Doktoraty (WSE)
Permanent URI for this collection
Browse
Recent Submissions
Item Rola menedżerów mediów społecznościowych na przykładzie youtuberów w procesie facylitowania rozwoju młodych dorosłych(2023) Wnuk, Kamil; Futyma, Sławomir. Promotor; Rudnicki, Zbigniew. Promotor pomocniczyNiniejsza rozprawa doktorska przedstawia formy społecznej współpracy młodych dorosłych w mediach społecznościowych dla osiągnięcia przez nich zysku finansowego. W takim odniesieniu istotne jest rozpoznanie w erze postcyfrowej roli menedżerów mediów społecznościowych na przykładzie youtuberów. Jednocześnie celem rozprawy jest ukazanie, że rola youtubera zapoczątkowała i sformalizowała tego typu działania, określając nowe formy partycypacji w mediach społecznościowych. Projekt podjętego studium przypadku z youtuberem Adamem Wawrzyńskim (Fanggotten) i tiktokerem Janem Marciniakiem (PasiekOfficial), w którym porównywane są doświadczenia wyuczonych praktyk internetowych z analizą procesów facylitacji rozwoju młodych dorosłych w mediach społecznościowych. W ten sposób została ilustrowana między innymi strategia wzmocnienia wspólnotowej roli menedżera mediów społecznościowych. This thesis introduces the forms of social collaboration of young adults in social media for their financial benefit. In reference to this, it is relevant to acknowledge the role of social media managers in the post-digital era using the example of youtubers.At the same time, the aim of the thesis is to show that the role of the youtuber has initiated and formalized such activities, defining new forms of social media participations. This research presents the undertaken case studies of the youtuber Adam Wawrzynski (Fanggotten) and of the tiktoker Jan Marciniak (PasiekOfficial). These examples compare the experience of learned online practices with the analysis of the facilitation processes of young adults development in social media. In this way, the strategy of empowering the collaborative role of the social media manager was illustrated.Item Doświadczenie endometriozy jako choroby przewlekłej w biografiach studentek(2023) Kaźmierska, Marlena; Cybal-Michalska, Agnieszka. Promotor; Peret-Drążewska, Paulina. Promotor pomocniczyEndometrioza jest nieuleczalną chorobą przewlekłą, która dotyka w Polsce około 2 milionów dziewcząt i kobiet, a na świecie ok. 180 milionów osób. Endometrioza występuje w czasie realizacji głównych zadań rozwojowych „wschodzącej dorosłości” i dokonywaniu kluczowych wyborów życiowych. Celem pracy doktorskiej jest przedstawienie doświadczania endometriozy jako choroby przewlekłej w kontekście trajektorii chorowania w biografiach młodych kobiet, percepcji siebie w różnych rolach społecznych oraz funkcjonowania na co dzień w mikro-, mezo-, egzo- i makrostrukturach społecznych. Aby tego dokonać, zbadano metodą narracyjno-biograficzną 23 studentki, u których zdiagnozowano endometriozę. Praca składa się z czterech części: teoretycznej, metodologicznej analizy wyników badań własnych oraz rekomendacji. Warto zaznaczyć, iż doświadczenie choroby determinowało ich ścieżkę kształcenia oraz kariery zawodowej. Wskazano również wpływ endometriozy na percepcję siebie w rolach społecznych, poczucia własnej atrakcyjności, kobiecości i seksualności oraz wystąpienie zaburzeń w sferze psychicznej. Ponadto choroba odmieniała jakość relacji rodzinnych oraz interpersonalnych. W dysertacji sformułowano również potrzeby, problemy, oczekiwania, postulaty oraz luki w systemie opieki zdrowotnej i wsparcia osób chorych na endometriozę w Polsce. Endometriosis is an incurable chronic disease that affects around 2 million girls and women in Poland, and approximately 180 million individuals worldwide. It occurs during the realization of the main developmental tasks of 'emerging adulthood' and involving pivotal life choices. The aim of the doctoral thesis is to present the experience of endometriosis as a chronic disease in the context of illness trajectories within the biographies of young women, self-perception in various social roles, and daily functioning within micro-, meso-, exo-, and macrosocial structures. To achieve this, a narrative-biographical method was used to examine 23 female students diagnosed with endometriosis. The thesis consists of four parts: theoretical, methodological, analysis of research results, and recommendations. It's worth mentioning that the experience of the disease determined their educational path and professional career. The impact of endometriosis on self-perception in social roles, feelings of self-attractiveness, femininity, and sexuality was also indicated, along with the occurrence of psychological disturbances. Furthermore, the illness also altered the quality of family and interpersonal relationships. The dissertation also formulated needs, issues, expectations, demands, and gaps in the healthcare and support system for individuals with endometriosis in Poland.Item Czytanie wrażeniowe jako aktywna metoda w programie edukacji wczesnoszkolnej(2023) Swędrowska, Małgorzata; Kabat, Małgorzata. PromotorW dysertacji podjęłam próbę przedstawienia modelu czytania wrażeniowego jako aktywnej metody, którą można zastosować w programie edukacji wczesnoszkolnej postulując, by w proces nauczania-uczenia się uczniów pierwszego etapu edukacji wpleść zintegrowane zadania szkolne. Tylko taki program, w którym dzieci wykazują motywację i rozwijają swoją aktywność twórczą, doświadczają różnych dróg osiągania sukcesów w zdobywaniu kompetencji społecznych, emocjonalnych, poznawczych ma sens. Zwróciłam uwagę na rolę nauczyciela, który sam będąc osobą twórczą, nieustannie przekracza swoje górne możliwości, zapalając w uczniach chęci do prezentowania podobnych postaw. W zastosowanej metodologii w tej pracy posłużyłam się eksperymentem randomizowanym. Opracowany model zawiera: Zaangażowanie nauczyciela i wybór książki do wspólnotowego czytania; Nawiązanie życzliwych relacji nauczyciela z dziećmi i z dziećmi między sobą; Wytworzenie klimatu bezpieczeństwa emocjonalnego; Tworzenie wspólnoty uczniów i nauczyciela, Przygotowanie przestrzeni do czytania; Umiejscowienie dzieci; Kształtowanie wyobraźni i myślenia dywergencyjnego, rola czasu wolnego; Moment startowy czytania wrażeniowego; Czytanie wrażeniowe tekstu literackiego; Zintegrowane zadania szkolne i inne sposoby przedłużenia kontaktu uczniów z książką. In the dissertation, I made an attempt to present the model of what I call impression reading as an active method that can be used in the early childhood education curriculum. I propose that the teaching-learning process of pupils in the first stage of education should include integrated school tasks. Children should be motivated, develop their creative activity, and experience various ways of achieving success in gaining social, emotional and cognitive competences – only such a program makes sense. I drew attention to the role of teachers, who, being creative themselves, constantly exceed their own upper limits, igniting in students the desire to present similar attitudes. In the methodology used in this work, I conducted a randomised experiment. Thus, model of impression reading includes: Teacher's involvement and selection of a book for community reading; Establishing friendly relations between the teacher and children and among the children themselves; Creating a climate of emotional security; Creating a community of students and the teacher; Preparing a space for reading; Placement of children; Developing imagination and lateral thinking, the role of free time; The starting moment of impression reading; Impressive reading of a literary text; Integrated school tasks and other ways to keep students engaged with the book.Item Postrzeganie przez dyrektorów i kierowników średniego szczebla roli kierowników średniego szczebla w zarządzaniu szkołą(2023) Oved, Sarah; Rosalska, Małgorzata. PromotorTematem dysertacji jest postrzeganie przez dyrektorów izraelskich szkół średnich i menedżerów średniego szczebla (MM) roli MM w zarządzaniu szkołą. Praca ma charakter badawczy. Zaproponowane zostały dwa główne pytania badawcze: jak dyrektorzy postrzegają rolę MM w zarządzaniu szkołą oraz jak MM postrzegają swoją rolę w szkole? W badaniach postawiono zarówno cele teoretyczne, jak i praktyczne: zdobycie i uzupełnienie wiedzy na temat MM w izraelskich szkołach średnich oraz opracowanie praktycznych zaleceń, jak wykorzystać potencjał MM w szkole. Badania zrealizowano metodą sondażu diagnostycznego z wykorzystaniem autorskich kwestionariuszy ankiet. W teoretycznej części pracy zaprezentowano rozważania stanowiące podstawę projektu badawczego. Ze względu na to, iż badania dotyczą kontekstu izraelskiego, w pierwszym rozdziale omówiony został system edukacji w Izraelu, założenia izraelskiej polityki oświatowej oraz kierunki przeprowadzonych reform izraelskiego szkolnictwa. W drugim rozdziale zaprezentowane zostały zagadnienia dotyczące zarządzania współczesną szkołą, zarówno w kontekście administracyjnym, jak i przywództwa w