Doktoraty (WT)
Permanent URI for this collectionhttps://repozytorium.amu.edu.pl/handle/10593/777
Browse
Recent Submissions
Item Szkoła Katechistów Archidiecezji Poznańskiej i jej znaczenie dla rozwoju katechezy dorosłych. Studium teoretyczno-empiryczne(2025) Jakób, Szymon; Szpet, Jan. Promotor; Zjawin, Jacek. promotorSobór Watykański II, dostrzegając wielowiekowe zaniedbanie katechezy dorosłych, podkreślił jej pierwszorzędne znaczenie i zapoczątkował proces jej odnowy, który trwa do dziś. Najnowszym wyrazem tego kierunku jest motu proprio papieża Franciszka Antiquum ministerium, ustanawiające posługę katechisty. Jednak już wcześniej, lokalnie w archidiecezji poznańskiej, podjęto konkretne działania na rzecz formacji świeckich katechistów, czego przykładem jest powołanie Szkoły Katechistów. Celem niniejszej rozprawy doktorskiej jest analiza działalności tejże szkoły oraz jej wpływu na katechezę dorosłych w archidiecezji poznańskiej. Badanie uwzględnia perspektywę teoretyczną, empiryczną oraz prakseologiczną. W części teoretycznej omówiono znaczenie katechezy dorosłych w nauczaniu Kościoła, pojęcie dorosłości w różnych kontekstach, a także historyczny rozwój katechezy dorosłych. Przedstawiono również genezę i strukturę Szkoty Katechistów. Część empiryczna opiera się na badaniach przeprowadzonych w archidiecezji poznańskiej wśród katechistów, proboszczów, uczestników katechezy dorosłych oraz kandydatów na katechistów. Zastosowano metody badań jakościowych i ilościowych, w tym metodę ankiety i wywiadu. Wyniki badań wskazują na istotną rolę świeckich katechistów jako autentycznych świadków wiary, ale także na konieczność wsparcia udzielanego przez proboszczów dla ich efektywnej posługi oraz potrzebę stałej aktualizacji programu formacji. Część prakseologiczna koncentruje się na formułowaniu postulatów dotyczących dalszego rozwoju katechezy dorosłych w archidiecezji. Podkreślono potrzebę jeszcze większego zaangażowania świeckich w tę formę katechezy, dostosowania treści formacyjnych do współczesnych wyzwań, automatyzacji struktur organizacyjnych Szkoły Katechistów oraz intensyfikacji działań katechistów w parafiach. Zwrócono także uwagę na konieczność ,,pastoralnego nawrócenia" proboszczów oraz potrzebę wzbogacenia katechezy dorosłych o nowe formy zaangażowania. Wnioski z przeprowadzonych badań potwierdzają, że działalność Szkoły Katechistów Archidiecezji Poznańskiej znacząco wpływa na jakość i skuteczność katechezy dorosłych, stanowiąc modelowe rozwiązanie dla innych diecezji w Polsce. The Second Vatican Council, recognizing the centuries-long neglect of adult catechesis, emphasized its primary significance and initiated a process of renewal that continues to this day. The most recent manifestation of this direction is Pope Francis' motu proprio Antiquum Ministerium, which established the ministry of the catechist. However, even earlier, at the local level in the Archdiocese of Poznan, concrete actions were taken in support of the formation of lay catechists, exemplified by the establishment of the School of Catechists. The aim of this doctoral dissertation is to analyze the activities of this School of Catechists and its impact on adult catechesis in the Archdiocese of Poznan. The study incorporates theoretical, empirical, and praxeological perspectives. The theoretical section discusses the sianificance of adult catechesis in the teaching of the Church, the concept of adulthood in various contexts, and the historical development of adult catechesis. The genesis and structure of the School of Catechists are also presented. The empirical section is based on research conducted in the Archdiocese of Poznan among catechists, parish priests, participants in adult catechesis, and candidates for the catechist ministry. Both qualitative and quantitative research methods were applied, including surveys and interviews. The findings indicate the significant role of lay catechists as authentic witnesses to the faith, while also emphasizing the need for support provided by parish priests to ensure the effectiveness of their ministry and the ongoing adaptation of the formation program. The praxeological section focuses on formulating recommendations for the further development of adult catechesis in the Archdiocese of Poznan. The need for greater involvement of the laity in this form of catechesis, the adaptation of the formation content to contemporary challenges, the automation of the organizational structures of the School of Catechists, and the intensification of catechists' activities in parishes were emphasized. Attention was also drawn to the necessity of a "pastoral conversion" among parish priests and the need for the enrichment of adult catechesis with new forms of engagement. The conclusions derived from the conducted research confirm that the activities of the School of Catechists of the Archdiocese of Poznan significantly enhance the quality and effectiveness of adult catechesis, providing a model solution for other dioceses in Poland.Item Chrzcielny wymiar życia chrześcijanina. Analiza retoryczna Rz 5-8(2025) Morozowicz, Witold; Podeszwa, Paweł. PromotorCelem pracy jest ustalenie chrzcielnego wymiaru życia chrześcijanina. W tym celu analizie zostaną poddane Rz 6 i Rz 8. W pracy posługuję się metodą retoryczną oraz historyczno-krytyczną. W