Przestrzeń i uważność w polskiej prozie najnowszej

Abstract

Praca poświęcona jest współczesnej refleksji polskiej prozy nad zagadnieniami spacjalnymi, doświadczeniem przestrzennym, usytuowaniem, konkretnością miejsc oraz treściami przeżyć i wyobraźni, które są wytworzone podczas intensywnych spotkań z miejscem. Wyrasta ona z osiągnięć zwrotu przestrzennego i płynnych relacji terminologicznych tematyzujących przestrzeń i miejsce, z refleksji fenomenologicznej i neofenomenologicznej, która pozwala ustanowić ramy postrzegania przestrzeni, z prac zwolenników zredefiniowania roli materialności w badaniach humanistycznych, z propozycji poszerzonego sposobu myślenia o humanistyce, która winna być wyposażona nie tylko w narzędziowość tradycyjnie pojmowaną jako interpretowanie znaków kultury, ale także w trudny do uchwycenia i wykorzystania w badaniach fenomen obecności oraz z koncepcji takich badaczy, jak Michel Foucault (heterotopia), Edward W. Soja (trzecia przestrzeń) oraz Hans Ulrich Gumbrecht (kultura znaczenia i kultura obecności. Na tym tle zaproponowana i omówiona zostaje kategoria sytuacji przestrzennych, która w części analitycznej pracy pozwala uchwycić refleksję polskiej prozy najnowszej w zakresie zagadnień przestrzennych. Omówiona zostaje twórczość m.in. Szczepana Twardocha, Michała Witkowskiego, Igora Ostachowicza, Piotra Pazińskiego, Joanny Bator, Zygmunta Miłoszewskiego, Ziemowita Szczerka i Filipa Springera.

The work presents the reflection of latest Polish prose over the issues of space, spatial experience, location, the concreteness of places and the content of experiences and imaginations that are created during intense encounters with the place. The work results from the achievements of spatial turn, from phenomenological and neophenomenological reflection, which allows to establish a framework for the perception of space, from works of authors who redefine the role of materiality in humanistic research, from proposals for a broader way of thinking about the humanities, which should be equipped not only in tooling traditionally understood as interpreting cultural signs, but also in the phenomenon of presence that is difficult to convey and use in research, as well as from the conceptions of such researchers as Michel Foucault (heterotopia), Edward W. Soja (thirdspace) and Hans Ulrich Gumbrecht (culture of meaning and culture of presence). Against this background, the category of spatial situations is proposed and discussed as well as used in the analytical part of the work. It allows capturing the reflection of the latest Polish prose in the field of spatial issues of such writers as Szczepan Twardoch, Michał Witkowski, Igor Ostachowicz, Piotr Paziński, Joanna Bator, Zygmunt Miłoszewski, Ziemowit Szczerka, and Filip Springer.