edukacji. Ostatnie zagadnienia tworzące podstawę projektu badawczego dotyczy wyzwań i zadań związanych z pełnieniem roli dyrektora w szkole. Omówione zostały wątki kształtujące obraz roli dyrektora szkoły oraz uwarunkowania jego działań w szkolnych społecznościach. W części empirycznej zaprezentowano opis, analizę i interpretację danych pozyskanych od 89 dyrektorów izraelskich szkół i 133 menadżerów średniego szczebla. Praca kończy się prezentacją wniosków oraz rekomendacjami związanymi z możliwościami wzmocnienia pozycji menadżerów średniego szczebla w procesie zarządzania izraelskimi szkołami. The topic of the dissertation is Israeli secondary school principals' and middle managers' (MM) perceptions of the role of MM in school management. The dissertation is exploratory in nature. Two main research questions are proposed: how do principals perceive the role of MMs in school management, and how do MMs perceive their role in the school? The research set both theoretical and practical objectives: to gain and add to the knowledge of MM in Israeli secondary schools and to develop practical recommendations on how to realize the potential of MM in schools. The research was carried out by means of a diagnostic survey method using original survey questionnaires. The theoretical part of the paper presents the considerations underlying the research design. As the research concerns the Israeli context, the first chapter discusses the education system in Israel, the assumptions of Israeli education policy, and the directions of the Israeli education reforms carried out. The second chapter presents issues concerning the management of the contemporary school, both in the administrative context and in educational leadership. The final issues forming the basis of the research project concern the challenges and tasks associated with the role of the principal in a school. The themes shaping the image of the school principal's role and the determinants of the principal's actions in school communities are discussed. The empirical section presents a description, analysis, and interpretation of data obtained from 89 Israeli school principals and 133 middle managers. The paper concludes with a presentation of conclusions and recommendations related to the possibilities of empowering middle managers in the management process of Israeli schoolsItem Promowanie sensownego uczenia się wśród nauczycieli w oparciu o dostosowanie szkolnego programu nauczania w kontekście budowania szkolnej społeczności edukacyjnej. Studium przypadku(2023) Nayef Fahoum, Iman; Dylak, Stanisław. PromotorTo badanie jest studium przypadku z pojedynczym projektem arabskiego gimnazjum w północnym dystrykcie Izraela. Badanie zostało przeprowadzone w świetle izraelskiej reformy edukacyjnej "Izrael przesuwa się o klasę wyżej" (Israel Ola Kita), która została ogłoszona w 2014 r., W celu przyswojenia zasad znaczącego uczenia się (ML) w całym systemie edukacyjnym w Izraelu. Ponieważ reforma wzywa do znaczących zmian w rolach nauczycieli i zachęca szkoły do przekształcania zespołu szkolnego w szkolną profesjonalną społeczność edukacyjną (SPLC) (Ministerstwo Edukacji, 2014 r.), To studium przypadku ma na celu zbadanie inicjatywy szkolnej opartej na zaangażowaniu nauczycieli w adaptację programu nauczania jako mechanizmu promowania ML wśród nauczycieli w kontekście socjologicznych implikacji inicjatywy szkoły na rozwój organizacyjny jako School Professional Learning Community (SPLC). Ponadto bada wpływ zaangażowania nauczycieli w inicjatywę szkoły na sposób, w jaki postrzegają ML w kontekście zmieniających się ról nauczycieli. W związku z tym określono trzy główne pytania badawcze: RQ (1): Jak nauczyciele postrzegają wpływ inicjatywy szkolnej na rozwój szkoły jako profesjonalnej społeczności edukacyjnej? RQ (2): W jaki sposób zaangażowanie nauczycieli w inicjatywę szkolną wpływa na promowanie Meaningful Learning wśród nich? RQ (3): Jak nauczyciele zaangażowani w inicjatywę szkolną postrzegają izraelską reformę w kontekście ich zmieniających się ról? W tym studium przypadku badacz jest badaczem wewnętrznym. Badacz postępuje zgodnie z wyjaśniającym, mieszanym projektem badawczym. Dane ilościowe i jakościowe zebrano jednocześnie w ramach tego samego kwestionariusza i przeanalizowano sekwencyjnie, zaczynając od analizy ilościowej. Tak więc w tym badaniu stosuje się głównie podejście oparte na metodach mieszanych w celu komplementarności, ponieważ głównym celem jest wyjaśnienie wyników uzyskanych z badania ilościowego poprzez zastosowanie badania jakościowego, dlatego projekt jest sekwencyjny (QUAN →projekt jakości). Ponadto metodologiczna triangulacja może wzmocnić wiarygodność i ważność wyników badań. Kwestionariusz został rozszerzony do trzydziestu jeden nauczycieli instruktażowych. Oceniono dwadzieścia sześć kwestionariuszy. This research is a Case Study with a single-case design of an Arab junior high school in the northern district of Israel. The study was conducted in light of the Israeli educational reform, “Israel is moving up a grade” (Israel Ola Kita), which was announced in 2014, with the aim of assimilating the principles of meaningful learning (ML) across the educational system in Israel. As the reform calls for significant changes in teachers’ roles and encourages schools to cultivate the school team into a school professional learning community (SPLC) ( Ministry of Education, 2014), this case study seeks to investigate a school initiative based on teachers’ involvement in curriculum adaptation as a mechanism for promoting ML among teachers in the context of the sociological implications of the school initiative on organizational development as a School Professional Learning Community (SPLC). Furthermore, it investigates the influence of teachers’ involvement in the school’s initiative on the way they perceive ML in the context of teachers’ changing roles. Accordingly, the three main research questions were determined: RQ (1): How do teachers perceive the influence of the school initiative on the development of the school as a Professional Learning Community? RQ (2): How does teachers’ involvement in the school initiative affect the promotion of Meaningful Learning amongst them? RQ (3): How do teachers involved in the school initiative perceive the Israeli reform in the context of their changing roles? In this case study, the researcher is an insider researcher. The researcher follows an explanatory, mixed-methods research design. Quantitative and qualitative data were collected concurrently within the same questionnaire and analyzed sequentially, starting with quantitative analysis. Thus, in this study, a mixed methods approach is mainly used for complementarity, as the main goal is to explain the results obtained from the quantitative study by applying the qualitative study, thus the design is sequential (QUAN →qual design). Furthermore, the methodological triangulation might reinforce the credibility and validity of the research findings. The questionnaire was extended to thirty-one instructional teachers. Twenty-six questionnaires were evaluated.Item Społeczności uczące się nauczycieli fizyki – z perspektywy nauczycieli(2023) Cohen-Brenner, Daphne; Dylak, Stanisław. PromotorNauczyciel fizyki jest z reguły zmuszony do pracy sam, bez kolegi, u którego mógłby zasięgnąć porady i bez profesjonalnego zespołu. Odpowiedź można uzyskać w ramach regionalnej społeczności edukacyjnej, która zachęca do nawiązania relacji z innymi nauczycielami. Celem badania jest identyfikacja wzajemnych zależności pomiędzy charakterem uczenia się, jaki rozwija interakcja w społeczności, a sposobem wyrażania się zmiany w nauczaniu w klasie. Badanie przeprowadzono w paradygmacie jakościowym, którego celem jest udokumentowanie i próba zrozumienia unikalnego i subiektywnego świata uczestników badania. Wyniki badań w kontekście społecznym wskazują, że nauczyciele przychodzą do PLC w mniejszym stopniu z potrzeb akademickich, a bardziej z potrzeb społecznych. Interakcja z innymi nauczycielami wzmacnia poczucie przynależności do grupy tworzącej wiedzę, która angażuje się we wspólne działania, wzajemną pomoc, dyskusje i dzielenie się wiedzą. Kolejna kwestia, która wynikła z przeprowadzonych ustaleń, ujawniła, że we wspólnocie zachodzi proces tworzenia wiedzy, a nie tylko jej otrzymywania. Zbiorowa siła umożliwia tworzenie treści dostosowanych do potrzeb nauczycieli. Źródłem wiedzy i źródłem siły są sami nauczyciele lokalni. Wyniki badań w kontekście uczenia się uczniów wskazują, że zmiany, jakie zaszły w klasie, spowodowane były zmianą postrzegania przez nauczycieli swojej roli w nauczaniu. Przesunęli punkt ciężkości z praktyki i zapamiętywania na tworzenie pojęciowego zrozumienia oraz umiejętności analizy i badań. The physics teacher is generally forced to work alone, without a colleague from whom to seek advice and without a professional team. The answer is provided in the framework of a regional learning community, which invites a relationship with