podtytule mowa jest o analizie retorycznej Rz 5-8. Otóż Rz 5-8 stanowi odrębną jednostkę retoryczną, aby zrozumieć przesłanie zawarte w Rz 6 i Rz 8, konieczne staje się uwzględnienie kontekstu, w jakim Apostoł umieścił oba rozdziały, ich roli w argumentacji Pawła, dlatego tez w pierwszym rozdziale podejmujemy się delimitacji jednostki retoryczno-literackiej, a następnie przedstawiamy strukturę retoryczną wyodrębnionej jednostki. Następnym krokiem będzie znalezienie i ukazanie powiązań pomiędzy Rz 6 i Rz 8. Drugi i trzeci rozdział mają podobną strukturę. Na początku prezentowany jest w nich zarys argumentacji prowadzonej przez Pawła w badanym przez nas fragmencie, następnie przedstawiamy motywy chrzcielne obecne w poszczególnych rozdziałach i poddajemy je analizie. Czwarty rozdział stanowi właściwą realizację problemu badawczego rozprawy. Stanowi on dopełnienie rozważań poczynionych w dysertacji. Poprzez ukazanie rozwoju motywów chrzcielnych z Rz 6 w Rz 8 ukazujemy chrzcielny wymiar życia chrześcijanina. The purpose of this paper is to establish the baptismal dimension of the Christian life To this end, Rom 6 and Rom 8 will be analysed. The paper uses the rhetorical and historical-critical method. The subtitle refers to a rhetorical analysis of Rom 5-8. Well, Rom 5-8 constitutes a separate rhetorical unit, in order to understand the message contained in Rom 6 and Rom 8, it becomes necessary to take into account the context in which the Apostle placed the two chapters, their role in Paul's argumentation, therefore, in the first chapter we undertake a delimitation of the rhetorical and literary unit and then present the rhetorical structure of the isolated unit. The next step will be to find and show the connections between Romans 6 and Romans 8. The second and third chapters follow a similar structure. They first present an outline of the argumentation pursued by Paul in the passage we are examining, followed by a presentation of the baptismal motifs present in each chapter and an analysis of them. The fourth chapter is the actual realisation of the research problem of the dissertation. It completes the considerations made in the dissertation. By showing the development of baptismal motifs from Rom 6 in Rom 8, we show the baptismal dimension of the Christian life.Item Kształtowanie się tożsamości osobowej i religijnej oraz wartościowania u kleryków na etapie propedeutycznym(2025) Machalski, Jędrzej; Soiński, Jacek Borys. Promotor; Wieradzka-Pilarczyk, Anna. Promotor pomocniczyGłównym tematem pracy jest proces kształtowania się tożsamości osobowej i religijnej oraz wartościowania u kleryków w okresie propedeutycznym. Dodatkowo w rozprawie poruszono także kwestię wpływu osób i czynników na zmiany, jakie seminarzyści zauważyli w sobie w trakcie formacji. Podstawę teoretyczną pracy w części dotyczącej tożsamości stanowiły m.in. koncepcje K. Luyckxa i A. Wieradzkiej-Pilarczyk, a w dalszej części dotyczącej wartości i kryzysu teorie L.M. Rulli, B.J. Soińskiego i Z. Płużek i Z. Kroplewskiego. Badania prowadzono od października 2022 r. do czerwca 2023 r. W badaniu wzięło udział 94 seminarzystów przechodzących formację na etapie propedeutycznym. Średni wiek respondentów wyniósł 21,6 lat. Z grupy 94 osób rozpoczynających formację w ramach etapu propedeutycznego odeszło 28 seminarzystów. Badania wykazały, że zgodnie z teorią K. Luyckxa i A. Wieradzkiej-Pilarczyk tożsamość osobista i religijna może zmieniać się pod wpływem różnych czynników. Kolejnym przedmiotem badań były wartości cenione przez seminarzystów, poczucie ich zmiany oraz faktyczna zmiana wartościowania oraz wpływ czynników indywidualnych i wybranych osób na zmianę w trakcie formacji na etapie propedeutycznym, jaka nastąpiła u respondentów oraz doświadczenie kryzysu w trakcie formacji. Przeprowadzone badanie pozwoliło na wyciągnięcie wielu wniosków i wskazówek dla osób odpowiedzialnych za formację.Item Początek człowieka - upadek - śmierć. Kluczowe zagadnienia antropologii teologicznej w nowej interpretacji(2023) Witała, Maciej; Kochaniewicz, Bogusław. PromotorW pracy podjęto trzy kluczowe tematy z zakresu antropologii teologicznej: kwestię początków ludzkości, upadku i jego dziedzictwa oraz śmierci człowieka jako skutku grzechu. Najpierw podjęto refleksję nad teologicznymi kryteriami człowieczeństwa, zestawiając je z wiedzą nauk szczegółowych o antropogenezie w celu postawienia hipotezy o przekroczeniu przez praludzi progu hominizacji. Najbardziej istotnym z takich kryteriów wydaje się zdolność do relacji z Bogiem, ujawniająca się w prahistorycznej protoreligijnaści. Teza ta stanowi podstawę do refleksji nad upadkiem . Analiza danych biblijnych i teologicznych prowadzi do wniosku, że grzech pierwszych ludzi należy umiejscowić na samym początku dziejów ludzkości. Pierwsi ludzie, przekraczający próg hominizacji, zerwali relację ze Stwórcą, co skutkowało inwazją grzechu na świat. Dziedzictwo upadku przekazywane jest przez naturę ludzką, w wymiarze metafizycznym i społecznym. Istotnym skutkiem grzechu jest śmierć. Analiza danych biblijnych i teologicznych pozwala uznać, że w pierwszej kolejności chodzi o śmierć duchową. Skutkiem grzechu, w pewnym sensie, jest też śmierć cielesna. Chociaż przemijanie należy do natury człowieka, to po grzechu kres życia doczesnego nabrał tragicznego