Kompetencje matematyczne dzieci kończących edukację przedszkolną w systemie tradycyjnym i systemie Montessori

Abstract

Przedmiotem analiz teoretycznych i badań empirycznych przedstawionych w dysertacji są kompetencje matematyczne dzieci kończących edukację przedszkolną w systemie tradycyjnym i systemie Montessori oraz przebieg procesu ich rozwijania w obu typach placówek. Pierwsza część rozprawy doktorskiej ma charakter teoretyczno-metodologiczny. Omówiono w niej zagadnienie dojrzałości szkolnej, podstawy dziecięcej matematyki, kompetencje matematyczne zawarte w Podstawie Programowej Wychowania Przedszkolnego oraz metodyczne podstawy pracy pedagogicznej w przedszkolu tradycyjnym i przedszkolu Montessori. Kolejne rozdziały to prezentacja celów i problemów badawczych, a także opis zastosowanych metod i technik badawczych oraz charakterystyka badanej próby. Druga część pracy zawiera analizę uzyskanych wyników badań empirycznych. Na ich podstawie omówiono poziom kompetencji matematycznych dzieci oraz przebieg procesu ich kształtowania. W badaniach zastosowano metodę sondażu diagnostycznego opartego na technikach testu osiągnięć szkolnych i ankiecie. Objęto nimi 70 dzieci i 70 nauczycieli z obu analizowanych typów przedszkoli. Wykonane badania empiryczne dowiodły, że dzieci kończąc edukację przedszkolną zarówno w systemie tradycyjnym, jak i systemie Montessori prezentują wysoki poziom kompetencji matematycznych. Ponadto potwierdziły obawy nauczycieli związane z obniżeniem wieku obowiązku szkolnego. W ocenie indywidualnej, jak i globalnej ankietowani nauczyciele z obu rodzajów placówek przedszkolnych wyżej ocenili kompetencje matematyczne dzieci siedmioletnich. Badani nauczyciele zadeklarowali dużą częstotliwość realizowania treści matematycznych, stosowanie różnorodnych metod i form pracy, podejmowanie działań wspierających rozwój zarówno dzieci z trudnościami w nauce matematyki, jak i uzdolnionych matematycznie.

Theoretical analyses and empirical studies presented in the dissertation focus on mathematical competence of children attending traditional kindergartens and those attending Montessori kindergartens, as well as on the process of its development in both of these preschool institutions. The first part of the dissertation presents theory and methodology. The author discusses the issue of school readiness, rudiments of children’s mathematics, mathematical competence prescribed in the Preschool Education Core Curriculum, as well as methodological foundations of teaching in a traditional kindergarten and in a Montessori kindergarten. Subsequent chapters present research objectives and problems and describe research methods and techniques used by the author. An overview of the study group is presented as well. The other part of the dissertation analyzes the results of the empirical study. On this basis the author discusses the level of children’s mathematical competence and the process of its development. The study involved the method of a diagnostic survey based on school performance test techniques and on a questionnaire. The study group included 70 children and 70 teachers from both types of kindergartens. The empirical study demonstrates that children attending both traditional and Montessori kindergartens possess a high level of mathematical competence. Furthermore, it confirms teachers’ concerns related to lowering the compulsory schooling age. Both individually and collectively, the surveyed teachers from both types of kindergartens considered mathematical competence of seven-year-olds to be higher. The teachers declared a high frequency of practicing mathematics, use of diverse methods and forms of work, and efforts aimed at supporting the development of both mathematically talented children and those struggling with mathematics.