Przegląd Strategiczny, 2011, nr 2
Permanent URI for this collectionhttps://repozytorium.amu.edu.pl/handle/10593/2158
Browse
Recent Submissions
Item Państwowe monopole czy w pełni liberalny rynek energii – co bardziej sprzyja bezpieczeństwu energetycznemu?(Wydawnictwo Naukowe Wydziału Nauk Politycznych i Dziennikarstwa Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, 2011) Dziedzic, ZuzannaArtykuł ma na celu wskazanie pozytywnych i negatywnych aspektów funkcjonowania rynków energetycznych w warunkach pe³nej konkurencji, jak i monopolu, w kontekście priorytetu jakim jest zapewnienie bezpieczeństwa energetycznego państwa. Mając to na uwadze, przeprowadzona została analiza działalności największych przedsiębiorstw energetycznych i rozwiązań przyjętych w Stanach Zjednoczonych, Chinach i Federacji Rosyjskiej, ze szczególnym zwróceniem uwagi na rolę wybranych państwowych i międzynarodowych koncernów w realizacji polityki energetycznej państw.Item Petropolityka i bezpieczeństwo energetyczne we współczesnym świecie(Wydawnictwo Naukowe Wydziału Nauk Politycznych i Dziennikarstwa Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, 2011) Rewizorski, MarekW niniejszym artykule dokonano analizy bezpieczeństwa energetycznego zarówno w kontekście regionalnym, jak i globalnym. Punktem wyjścia w analizie polityki prowadzonej przez Rosję, Wenezuelę i państwa Zatoki Perskiej stało się „pierwsze prawo petropolityki”, zgodnie z którym im wyższa jest średnia cena ropy naftowej i gazu na rynkach światowych, tym niższe jest przeświadczenie rządów o konieczności przeprowadzenia wewnętrznych reform politycznych i gospodarczych, a ich polityka zagraniczna i bezpieczeństwa jest bardziej konfrontacyjna. W opinii autora artykułu zarówno kontrowersje wokół projektu Nord Stream, jak również gwałtowne protesty na Bliskim Wschodzie określane mianem „Arabskiej Wiosny”, przemawiają za poparciem hipotezy o potrzebie dążenia do przestrzegania reguł demokracji i solidarności pomiędzy państwami jako mechanizmu zapewniającego bezpieczeństwo energetyczne w skali globalnej.Item Polska Straż Graniczna – rozpoznawanie i przeciwdziałanie zagrożeniom terroryzmem w kontekście prawodawstwa polskiego i europejskiego(Wydawnictwo Naukowe Wydziału Nauk Politycznych i Dziennikarstwa Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, 2011) Borek, Piotr T.Zapobieganie zjawisku terroryzmu i jego zwalczanie wymaga efektywnego i systematycznego stosowania wszelkich środków, jakie dostępne są państwu demokratycznemu. Straż Graniczna, jako jeden z istotnych komponentów systemu antyterrorystycznego posiada czytelne, ustawowo umocowane rozwiązania do realizacji czynności z zakresu rozpoznawania i przeciw działania zagrożeniom terroryzmem oraz bliźniacze służbom policyjnym, uprawnienia do stosowania wyrafinowanych metod pracy operacyjno-rozpoznawczej, takich jak m.in.: kontrolę operacyjną, przesyłkę niejawnie nadzorowaną, zakup kontrolowany, siatkę osobowych i nieosobowych źródeł informacji, fundusz operacyjny, system analizy operacyjnej, obserwację i technikę operacyjną, operacje specjalne, z których z powodzeniem korzysta. Autor opisuje działania podejmowane przez Straż Graniczną w zakresie jej ustawowego zadania, polegającego na prowadzeniu czynności w zakresie rozpoznawania i przeciwdziałania zagrożeniom terroryzmem.Item Współpraca Stanów Zjednoczonych i Unii Europejskiej w dziedzinie zwalczania terroryzmu – razem mimo różnic (lata 2001-2010)(Wydawnictwo Naukowe Wydziału Nauk Politycznych i Dziennikarstwa Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, 2011) Ostant, WitoldArtykuł jest krytycznym spojrzeniem na współpracę w dziedzinie wspólnego zwalczania terroryzmu przez USA i UE. Poruszono w nim najważniejsze kwestie, które stanowił rzeczywiste przeszkody we współpracy obu podmiotów, w przeciwdziałaniu terroryzmowi od początku realizacji