charakteru. Znaczenie śmierci jako bramy wiecznego życia przywrócił Chrystus, co ujawnia przykład dormitio Najświętszej Maryi Panny i fenomen transitus świętych. This work addresses essential issues of theological anthropology: the origins of mankind, the fail of man and its legacy, the death as a consequence of sin. Regarding anthropogenesis, the perspective of theological anthropology was juxtaposed with data from empirical sciences. A hypothesis concerning the crossing of the hominization threshold by the protohumans was put forward, that the most significant of the criteria of humanity is the capacity for a relationship with Gad, revealed in prehistorie protoreligion. Analysis of the biblical and theological data allowed to put forward a hypothesis, that the sin of the first men happened at the very dawn of mankind. Right after crossing the threshold of hominization mankind broke the communion with its Creator, which was revealed in the invasion of sin into the world. The original sin is transmitted through human nature, which should be perceived in both metaphysical and social aspects. Death is a significant consequence of sin. Analysis of the biblical and theological data allows to conclude that it is primarily spiritual death. Bodily death is also, in a sense, a consequence of the tall. Although integral to human nature, after the tall it became a tragic experience. lts original meaning as a gateway to the eternal life was restored by Christ. This is evident from the dormition of the Blessed Virgin Mary and transitus of saints.Item Motyw świetlistości JHWH w Księdze Psalmów. Analiza egzegetyczno-historyczna terminów נֵ ר i אוֹ(2023) Jędrzejczak, Andrzej Łukasz; Nawrot, Janusz. Promotor; Niesiołowski-Spanò, Łukasz. PromotorGłównym zagadnieniem rozprawy jest przedstawienie motywu świetlistości JHWH, jaki został zawarty w Księdze Psalmów. W pierwszy rozdziale znalazły się poza status quaestionis także punkty o leksykalnym:· znaczeniu badanych terminów, psalmach i datacji ich powstania oraz omówienie zagadnienia tendencji monarchicznych. W dysertacji dokonana zostaje analiza egzegetyczna terminów נֵ ר i אוֹ poprzez które wyraża się motyw świetlistości Boga (rozdziały drugi i trzeci). Autor dysertacji próbuje też odpowiedzieć na pytanie o możliwe inspiracje autorów biblijnych achemenidzką ideologią królewską i religią starożytnych Persów. Zastanawia go, czy możliwe jest, by motyw świetlistości JHWH mógł wpłynąć na tendencje monarchiczne w perskiej prowincji Jehud. Rekonstrukcji historycznej autor poświęca rozdział czwarty, w którym wskazuje na możliwe inspiracje autorów biblijnych religią perską. W tym rozdziale przedstawia też sytuację prowincji Jehud w VI-IV w., gdzie poza kwestiami zasiedlenia i administracji przedstawia także ośrodki miejskie, w których mogło dojść do powstawania lub redagowania tekstów biblijnych. Autor kreśli warunki kontaktów kulturowych, do których należą proces arameizacji w imperium Achemenidów oraz przeprowadzona przez nich reforma kalendarza. Autor rekonstruuje również wydarzenia z epoki perskiej, próbując wskazać na możliwy rozwój tendencji monarchicznych w perskiej prowincji Jehud. W rozdziale piątym wyprowadza wnioski z podejmowanych dotychczas badań. Do dysertacji zostaje dołączony apendyks, w którym zamieszczona jest analiza sytuacji w Judzie w epoce nowobabilońskiej. The main issue of the dissertiation is to present the motif of YHWH's brightness, which was contained in the Book of Psalms. The first chapter, apart from status quaestionis, also contains points about the lexical meaning of the studied terms, psalms and the date of their creation, but also a discussion of the issue of monarchical tendencies. The dissertation contains an exegetical analysis of the terms נֵ ר and א, by which the motif of God's brightness is shown (chapters two and three). The author of the dissertation also tries to answer the question about the possible inspirations of the biblical authors with the Achaemenid royal ideology and the religion of the ancient Persians. The author wonders if it is possible that the motif of YHWH's brightness could have influenced the monarchical tendencies in the Persian province of Yehud. The author devotes the fourth chapter to historical reconstruction, in which he indicates the possible inspirations of the biblical authors with the Persian religion. In this chapter, he also presents the situation of the province of Yehud in the 6th-4th centuries, where, apart from the issues of settlement and administration, he also presents urban centers where biblical texts could have been written or edited. The author presents the conditions of cultural contacts, which include the process of Aramaicization in the Achaemenid empire and the reform of the calendar carried out by them. The author also reconstructs the events of the Persian era, trying to indicate the possible development of monarchical tendencies in the Persian province of Yehud. In the fifth chapter, he draws conclusions from the research undertaken so far. The dissertation is accompanied by an appendix, which contains an analysis of the situation in Judah in the Neo-Babylonian era.Item Odnalezienie Jezusa w świątyni (Łk 2,41-52) w interpretacji Orygenesa(2023) Muzolf, Rafał; Czyżewski, Bogdan. PromotorNiniejsza dysertacja przedstawia dokonaną