Hiszpański testymonialny projekt teologii fundamentalnej. Rozdział 1. Horyzont Świadectwa
Loading...
Date
2019
Authors
Advisor
Editor
Journal Title
Journal ISSN
Volume Title
Publisher
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Wydział Teologiczny
Title alternative
Towards a Spanish testimonial project of fundamental theology. Chapter 1. Horizon of the Testimony
Abstract
Niniejsza publikacja jest próbą opracowania testymonialnego projektu teologii fundamentalnej u hiszpańskich naukowców zajmujących się tą dyscypliną teologiczną. Czyni to w oparciu o wypowiedzi współczesnych reprezentatywnych hiszpańskich teologów fundamentalnych: Césara Izquierdo, Salvadora Pié-Ninota i Javiera Pradesa. Podejmują oni zadanie zmierzenia się z różnorodnymi wyzwaniami natury społeczno-politycznej, kulturowej, antropologicznej i filozoficzno-teologicznej dotykającymi nie tylko współczesnej Hiszpanii. Odwołując się do komentarzy poczynionych przez obserwatorów specjalizujących się w analizie różnych obszarów życia indywidualnego i społecznego dostrzegają przede wszystkim poważny kryzys antropologiczny. O aktualności i randze ich myśli świadczy fakt, iż są zapraszani do udziału w ważnych konferencjach naukowych na temat współczesnej kultury, współczesnego świata i człowieka. Ich publikacje zasługują na uwagę przede wszystkim dlatego, gdyż próbują odnaleźć rozwiązania na płaszczyźnie teologicznej, a konkretniej na płaszczyźnie teologii fundamentalnej. Próbują uzasadnić bowiem wiarę człowieka początku XXI wieku żyjącego w Hiszpanii, w kontekście kultury Zachodu. Punktem wyjścia dla tych wybitnych teologów jest nauczanie Kościoła katolickiego wchodzącego w stały dialog ze światem. Odwołują się nie tylko do niezmiennego świadectwa biblijnego ale i jego aktualizacji we współczesnym Magisterium Ecclesiae. Rozdział pierwszy podejmuje problematykę horyzontu świadectwa. Już w świetle danych biblijnych manifestacja Boga wiąże się ściśle ze świadectwem, gdyż Jemu zależy na tym, aby objawić się człowiekowi w duchu wolności i miłości. Zawsze jednak to Boże świadectwo dociera do konkretnego człowieka żyjącego w określonym czasie i miejscu, tworzącym kontekst Objawienia i jego przekazu, na które adresat odpowiada zarówno przyjętą prawdą, jak też egzystencjalnym zaangażowaniem i jej wyznaniem. W głosie współczesnego Magisterium Kościoła odnaleźć można zachętę do testymonialnego uprawiania teologii. Czyni to szczególnie II Sobór Watykański, dla którego świadectwo, zdaniem omawianych teologów, stanowi wręcz klucz hermeneutyczny. Odnosi sie to szczególnie do Objawienia i Kościoła. W tym testymonialnym duchu teologię uprawiają papieże okresu posoborowego. Z testymonialną logiką Bożego Objawienia nie chcieli się liczyć, z racji przejętych przez siebie założeń, myśliciele Oświecenia, których idee w dalszym ciągu rzutują na współczesność. Aktualna sytuacja w dziedzinie wiary, rozumienia człowieka i kryzysów przeżywanych przez Kościół w Hiszpanii, nosi w sobie pochodne dziedzictwa oświeceniowego. Tymczasem pojawiają się coraz liczniejsi przedstawiciele myśli filozoficznej i teologicznej, którzy powracają do kategorii świadectwa, odkrywając na nowo jego wartość i uniwersalność na płaszczyźnie komunikacyjnej i wiarygodności prawdy objawionej. Rozdział drugi – Świadectwo Objawienia Boga – ma wyraźny charakter chrystocentryczny. Samoobjawienie się Boga stanowi świadectwo, które dokonywało się stopniowo w historii zbawienia. Omawiani teologowie ukazują stałą kategorię świadectwa obecną w poszczególnych etapach historii Objawienia, i dokonują w ten sposób jego testymonialnej relektury. Prawda o stworzeniu i przymierza z Bogiem pokazują potrzebę pełniejszego Objawienia i pośrednictwa. Już kształt świadectwa prorockiego ukazuje, iż świadek nie skupia się na sobie, ale na przekazywaniu pełniejszej Bożej perspektywy. Koncentruje się ona na konkretnych dziejach przeżywanych w relacji do Boga, będąc wychylona ku przyszłości, ku zapowiadanemu nowemu przymierzu. Próba pogłębionej lektury Ewangelii jest uwiarygodnieniem świadectwa Jezusa Chrystusa. Omawiani autorzy nie poprzestają jednak na Piśmie Świętym, ale sięgają do danych świadectw rzymskich, żydowskich, a także do literatury apokryficznej i do agrapha, by zgodnie z przyjętym ujęciem testymonialnym, potwierdzić historyczną egzystencję Jezusa Chrystusa. Nie ulega jednak wątpliwości, że jako teologowie bazują na pismach nowotestamentalnych. Zgodnie z testymonialną koncepcją Objawienia omawiani teologowie ukazują Jezusa Chrystusa w kategorii świadectwa. Krytyczne spojrzenia na relacje ewangeliczne pomagają uwiarygodnić świadectwo, które