przez administrację USA projektu politycznego nazwanego GWOT. Publikacja ma zwrócić uwagę na kwestie rzadko poruszane w głównym nurcie publicystycznym oraz naukowym, , które kolidują z zimnowojennym paradygmatem transatlantyckiej wspólnoty wartości. Artykuł ukazuje wyzwania do przezwyciężenia, pomimo politycznych deklaracji przyjmowanych na szczytach USA/UE. Rozważania oparto o teksty źródłowe, aby odbiorca mógł samodzielnie skonfrontować zasadność stawianych tez z innymi poglądami funkcjonującymi w literaturze, dotyczącymi GWOT i współpracy w tym zakresie między USA i UE. Publikacja ma również zwrócić uwagę na przekaz medialny występujący w środkach publicznych masowego przekazu (szczególnie w Polsce), które ze względu na zaangażowanie władz polskich w GWOT z rzadka poruszają niepoprawne politycznie tematy. Artykuł ma za zadanie skłonić do dalszej pogłębionej refleksji nad rozwojem GWOT oraz dalszymi perspektywami współpracy USA i UE w dziedzinie zwalczania terroryzmu. Artykuł jest wyrazem opinii jego autora, nie stanowiska instytucji, którą reprezentuje.Item Strategiczne wyzwania dla polskiej polityki zagranicznej w kontekście prezydencji w Radzie Unii Europejskiej w 2011 roku(Wydawnictwo Naukowe Wydziału Nauk Politycznych i Dziennikarstwa Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, 2011) Grodzki, RadosławAutor wskazuje wybrane obszary priorytetowe polskiej prezydencji w Unii Europejskiej. W szczególności analizie poddano przyszłość polityki rozszerzenia, Partnerstwa Wschodniego, polityki energetycznej Unii Europejskiej, a także kwestie polityki obrony, między innymi możliwości rozwoju zdolności militarnych, dyskusji nad ideą grup bojowych UE i ustanowienia wspólnego dowództwa, co wzmocni zdolności planowania i prowadzenia operacji.Item Ochrona informacji niejawnych w systemie prawnym Unii Europejskiej(Wydawnictwo Naukowe Wydziału Nauk Politycznych i Dziennikarstwa Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, 2011) Sobczak, JacekW tekście poddano analizie zasady ochrony informacji niejawnych w prawie Unii Europejskiej rozważając treść art. 296 TWE (obecnie art. 346 TFUE) oraz decyzję Rady z 31 marca 2011 roku w sprawie przepisów bezpieczeństwa dotyczących ochrony informacji niejawnych UE. Rozważono kwestie odnoszące się do klauzul tajności, zarządzania ryzykiem dla bezpieczeństwa, problem bezpieczeństwa osobowego, fizycznego, zarządzania informacjami nie jawnymi, ochrony informacji niejawnych w systemach teleinformatycznych, bezpieczeństwa przemysłowego, wymiany informacji z państwami trzecimi, wreszcie – naruszenia i narażenia na szwank informacji niejawnych UE. Zajęto się także sprawą organizacji bezpieczeństwa w radzie i funkcjonowaniem Komitetu ds. Bezpieczeństwa. W końcowej części zwrócono uwagę na związek wspomnianej decyzji z innymi aktami normatywnymi.Item System kontroli i regulacji międzynarodowego handlu uzbrojeniem(Wydawnictwo Naukowe Wydziału Nauk Politycznych i Dziennikarstwa Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, 2011) Karczewski, MaciejMiędzynarodowy handel bronią stanowi istotny czynnik kształtujący system bezpieczeństwa na świecie. Większość państw uznaje konieczność utrzymywania ścisłej kontroli obrotu materiałami wojskowymi. W artykule analizie poddano najważniejsze formy kontroli i regulacji międzynarodowego handlu bronią: sankcje w postaci embarga na broń wprowadzane przez RB ONZ; Rejestr Uzbrojenia Konwencjonalnego ONZ; porozumienia nieformalne na przykładzie Porozumienia z Wassenaar; reżimy regionalne na przykładzie instrumentów Unii Europejskiej ; narodowe regulacje eksportowe. Omówiono również przebieg prac nad stworzeniem globalnego reżimu kontroli handlu uzbrojeniem, jakie toczą się na forum Organizacji Narodów Zjednoczonych. Celem tych działań jest ustanowienie traktatu zapobiegającego nielegalnej sprzedaży Uzbrojenia.Item