przez Orygenesa egzegezę biblijnego fragmentu o odnalezieniu Jezusa w świątyni jerozolimskiej (Łk 2,41-52). W pierwszej części naszej pracy odnajdziemy historię i rozwój metody alegorycznej interpretacji tekstów od filozofii greckiej, aż po aleksandryjskich Żydów. Ta dosyć pobieżna analiza pozwala wniknąć i lepiej zrozumieć środowisko Aleksandrii, z którego wyrasta Orygenes, a które stało się centrum alegorycznej interpretacji Biblii wśród chrześcijan II wieku. Orygenes jest pierwszym autorem, który koncentruje się także na psychologicznych odczuciach Maryi i Józefa. Zauważa, że rodzice poszukują Syna „z troską" (sollicite), ,,z bólem" (dolentes), a ostatecznie nie odnajdują Go „od razu" (non statim). Nie bez znaczenia pozostają również miejsca, w których rodzice nie odnaleźli Jezusa. Przypatrując się im, nasz autor stawia pytanie, dlaczego nie mogli tam odnaleźć Syna Bożego. Drugie spojrzenie Orygenesa na ten fragment ewangelii koncentruje się na odnalezieniu naszego Pana. Owe trzy dni rozłąki rodziców z Synem odczytuje on jako zapowiedź Paschy Jezusa, zwieńczonej Zmartwychwstaniem. W tej interpretacji odwołuje się do symbolu góry, na której znajduje się jerozolimska świątynia. Także świątynia stanowi tu istotny element, w którym nasz autor dostrzega alegoryczny obraz Kościoła. Drogę zaś wiodącą na świątynne wzgórze analizuje jako drogę postępu duchowego, w której najlepszymi przewodnikami są Maryja i Józef. Istotę przesłania fragmentu Łk 2,41-52 stanowi dla Orygenesa chrystologia, która jest podstawą dla polemiki Orygenesa prowadzoną z heretykami.Item Powołanie kobiety konsekrowanej do miłości we Wspólnocie Sióstr Uczennic Krzyża(2022) Kaczmarek, Zofia; Piasecki, Piotr. PromotorDysertacja o temacie: „Powołanie kobiety konsekrowanej do miłości we Wspólnocie Sióstr Uczennic Krzyża.” została podzielona na 2 części. Pierwsza dotyczy samej kobiety (jej wizji wg koncepcji psychologicznych, feministycznych i w nauczaniu Kościoła). Ta analiza pozwala wysnuć wniosek, iż głównym powołaniem kobiety jest miłość oblubieńcza i macierzyńska. Drugi rozdział pokazuje, w jaki sposób kobieta konsekrowana realizuje to powołanie. W 2 części pracy prezentuje jak to powołanie jest realizowane we Wspólnocie Sióstr Uczennic Krzyża. Najpierw przygotowywane są do tego na drodze formacji – o tym jest I rozdział. W II rozdziale ukazane zostało jak realizują miłość oblubieńczą (przez afirmację Chrystusa i naśladowanie Go), a w III rozdziale ukazane zostało jak przez naśladowanie Maryi i szeroko rozumiany apostolat realizują miłość macierzyńską. W pracy odwołano się do dokumentów wewnętrznych Wspólnoty, dokumentów Kościoła i opracowań pomocniczych.Item Teologia codzienność Karla Rahnera wobec antropologicznych przesłanek ponowoczesności(2022) Nowicka, Justyna; Hadryś, Jacek. PromotorDysertacja pt. „Teologia codzienności Karla Rahnera wobec antropologicznych przesłanek ponowoczesności” jest próbą zbadania hipotezy, czy teologia codzienności daje perspektywę dla prowadzenia życia duchowego, zgodnego z zasadami duchowości katolickiej. Przy jednoczesnym uwzględnieniu ponowoczesnego kontekstu, w którym żyje człowiek podejmujący życie duchowe. W celu zbadania hipotezy omówiono antropologiczne przesłanki wynikające z ponowoczesnego kontekstu społeczno-kulturowego. Wyodrębniono indywidualizm, konsumpcjonizm i globalizację. Następnie przedstawiono różnie pomiędzy duchowością ponowoczesną a duchowością katolicką w kontekście ponowoczesnej. W dalszej części ukazano najważniejsze, ze względu na teologię codzienności, elementy teologii Rahnera: antropologiczny zwrot teologii i metodę transcendentalną. Ostatni rozdział jest omówieniem teologii codzienności Rahnera ze szczególnym uwzględnieniem pojęcia łaski i modlitwy. Dzięki darmowej łasce człowiek doświadcza codzienności jako miejsca, w którym przebywa ukryty Bóg. Akceptując codzienność wchodzi w dialog z Tajemnicą, nawet jeśli nie zdaje sobie tego sprawy. Dialog ten realizuje na różnych sposób; w modlitwie miłości, modlitwie w codzienności, modlitwie niedoli, czyli błagalnej, także w modlitwie winy i modlitwie decyzji. A także przedstawiono pogląd Rahnera na to, w jaki sposób będzie kształtowała się postawa chrześcijanina w przyszłości.Item Specyfika drogi niemowlęctwa duchowego siostry Leonii Marii Nastał(2022) Rydian, Dominik; Hadryś, Jacek. PromotorRozprawa bada specyfikę drogi niemowlęctwa duchowego siostry Leonii Marii Nastał, służebniczki starowiejskiej. Podczas mistycznych doświadczeń Leonia przekonuje się, że niemowlęctwo duchowe jest pogłębieniem drogi dziecięctwa duchowego św. Teresy z Lisieux. Sam Pan Jezus określa je jako zstąpienie o jeden stopień niżej. Dla Służebnicy staje się ono najkrótszą drogą do zjednoczenia z Bogiem, ukazaną przez Ducha Świętego, którą wybiera także po to, by uczcić Jezusową tajemnicę niemowlęctwa. Celem pracy jest więc ukazywanie i podkreślenie specyfiki tej drogi do Boga. Bazę źródłową rozprawy stanowią zapiski siostry Leonii, przede wszystkim te o charakterze ascetyczno-mistycznym. Ze względu na rozproszenie treści wskazujących na specyfikę drogi niemowlęctwa duchowego w różnych pismach Służebnicy, proces badawczy przeprowadzono najpierw w oparciu o analizę tych pism, a później dokonano syntezy wyników tej analizy. Rozprawa składa się z pięciu rozdziałów. Pierwszy poświęcono