other teachers. The objective of the research study is to identify the mutual relationships between the nature of the learning that the interaction in the community develops and the manner of expression of the change in teaching in the classroom. The research study was carried out according to the qualitative paradigm, the aim of which is to document and to attempt to understand the research participants’ unique and subjective world. The findings in the social context indicate that the teachers come to the PLC less from the academic need and more from the social need. The interaction with other teachers empowers the feeling that they belong to a knowledge-creating group that engages in shared activities, mutual assistance, discussions, and knowledge sharing. Another issue that arose from the findings revealed that in the community there is a process of creating knowledge and not just receiving knowledge. The collective power enables the creation of contents refined for the teachers’ needs. The source of knowledge and the source of strength are the community teachers themselves. The findings in the context of the students’ learning indicate that the changes that occurred in the class were caused by the teachers’ change of the perception of their role in teaching. They shifted the focus from practice and memorization to the creation of conceptual understanding and analysis and research skills.Item Pielęgnowanie tradycji i wartości Poznańskiego (zapisanych w polszczyźnie Wielkopolan) przez nauczanie dzieci i młodzieży szkół podstawowych(2023) Wierzba, Waldemar; Budajczak, Marek. PromotorRozprawa zawiera m.in. omówienie sytuacji związanej z językami zagrożonymi wyginięciem, a także analizę najważniejszych dokumentów zawierających uregulowania prawne związane z ochroną języków zagrożonych oraz ich nauczania. W pracy przedstawiono także podstawową terminologię językoznawczą oraz dialektologiczną niezbędną do pisania o zagadnieniach znajdujących się na styku edukacji oraz językoznawstwa i dialektologii. Obszernie omówione zostało także zagadnienie kształtowania się poznańskiej odrębności językowej od początków osadnictwa do dwudziestolecia międzywojennego, a także wybrane przykłady działań mających na celu ochronę języków regionalnych podejmowanych przez Szwedów, Kaszubów i Ślązaków. Praca zawiera także obszerną część badawczą, w której opisano i udokumentowano badania jakościowe. Badaniu poddano posty zamieszczane przez fanów gwary poznańskiej na wybranych gwarowych fanpage’ach. Oprócz tego znajdziemy w pracy przegląd koncepcji socjolingwistycznych oraz dydaktycznych potrzebnych do sformułowania założeń teoretycznych oraz koncepcji pedagogicznej mających powstać programów nauczania. W dysertacji znajduje się także krótkie omówienie rodzajów programów nauczania, ich kompozycji oraz treści jakie należy w nich zawrzeć. Najistotniejszą część pracy stanowi omówienie procesu kreowania programów i opis występujących w trakcie pracy problemów oraz uzasadnienie rozwiązań. The dissertation includes, among others: discussion of the situation related to endangered languages, as well as an analysis of the most important documents containing legal regulations related to the protection of endangered languages and their teaching. The paper also presents the basic linguistic and dialectological terminology necessary to write about issues at the intersection of education and linguistics and dialectology. The issue of the development of Poznań's linguistic identity from the beginning of settlement to the interwar period was also extensively discussed, as well as selected examples of activities aimed at protecting regional languages undertaken by the Swedes, Kashubians and Silesians. The work also includes an extensive research section in which qualitative research is described and documented. Posts posted by fans of the Poznań dialect on selected dialect fanpages were examined. In addition, the work includes a review of the sociolinguistic and didactic concepts needed to formulate the theoretical assumptions and the pedagogical concept of the curricula to be created. The dissertation also includes a brief description of the types of curricula, their composition and the content that should be included in them. The most important part of the work is a discussion of the process of creating programs and a description of problems occurring during the work and justification of solutions.Item Radzenie sobie ze stresem i wypaleniem zawodowym przez nauczycieli akademickich. Studium psychopedagogiczne(2023) Garbacik, Żaneta; Piorunek, Magdalena. PromotorCelem badań było rozpoznanie, w jaki sposób nauczyciele akademiccy radzą sobie ze stresem zawodowym oraz ustalenie, w jakim stopniu dotyczy ich syndrom wypalenia zawodowego. Metodą sondażu diagnostycznego, z wykorzystaniem standaryzowanych narzędzi kwestionariuszowych dokonano pomiaru poziomu stresu, zweryfikowano stosowane strategie radzenia sobie oraz ustalono poziom wypalenia. Dodatkowo, w celu ustalenia obecności i dotkliwości czynników ryzyka psychospołecznego utworzono narzędzie autorskie. Badania prowadzone w paradygmacie ilościowym miały charakter eksploracyjny, choć konteksty dotyczące związku zmiennych niezależnych i poziomu stresu czy wypalenia potraktowano weryfikacyjnie i na podstawie dotychczasowych, ustaleń badawczych zaproponowano szereg hipotez których weryfikacja miała pogłębić uzyskane wyniki. Przyjęta rama teoretyczna zakładała, że stres jest wynikiem interakcji pomiędzy pracownikiem i jego środowiskiem zawodowym, zaś wypalenie stanowi syndrom wielowymiarowy. Radzenie sobie mierzono na poziomie strategii – działań pojedynczych, zależnych w dużej mierze od warunków sytuacyjnych. Psychospołeczne obszary ryzyka klasyfikowano pod względem związku ze specyfiką roli zawodowej, właściwościami instytucji, czynnikami pochodzenia społecznego oraz zmiennymi indywidualnymi. Następnie zastosowano klasyfikację różnicującą konkretne elementy ryzyka pod względem przynależności do kontekstu i treści pracy. Zebrano dane pochodzące od 1308 osób: 628 mężczyzn, 676 kobiet oraz dwóch osób określających się niebinarnie. Reprezentowały one wszystkie dziedziny nauki, choć stosunek udziału wahał się od 4-5% dla sztuki i nauk teologicznych, po 27% dla nauk społecznych. Dominowały osoby posiadające tytuł doktora, zatrudnione na stanowiskach 4 naukowo dydaktycznych, a blisko 73% zadeklarowało zatrudnienie w jednostkach publicznych. Przeprowadzane analizy poprzedzała weryfikacja rzetelności narzędzi, co ujawniło konieczność restrukturyzacji kwestionariusza wypalenia. Uzyskane wyniki świadczą o tym, że nauczycieli akademickich dotyczy zjawisko stresu i wypalenia, chociaż ich wyniki plasują się poniżej średnich. Wśród trzech elementów wypalenia: wyczerpania, braku zawodowej satysfakcji oraz negatywnych relacji, to wyczerpanie zaznaczyło się najsilniej. Ponieważ zrestrukturyzowano kwestionariusz wypalenia, nie sposób było porównać wyników nauczycieli akademickich z przedstawicielami innych zawodów. Dokonano jednak porównania poziomu stresu zawodowego, a uzyskane wyniki okazały się wyższe niż te, które w dostępnych publikacjach wykazała grupa pracowników badawczo-dydaktycznych oraz przedstawiciele zróżnicowanych zawodów. Weryfikacja hipotez dostarczyła wniosków na temat związku stresu i wypalenia z wiekiem badanych, ich płcią, zajmowanym stanowiskiem, reprezentowaną dziedziną nauk, planami awansu oraz typem zatrudniających jednostek, co częściowo potwierdziło dotychczasowe doniesienia badawcze. Zweryfikowano, jakie zagrożenia dostrzegają w swojej pracy nauczyciele akademiccy oraz ustalono, które z nich oceniają jako najbardziej dotkliwe. Ich wybór dopełniała przestrzeń na umieszczenie alternatywnych czynników, których w zestawieniu zabrakło. Respondenci przedstawiali odpowiedzi, które można klasyfikować pod względem przynależności do kategorii warunków prywatnych (np. choroby), warunków zewnętrznych (np. konteksty ustawodawcze), oraz do warunków i relacji organizacyjnych. Ostatnia kategoria zdominowała odpowiedzi badanych. Wreszcie, rozpoznano strategie radzenia sobie, zanalizowano ich związek z poziomem stresu i skorelowano ze wspomnianymi czynnikami ryzyka by ustalić, czy istnieją tendencje do stosowania strategii w odniesieniu do konkretnych zagrożeń. Ustalono też, czy określone strategie radzenia sobie ze stresem mają związek z wymienionymi wcześniej zmiennymi niezależnymi. Przeprowadzone badania mogą stanowić inspirację do dalszych naukowych poszukiwań, lecz mogą też przyczynić się do formułowania zaleceń natury praktycznej. The aim of this study was to identify how university teachers cope with professional stress as well as to determine to what extent they are affected by burnout syndrome. A diagnostic survey method, using standardized questionnaire tools, was used to measure the stress level, verify the coping strategies used and determine the burnout level. In addition, the author's tool was developed to determine the presence and severity of psychosocial