Geostrategiczne aspekty "problemu kaliningradzkiego"(Wydawnictwo Naukowe Wydziału Nauk Politycznych i Dziennikarstwa Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, 2011) Sakson, AndrzejRozpad ZSRR spowodował, że Obwód Kaliningradzki wchodzący obecnie w skład Federacji Rosyjskiej, stał się eksklawą sąsiadującą z Polską i Litwą. Po przystąpieniu obu tych państw w 2004 r. do Unii Europejskiej stał się on "wyspą w UE". Powoduje to m.in., że politycy z Moskwy i Kaliningradu, powołując się na argumentację geostrategiczną, regularnie składają zapewnienia o trwałej przynależności Obwodu Kaliningradzkiego do Rosji. Kwestia ta uzyskała specjalną nazwę "problem kaliningradzki". Wśród licznych koncepcji o charakterze geopolitycznym na czoło wysuwają się dwie: obwód jako najbardzje na zachód wysunięta wojskowa forpoczta Rosji oraz pilotażowy obszar współpracy z Unią Europejską. Pomimo iż co pewien czas pojawiają się rozliczne koncepcje dotyczące zwiększenia samodzielności i autonomii tego obszaru, to jednak jego przynależność do Rosji nie budzi wątpliwości.Item Pesymiści i optymiści. Dwa podejścia wobec problemu proliferacji broni jądrowej po zimnej wojnie(Wydawnictwo Naukowe Wydziału Nauk Politycznych i Dziennikarstwa Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, 2011) Fiedler, RadosławProblem proliferacji broni jądrowej został pokazany z dwóch perspektyw: szkoły optymistycznej i pesymistycznej. W stanowisku optymistów proliferacja nie jest ujmowana jako zagrożenie, a bardziej skuteczne nuklearne odstraszanie. Optymiści uważają, że od czasów zimnej wojny niewiele się zmieniło i nuklearne odstraszanie będzie odgrywać ważną rolę w zapobieganiu wielu potencjalnym konfliktom. Przedstawiciele tego nurtu są przekonani, że decydenci posiadający arsenał nuklearny, bez względu na ustrój polityczny bedą zachowywać się racjonalnie w prowadzeniu polityki zagranicznej, w szczególności wobec innych państw atomowych. Szkoła pesymistyczna zajmuje przeciwne stanowisko. Według pesymistów, proliferacja zwiększa prawdopodobieństwo wybuchu wojny nuklearnej. Szkoła pesymistyczna upartuje w broni jądrowej szczególne niebezpieczeństwo dla rodzaju ludzkiego, a jej niekontrolowane rozprzestrzenianie jeszcze bardziej to ryzyko wzmaga. Przedstawicieli obu szkół łączy przekonanie, że proliferacja będzie dalej postępować, ale co do jej skutków są już odmiennego zdania.Item Gazprom i jego wpływ na współczesne bezpieczeństwo energetyczne Unii Europejskiej. Wybrane problemy(Wydawnictwo Naukowe Wydziału Nauk Politycznych i Dziennikarstwa Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, 2011) Donaj, Łukasz; Kucenko, AnastazjaEnergetyka, a przede wszystkim problemy związane z handlem gazem są jednym z podstawowych elementów współpracy Unii Europejskiej i Federacji Rosyjskiej. Uosobieniem rosyjskiej obecności w Europie jest m.in. Gazprom. Autorzy analizują fenomen Gazpromu oraz zastanawiają się nad tym, czy jego ekspansja w UE ma charakter kooperacyjny czy dominujący.Item Oblicza terroryzmu islamskiego w Indonezji na początku XXI wieku. Casus Dżama'a Islamija(Wydawnictwo Naukowe Wydziału Nauk Politycznych i Dziennikarstwa Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, 2011) Wejkszner, ArturW artykule analizie poddano cztery główne kwestie. Należą do nich: wzrost popularności islamskich organizacji radykalnych w Azji Południowo-Wschodniej, wyzwania dla bezpieczeństwa międzynarodowego związane z ich aktywnością, w tym w szczególności ze strony organizacji Dżama'a Islamija (DI), relacje pomiędzy DI a globalnym ruchem dżihadystycznym. W artykule wskazano między innymi na historyczne korzenie Dżama'a Islamija, związane z walką motywowaną czynnikami etniczno-religijnymi, toczoną w Indonezji już w latach pięćdziesiatych XX wieku. Zwrócono także uwagę na fakt, iż DI jest obecnie częścią panazjatyckiej sieci