realiom życia duchowego Służebnicy, które wpłynęły na jej duchowość. W rozdziale drugim przeanalizowano źródła tej drogi, mające charakter trynitarny. Trzeci rozdział obejmuje szczególne przejawy niemowlęctwa duchowego. Czwarty przedstawia środki i sposoby urzeczywistniania tej drogi. W ostatnim piątym rozdziale przebadano duchowe owoce wynikające z podjęcia niemowlęctwa duchowego.Item Ryt sarum jako szkic do portretu wielkiej rodziny obrządków Kościoła katolickiego. Studium z teologii liturgii(2021) Przybecki, Adrian; Kwiatkowski, Dariusz. PromotorW dysertacji zostały przedstawione następujące zagadnienia i problemy badawcze: źródła rytu sarum, charakterystyka i analiza najważniejszych obrzędów liturgicznych, ze szczególnym uwzględnieniem Eucharystii i celebracji roku liturgicznego, oraz określenie możliwości i potrzeb reaktywowania stałej celebracji w obrządku z Salisbury. Pierwszy rozdział prezentuje historyczne źródła rytu sarum, poprzez przedstawienie wydarzeń z przeszłości, ówczesnych ośrodków religijnych, jak również osób, które wpłynęły na ukształtowanie się omawianego obrządku. W rozdziale drugim opisano porządek oraz dyscyplinę jakie obowiązywały w chórze w tych świątyniach, które przyjęły obrządek salisburski. Przedstawiono również szaty chórowe i liturgiczne oraz kolory liturgiczne. Analizie poddano także strukturę Mszy św. W rozdziale trzecim ukazano czytelnikowi takie elementy liturgicznej ekspresji rytu sarum, jak: rok liturgiczny i klasyfikacja dni liturgicznych; podjęto również próbę odtworzenia kalendarza liturgicznego. W rozdziale czwartym omówiono ceremonie Wielkiego Tygodnia, począwszy od Nie-dzieli Palmowej, a skończywszy na Wigilii Paschalnej. Ta część pracy w zamyśle autora ma przybliżyć czytelnikowi upamiętnienie najważniejszych wydarzeń zbawczych związanych z ostatnimi dniami Chrystusa, które we wszystkich katolickich obrządkach stanowią niejako centrum życia liturgicznego. Ze względu na obszerność materiału w pracy został uwzględniony jedynie temat Eucharystii, a pominięto pozostałe sakramenty, Liturgię Godzin oraz sakramentalia. Ostatni rozdział dysertacji to próba przekonania czytelników do tego, iż warto za-biegać o możliwość wznowienia celebracji w obrządku salisburskim, który mógłby stanowić własny ryt dla ordynariatów personalnych dla byłych anglikanów, jak również dla grup wiernych wywodzących się z kręgu kultury anglosaskiej, a przywiązanych do tradycyjnej liturgii. W tym celu w rozdziale piątym ryt sarum ukazano w kontekście reformacji anglikańskiej. W tym samym rozdziale zaprezentowano również nowsze i współczesne analizy historyczne, liturgiczne i kanoniczne, w oparciu o które autor pracy postuluje – przynajmniej na poziomie dyskusji akademickiej – aby rozważono możliwość przywrócenia celebracji liturgii w rycie sarum.Item Liturgia stacyjna wyrazem jedności Kościoła lokalnego. Studium na podstawie wybranych celebracji w Archidiecezji Poznańskiej(2021) Pieckenhagen, Adam; Kwiatkowski, Dariusz. PromotorW dysertacji zostały przedstawione zagadnienia i problemy badawcze: związek pomiędzy liturgią stacyjną i jej wpływem na umacnianie jedności Kościoła lokalnego, rola biskupa w umacnianiu jedności wyrażana przez liturgię. W sposób szczególny problematykę tę ukazano na przykładzie archidiecezji poznańskiej. Pierwszy rozdział omawiał zagadnienia historyczne. Autor wyjaśnił znaczenie terminu statio, wskazał źródła jego pochodzenia, proces przenikania do liturgii chrześcijańskiej. Następnie została opisana historia liturgii stacyjnej na przestrzeni wieków i sposób jej celebracji w Rzymie na początku VIII wieku. Czynnikom jednoczącym w Mszy stacyjnej poświęcony został rozdział drugi rozprawy. Autor badał cechy liturgii, które mają szczególną zdolność integrowania Kościoła lokalnego. Opisana również została rola biskupa, jako gwaranta jedności i znak komunii. W trzecim rozdziale autor skupił się na omówieniu obowiązków i posług biskupa w sakramentalnej liturgii stacyjnej. Analizie zostały poddane przepisy liturgiczne opisujące celebrację sakramentów pod przewodnictwem biskupa. W ostatnim rozdziale opisowi poddano doświadczenie Kościoła poznańskiego. Przeanalizowane zostało nauczanie abpa Stanisława Gądeckiego, pod kątem tytułowego problemu rozprawy.Item Koncepcja sumienia Johna Henry’ego Newmana i Josepha Butlera. Studium porównawcze(2021) Lisowska, Natasza; Grzeszczak, Jan. Promotor; Strzyżyński, Przemysław. PromotorPraca składa się z trzech części. W pierwszej zostało omówione życie Johna Henry’ego Newmana w kontek-ście jego posłuszeństwa wobec przełożonych anglikańskich i katolickich oraz droga wzrostu duchowego, wynikająca z jednoczesnego wsłuchania w głos sumienia. Następnie została przedstawiona koncepcja sumienia Kardynała, wzbogacona o schematy, a także implikacje związane z Newmanowską synejdezjologią. Część druga dotyczy życia Josepha Butlera, które zostało omówione pod kątem jego intelektualnego rozwoju, pozycji w anglikanizmie i stosunku do Kościoła katolickiego. Kolejno zaprezentowana jest jego koncepcja sumienia w formie opisowej i za pomocą schematu oraz implikacje jego studium nad sumieniem. W części trzeciej zawarte jest podsumowanie wraz z aneksem w postaci tabel, które uwzględniają aparat pojęciowy związany z sumieniem u obu autorów, a dodatkowo występujący w Summie teologii św. Tomasza z