Ekranizacje utworów literackich Kornela Makuszyńskiego

Abstract

Rozprawę rozpoczyna studium analityczne poetyki dzieł pisarza, które w przyszłości znalazły się w kręgu zainteresowań reżyserów. W rozdziale drugim za punkt odniesienia przyjęto opisane wcześniej elementy poetyki i określono, w jakim zakresie i z jakim powodzeniem charakterystyczny dla pisarstwa Makuszyńskiego oryginalny typ humoru znalazł swą realizację w filmowych adaptacjach. Prezentując aktorskie kreacje bohaterów książek pisarza pod kątem analizy ich psychologicznych uwarunkowań, prześledzono pracę reżyserów. W trzecim rozdziale dzięki zestawieniu „podwójnych” – kinowych i telewizyjnych – wersji ekranizacji, przedstawiono propozycje ucieczki w świat fantastyczny, w świat lepszy niż go odbieramy na co dzień, w którym panuje żywiołowa radość i głęboka wiara, że każdy chce być szlachetny. Trzecim, ostatnim punktem odniesienia porządkującym analizę adaptacji stały się literackie reminiscencje i nawiązania. Wybrane i zanalizowane obrazy to najbardziej wyraźne przykłady odejścia od pierwowzoru stworzonego przez Kornela Makuszyńskiego. Na zakończenie, w rozdziale piątym, zajęto się kluczowym zagadnieniem związanym z popularnością analizowanych filmów, jakim było właściwe określenie adresata. Dzięki temu możliwa stała się odpowiedź na pytanie, czy kolejnym adaptatorom dzieł autora „Awantury o Basię” udało się pójść śladem Marii Kaniewskiej i udowodnić iż proza Makuszyńskiego stanowi doskonały „materiał” na scenariusz filmowy wpisujący się w konwencję kina familijnego.

The beginning of the project is an analytical study of Makuszyński’s writing technique and style of the works which were subsequently put on screen. In the second chapter, I use the elements of the poetics of Makuszyński’s style delineated in the first chapter in order to discuss their rendering in the film adaptations of selected novels. In other words, how aspects typical of a literary work are transformed in a filmic work. I determined in what way and how successful the unique type of Makuszyńki’s humour was presented in the screen versions. While presenting the actors’ impersonations of Kornel Makuszyński’s novels I analysed their psychological conditions and the ways in which the actors fitted in the overall directorial designs. In the third chapter, while comparing two versions, cinematic and telegenic, I decided to scrutinise variants of screen escapism: a semi-fantastic world better than the one we live in, one where people enjoy their lives. The third, and final point structuring the analysis of film adaptations were literary references and the ways in which Makuszyński’s texts were employed. Finally, in the fifth chapter I dealt with the key issue connected with the popularity of film adaptations, that is the correct identification of the target viewers. I decided to check if other adapters of the works of the author of “Fight for Basia” managed to follow Maria Kaniewska, who rejected the old-fashioned style of Kornel Makuszyńskiʹs works and proved that Kornel Makuszyński’s works are an ideal material for a screenplay which fits in perfectly in the conventions of family cinema.