dżihadystycznej, powiązanej z Al-Kaidą.Item Hybrydowy model globalnego terroryzmu(Wydawnictwo Naukowe Wydziału Nauk Politycznych i Dziennikarstwa Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, 2011) Wojciechowski, SebastianCelem opracowania jest ukazanie różnych aspektów tzw. globalnego terroryzmu oraz wskazanie zachodzących pomiędzy nimi interakcji. Posłużono się w tym przypadku modelem hybrydowym traktującym terroryzm globalny jako sumę składową 6 różnorodnych i występujących równocześnie elementów oraz funkcjonujących między nimi bezpośrednich lub pośrednich relacji. Do wspomnianych elementów zaliczono: globalny zakres występowania terroryzmu, globalny strach i stereotypy towarzyszące terroryzmowi, globalny charakter terrorystycznych idei, globalną strategię i taktykę terrorystów, globalne skutki terroryzmu oraz globalne przeciwdziałanie zagrożeniu terrorystycznemu. Istotą zaprezentowanej koncepcji jest podkreślenie faktu, iż globalny wymiar współczesnego terroryzmu dotyczy różnorodnych jego przejawów i nie należy sprowadzać go tylko np. do ponadregionalnego działania wybranych organizacji terrorystycznych takich, jak choćby Al-Kaida.Item Czarnomorski wymiar bezpieczeństwa europejskiego(Wydawnictwo Naukowe Wydziału Nauk Politycznych i Dziennikarstwa Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, 2011) Zobeniak, MartaW artykule dokonana została analiza tendencji geopolitycznych, geoekonomicznych i geostrategicznych, wrażliwości, ryzyka i zagrożeń dla Obszaru Czarnomorskiego. Badania wskazują na istnienie tzw. "miękkiej wojny" przeciwstawiającej Stany Zjednoczone Ameryki i Unię Europejską z jednej strony, Federację Rosyjską i jej sojuszników z Szanghajskiej Organizacji Współpracy z drugiej, mogącą stać się "drugą zimną wojną". Obejmuje ona kwestie dostępu do surowców energetycznych i ich dystrybucji, rosyjskich wysiłków na rzecz utrzymania i rozszerzenia swej hegemonii przy wykorzystaniu regionalnej niestabilności, secesjonistycznych enklaw, sabotażu i paramilitarnej przemocy, terroryzmu i przestępczości. W artykule przeanalizowano także zachodnie interesy o zasięgu regionalnym.Item Strategiczne partnerstwo Unia Europejska - Ameryka Łacińska - między rzeczywistością a iluzją(Wydawnictwo Naukowe Wydziału Nauk Politycznych i Dziennikarstwa Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, 2011) Potyrała, AnnaDążąc do odgrywania kluczowej roli na arenie międzynarodowej, Unia Europejska zacieśnia więzi z państwami różnych regionów. Przedmiotem zainteresowania jest również Ameryka Łacińska, z którą ustanowiono strategiczne partnerstwo. Jest ono realizowane w trzech obszarach, wyznaczonych podczas szczytów Unia Europejska – Ameryka Łacińska, spotkań ministerialnych i spotkań grup eksperckich. Pierwszym jest współpraca gospodarcza i technologiczna. Drugi obszar dotyczy edukacji, nauki i kultury, natomiast trzeci poświęcony jest pomocy rozwojowej. Implementacja założeń partnerstwa odbywa się za pośrednictwem Europejskiego Banku Inwestycyjnego, grup roboczych oraz programów tematycznych, takich jak AL-INVEST, ALFA, ALBAN/Erasmus Mundus, @LIS, EUrocLIMA, URB-AL.Item Maszyny wojny. Technologia militarna w społecznej historii stosunków międzynarodowych(Wydawnictwo Naukowe Wydziału Nauk Politycznych i Dziennikarstwa Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, 2011) Gałganek, AndrzejMimo ścisłych związków między technologią i stosunkami międzynarodowymi istnieje niewiele prac w nauce o stosunkach międzynarodowych, które podejmują próbę teoretycznego połączenia obu tych sfer rzeczywistości społecznej. Podstawowym celem artykułu jest historyzacja technologii militarnej w społecznej historii stosunków międzynarodowych. Autor przedstawia proces historycznego wzrostu znaczenia technologii militarnej w funkcjonowaniu społeczeństw i jej destruktywny wpływ na życie społeczne. Przekonuje, że nowe