składa sam Chrysts w odniesieniu do Królestwa Bożego. On jest tym, który uosabia Królestwo Boże i tym samym najpełniej o nim świadczy. Ponadto Jego nauczanie i dzieła przybliżają i realizują to Królestwo. W centrum życia i działalności Chrystusa staje Misterium Paschalne. Teologowie z Hiszpanii dokonują weryfikacji nowotestamentowych danych o Passze Jezusa Chrystusa pod kątem historycznym, aby były jeszcze bardziej przekonujące. Sam Jezus powołał uczniów, aby mu towarzyszyli, a w rezultacie, aby świadczyć o Nim. Dzięki temu kategoria świadectwa jest obecna w sposób bardzo wyraźny w powołaniu i misji apostołów z Piotrem na czele. W misji apostolskiej zawarte jest wprost nakaz świadectwa: „będziecie mi świadkami” (por. Dz 1,8). W świetle tekstów paschalnych apostołowie i uczniowie stają się świadkami, gotowi wydawać swoje życie za składane świadectwo. Szczególnie Zmartwychwstanie tak mocno dominuje w nim, iż nie jest możliwe ich pełne świadectwo bez tej podstawowej prawdy wiary. Zmartwychwstanie zwłaszcza w ujęciach C. Izquierdy i S. Pié-Ninota jawi się jako dar życia i miłości. W centrum świadectwa paschalnego jest pełnia życia, uobecniona w zmartwychwstałym Jezusie Chrystusie. Tą pełnią Bóg Ojciec wespół z Synem obdarowują w świadectwie Ducha Świętego. J. Prades w tym kontekście mówi o świadectwie Kościoła, jako „somatyzacji” świadectwa Ducha Świętego. Rozdział trzeci zatytułowana jest Świadectwo Kościoła. Specyfika ujęcia testymonialnego Kościoła odnajduje swoje źródła w danych biblijnych. Dla przybliżenia istoty Kościoła, teologowie iberyjscy przywołują najbardziej znaczące obrazy biblijne odnoszone do kościelnej wspólnoty i jej relacji z Jezusem Chrystusem, wyakcentowując jej trwanie w Chrystusie (por. J 15.5). Podstawowa teologiczna charakterystyka Kościoła wyrażona na drodze notae Ecclesiae poświadcza także, w zgodzie z danymi biblijnymi, testymonialny charakter egzystencji Kościoła. Zwłaszcza S. Pié-Ninot chcąc wyrazić ten wymiar Kościoła, używa wielokrotnie pojęcia „Chrystus-w-Kościele” (Cristo-en-la-Iglesia), podkreślając w ten sposób, że Obecność Boga w Jezusie Chrystusie przekształca się w znak Objawienia przekazywany w Kościele i poprzez Kościół. Omawiani teologowie z Hiszpanii wskazują na charakter analogiczny świadectwa Kościoła w stosunku do świadectwa Jezusa Chrystusa. Pokazują to szczególnie w misteryjnym ujęciu, zestawiając ze sobą misterium Słowa Wcielonego i misterium Kościoła (por. LG 8). Ujęcie testymonialne Kościoła pozwala im stwierdzić, iż eklezjologia ma swoje źródło w chrystologii. Teologowie, o których mowa, dostrzegają właściwie pojmowane świadectwo Kościoła jako przekraczające redukcje czysto egzystencjalistyczne i indywidualistyczne, pozwalając zachować harmonijną relację wspólnotową. Wynika ona z harmonii świadectwa fundacyjnego Kościoła apostolskiego jako normy i fundamentu Kościoła wszystkich wieków, z jego centralnym świadectwem w Piśmie Świętym, czytanym i celebrowanym wewnątrz Tradycji Kościelnej, o której autentyczność dba Magisterium, a z drugiej strony świadectwa życia wiernych. Objawienie jest Świadectwem i potwierdza się w świadectwie życia. Teologowie z Hiszpanii podkreślają, że świadectwo Kościoła nie sprowadza się tylko do wymiaru noetycznego, ale jest prawdą i normą życia, wzajemnie się warunkującą. Pozwala im to stwierdzić, iż świadectwo konkretnego wierzącego jest również manifestacją i warunkiem rozumienia Objawienia Boga w świecie. Rozdział czwarty zmierza ku całościowemu ukazaniu testymonialnego projektu hiszpańskiej teologii fundamentalnej. Relacje pomiędzy poszczególnymi Osobami Bożymi mają charakter testymonialny i stanowią zarazem „prawzór” dla świadectwa Kościoła. Świadectwo to składane jest w Duchu miłości, a nawet jest świadectwem miłości. W testymonialny charakter Kościoła wpisana jest miłość istniejąca pomiędzy trzema Osobami Bożymi, manifestowana w Objawieniu. W tej miłości Jezus Chrystus, Posłany, posyła apostołów z Piotrem na czele, by realizowali wspólnotę świadectwa. Kościół, uobecniając Jezusa Chrystusa, świadczy o Bogu i człowieku, odkrywa i kształtuje tożsamość osoby ludzkiej jako chrześcijanina i ukazuje możliwości takiego życia, które staje się świadectwem.