Akwinu dla wskazania ewentualnego źródła inspiracji dla myśli Newmana i Butlera.Item Formuła extra Ecclesiam nulla salus w interpretacji Josepha Ratzingera(2020) Perlik, Dawid; Kochaniewicz, Bogusław. PromotorItem Postawy młodzieży wobec osoby Jezusa Chrystusa. Studium na podstawie badań w bydgoskich szkołach średnich(2021) Boruch, Łukasz; Gogolik, Mirosław. Promotor„Za kogo mnie uważacie?” (Mt 16,15) Pytanie, które Pan Jezus postawił uczniom zostało zadane za pomocą narzędzia badawczego - ankiety - wybranym uczniom bydgoskich szkół średnich. Wcześniej dokonano analizy dokumentów Kościoła, przemówień papieskich skierowanych do młodych oraz podręczników i materiałów stosowanych w katechezie, aby określić w jaki sposób jest ukazywany w nich Chrystus. Okazało się, że młodzi mają wiele możliwości, żeby spotkać się ze Zbawicielem w procesie katechizacji, chociaż bywa i tak, że różne okoliczności im to utrudniają. Respondenci odpowiadając na szereg pytań ujawniali stopniowo swoje postawy względem Osoby Zbawiciela. Zbadano ich wiedzę, emocjonalne nastawienie a także na ile ich praktyki religijne koncentrują się na Panu Jezusie. Młodzi uznają w Jezusie Boga a większość z nich zgadza się, że sakramenty są miejscem Jego obecności; chociaż często sami po nie nie sięgają. Szczególnie istotne dla badań okazały się osobiste wypowiedzi ankietowanych, które ukazały jak bardzo ważne w ich życiu religijnym są relacje i to czy spotkali na drodze swojej wiary prawdziwych jej świadków. Młodzież, która miała doświadczenie wspólnoty religijnej, czy osobistej lektury Pisma Świętego, intensywniej przeżywa obecność Chrystusa w sakramentach. Niestety większość uczestników sondażu nie ma doświadczenia osobistej i regularnej modlitwy Słowem Bożym. Dla ich przyszłej relacji z Panem Jezusem ważny jest fakt, że znaczna część uczestniczy w katechezie lub bierze udział w rekolekcjach a ich stosunek do wiary nie jest obojętny. Daje to szansę, aby ukazywać im Chrystusa.Item Kandydaci do małżeństwa w aspekcie normatywno-faktycznym. Studium teologiczno-empiryczne na przykładzie Archidiecezji Poznańskiej(2020) Pilarczyk, Hubert; Pryba, Andrzej. PromotorGłówny problem dysertacji zawiera się w pytaniu czy osoby będące w okresie wyłaniającej się dorosłości są dojrzałe do zawarcia związku małżeńskiego według zasad i reguł związku sakramentalnego? Badania przeprowadzono w grupie zdeklarowanych kandydatów do sakramentu małżeństwa, wykorzystując narzędzia badawcze Skalę Dojrzałości do Małżeństwa (SKLADOM) (Ryś, 2014), Dimensions of Identity Development Scale (DIDS) (Luyckx, Schwrtz, Berzonsky i inni, 2008) w polskiej adaptacji - przygotowaną przez zespół prof. dr hab. Anny I. Brzezińskiej, Skalę Tożsamości Religijnej (STR) (Wieradzka-Pilarczyk, 2015) oraz wielowymiarową autodeklarację religijną badanych. Analizy wykazały, że jedynie 51% badanych charakteryzuje się dojrzałą tożsamością osobową i 29% wykazuje cechy zharmonizowanej pod względem eksploracji i zobowiązania religijnego tożsamością religijną, bez oznak kryzysu. Najniższe wartości w skali Dojrzałości do Małżeństwa osiągają narzeczeni w podskalach: akceptacja siebie, zaspokajanie potrzeb, komunikacja i rozwiązywanie konfliktów.Item Ubodzy w Dwudziele Łukaszowym. Studium egzegetyczno-teologiczne(2020) Wróbel, Piotr; Podeszwa, Paweł. PromotorTemat i istota niniejszej rozprawy doktorskiej są oparte na analizie słownictwa dotyczącego osób ubogich w Trzeciej Ewangelii i Dziejach Apostolskich, zwanych zbiorczo Opus Lucanum. Rozdział pierwszy („Tło historyczno-kulturowe i terminologia ubóstwa oraz ubogich w Piśmie Świętym”) przedstawia zarys tematu ubóstwa i ubogich w Biblii, odpowiednie hebrajskie i greckie słownictwo, oraz argumenty za tezą, że ubóstwo i ubodzy to temat szczególnego zainteresowania świętego Łukasza. Rozdział drugi („Ubodzy w Ewangelii św. Łukasza”) poświęcony jest analizie dziesięciu perykop zawierających kluczowe określenie osoby ubogiej ptōchos. Wszystkie one pochodzą z jednego z trzech źródeł: materiału Markowego, tzw. źródła Q lub z Sondergut, czyli materiału własnego Łukasza. Rozdział trzeci („Ubodzy w Dziejach Apostolskich”) zawiera analizę perykop i wersetów z nowym merytorycznie słownictwem, tj. eleēmosynē („jałmużna”) i diakonia („posługa”), oraz bada summaria, czyli krótkie streszczenia dotyczące życia pierwotnej wspólnoty Kościoła jerozolimskiego. Rozdział czwarty („Ubodzy w Łk-Dz w ujęciu teologicznym”) stanowi refleksję podsumowującą rezultaty badań i niesie konkluzje o charakterze pastoralnym.Item Relektura Iz 8,23b – 9,1 w Ewangelii Mateusza. Studium egzegetyczno-teologiczne(2020) Krzysztofiak, Tomasz; Podeszwa, PawełPośród cytatów Starego Testamentu w Ewangelii według św. Mateusza można wyodrębnić grupę nazywaną «cytatami wypełnienia», która charakteryzuje się formułą wprowadzającą, zawierającą czasownik «plhro,w», odniesieniem do słów proroka, które nie są zgodne ani z tekstem hebrajskim, ani tekstem greckim Starego Testamentu oraz ideą wypełnienia słów Starego Testamentu w osobie Jezusa. Cytaty wypełnienia są przykładem «relektury» biblijnej, o której mówi Papieska Komisja Biblijna w dokumencie «Interpretacja Biblii w Kościele». Komisja ukazuje, że wcześniejsze teksty biblijne są wykorzystywane w późniejszych fragmentach Pisma Świętego. Teksty te rozwijają pewne aspekty znaczeniowe, które często