technologie rozwinaje są przez istoty ludzkie, a nie "odkrywane". Dokonane wynalazki odzwierciedlają określone interesy, posiadanie adekwatnych zasobów do ich dokonania i istnienie określonego instytucjonalnego wsparcia. W takim rozumieniu nauka, technologia i innowacje są funkcją ludzkich wyborów, interesów, idei, instytucji i zasobów.Item Ewolucja polityki bezpieczeństwa Japonii po zimnej wojnie. Od "państwa moratorium" do strategicznej "normalności"(Wydawnictwo Naukowe Wydziału Nauk Politycznych i Dziennikarstwa Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, 2011) Wiśniewski, RafałPolityka bezpieczeństwa Cesarstwa Japonii w okresie po II wojnie światowej jest nieprzerwanie obiektem żywego zainteresowania, zarówno praktyków, jak i badaczy stosunków międzynarodowych. Wynika to z dwóch zasadniczych przesłanek. Pierwszą stanowi tradycyjnie istotna pozycja tego państwa w międzynarodowym układzie sił regionu Azji. Druga wynika z faktu, iż u zarania zimnej wojny japońscy przywódcy przyjęli oryginalną strategię polityki zagranicznej i bezpieczeństwa, opartą na wyrzeczeniu się instrumentów siłowych i ograniczeniu potencjału obronnego do niezbędnego minimum. Taka polityka mocno kontrastowała z poczynaniami innych znaczących aktorów ówczesnego ładu międzynarodowego. Była również trudna do wytłumaczenia z punktu widzenia tradycyjnej perspektywy wyjaśniania stosunków międzynarodowych (opartej na realizmie politycznym), w myśl której wzrost potencjału gospodarczego państwa powinien prowadzić do mocarstwowych aspiracji i wzmożonych zbrojeń. Niezwykle intrygującym pozostaje fakt, iż zasadnicza transformacja ładu międzynarodowego, którą przyniósł koniec zimnej wojny, zapoczątkowała proces ewolucji japońskiej polityki bezpieczeństwa w przeciwnym od dotychczasowego kierunku.Item Wpływ doświadczeń z konfliktu gruzińsko-rosyjskiego z 2008 roku na wizję współczesnego bezpieczeństwa międzynarodowego. Wybrane płaszczyzny(Wydawnictwo Naukowe Wydziału Nauk Politycznych i Dziennikarstwa Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, 2011) Raubo, JacekCelem artykułu jest ukazanie struktury wojny toczonej przez Gruzję i Federację Rosyjską na terytorium separatystycznej republiki Południowej Osetii. Autor przedstawił tło konfliktu przez nakreślenie głównych zależności w regionie. Jednocześnie Autor zaprezentował podstawowe kierunki rywalizacji w rosyjskiej i gruzińskiej polityce, które później stały się przyczyną wybuchu otwartego konfliktu zbrojnego w 2008 r. Artykuł zawiera także rozważania na temat wpływu wojny na stan bezpieczeństwa w regionie.Item System kontroli i regulacji międzynarodowego handlu uzbrojeniem(Wydawnictwo Naukowe Wydziału Nauk Politycznych i Dziennikarstwa Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, 2011) Maciej, KarczewskiMiędzynarodowy handel bronią stanowi istotny czynnik kształtujący system bezpieczeństwa na świecie. Większość państw uznaje konieczność utrzymywania ścisłej kontroli obrotu materiałami wojskowymi. W artykule analizie poddano najważniejsze formy kontroli i regulacji międzynarodowego handlu bronią: sankcje w postaci embarga na broń wprowadzane przez RB ONZ; Rejestr Uzbrojenia Konwencjonalnego ONZ; porozumienia nieformalne na przykładzie Porozumienia z Wassenaar; reżimy regionalne na przykładzie instrumentów Unii Europejskiej; narodowe regulacje eksportowe. Omówiono również przebieg prac nad stworzeniem globalnego reżimu kontroli handlu uzbrojeniem, jakie toczą się na forum ONZ. Celem tych działań jest ustanowienie traktatu zapobiegającego nielegalnej sprzedaży uzbrojenia.Item 2. Słowo wstępne(Wydawnictwo Naukowe Wydziału Nauk Politycznych i Dziennikarstwa Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, 2011)Item 1. Spis treści(Wydawnictwo Naukowe Wydziału Nauk Politycznych i Dziennikarstwa Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, 2011)