risk factors. The research conducted in the quantitative paradigm was exploratory, although the contexts regarding the relationship between independent variables and levels of stress or burnout were subjected to verification, and on the basis of research findings to date, a number of hypotheses were proposed the verification of which would deepen the results obtained. The adopted theoretical framework assumed that stress is the result of an interaction between the employee and his work environment, while burnout represents a multidimensional syndrome. Coping was measured at the level of strategies – individual actions that depend largely on situational conditions. Psychosocial risk areas were classified in terms of their relationship to the specifics of professional role, institutional characteristics, factors of social background and individual variables. Next, a classification was used to differentiate specific risk elements in terms of their association with work background and content. Data were collected from 1308 individuals: 628 men, 676 women and two individuals identifying themselves non-binary. They represented all fields of study, although the ratio of participation ranged from 4-5% for the arts and theological sciences and 27% for the social sciences. The predominant individuals were PhD graduates, employed in research and teaching positions, and nearly 73% declared employment in public entities. 6 The analyses carried out were preceded by verification of the reliability of tools, which revealed the need to restructure the burnout questionnaire. The results show that university teachers are affected by the phenomenon of stress and burnout, although their results are below average. Among the three elements of burnout: exhaustion, lack of professional satisfaction and negative relationships, it was the exhaustion that was the most indicative. As the burnout questionnaire was restructured, it was impossible to compare the results of university teachers with those of other professions. However, a comparison of the level of occupational stress was conducted, and the results turned out to be higher than those shown in the available publications by a group of research and teaching staff as well as representatives of diversified professions. Hypothesis verification provided conclusions on the relationship of stress and burnout with the respondents' age, gender, position held, field of science represented, promotion plans and type of employing units, which partially confirmed previous research reports. It was verified what risks the university teachers perceive in their work and determined which ones they rated as the most severe. Their selection was complemented by space to include alternative factors that were missing from the list. The respondents provided answers that could be classified in terms of belonging to the categories of private conditions (e.g., illness), external conditions (e.g., legislative contexts), and organizational conditions and relationships. The last category dominated the respondents' answers. Finally, coping strategies were recognized, their relationship to stress levels was analyzed, and correlated with the aforementioned risk factors to determine whether there were tendencies to apply strategies in relation to specific risks. It was also determined whether specific stress coping strategies were related to the previously mentioned independent variables. The study conducted may inspire further scientific research, but may also contribute to recommendations of a practical nature.Item Zastosowanie metody Wideotreningu Komunikacji w usprawnianiu porozumiewania się rodziców z dziećmi o zaburzonym rozwoju(2023) Stec, Maria Magdalena; Twardowski, Andrzej. PromotorUsprawnianie porozumiewania się rodziców z dziećmi jest podstawowym zagadnieniem wczesnego wspomagania rozwoju z uwagi na kluczową rolę, jaką rodzice odgrywają w tym procesie. Wideotrening Komunikacji jest nowoczesną metodą wykorzystującą kamerę wideo w doskonaleniu rodzicielskich umiejętności komunikacyjnych. Zasadniczym celem moich badań było określenie zmian, jakie mogą zajść u rodziców i u dzieci w wyniku zastosowania Wideotreningu Komunikacji. Dotąd w Polsce nie prowadzono badań na ten temat, szczególnie z wykorzystaniem mikroanalizy nagrań interakcji komunikacyjnych. W badaniu posłużono się dwoma metodami. Pierwsza to obserwacja, w której porównywano interakcje komunikacyjne rodziców z dziećmi w trakcie pierwszego oraz ostatniego nagrania Wideotreningu Komunikacji z wykorzystaniem procedury niezależnych kompetentnych sędziów. Druga to ankieta, którą przygotowano w dwóch wersjach: dla rodziców i dla trenerów. Proszono w nich badane osoby o oceny wpływu metody na rozwój dzieci i własne kompetencje rodzicielskie. Na podstawie uzyskanych wyników można twierdzić, że Wideotrening Komunikacji jest skuteczną metodą usprawniania porozumiewania się rodziców z dziećmi. W przeprowadzonych mikroanalizach w przypadku wszystkich sędziów oceny wskaźników interakcji były wyższe w ostatnim nagraniu w porównaniu z pierwszym dla wszystkich zmiennych oprócz jednej. Rodzice i trenerzy Wideotreningu Komunikacji bardzo pozytywnie ocenili wpływ metody na rozwój dziecka i kompetencje rodzicielskie. The improvement of parent-child communication is a fundamental issue in early development support due to the crucial role of parents in this process. The Video Interaction Training method is a new tool for improving parental communication skills. The main goal of my research was to determine the changes that may occur to parents and children due to the use of Video Interaction Training. So far, no studies have been conducted on this subject in Poland, especially with microanalysis of communicative interaction recordings. In the presented research, I used two methods. The first was an observation comparing the parent-child interaction during the first and final recordings of Video Interaction Training involving independent competent judges. The second method used a survey prepared in two versions for parents and trainers. The respondents were asked to rate the impact of the method on children's development and parental competencies. The presented data showed that Video Interaction Training effectively improves communication between parents and children. Conducted microanalyses for the ratings of interaction indicators were higher in the last recording than the first for all variables except one. Both parents and Video Interaction Training trainers positively evaluated the methods’ impact on child development and parenting competencies.Item Kompetencje menedżerskie dyrektorów szkół. Socjopedagogiczne studium zarządzania polską szkołą(2023) Wieczorek, Emilia; Banaszak, Sławomir. PromotorProblematyka zawarta w pracy dotyczy kompetencji menedżerskich dyrektorów współczesnych szkół w świetle literatury przedmiotu oraz własnych badań empirycznych. Celem pracy jest pogłębienie wiedzy na temat określonych predyspozycji dyrektorów, jako kompetentnych i profesjonalnych liderów, będących jednocześnie kierownikami, menedżerami oraz przywódcami szkoły. Badania w tym zakresie mają za zadanie poznanie opinii dyrektorów na temat tej problematyki, dokonanie analizy pozyskanego materiału oraz opracowanie wniosków poszerzonych dodatkowo o implikacje praktyczne, mające na celu próbę konstrukcji kategorii kompetencji menadżerskich. Komponenty tej kategorii to kompleksowość oraz interdyscyplinarna wiedza i umiejętności, aktywne słuchanie, otwartość na zmianę i planowanie wizji rozwoju placówki, elastyczność czasowa, inteligencja emocjonalna, odpowiedzialność. Przeprowadzone badania mają charakter jakościowy oraz plasują się w obszarze badań eksplanacyjnych. W postępowaniu badawczym zastosowano technikę indywidualnych wywiadów pogłębionych. Analiza zebranego materiału jest kontekstowa, czyli bazuje na wiedzy zaprezentowanej w teoretycznych częściach rozprawy. Badania dotyczyły wyselekcjonowanej grupy dyrektorów poznańskich szkół publicznych i zbiegły się czasem czasie z lockdownem spowodowanym pandemią covid-19, zostały więc wzbogacone o szczególną i nietypową perspektywę w zarządzaniu szkołami. Wnioski wynikające z badań wykazują, że dyrektorzy dzisiejszych szkół jako jej menedżerowie, kierownicy i przywódcy, mają wiele różnorodnych obowiązków, stawiane są przed nimi zróżnicowane wymagania, a pełniona przez nich funkcja stale ewoluuje. Wzmożonej uwagi wymaga obszar kształcenia oraz zawodowego doskonalenia dyrektorów w zakresie menedżerskim. Podejmowanie praktycznych działań, wspierających dyrektorów szkół powinno stanowić istotne zadanie dla władz oświatowych zarówno na poziomie lokalnym, jak i krajowym. The issues in the thesis concern the managerial competencies of modern school principals in light of the scholarly literature and my empirical research. The work aims to deepen the knowledge about the specific predispositions of headteachers as competent and professional leaders who are simultaneously managers and leaders