różnią się od sensu pierwotnego, ukazanego przez autora, pogłębiają jego znaczenie oraz potwierdzają wypełnienie fragmentu w nowym kontekście. Celem pracy «Relektura Iz 8,23b – 9,1 w Ewangelii według Mateusza. Studium egzegetyczno-teologiczne» jest ukazanie relektury proroctwa Iz 8,23b – 9,1 (wersji hebrajskiej i wersji greckiej Starego Testamentu) w Ewangelii Mateusza, w cytacie wypełnienia 4,14-16. Przedmiotem studium jest zaprezentowanie przesłania Ewangelisty, który, wykorzystując proroctwo Starego Testamentu, nadaje nowy sens słowom Izajasza wypełnionym w osobie Jezusa Chrystusa. Metodą pracy badawczej jest analiza krytyczna profilu literackiego tekstów biblijnych z podejściem synchronicznym. Dysertacja wykorzystuje różne instrumenty literackie, historyczne i teologiczne, aby dotrzeć do znaczenia pierwotnego proroctwa Izajasza w kontekście Biblii hebrajskiej i Biblii greckiej Starego Testamentu oraz w Nowym Testamencie. Praca zawiera analizy egzegetyczne wersji hebrajskiej i greckiej proroctwa Iz 8,23b – 9,1 jako fragmentu Iz 8,23b – 9,6 w Starym Testamencie oraz analizę egzegetyczną Iz 8,23b – 9,1 jako cytatu wypełnienia w Mt 4,14-16, który należy do fragmentu Mt 4,12-17. Praca składa się z trzech rozdziałów. Pierwszy – «Iz 8,23b – 9,1 we fragmencie Iz 8,23b – 9,6 w Biblii hebrajskiej i w Biblii greckiej» analizuje proroctwo Izajasza pod kątem jego znaczenia w wersji hebrajskiej i greckiej Starego Testamentu. Celem egzegezy jest ukazanie obecności Boga i jego działania, które gwarantują chwalebną przyszłość narodu. Studium przedstawia również, że oczekiwanie na działanie Boga ulega na przestrzeni wieków przemianom. Rozdział podkreśla podobieństwa i różnice w dwóch wersjach tego samego proroctwa, ukazuje różne elementy teologiczne w Biblii hebrajskiej i Biblii greckiej Starego Testamentu; próbuje dostrzec, w jaki sposób myśl proroka Izajasza była interpretowana w różnych momentach historii Izraela. Drugi rozdział, zatytułowany «Iz 8,23b – 9,1 we fragmencie Mt 4,12-17» prezentuje egzegezę fragmentu Ewangelii według Mateusza, w której Ewangelista reinterpretuje proroctwo Izajasza. Cytat Izajaszowy u Mateusza nie jest zgodny z wersją hebrajską i grecką Starego Testamentu. Celem rozdziału jest ukazanie, w jaki sposób Ewangelista dokonuje relektury cytatu proroka. Rozdział trzeci – «Znaczenie teologiczne Iz 8,23b – 9,1 w Pierwszej Ewangelii» poświęcony został Mateuszowej relekturze teologicznej, która dotyczy wypełnienia planu zbawienia w osobie Jezusa. Celem rozdziału jest ukazanie, w jaki sposób Jezus wypełnia wolę Boga oraz w jaki sposób, poprzez zrealizowanie proroctwa Izajasza, Mateusz ukazuje wierność Boga Izraela. Mateusz w swojej Ewangelii ukazuje, że proroctwo Starego Testamentu, które odwołuje się do przeszłości, znajduje wypełnienie w czasie teraźniejszym. Iz 8,23b – 9,1 nie jest cytowany przez Ewangelistę w sposób bezpośredni, ale zinterpretowany w kluczu teologicznym. Z jednej strony w Mt 4,14-16 dostrzec można wspólne elementy między tekstami Starego Testamentu i Nowego Testamentu, przede wszystkim w określeniach geograficznych («ziemia Zabulona», «ziemia Neftalego», «droga morska», «Zajordanie», «Galilea pogan»), które pełnią funkcję wprowadzającą, oraz w motywie ciemności, w której rozbłyska światło dla człowieka; z drugiej natomiast Mateusz ukazuje swoją twórczość i kreatywność w dostosowaniu dwóch wersji Starego Testamentu do własnych przemyśleń teologicznych (np. opuszcza początkowe słowa z Biblii hebrajskiej, które dotyczą upokorzenia; niekiedy preferuje semickie powtórzenia; innym razem natomiast wybiera synonimy, które proponuje Biblia grecka). Mateusz dokonuje relektury Iz 8,23b – 9,1 w perspektywie chrystologicznej. Według niego Jezus jest posłuszny woli Boga, bez którego nic się nie dzieje. Swoją osobą, dziełami i nauczaniem ukazuje oblicze Boga, ponieważ tylko On może to uczynić. Bóg jest zawsze obecny w życiu i działalności swojego Syna. Izajasz w swoim proroctwie ukazuje upokorzenie Izraela, które miało miejsce w przeszłości, oraz rysuje drogę chwały w przyszłości, co związane jest z obietnicą mesjańską. Mateusz natomiast pokazuje, ze przyszła chwała realizuje się w osobie Jezusa głoszącego w swoim nauczaniu nadejście królestwa niebieskiego, w którym realizuje się działalność zbawcza. Nadejście światła natomiast, zapowiadane przez Izajasza, realizuje się w osobie Jezusa, który zwycięża śmierć i grzech poprzez swoje zmartwychwstanie, wyprowadza z ciemności grzesznego życia i prowadzi do życia wiecznego w królestwie niebieskim. Mateusz dokonuje również relektury Iz 8,23b – 9,1 w perspektywie eklezjologicznej. Dla Ewangelisty ważne jest znaczenie dwóch pojęć: «poganie» i «naród». Jest ono podobne w Starym i Nowym Testamencie. U Mateusza te dwie grupy ludzi tworzą nowy lud Boży pragnący żyć nowym życiem w Chrystusie. Jezus jest Mesjaszem Izraela, którego miejsce jest uprzywilejowane. Izraelici wezwani są do uczestnictwa w miłości Boga, tzn. do wejścia w tajemnicę życia wiecznego oraz oświecenia pogan swoją wiernością Ojcu. Mateusz ukazuje pogan jako odbiorców misji Jezusa. Cytat wypełnienia ukazuje tu nową perspektywę. Poganie, którzy wcześniej nie byli traktowani jako ci, którzy są częścią Bożego planu zbawienia, teraz w Jezusie znajdują uwolnienie i nadzieję życia wiecznego w królestwie niebieskim. Rezultatem