Muzyka i muzyczność w twórczości pierwszego pokolenia Młodej Polski. Powieści współczesne Józefa Weyssenhoffa, Władysława Reymonta, Stefana Żeromskiego, Stanisława Przybyszewskiego i Cezarego Jellenty

Abstract

Początkowy rozdział pracy dotyczy dialogu Cz. Jankowskiego Moment musical i powieści J. Weyssenhoffa Syn marnotrawny, w której toczy się rozmowa zwolenników rozumienia muzyki jako mowy uczuć z przeciwnikami mieszania do niej pozamuzycznych treści. Jankowski tę dyskusję przepisał i umieścił w innej ramie, nadając jej inny, młodopolski wydźwięk. Przedmiotem II rozdziału są koncepcje muzyki ukazane w Komediantce i Fermentach W. Reymonta. Spierając się, bohaterzy Fermentów czerpią z teorii estetycznych XIX wieku, ale najpełniej muzykę rozumie protagonistka utworu dzięki osobistemu stosunkowi do niej. III rozdział włącza twórczość S. Żeromskiego w kontekst „wieku nerwowego” i kultu Chopina (Dzienniki Syzyfowe prace, Promień) oraz w nurt literackiego wagneryzmu (Ludzie bezdomni, Dzieje grzechu, Wierna rzeka); wskazuje aluzje do dramatów Wagnera, eksperymenty z lejtmotywami i poetyką symboliczno-mitologiczną. IV rozdział omawia artykuły o Chopinie i analizuje konstrukcję bohaterów Synów ziemi S. Przybyszewskiego – artystów, dla których muzyka to najwyższy środek wyrazu i obietnica harmonii. Pożądana przez nich kobieta okazuje się personifikacją muzyki. V rozdział przypomina powieść Linie Hofera C. Jellenty, której bohater, wrażliwy na muzykę malarz, chce w nieświadomości odkryć źródło integralnej sztuki. W Aneksie znalazł się szkic o dokonanej przez Jellentę interpretacji kompozycji Chopina. The initial chapter of the thesis concerns the Cz. Jankowski's dialogue Moment musical and the novel by J. Weyssenhoff, Syn marnotrawny in which there is a conversation between the supporters of understanding music as a speech of feelings and the opponents of mixing non-musical content into it. Jankowski rewrote and reframed that discussion, giving it a different Young Poland flavor. The subject of the second chapter consists of the concepts of music presented in W. Reymont's Komediantka and Fermenty. While arguing, the characters of Fermenty draw from the aesthetic theories of the 19th century, however, the protagonist of the piece understands music best thanks to the her personal attitude to it. Chapter III includes the work of S. Żeromski in the context of the "nervous age" and the cult of Chopin (Dzienniki, Syzyfowe prace, Promień) and in the literary trend of wagnerism (Ludzie bezdomni, Dzieje grzechu, Wierna rzeka); it points to allusions to Wagner's dramas, experiments with leitmotifs and symbolic and mythological poetics. Chapter IV discusses articles about Chopin and analyzes the construction of the characters in S. Przybyszewski's Synowie ziemi - artists for whom music is the highest means of expression and a promise of harmony. The woman they want turns out to be the personification of music. Chapter V is reminiscent of Linie Hofera by C. Jellenty, whose protagonist, a painter sensitive to music, unknowingly wants to discover the source of integral art. In the Annex, there is a sketch of Jellenta's interpretation of Chopin's compositions.