of the school. Research in this area is aimed at getting to know the opinions of head teachers on this issue, analysing the obtained material and developing conclusions additionally extended by practical implications aimed at attempting to construct a category of managerial competencies. The components of this category are comprehensiveness and interdisciplinary knowledge and skills, active listening, openness to change and planning a vision for the institution’s development, time flexibility, emotional intelligence, and responsibility. The conducted research is qualitative and falls within the field of explanatory study. The research procedure used the technique of individual in-depth interviews. The analysis of the collected material is contextual, i.e., based on the knowledge presented in the theoretical parts of the dissertation. The research concerned a selected group of head teachers of Poznan public schools. It coincided with the lockdown caused by the covid-19 pandemic, so it was enriched with a unique and unusual perspective on school management. The research conclusions show that the head teachers of contemporary schools, as their managers and leaders, experience a multitude of different duties and requirements, and their role is constantly evolving. The education and professional development of principals in the management field require increased attention. Taking practical action to support head teachers should be an essential task for education authorities at both local and national levelItem Przetrwałe zaburzenia wymowy a integracja szkolna i osiągnięcia szkolne uczniów kończących etap edukacji wczesnoszkolnej(2023) Trębacz-Ritter, Agata; Chrzanowska, Iwona. PromotorDynamicznie zmieniająca się rzeczywistość modyfikuje warunki dla szeroko rozumianego rozwoju mowy, w tym dla rozwoju artykulacji, prowadząc w konsekwencji do wzrostu liczby dzieci wymagających wsparcia logopedy na różnych etapach życia, już od okresu niemowlęcego. Chociaż przyjmuje się, że rozwój systemu fonetyczno-fonologicznego języka polskiego powinien zakończyć się u progu przejścia na etap edukacji wczesnoszkolnej, czyli ok. 7. roku życia, to jednoczesne próby szacowania skali występowania zaburzeń wymowy sugerują, że mogą one dotyczyć nawet 47% uczniów w wieku 7-9 lat. W niniejszej pracy zasugerowano, aby na kształt dwóch pojęć ang. persistent speech sound disorder i ang. residual speech errors, utrzymujące się powyżej granicy rozwoju systemu fonetyczno-fonologicznego zaburzenia realizacji dźwięków mowy nazywać przetrwałymi. Badania pokazują, że uczniowie z przetrwałymi zaburzeniami wymowy w większym stopniu niż rówieśnicy o normatywnym przebiegu rozwoju inwentarza fonemów narażeni są na obniżenie osiągnięć, szczególnie w obszarze umiejętności czytania i pisania czy relacji rówieśniczych. Z drugiej jednak strony podkreśla się, że charakter i skala ewentualnego ryzyka niepowodzeń szkolnych mogą różnić się u poszczególnych uczniów, w zależności od uwarunkowań indywidualnych, obejmujących m.in. podłoże zaburzenia wymowy czy uwarunkowań środowiskowych, związanych m.in. ze statusem socjoekonomicznym rodziny. Z tego powodu nadrzędnym celem zrealizowanych badań było rozpoznanie poziomu osiągnięć szkolnych i integracji szkolnej 18 uczniów kończących etap edukacji wczesnoszkolnej w trzech dopełniających się perspektywach: uczniów, ich rodziców i nauczycieli. W badaniu zjawiska wykorzystano metody badań charakterystyczne dla dwóch odmiennych paradygmatów: pomiar osiągnięć szkolnych (Testy Osiągnięć Szkolnych TOS3) i integracji szkolnej (Kwestionariusz Integracji Uczniów KIU), rozpoznanie samooceny uczuć ucznia w sytuacji mówienia w różnych kontekstach (kwestionariusz obrazkowy SPAA-C) i wywiad swobodny ukierunkowany. Zastosowanie modelu badań mieszanych ze strategią zbiorowego (równoległego) studium przypadku, utworzonego w oparciu o kryterium maksymalnego zróżnicowania przypadków, umożliwiło podjęcie próby lepszego rozumienia heterogeniczności grupy badanych dzieci. Chociaż każdy z badanych przypadków był rozpatrywany indywidualnie w ramach opisu profilu funkcjonowania ucznia, to podjęta próba analizy przekrojowej zgromadzonego materiału empirycznego umożliwiła rozpoznanie pewnych ogólnych tendencji, które mogą stanowić punkt wyjścia do dalszej eksploracji pola problemowego i projektowania innych badań naukowych np. w paradygmacie nomotetycznym. Implementacja modelu edukacji wysokiej jakości dla wszystkich kształtuje przestrzeń dla wsparcia wszystkich uczniów, w tym uczniów z zaburzeniami wymowy, a szkolna ocena funkcjonalna, którą cechuje przede wszystkim wielokontekstowość, prognostyczność i ciągłość umożliwia projektowanie rozwiązań dostosowanych do ich indywidualnych potrzeb i możliwości. W oparciu o zebrane dane można sądzić, że oprócz dobrze zaplanowanej terapii logopedycznej niezbędne jest więc rozpoznanie funkcji, jaką w życiu uczniów mogą pełnić utrzymujące się problemy w produkcji dźwięków mowy, aby zapewniać odpowiedni poziom ukierunkowanego wsparcia w warunkach szkolnych. A large number of children who need school-based speech-language pathologists' support is a growing problem in a school environment. Polish researchers estimate the prevalence of speech sound disorder up to 47% among primary school students aged 7-9 yr. Those children may be at greater risk of educational failures, namely literacy, mathematics, or peer relationships relative to their peers with typical speech. However, nature and the extent of this possible risk can vary significantly from one child to another, depending on the individual and environmental conditions. The present thesis aimed to explore the school integration and academic achievement of 18 third-grade primary school students with speech sound disorders from three complementary perspectives: 1. children, 2. parents, 3. teachers. Applying a mixed methods design with a collective case study strategy helped better understand the children's heterogeneity at different levels. Although each case was primarily considered individually, the cross-case analysis identified some overall tendencies applicable to children who participated in the study. Those subjects with higher academic achievements were more likely to have an articulation disorder without a significant deficit in phonological processing. In turn, those with a distinct phonological deficit were characterized with lower educational achievements. However, most of children felt well-integrated with their peers, which might be partially explained by the teachers’ supportive attitude or by the observed general diversity among children in the classroom. The overall research results may support the need for a continuous functional assessment of all children with speech sound disorders according to their individual, diverse needs and abilities. It seems that apart from well-planned speech therapy, it is essential to recognize the role that persistent problems in speech production may play in children's school life, to ensure appropriate support on time.Item Społeczne funkcje edukacji wczesnoszkolnej w Finlandii. Egalitaryzm - Sisu - doskonałość(2023) Adamczewski, Jakub; Gromkowska-Melosik, Agnieszka. Promotor; Kanclerz, Bożena. Promotor pomocniczyRozprawa doktorska podejmuje problematykę społecznych funkcji edukacji wczesnoszkolnej w fińskim systemie edukacji. Niniejsza praca składa się z dwóch części. W pierwszej zawarto analizę teoretyczną, w której wyjaśniono istotę społecznych funkcji edukacji, ideologii edukacyjnych oraz słów kluczowych w rozprawie: egalitaryzm, Sisu, doskonałość. Dokonano również charakterystyki fińskiego systemu oświaty, ze szczególnym uwzględnieniem pierwszego etapu edukacyjnego. W części empirycznej znalazła się prezentacja metodologicznej koncepcji pracy, opis, analiza i prezentacja wyników przeprowadzonych badań własnych w uniwersyteckich szkołach ćwiczeń w Finlandii. Uzyskane dane pozwoliły na wskazanie na implikacje pedagogiczne dla praktyki edukacyjnej w kontekście polskiej edukacji wczesnoszkolnej. Badania przeprowadzono w języku angielskim w grupie studentów kierunków pedagogicznych, nauczycieli szkół uniwersyteckich oraz wykładowców akademickich. The dissertation addresses the social functions of early childhood education in the Finnish education system. This dissertation consists of two parts. The first part contains a theoretical analysis that explains the essence of the social functions of education, educational ideologies and the key words in the dissertation: egalitarianism, Sisu, excellence. A characterisation of the Finnish education system was also made, with a special focus on the first educational stage. The empirical part included a presentation of the methodological conception of the thesis, a description, analysis and presentation of the results of the own research carried out in university practice schools in Finland. The obtained data made it possible to point out pedagogical implications for educational practice in the context of Polish early