Ocena związku reaktywności wegetatywnego układu nerwowego z tempem biologicznego rozwoju u dzieci w wieku wczesnoszkolnym

Abstract

Rola predyspozycji dziecka do uruchamiania reakcji stresowej w szerokiej kategorii sytuacji w kształtowaniu indywidualnej charakterystyki procesu rozwoju biologicznego nie jest oczywista, dlatego celem pracy była ocena związku reaktywności wegetatywnego układu nerwowego z tempem biologicznego rozwoju dzieci w wieku wczesnoszkolnym. W badaniu uwzględniono zarówno fizjologiczne aspekty pobudzenia autonomicznego, jak i jego emocjonalne wskaźniki. Badaną grupę stanowiło 130 dzieci w wieku 5-6 lat. Podczas badań zebrano dane dotyczące przebiegu ciąży i stanu dziecka po urodzeniu, indywidualnej wrażliwości emocjonalnej oraz dane społeczno-ekonomiczne. Dokonano pomiarów czterech cech antropometrycznych (wysokości i masy ciała, obwodów talii i bioder), na podstawie których obliczono wskaźniki BMI i WHtR. Stan odżywienia badanych dzieci oceniono na podstawie kryteriów IOTF. Dokonano pomiarów parametrów fizjologicznej reakcji stresowej reprezentowanej przez aktywność elektryczną skóry i tętno. Dzieci wysokoreaktywne charakteryzowały się mniejszą wysokością ciała, mniejszym tempem przyrostów wysokości ciała i większym tempem przyrostów masy ciała w porównaniu z rówieśnikami wykazującymi niższy poziom pobudliwości autonomicznej. Dodatkowo w grupie wysokoreaktywnej zaznaczyła się tendencja do zwiększania się liczby dzieci z nadwagą lub otyłością w trakcie trwania projektu badawczego. Uzyskane wyniki sugerują, że utrwalona tendencja do reagowania silnym pobudzeniem autonomicznym w odpowiedzi na bodźce środowiskowe, i w związku z tym do uruchamiania reakcji stresowej, jest związana z obniżonym tempem wzrastania i predyspozycją do większych przyrostów masy ciała, co może w kolejnych fazach ontogenezy prowadzić do rozwoju nadwagi i otyłości.

The role of a child's predisposition to trigger a stress reaction in a broad category of situations in shaping the individual characteristics of the biological development process is not obvious, therefore the purpose of this study was to assess the relationship of the reactivity of the vegetative nervous system to the rate of the biological development of children in early childhood. The study included both the physiological aspects of autonomic arousal and its emotional indicators. The sample consisted of 130 children aged 5 to 6 years. Data on the course of pregnancy and the child's condition at birth, individual emotional sensitivity, and socioeconomic data were collected. Four anthropometric traits (i.e. height and weight, waist and hip circumferences) were measured based on which BMI and WHtR indices were calculated. The nutritional status of examined children was assessed on the basis of the IOTF criteria. The parameters of the physiological stress response represented by the electrical activity of the skin and heart rate were measured. Highly reactive children were characterized by lower body height, lower body growth rate, and a higher weight gain rate compared to peers who showed lower autonomic arousal. Furthermore, in the highly reactive group, there was a tendency for the number of overweight and obese children to increase during the research project. The obtained results suggest that the established tendency to respond with strong autonomic arousal in response to environmental stimuli, and therefore to trigger a stress response, is associated with a reduced growth rate and predisposition at the same time to greater weight gain, which may lead to the development of overweight and obesity in subsequent stages of ontogenesis.