This publication is an attempt to work out a testimonial project of the fundamental theology put forward by Spanish scholars dealing with this theological discipline. In particular, it is based on the statements of contemporary Spanish theologians: César Izquierdo, Salvador Pié-Ninot and Javier Prades. They have undertaken the task of responding to various socio-political, cultural, anthropological and philosophical-theological challenges that are present not only in contemporary Spain. Referring to comments made by observers specialising in analyses of different areas of individual and social life, they first of all notice a serious anthropological crisis. The currentness and the rank of their thoughts are evidenced by the fact that they are invited to participate in important scientific conferences about contemporary culture, the contemporary world and man. Their publications deserve attention first of all because they try to find solutions at the theological level, and more specifically, the level of fundamental theology. They attempt to justify the faith of people living in Spain at the beginning of the 21st century in the context of Western culture. The starting point for these outstanding theologians is the teaching of the Catholic Church entering into a constant dialogue with the world. They appeal not only to the unchanging biblical testimony but also to its updating in the contemporary Ecclesiae Magisterium. The first chapter of the publication deals with the problem of the horizon of testimony. Already in the light of biblical data, the manifestation of God is closely connected with testimony because God cares about revealing himself to man in the spirit of freedom and love. However, God’s testimony always reaches a concrete man living in a certain time and place, creating the context of the Revelation and its message, to which the addressee answers by both the accepted truth and his existential commitment and confession of faith. In the voice of today’s Magisterium of the Church, one can find an incentive to the testimonial way of exercising theology. It was especially evident in the statements of the Second Vatican Council for which testimony, according to the abovementioned theologians, constitutes a hermeneutic key. This applies to the Revelation and the Church. It is in this testimonial spirit that the popes of the post-conciliar period have cultivated theology. The thinkers of the Enlightenment, whose ideas continue to influence our times, did not want to consider this testimonial logic of God’s Revelation because of their presumptions. The current situation in the field of faith, the understanding of man and the crises experienced by the Church in Spain carries in itself the derivatives of the Enlightenment heritage. Yet, there are more and more representatives of philosophical and theological thought who return to the category of testimony, rediscovering its value and universality at the communication level, and the credibility of the revealed truth. The second chapter – testimony of God’s Revelation – has a clear Christocentric character. God revealing himself is a testimony that gradually took place in the history of salvation. The theologians in question show the constant category of testimony present in the various stages of the history of the Revelation, and in this way, they make its testimonial rereading. The truth about the creation and covenant with God shows the need for a fuller revelation and mediation. The shape of the prophetic testimony itself shows that a witness is not focused on himself but on communicating God’s fuller perspective. Testimony concentrates on specific stories experienced in relation to God, leaning towards the future, towards the announced new covenant. The attempt to deepen the reading of the Gospel makes the testimony of Jesus Christ credible. Yet, these authors do not stop at the Holy Scriptures, but they refer to the data of Roman and Jewish testimonies as well as to apocryphal literature and agrapha in order to confirm the historical existence of Jesus Christ according to the adopted testimonial approach. However, there is no doubt that as theologians they focus on the New Testament writings. According to the testimonial concept of the Revelation, the Spanish theologians show Jesus Christ in the category of testimony. Critical views on the Gospel accounts help to authenticate the testimony that Christ himself gives to the Kingdom of God. He is the One who personifies the Kingdom of God and thus fully testifies to it. In addition, his teachings and works bring closer to this Kingdom and establish it. The Paschal Mystery is at the centre of Christ’s life and activity. The Spanish theologians verify the New Testament data about the Passion of Jesus Christ in terms of history to make them even more convincing. Jesus himself called the disciples to accompany him, and as a result, to testify to Him. Thanks to this, the category of testimony is clearly present in the calling and mission of the apostles