childhood education. The research was conducted in English with a group of pedagogical students, university school teachers and university lecturers.Item Konstrukcje tożsamości kobiet odbywających karę pozbawienia wolności. Studium socjopedagogiczne na przykładzie Zakładu Karnego w Krzywańcu(2023) Biela-Cywka, Magdalena; Gromkowska-Melosik, Agnieszka. Promotor; Gierczyk, Marcin. Promotor pomocniczyProblematyka pracy związana z przestępczością kobiet pozostaje w kręgu wielu uznanych badaczy. Problem tożsamości skazanych kobiet fascynuje, skupia uwagę, ale także prowadzi do powstania rozmaitych spekulacji. Dotyczą one przyczyn umieszczenia w zakładzie karnym, środowiska w jakim się wychowały, związków partnerskich, poczucia kobiecości, przyczyn popełnienia czynu karalnego, doświadczeń i funkcjonowania w zakładzie karnym. Praca złożona jest z dwóch zasadniczych części. Pierwsza z nich zawiera cztery rozdziały i poświęcona jest wyjaśnieniu najważniejszych pojęć, którymi posługuję się w pracy. Zawiera ona także przegląd wybranych koncepcji przestępczości kobiet oraz rekonstrukcję przepisów wyznaczających prawa przysługujące im podczas odbywania kary pozbawienia wolności Część druga pracy jest poświęcona analizie materiału empirycznego. Poprzedza ją opis podstaw metodologicznych badań własnych. W tym fragmencie pracy opisano zastosowaną w badaniach metodę, oraz scharakteryzowano teren, organizację i przebieg badań oraz próbę badawczą. Następna część zawiera analizę wyników badań własnych autorki, prowadzonych w 2022 roku w Zakładzie Karnym w Krzywańcu. Stanowi ona próbę ukazania czynników mających znaczenie w kształtowaniu się tożsamości kobiet odbywających karę pozbawienia wolności. które odbywają karę pozbawienia wolności w Krzywańcu. Zaprezentowane wyniki, uzyskane w toku badań, pozwalają poznać wizję własnej osoby skazanych kobiet z uwzględnieniem przeszłości, motywacji i sposobu popełnienia czynu karalnego, aspiracji edukacyjnych i zawodowych, wraz z zaplanowaną strategią funkcjonowania po opuszczeniu zakładu karnego. The issue of work related to women's crime remains in the circle of many recognized researchers. The problem of the identity of convicted women fascinates, draws attention, but also leads to various speculations. They concern the reasons for being placed in prison, the environment in which they grew up, partnerships, the sense of femininity, the reasons for committing a criminal act, experiences and functioning in a prison. The work consists of two main parts. The first of them contains four chapters and is devoted to explaining the most important concepts that I use in my work. It also includes a review of selected concepts of women's crime and a reconstruction of the provisions defining their rights while serving a prison sentence The second part of the work is devoted to the analysis of the empirical material. It is preceded by a description of the methodological foundations of the author's own research. This part of the work describes the method used in the research, and characterizes the area, organization and course of research as well as the research sample. The next part contains an analysis of the results of the author's own research, conducted in 2022 in the Prison in Krzywaniec. It is an attempt to show the factors that are important in shaping the identity of women serving a prison sentence. who are serving a prison sentence in Krzywaniec. The presented results, obtained in the course of research, allow us to get to know the vision of the convicted women themselves, taking into account the past, motivation and manner of committing a criminal act, educational and professional aspirations, along with the planned strategy of functioning after leaving prison.Item Holistyczny model wsparcia w opiniach i doświadczeniach studentów ze specyficznymi trudnościami w uczeniu się (SLD)(2023) Mandelblit, Ronit; Krauze-Sikorska, Hanna. PromotorWyniki wielu badań wskazują na bardzo wysokie prawdopodobieństwo, że dziecko z trudnościami w uczeniu się wyrośnie na dorosłego z tymi trudnościami i napotka trudności w nauce, pracy zawodowej i na rynku pracy. Obecnie obserwuje się wyraźny wzrost liczby studentów z trudnościami w uczeniu się, którzy uczęszczają do instytucji akademickich. Izrael szacuje, że odsetek studentów z trudnościami w uczeniu się na swoich uczelniach wyższych wynosi od 1,5% do 5% zarówno wśród studentów zdiagnozowanych, jak i niezdiagnozowanych. Celem niniejszej pracy doktorskiej było zbadanie postrzegania wkładu Holistycznego Modelu Wsparcia, opartego na programie interwencyjnym, w który zostali wyposażeni studenci z trudnościami w uczeniu się, a także zakresu wpływu tego modelu na poczucie własnej skuteczności w nauce. W studium badano postawy studentów z trudnościami w uczeniu się przed i po udziale w programie interwencyjnym za pomocą dwóch ustrukturyzowanych wywiadów. Wyniki badania ujawniają m.in. różne aspekty rozwoju postrzegania siebie przez studentów ze specyficznymi trudnościami w uczeniu się (SLD) w ciągu ich życia. Wyniki badań dowodzą, że niektóre wyobrażenia studentów z SLD na temat trudności w uczeniu się były pozytywne, a niektóre negatywne. Badania rzucają także światło na sposób, w jaki studenci z tymi trudnościami postrzegają samych siebie i jak radzą sobie w różnych cyklach życia nie tylko z programem interwencyjnym, ale także bez niego. Uzyskane wyniki wskazują na potrzebę zmiany istniejącego akademickiego modelu wsparcia studentów z SLD. The results of several studies indicate a very high probability that a child with learning disabilities will grow into an adult with these difficulties and encounter difficulties in learning, professional work, and the job market. There is currently a marked increase in the number of students with learning disabilities attending academic institutions. Israel estimates that the percentage of students with learning disabilities at its higher education institutions ranges from 1.5% to 5% among both diagnosed and undiagnosed students. This dissertation aimed to examine the perceptions of the contribution of the Holistic Support Model, based on the intervention program provided to students with learning disabilities, and the extent to which this model influences students' sense of self-efficacy in learning. The study examined the attitudes of students with learning disabilities before and after participating in the intervention program using two structured interviews. The study's results reveal, among other things, different aspects of the development of self-perceptions of students with specific learning disabilities (SLD) throughout their lives. The findings show that some of the perceptions of students with SLD about learning disabilities were positive, and some were negative. The research also sheds light on how students with these difficulties perceive themselves and how they cope in different life cycles, not only with the intervention program but also without it. The results indicate the need to change the existing academic support model for students with SLD.Item Językowe obrazy rodziny w narracjach rodziców. Studium dynamiki znaczeń(2023) Al Azab-Malinowska Syma Marta; Kuszak, Kinga. Promotor; Ratajczak, Łukasz. Promotor pomocniczyCzęść pierwsza dysertacji dotyczy teoretycznych podstaw pracy, a część druga zawiera założenia, analizy i prezentację badań własnych oraz zakończenie. W rozdziale I zaprezentowano rodzinę jako kategorię interdyscyplinarną, dokonano również rekonstrukcji dyskursu kryzysu rodziny oraz dyskursu przemian we współczesnej rodzinie. Następnie omówiona została perspektywa konstruktywistyczna i myślenie systemowe. W kolejnych rozdziałach omówiono wybrane kwestie dotyczące komunikacji i języka oraz perspektywę konstruktywistyczną i myślenie systemowe w studiach nad rodziną i komunikacją. Następnie przedstawiono językowe narzędzia opisu świata i interpretacji doświadczeń (w myśleniu o rodzinie i komunikacji) oraz rodzicielstwo jako kategorię praktyczną i teoretyczną (praktykowanie rodzicielstwa jako działanie językowe). W rozdziale V i VI znalazły się szczegółowe analizy takich kategorii jak: narracja, językowy obraz świata, metafora oraz narracyjna tożsamość rodziców. W II części pracy opisane zostały metody, techniki i narzędzia badawcze. Omówiono specyfikę badań jakościowych w pedagogice (w tym podejście biograficzne i konstruktywistyczną teorię ugruntowaną). Zdefiniowana została kategoria: językowe obrazy rodziny (JOR). Główną metodą były wywiady pogłębione, częściowo ustrukturyzowane, w badaniach wykorzystano również metaforę. W rozdziale poświęconym prezentacji badań własnych zostały przedstawione: JO matek i ojców w narracjach rodziców, JOR jako przestrzeni do zaspokajania potrzeb, JO „lekcji” dotyczących rodziny i rodzicielstwa w przekazach transgeneracyjnych, JO dobrej komunikacji w rodzinie, metafory generatywne rodziców tworzące JOR, refleksje rodziców dot. udziału w badaniu oraz JO bycia razem w rodzinie. W zakończeniu uwzględniono wnioski dla praktyki