkulturacja? - zbieżne czy rozbieżne nurty afrykańskiej teologii?(Międzywydziałowa „Pracownia Pytań Granicznych” UAM, 2013) Grodź, StanisławEurocentryczne podejście do sposobu uprawiania teologii i podejmowanych przez nią zagadnień powodowało, że w powstającej w afrykańskich wspólnotach chrześcijańskich akademickiej teologii wyodrębniano dwa główne nurty – tzw. czarną teologię skoncentrowaną na wyzwoleniu się z ucisku spowodowanego apartheidem i tzw. teologię afrykańską, którą określano też jako teologię kulturową albo teologię inkulturacji. Przy takim ujęciu zagadnienia nawet Afrykanie mieli skłonność do przeciwstawiania sobie obu nurtów. Jednak nowe spojrzenie na problematykę wyzwolenia, przyjmowane zwłaszcza przez kolejne pokolenia afrykańskich teologów, sprawia, że antagonizm między nurtami afrykańskiej teologii w zasadzie zanika. Wydaje się, że nieporozumienia wynikają z różnych sposobów pojmowania wyzwolenia, które niekoniecznie muszą być sobie przeciwstawne, a mogą być postrzegane jako komplementarne. Żeby uzasadnić tak postawioną tezę, zacznę od krótkiej ogólnej prezentacji afrykańskiej teologii, która zostanie rozwinięta w przedstawienie założeń i zagadnień rozwijanych w obu głównych nurtach i podsumowana ukazaniem skutków zmiany paradygmatu podejścia do afrykańskiej teologii oraz wypunktowaniem emancypacyjnego charakteru afrykańskich teologii.Item Czarny Bóg i biały diabeł w miejskich gettach Ameryki. Religia i czarny nacjonalizm Narodu Islamu(Międzywydziałowa „Pracownia Pytań Granicznych” UAM, 2013) Kowalewski, Zbigniew MarcinNaród Islamu, potocznie nazywany ruchem Czarnych Muzułmanów, pojawił się podczas Wielkiej Depresji w czarnych gettach wielkich ośrodków miejsko-przemysłowych na północy Stanów Zjednoczonych. Założył go W. Fard Muhammad, bodaj najbardziej zagadkowa postać w historii czarnej Ameryki, uznana przez zwolenników za wcielenie Allaha. Jego doktryna była kombinacją skrajnie heterodoksyjnego czy „heretyckiego” islamu i czarnego nacjonalizmu. Ćwierć wieku później, pod przywództwem Elijaha Muhammada jako Wysłannika Allaha, marginalna sekta stała się najważniejszym spośród nowych ruchów religijnych, które pojawiły się w USA w dwudziestym wieku. Okazał się on największym i najdłużej istniejącym ruchem nacjonalistycznym czarnych w tym kraju. Władze federalne uznały jego działalność, w tym głoszony przezeń „czarny internacjonalizm”, za zagrożenie dla bezpieczeństwa narodowego. Z łona tego ruchu wyszedł wybitny czarny przywódca rewolucyjny, Malcolm X. Naród Islamu, zakorzeniony w najniższych warstwach czarnej klasy robotniczej, trwale i skutecznie kwestionuje liberalne kierownictwa czarnych społeczności, reprezentujące klasę średnią i aspirujące do integracji z białym społeczeństwem.Item Islamska teologia wyzwolenia. Opór wobec imperium (fragmenty)(Międzywydziałowa „Pracownia Pytań Granicznych” UAM, 2013) Dabashi, Hamid; Bobako, MonikaItem Materializm i teologia(Międzywydziałowa „Pracownia Pytań Granicznych” UAM, 2013) Negri, Antonio; Fadini, Gabriele; Pospiszyl, MichałItem Karzeł i natura. Wkład teologii wyzwolenia w debatę o ekologii(Międzywydziałowa „Pracownia Pytań Granicznych” UAM, 2013) Martínez Andrade, Luis; Musiał, MariannaItem Teologia wyzwolenia a marksizm(Międzywydziałowa „Pracownia Pytań Granicznych” UAM, 2013) Löwy, Michael; Bąkowski, Paweł; Jagielska, Maja