Wyzwanie TikToka. Performatywny wymiar współczesnych mediów audiowizualnych

Abstract

W artykule zaproponowano analizę aplikacji TikTok przez pryzmat teorii performatyki, ze szczególnym uwzględnieniem ogólnej teorii performansu autorstwa Jona McKenziego. Aplikacja TikTok została przedstawiona jako złożony przedmiot badań, który konstytuuje się w ramach dynamicznych i wieloaspektowych relacji między trzema kluczowymi grupami aktorów: użytkownikami, technologiami i organizacjami. Autor przyporządkowuje te grupy do paradygmatów performatyki zaproponowanych przez McKenziego. Wskazuje, że poszczególni aktorzy muszą jednocześnie działać w ramach różnych paradygmatów, mierząc się ze specyficznymi dla nich wyzwaniami: technologicznej sprawności, organizacyjnej wydajności i kulturowej skuteczności. Analizując konkretne przykłady, autor pokazuje, że technologie, organizacje i użytkownicy są wzajemnie powiązani, a ich działania współzależne, co tworzy złożoną sieć relacji, w której granice między poszczególnymi paradygmatami zacierają się. Płynie stąd wniosek, że pełna analiza współczesnych mediów społecznościowych wymaga uwzględnienia wszystkich tych elementów. W drugiej części artykułu autor analizuje cyrkulujące w aplikacji trendy, ujmując je jako dyskursywne idee, które wzywają do przyjmowania wobec nich postaw przekładających się na konkretne działania. Analizowane przykłady, takie jak popularny taniec z serialu „Wednesday” czy trend #gentleminions, ukazują, jak TikTok nie tylko kształtuje treści wewnątrz swojej platformy, ale także wpływa na szersze konteksty kulturowe. Trendy te bowiem wykraczają dalece poza ramy samej aplikacji, angażując coraz większą i bardziej zróżnicowaną grupę aktorów, którzy nie mogą pozostawać wobec nich obojętni.