pedagogicznej i edukacyjnej. The first part of the dissertation presents the theoretical foundations of the work, and the second part contains the assumptions, analysis, and presentation of own research and the conclusion. Chapter One presents the family as an interdisciplinary category and reconstructs the discourse of family crisis and the discourse of transition in the contemporary family. The next chapter introduces the constructivist perspective and systems thinking. The following chapters discuss selected communication and language issues and the constructivist perspective and systems thinking in family and communication studies. They were followed by a discussion on linguistic tools for describing the world and interpreting experience (in thinking about family and communication) and parenting as a practical and theoretical category (practicing parenting as a linguistic activity). Chapters V and VI provide detailed analyses of categories such as narrative, linguistic worldview, metaphor, and narrative parenting identity. Part II of the paper describes research methods, techniques, and tools. The specifics of qualitative research in pedagogy (including biographical approaches and constructivist grounded theory) are discussed. A category is defined: linguistic pictures of the family (LPF). In-depth, semi-structured interviews were the primary method, and metaphor was also used in the research. In the chapter on the presentation of own research, the following are presented: The LP of mothers and fathers in parents' narratives, the LP as a space for meeting needs, the LP of 'lessons' about the family and parenting in transgenerational patterns, the LP of good communication in the family, parents' generative metaphors to form the LPF, parents' reflections on participation in the study and the LP of being together in the family. The ending presents conclusions for pedagogical and educational practice.Item Otóż wystawa pokaże niejedno zastosowanie zabawek… - Wystawa gier i zabawek dziecięcych na Dynasach w Warszawie w 1902 roku(2023) Wojewoda, Anna; Żołądź-Strzelczyk, Dorota. Promotor; Kabacińska-Łuczak, Katarzyna. Promotor pomocniczyNiniejsza rozprawa ma na celu rekonstrukcję Wystawy gier i zabawek dziecięcych na Dynasach w Warszawie z 1902 roku. Przeprowadzono analizę organizacji i przebiegu samej wystawy oraz charakterystykę przedstawionych na niej zabawek oraz ich funkcji: edukacyjnej, socjalizacyjnej i wychowawczej. Sama wystawa jest niezwykle ciekawa w kontekście pedagogiczno-historycznym, ponieważ akcentowano na niej edukacyjną funkcję zabawek i upowszechniano wiedzę, jakie znaczenie pełni ona w życiu dziecka. Była to pierwsza wystawa poświęcona tylko zabawkom i akcesoriom do gier na ziemiach polskich pod zaborami. Wystawa trwała ponad miesiąc, prezentowano na niej przedmioty z fabryk z różnych rejonów ziem polskich. Niemniej istotne było tło wystawy, wydarzenia towarzyszące przeznaczone zarówno dla dzieci jak i dorosłych, jak pokazy zabaw, koncerty i pogadanki. Materiał źródłowy wykorzystany przy pisaniu niniejszej pracy obejmuje źródła pisane: prasa (codzienna, pedagogiczna, rodzinna, społeczno-literacka, dziecięca), sprawozdania z posiedzeń oraz działalności towarzystw związanych z organizacją wystawy, katalogi i afisze, poradniki pedagogiczne, wychowawcze i higieniczne, cenniki; źródła niepisane ikonograficzne: ilustracje, etykiety wydawnicze oraz ryciny. Zebrane informacje zostały poddane analizie historyczno-pedagogicznej. This dissertation aims to reconstruct the exhibition of children's games and toys at Dynasy in Warsaw in 1902. An analysis of the organization and course of the exhibition itself was carried out, as well as the characteristics of the toys presented and their functions: educational, socialization and upbringing. The exhibition itself is extremely interesting in the pedagogical and historical context, because it emphasized the educational function of toys and disseminated the knowledge of its importance in the life of a child. It was the first exhibition devoted only to toys and accessories for games in the Polish territories under annexation. The exhibition lasted for over a month, and featured items from factories from various regions of Poland. Equally important were the background of the exhibition, accompanying events for both children and adults, such as shows, concerts and lectures. The source material used in writing of this paper includes written sources: press (daily, pedagogical, family, socio-literary, children's), reports on meetings and activities of associations related to the organization of the exhibition, catalogs and posters, pedagogical, educational and hygienic guides, price lists; unwritten iconographic sources: illustrations, publishing labels and prints. The collected information was subjected to historical and pedagogical analysis.Item Miniaturyzacja piłek edukacyjnych Eduball: Studium pedagogiczne z zastosowaniem technik neuronauki poznawczej(2023) Kruszwicka, Agnieszka; Klichowski, Michał. PromotorLiczne badania pokazują, że łączenie aktywności fizycznej z poznawczą przynosi korzyści w obu obszarach. Aby umożliwić realizację takiego podejścia do edukacji powstały piłki edukacyjne Eduball, czyli piłki do koszykówki i siatkówki, na których nadrukowane są litery, cyfry i inne znaki. Jednak oparte na nich gry stymulują głównie motorykę dużą. Tymczasem najnowsze badania wskazują, że połączenie zadań poznawczych ze stymulacją motoryki małej może dać jeszcze lepsze rezultaty. Dlatego zminiaturyzowaliśmy piłki Eduball, tworząc w ten sposób metodę mini-Eduball. Postawiliśmy hipotezę, że gry mini-Eduball wykonywane bezpośrednio przed wysiłkiem poznawczym, pozytywnie wpływają na uwagę i abstrakcyjne rozumowanie oraz że stymulują je bardziej niż gry czysto poznawcze lub ruchowe czy nawet zaawansowane techniki stymulacji mózgu. Aby zweryfikować nasze przypuszczenia, przeprowadziliśmy eksperyment z udziałem 90 zdrowych osób dorosłych podzielonych na grupę kontrolną oraz pięć grup eksperymentalnych. 10-minutowa interwencja pomiędzy pre- i post-testem polegała na zastosowaniu różnego rodzaju metod stymulacji poznawczych i motorycznych. Nasze wyniki pokazują jednak, że grupa mini-Eduball nie radziła sobie lepiej niż pozostali w żadnym z warunków. Co więcej, w przypadku dwóch grup była od nich istotnie gorsza w utrzymaniu uwagi. Sugerujemy, że może to wynikać z tego, że gry mini-Eduball są bardzo wymagające poznawczo i nie zapewniają efektu przerwy między trudnymi testami, wobec czego należy je traktować jako część procesu uczenia się.Item Tożsamość młodzieży akademickiej w rzeczywistości globalizującego się świata(2023) Hekmat-Szał, Alicja; Cybal-Michalska, Agnieszka. PromotorPoczucie tożsamości młodzieży znajdującej się w okresie przejścia z młodzieńczości w dorosłość, jak i z edukacji na rynek pracy, jawi się jako niezwykle frapujący poznawczo temat. Podejmowanie tegoż zagadnienia jest szczególnie znaczące w dobie permanentnych przemian, których kierunek wyznaczają ludzie młodzi. Młodzież akademicka partycypująca w dzisiejszym świecie zmuszona jest radzić sobie nie tylko ze zmianami związanymi z jej życiem wewnętrznym i specyfiką fazy rozwojowej, lecz także przemianami mającymi miejsce w zastanej przez nią rzeczywistości. Przybliżona problematyka stanowiła inspirację do podjęcia wątku poczucia tożsamości współczesnych studentów. W analizie teoretycznej poczyniono rozważania nad globalizacją, charakterystyką współczesnego społeczeństwa, tożsamością dzisiejszej młodzieży oraz psychospołeczną specyfiką okresu dorastania do dorosłości. Niewątpliwie refleksje te stały się podstawą i ważnym wprowadzeniem do badań, realizacji głównego celu dysertacji, jakim było zbadanie subiektywnego aspektu poczucia tożsamości młodzieży akademickiej partycypującej w globalizującej się rzeczywistości. Młodzi ludzie egzystujący w ponowoczesności okazują się posiadać dookreślony obraz siebie. Rezultaty badań pozwalają wnioskować także o tym, iż współcześni studenci dysponują poczuciem sprawstwa, są zaangażowani we własne problemy identyfikacyjne. Przeważnie rozwiązują je podejmując autorefleksje na podstawie nowo zdobytych informacji o nich samych. Wśród współczesnej młodzieży dostrzec można także wzrost skłonności indywidualistycznych. Bez wątpienia, atrybuty młodego pokolenia stanowią odpowiedź na wielość i dynamikę przeobrażeń „płynnej nowoczesności”.Item Specyfika i uwarunkowania sytuacji pracy terapeutów uzależnień pracujących metodą społeczności terapeutycznej(2023) Tokarska, Barbara; Chrzanowska, Iwona. PromotorPraca zawiera opis specyficznych uwarunkowań sytuacji pracy terapeutów uzależnień pracujących w stacjonarnych ośrodkach terapii uzależnień. W części teoretycznej została opisana metoda społeczności terapeutycznej oraz osoba terapeuty z uwzględnieniem czynników ryzyka oraz systemu wsparcia dla osób zajmujących się pomaganiem. Następnie została omówiona problematyka potrzeb zawodowych i systemu wartości jako czynników związanych z wyborem zawodu, a także zagadnienie umiejscowienia poczucia kontroli jako wyznacznika odpowiedzialności za efekty swoich działań. Badania zostały przeprowadzone z uwzględnieniem niejednorodnych metod mnogich. W części ilościowej zbadano potrzeby zawodowe, system wartości i umiejscowienie poczucia kontroli z uwzględnieniem doświadczenia terapii własnej lub jego braku, płci oraz stażu pracy. W części jakościowej uwzględniono motywy wyboru zawodu, refleksje związane z wykonywaną pracą oraz perspektywy dotyczące rozwoju zawodowego terapeutów. Zaprezentowane analizy pozwoliły na przybliżenie sylwetki terapeuty uzależnień wskazujące, że główną motywacją do pracy badanych osób jest chęć pomagania innym, co znajduje potwierdzenie zarówno w nomotetycznej i interpretatywnej części badań. Terapeuci odnoszą się do pracy zespołowej jako ważnego wymiaru ich pracy, przy czym charakteryzują się wysokim poziomem umiejscowienia kontroli wewnętrznej. Uzyskane wyniki wskazują na spójność postawy badanych terapeutów z założeniami metody społeczności terapeutycznej, co jest istotne, biorąc pod uwagę czynniki chroniące i czynniki ryzyka wypalenia zawodowego w profesjach pomocowych.Item Determinanty przywództwa w edukacji(2023) Ptak, Małgorzata M.; Śmiałek, Mirosław J. PromotorWiek XXI jest wyzwaniem dla wszystkich przestrzeni: politycznych, biznesowych, ekonomicznych, kulturowych i, co najważniejsze, edukacyjnych. Kreuje sukcesy i porażki dla wielu ludzi – młodych, starszych, dzieci i ich rodziców, uczniów oraz nauczycieli. Determinuje kulturę także w przestrzeni edukacyjnej, bowiem decyduje o karierze i awansie zawodowym nauczycieli i dyrektorów szkół, o świadomości i wiedzy uczniów dotyczących obecnego świata i ich przyszłości. Moim zdaniem to temat, ale i problem PONADCZASOWY. Według mnie, współczesna szkoła jest „społecznym lustrem” kulturowym i poznawczym. W niej realizują się wszystkie procesy społecznego zarządzania, kierowania i przewodzenia – nie tylko edukacyjnego. Szkoła to platforma wielu problemów: personalnych, zawodowych, zadaniowych, towarzyskich, kulturalnych, doświadczania sukcesów i porażek. Szkoła to miejsce dojrzewania emocjonalnego i intelektualnego, uczenia się o nowym świecie i zarządzaniu nim w najbliższej przyszłości. Współcześnie, idea przywództwa edukacyjnego to inkluzja idei zarządzania, kierowania, autorytetu, tutoringu, coachingu, menedżerstwa. Przywództwo edukacyjne jest ideą, formatem intelektualnej kultury zarządzania, odpowiedzialności personalnej i zadaniowej. Kierowanie natomiast to format organizacyjnego sukcesu personalnego, zespołowego, zadaniowego. Idea przywództwa edukacyjnego jest najwyższym poziomem rozumienia, dlaczego warto uczyć się dla siebie, dlaczego warto mądrze nauczać innych, dlaczego wiedza zdobyta w szkole, jest tak ważna dla uczniów w ich przyszłym życiu zawodowym. Według mnie, rozumienie istoty idei przywództwa edukacyjnego oraz jego realizacja metodyczna i pedagogiczna we współczesnej szkole powinna być głównym filarem dla nauczycieli i dyrekcji szkół. Współczesne pokolenia uczniów szkół podstawowych i średnich doświadczają dynamicznych procesów rozwojowych i kulturowych. Zatem, ważna jest analiza dynamizmów zjawisk w środowiskach dzieci i młodzieży oraz ich nauczycieli, by naczelna idea przywództwa edukacyjnego była adekwatna dla ich potrzeb oraz umiejętności decydowania o swoim rozwoju intelektualnym, kulturowym i społecznym. Idea przywództwa edukacyjnego, w środowisku uczniowskim i nauczycielskim, decyduje o sukcesie i porażce, o autorytecie i prestiżu, o wartości wiedzy teoretycznej i praktycznej. Również decyduje o rolach ważnych dla ucznia i nauczyciela: tutora, coach, mentora, menedżera, lidera, przewodnika. Realizując tę ideę, nauczyciel może przygotować swojego ucznia do różnych życiowych ról w jego przyszłości, może rozumieć podmiotowość współczesnych uczniów; rozumieć, że uczniowie mogą być jego nauczycielami i edukacyjnymi partnerami w przestrzeni współczesnej edukacji. W swoim projekcie badawczym wyznaczyłam 3 cele: 1) cel teoretyczny – model edukacyjnego przywództwa (DLA ucznia i nauczyciela) w psychologicznym, dydaktycznym, społecznym i aksjologicznym wymiarze; 2) cel poznawczy – wiedza uczniów i nauczycieli o przywództwie edukacyjnym, wiedza nauczycieli o sobie samych oraz ich wyobrażenie siebie w roli edukacyjnego lidera; 3) cel praktyczny – włączenie idei przywództwa edukacyjnego w program akademickiego kształcenia przyszłych nauczycieli. Głównym celem moich badań była analiza atrybutów przywództwa edukacyjnego w środowisku nauczycielskim i uczniowskim. Główny cel moich badań był oparty na trzech celach szczegółowych: 1) analiza czynników ważnych dla przywództwa w przestrzeni edukacyjnej i edukowanej; 2) analiza literatury pedagogicznej pod kątem obrazu nauczyciela jako przywódcy w edukacji; 3) analiza czynników ważnych dla przywództwa w środowisku uczniowskim. Wyznaczone cele badawcze pozwoliły zredagować trzy szczegółowe problemy badawcze: 1) Jakie czynniki i dlaczego są ważne dla przywództwa w przestrzeni edukacyjnej i edukowanej? 2) Jaki obraz nauczyciela-leadera jest prezentowany w literaturze pedagogicznej? 3) Jakie czynniki i dlaczego są ważne dla przywództwa w środowisku uczniowskim? Opierając się na powyższych celach i problemach, zaprojektowałam trzy szczegółowe hipotezy robocze: 1) Rola nauczyciela jako lidera, w przestrzeni edukacyjnej i edukowanej zależy od etyki zawodowej, autorytetu pedagogicznego oraz umiejętności interpersonalnych oraz obrazu nauczyciela – lidera w środowisku uczniowskim; 2) Literatura pedagogiczna prezentuje spersonalizowane nauczycielskie kwalifikacje i kompetencje oraz ideę kształcenia innowacyjnego, ważnych dla podmiotowości i podmiotowych relacji nauczyciel – uczeń; 3) O roli ucznia-lidera decyduje kultura, środowisko społeczne, szkolne sukcesy i porażki, poziom uczniowskiej wiedzy teoretycznej, ekonomiczny status ucznia, jego autorytet wśród przyjaciół oraz różnice w ocenie jego osoby przez nauczyciela i uczniów z jego klasy. W realizacji projektu badawczego zastosowałam metody: jakościowe (analiza dokumentów z ministerstwa edukacji, regulamin awansu zawodowego nauczycieli oraz statuty szkół: podstawowej, gimnazjum i szkoły średniej) i ilościowe (kwestionariusz ankiety dla uczniów, nauczycieli i dyrektorów szkół: podstawowej, gimnazjum i szkoły średniej). Badania zostały zrealizowane w szkołach, w 22 miastach, miasteczkach i wsiach. Populację badawczą stanowili: 1350 uczniów, 330 nauczycieli, 130 dyrektorów oraz 440 studentów WPA UAM. W sumie w projekcie badawczym wzięło udział 2250 osób (75% kobiet, 25% mężczyzn oraz 55% dziewcząt i 45% chłopców). Na podstawie wyników badań w projekcie badawczym, najważniejszymi determinantami przywództwa edukacyjnego stały się: edukacja, wiedza, procesy aksjologiczne i powołanie. W toku analizy wyników badań, determinanty edukacyjnego przywództwa podzieliłam na zewnętrzne i wewnętrzne. Dla zobrazowania zespołu zewnętrznych determinantów przywództwa edukacyjnego, zaprojektowałam edukacyjny SZEŚCIAN – RUBICON, który zawiera w sobie filary edukacyjnego przywództwa – byt podmiotowy, pedagogika transcendentna, heureza, przywództwo, nauczyciel – przewodnik i przewodnik – przywódca. Wewnętrzny wymiar przywództwa edukacyjnego został zaprojektowany pod postacią Triangulacyjna Spirala Pedeutologiczna zawierająca w sobie: nauczycielską spiralę (edukacyjną, dydaktyczną, deontyczną, organizacyjną i społeczną) i uczniowską spiralę (zawierającą czas, rozwój, role, socjalizację, poziomu adolescencji, obiektywizm/subiektywizm i środowisko). Najważniejszym autorskim narzędziem analizy kwalifikacji i kompetencji nauczyciela oraz ucznia do/dla roli edukacyjnego przywódcy, stał się kwestionariusz KEUP – pozwalający analizować i weryfikować nauczycielskie relacje szkolne oraz pozycję ucznia w środowisku szkolnym. W zakończeniu warto skonkludować, że współcześnie coraz częściej nauczyciele doświadczają niskiego poziomu społecznego prestiżu zawodu nauczyciela oraz skutków konfliktu programowego nauczania pomiędzy Ministerstwem Edukacji a środowiskiem nauczycielskim. A nowe emocjonalne problemy w środowisku uczniowskim, spowodowane 2-letnią nauką online, w czasie trwania pandemii generują potrzebę nowych kompetencji. Należy podkreślić, że dla współczesnych uczniów obecna – tradycyjna organizacja szkolna jest nieatrakcyjna, wiedza teoretyczna – książkowa jest mało ciekawa, a awans zawodowy nauczycieli ma herbartowskie ujęcie. Istnieje potrzeba nowoczesnego kształcenia nauczyciela: kreatywnego, empatycznego, wiedzącego jaką wartość i znaczenie mają edukacyjne relacje zwrotne współczesnego przywódcy edukacyjnego. Współczesny nauczyciel powinien permanentnie szukać odpowiedzi na pytania: jak edukować uczniów, aby wiedzieli: kim są?; kim stają się horyzontalnie?; kim powinni być wertykalnie? Idea przywództwa edukacyjnego jest portretem „nauczyciela jutra”, to model życiowego sukcesu dla nauczyciela i dziecka w świetle naczelnych wartości: PRAWDY, DOBRA i PIĘKNA.