przyjęcia światła jest zmiana życia i postępowania, tzn. nawrócenie, co wyraża Mateusz w 4,17. Proroctwo Iz 8,23b – 9,1 w Ewangelii obejmuje kwestię światła, które odmienia życie, bowiem prowadzi od zguby do zbawienia, daje możliwość uwolnienia się od zła i grzechów, ale wymaga jednocześnie nawrócenia serca, co jest warunkiem otrzymania życia wiecznego. Wypełnienie proroctwa Iz 8,23b – 9,1 w Ewangelii według Matusza wymaga nawrócenia, które prowadzi do podjęcia misji głoszenia Ewangelii i świadczenia swoim życiem o Chrystusie we wspólnocie Kościoła żyjącego perspektywą królestwa niebieskiego. Naturą ucznia jest pójście za Jezusem i głoszenie Ewangelii realizujące się w nawróceniu z powodu królestwa niebieskiego, które jest blisko. Mateusz dokonuje relektury Iz 8,23b – 9,1 w perspektywie eschatologicznej. Ewangelista reinterpretuje proroctwo Izajaszowe, ponieważ chce pokazać, że zbawienie pogan obecne jest w proroctwie Starego Testamentu i stanowi część planu Boga wypełnionego w Jezusie. Obietnica Izajasza dotycząca pocieszenia zrealizowana jest poprzez misję Chrystusa, który rozpoczyna czasy mesjańskie królestwa niebieskiego, ukazujące obecność Boga. Jego przyjście jest oczekiwane od wieków i stanowi znak Bożej troski. Bliskość królestwa niebieskiego jest odnoszone do osoby i misji Jezusa. On obwieszcza koniec niewoli grzechu i odbudowę królestwa króla Dawida, w którym mogą znaleźć się Izraelici i poganie. Wypełnienie proroctwa w Ewangelii Mateusza, w tajemnicy królestwa niebieskiego, zawiera w sobie napięcie między czasem teraźniejszym a przyszłym. Królestwo niebielskie jest już obecne, a zarazem bliskie, bowiem zostanie zrealizowane w czasach ostatecznych. W Ewangelii według Mateusza relektura proroctwa Iz 8,23b – 9,1 jest więc chrystologiczna, eklezjologiczna i eschatologiczna. Mateusz ukazuje pełne i całkowite zrealizowanie przesłania starotestamentalnego proroctwa w Jezusie, co wymaga od słuchaczy Ewangelii nawrócenia i życia we wspólnocie nowego ludu Bożego, to znaczy w Kościele.Item Nowe technologie informacyjne w posłudze katechetycznej(2019) Staniś-Rzepka, Joanna; Szpet, Jan. PromotorItem Rola analogii w teologii naturalnej Richarda Swinburne’a(2019) Wiertlewska, Małgorzata; Moskałyk, Jarosław. PromotorRozprawa przedstawia teologię naturalną Richarda Swinburne’a, ukazuje jej oryginalność i rolę, jaką pełni w niej analogia. Układ rozdziałów odzwierciedla przyjętą przez Swinburne’a argumentację na rzecz teizmu chrześcijańskiego jako teorii wyjaśniającej istnienie świata. Rozdział pierwszy zawiera ogólną charakterystykę teologii naturalnej ze szczególnym uwzględnieniem specyfiki podejścia Swinburne’a, który odwołuje się do wyjaśniania naukowego według modelu nomologiczno-dedukcyjnego Carla Hempela. Swinburne modyfikuje ten model rozszerzając go o wyjaśnianie osobowe, gdzie przekonania, zamiary, racje, pragnienia i zdolności podmiotu pełnią rolę przyczynową w zaistnieniu stanów rzeczy podlegających wyjaśnieniu. Rozdział drugi dotyczy analizy znaczeń kluczowych terminów teologicznych odnoszonych do Boga, a mających swoje odpowiedniki w mowie potocznej. Swinburne postuluje zasadniczo pozostawienie zwyczajnego znaczenia słów użytych w funkcji języka religijnego. Szczególnym przypadkiem użycia analogicznego jest termin osoba. Jest to analogia kluczowa dla wykazania spójności chrześcijańskiej nauki o Bogu. Rozdział trzeci rozważa argumenty Swinburne’a na rzecz istnienia Boga definiowanego w terminach teologii chrześcijańskiej z uwzględnieniem wnioskowania przez analogię. Teizm chrześcijański ma większe od konkurencyjnych hipotez wyjaśniających prawdopodobieństwo prawdziwości.Item Problem „podwójnej koinonii” między Kościołami tradycji kijowskiej na Ukrainie. Współczesny kontekst teologiczny(2019) Balog, Petro Stepan; Kochaniewicz, Bogusław. PromotorNiniejsza rozprawa postawiła sobie za cel przeanalizowanie jednego z możliwych modeli jedności w Kościele powszechnym, który mieści się w paradygmacie jedności-communio, aczkolwiek problemem jego realizacji jest nie cały Kościół, ale lokalny Kościół kijowski na Ukrainie obrządku bizantyńskiego, nazywany powszechnie podwójną koinonią lub podwójną lojalnością. Idea podwójnej koinonii w kontekście ukraińskim przewiduje jednoczesną łączność z Kościołem Rzymu, z Kościołem Konstantynopola, ale również z Kościołem Moskwy. Przy tym, każdy Kościół Ukrainy, który przyłączyłby się do jedynego Kościoła kijowskiego, pozostawałby nadal w koinonii ze swoim Kościołem-matką i tej tradycji, którą posiada. Miałaby to być w pewnym sensie jedność w różnorodności. Biskup Rzymu powinien pozostać widzialnym źródłem jedności Kościoła powszechnego, obrońcą i rzecznikiem wiary dla całego Kościoła, i oczywiście posiadającym władzę pasterską w Kościele powszechnym, ale nie wyrażaną w terminach jurysdykcyjnych, jeżeli chodzi o inne Kościoły siostrzane, pozostające z nim w koinonii. Na dzień dzisiejszy idea podwójnej koinonii, zaproponowana przez Ukraiński Kościół Greckokatolicki, wydaje się być daleka od urzeczywistnienia, ale nie wygląda całkiem utopijnie. Przeprowadzona analiza tej kwestii, pozwala stwierdzić, że idea powinna być brana pod uwagę, dopracowywana, możliwie modyfikowana w zależności od stanu dialogu pomiędzy Kościołami oraz powinna raczej bardziej uwzględniając eklezjologię tak Zachodu, jak i Wschodu.