Najpóźniejsze tradycje lewaluaskie Środkowej Doliny Nilu. Technologia wytwórczości kamiennej na przykładzie mikroregionu Affad w Sudanie

Abstract

Praca omawia rezultaty badań nad źródłami archeologicznymi pozyskanymi w wyniku eksploracji zespołu stanowisk paleolitycznych wokół wioski Affad (Sudan). Badania te prowadzono w ramach działań polskich ekspedycji, w których autor aktywnie uczestniczył. Głównym celem pracy jest ukazanie technologii wytwarzania kamiennych narzędzi przez społeczności zasiedlające mikroregion Basenu Affad nad Nilem w dobie złagodnienia klimatycznego po maksimum ostatniego zlodowacenia. Metodyka analiz wytwórczości kamiennej obejmuje poza klasycznymi określeniami surowcowymi i morfo-metrycznymi również złożenia artefaktów i analizy przestrzenne. Kolekcje z Affad dostarczają unikatowego kompendium danych podstawowych o najpóźniejszych emanacjach wytwórczości i behawioru społeczności utożsamianych z epoką paleolitu środkowego, lecz datowanych na schyłek plejstocenu (16 tysiąclecie BP). Poza zagadnieniami technologicznymi w pracy demonstruje się też rezultaty analiz paleośrodowiskowych (geomorfologicznych i archeozoologicznych) wraz z wynikami datowań bezwzględnych. Dane z Affad stanowią istotne uzupełnienie dotychczasowej wiedzy o tempie i kierunkach przemian kulturowych w Afryce północno-wschodniej a także specjalnej roli Doliny Nilu w procesie rozprzestrzeniania się naszego gatunku oraz wczesnych form adaptacji i kultury.

The dissertation presents results of the archaeological sources studies collected due exploration of a set of palaeolithic locations around village of Affad (Sudan). The research were conducted by Polish expeditions with active contribution of the author. The main aim of dissertation is to present lithic technology of societies inhabiting microregion of Affad Basin by the Nile during climatic amelioration soon after Late Glacial Maximum. Methods of lithic studies include artefacts refitting and spatial analysis apart classical raw material and morpho-metric evaluations. Collections of Affad produced unique compendium of proxy data concerning the latest emanations of technology and behavior of human societies linked to Middle Stone Age but dated to Terminal Pleistocene (16 millenium BP). Beside technological issues, dissertation includes also results of palaeoenvironmental studies (geomorphological and archaeozoological) as well as absolute dating results. The Affad data significantly fulfill present state of art concerning cultural change rate and trajectories in North-Eastern Africa as well as special position of the Nile Valley within our species dispersal together with early forms of adaptation and culture.