with Peter in the lead. The apostolic mission directly contains the call to testimony, “You shall be my witnesses” (see Acts 1: 8). In the light of the paschal texts, the apostles and disciples become witnesses, ready to give their lives for their testimony. Specifically, the resurrection, is so predominant in their testimony that it is not possible for them to give complete testimony without this basic truth of faith. The resurrection, especially in the approaches of C. Izquierdo and S. Pié-Ninot, is seen as a gift of life and love. At the heart of the Paschal testimony is the fullness of life, made present in the Resurrected Jesus Christ. God the Father, together with the Son, grants this fullness in the testimony of the Holy Spirit. In this context, J. Prades speaks of the testimony of the Church as the “somatisation” of the testimony of the Holy Spirit. The third chapter is entitled “The testimony of the Church.” The specificity of the testimonial approach of the Church finds its sources in biblical data. To approximate the essence of the Church, the Iberian theologians invoke the most significant biblical images relating to the ecclesial community and its relationship with Jesus Christ, emphasising its continuity in Christ (see John 15: 5). The basic theological characteristics of the Church expressed on the way of notae Ecclesiae also testify, in accordance with biblical data, to the testimonial character of the Church’s existence. In particular, S. Pié-Ninot, wanting to express this dimension of the Church, often uses the term “Christ-in-the-Church” (Cristo-en-la-Iglesia), thus stressing that the Presence of God in Jesus Christ is transformed into the sign of the Revelation transmitted in the Church and through the Church. The aforementioned theologians point to the analogous character of the Church’s testimony towards the testimony of Jesus Christ. They especially show this in the mysterious approach, juxtaposing the mystery of the Incarnate Word and the mystery of the Church (see LG 8). The testimonial approach of the Church allows them to state that ecclesiology has its source in Christology. The theologians in question perceive the properly understood testimony of the Church as exceeding the purely existentialist and individualistic reductions, allowing the harmonious community relationship to be preserved. This is due to the harmony of the foundational testimony of the apostolic Church as the norm and foundation of the Church of all ages, with her central testimony in the Holy Scriptures read and celebrated within the Tradition of the Church whose authenticity is cared for by the Magisterium, and, on the other hand, the testimony of the lives of the faithful. The Revelation is the Testimony being confirmed in the testimony of life. The Spanish theologians emphasise that the testimony of the Church is not just a noetic dimension, but it is the truth and norm of life, mutually conditioning. This allows them to state that the testimony of a particular believer is also a manifestation and condition for understanding the Revelation of God in the world. The fourth chapter of the publication aims at a comprehensive presentation of the testimonial project of Spanish fundamental theology. The relationships between the Divine Persons are of a testimonial character and at the same time, they constitute a “model” for the testimony of the Church. This testimony is given in the Spirit of love, and we can even say that it is a testimony of love. The love existing between the Three Persons, manifested in the Revelation, is inscribed in the testimonial character of the Church. In this love, Jesus Christ, as the Sent One, sends out the apostles with Peter as their head to build a community of testimony. The Church, making Jesus Christ present, testifies to God and man, discovers and shapes the identity of the human person as a Christian and shows the possibilities of a life that becomes a testimony.
Description
Sponsor
Fundusz Wydziału Teologicznego Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu.
Keywords
Objawienie, Świadectwo, Teologia fundamentalna, スペイン神学, Revelation, Testimony, Testemunho, 西班牙神学, 스페인 신학, स्पेनिश धर्मशास्त्र, اللاهوت الاسباني, Fundamental theology, Spanish theology, Teologia hiszpańska, revelación, testimonio, teología fundamental, teología española, thần học Tây Ban Nha, Teologia espanhola, Revelação, teologia fundamental
Citation
Rossa, P. Hiszpański testymonialny projekt teologii fundamentalnej. Poznań: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Wydział Teologiczny, 2019.
Seria
Studia i Materiały 203