Globalizacja nauki: rosnąca siła indywidualnych naukowców

Loading...
Thumbnail Image

Date

2021

Advisor

Editor

Journal Title

Journal ISSN

Volume Title

Publisher

Title alternative

Abstract

Nauka na poziomie państw składa się z dwóch odrębnych i heterogenicznych systemów: globalnego systemu nauki i krajowych systemów nauki (Marginson i Xu 2021). Krajowe systemy nauki są głęboko osadzone w nauce globalnej, a państwa starają się wykorzystywać globalną wiedzę do krajowych potrzeb ekonomicznych. Jednak wykorzystywanie bogactwa globalnej wiedzy może odbywać się wyłącznie za pośrednictwem naukowców. W związku z tym siła naukowa państw w praktyce zależy od siły naukowej poszczególnych naukowców. Ich zdolność do współpracy międzynarodowej i do korzystania z globalnej sieci naukowej jest kluczowa. Pozostając poza nią i pracując w ramach lokalnych programów badawczych, społeczność akademicka ryzykuje marginalizację, utratę zainteresowania krajowych patronów finansujących badania i utratę możliwości wpływania na rozwój nauki. Innymi słowy, globalna nauka zapewnia więcej sprawczości, autonomii, kolegialności i samoregulacji naukowcom osadzonym w krajowych strukturach naukowych i zarazem zaangażowanym w globalne sieci nauki – nierówne i silnie rozwarstwione, ale jednak szeroko dostępne. Przyszłość globalnej nauki jest w rękach milionów naukowców na całym świecie, podejmujących indywidualne i autonomiczne decyzje, czy współpracować w ramach aktualnie prowadzonych badań, a jeśli współpracować – to z kim i na jakich zasadach. Globalną naukę kształtują dzisiaj indywidualne motywacje, które skłaniają naukowców do współpracy lub do jej zaniechania. Rola indywidualnych naukowców w globalizacji nauki jest niedoceniana i zasługuje na znacznie więcej uwagi w ramach ilościowych badań nauki (podobnie jak wartość badań prowadzonych na poziomie mikro, na którym jednostką analizy są naukowcy, a nie ich instytucje czy kraje ich afiliacji). Globalna nauka daje naukowcom szeroką autonomię. Jednak nie wszędzie i nie wszystkim: głównie w sektorze uniwersytetów badawczych zlokalizowanych w bogatych krajach należących do OECD. Skala tej nowo uzyskanej autonomii jest nieporównywalnie większa niż w czasach zimnowojennego, podzielonego świata nauki Wschodu i Zachodu i w czasach sprzed rewolucji cyfrowej, która skróciła do minimum odległości geograficzne ograniczające naukę. Jednocześnie rosnąca siła indywidualnych naukowców w epoce globalnej nauki – czyli więcej autonomii, sprawczości, kolegialności i samoregulacji – pozwala na bardziej optymistyczne spojrzenie na przyszłość profesji akademickiej.

Description

Sponsor

Keywords

nauka globalna, socjologia nauki, ilościowe badania nauki, globalizacja, wzorce publikacyjne, wzorce współpracy, współpraca naukowa, naukowcy, duże dane, kadra akademicka, profesja akademicka

Citation

Kwiek, M. (2021). Globalizacja nauki: rosnąca siła indywidualnych naukowców. Nauka 2021, nr 3

ISBN

DOI

Title Alternative

Rights Creative Commons

Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Biblioteka Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego