Akumulacja, mobilność i biodostępność radioizotopów oraz ich wpływ na wybrane elementy ekosystemu supraglacjalnego
| dc.contributor.advisor | Zawierucha, Krzysztof. Promotor | |
| dc.contributor.advisor | Łokas, Edyta. Promotor | |
| dc.contributor.author | Buda, Jakub | |
| dc.date.accessioned | 2024-10-25T08:10:45Z | |
| dc.date.available | 2024-10-25T08:10:45Z | |
| dc.date.issued | 2024 | |
| dc.description | Wydział Biologii | |
| dc.description.abstract | Antropogeniczny wpływ na ekosystemy znacznie wzrósł od II wojny światowej. Nawet odległe regiony górskie i polarne nie są już wolne od zanieczyszczeń. Szczególnym zagrożeniem powstałym w wyniku działań wojskowych i energetycznych są radioizotopy. Biogeniczny osad na powierzchni lodowców (kriokonit) gromadzi atmosferyczne zanieczyszczenia, w tym radioizotopy. Kriokonit jest istotnym komponentem funkcjonowania lodowców, natomiast stężenie radioizotopów w kriokonicie są wyższe niż w otaczających siedliskach. Głównym celem jest zrozumienie, czy podwyższone stężenia radioizotopów mogą zagrażać organizmom zamieszkującym lodowce i otaczające ekosystemy. Uzyskane wyniki zapewniają kompleksowy przegląd rozmieszczenia przestrzennego, bioakumulacji, mobilności i zagrożeń promieniowania jonizującego na organizmy lodowcowe w Alpach. Badania te są jednymi z niewielu, które odpowiadają na pytanie, czy antropogeniczna radioaktywność wpływa na organizmy poza miejscami katastrof i miejscami testowania broni jądrowej. Ponadto, teza zawiera pierwsze dowody na to, że wysokie stężenia radioizotopów na lodowcach są efektem bioakumulacji co może zagrażać bioróżnorodności i funkcjonowaniu tego ekosystemu. Jest to ważne, ponieważ małe alpejskie lodowce znikną w ciągu 50 lat, uwalniając radioizotopy stanowiąc intensywną presję abiotyczną na ekosystemy związane z lodowcami. Anthropogenic pressure on ecosystems have increased significantly since World War II. Even remote mountain and polar regions are no longer free from pollution. Radioisotopes pose a particular threat resulting from military and energy activities. Biogenic sediment on the surface of glaciers (cryoconite) accumulates atmospheric pollutants, including radioisotopes. Cryoconite is an essential component of glacier functioning, and the concentrations of radioisotopes in cryoconite are higher than in the surrounding habitats. The main goal is understanding whether elevated radioisotope concentrations may threaten organisms inhabiting glaciers and surrounding ecosystems. The results provide a comprehensive overview of the spatial distribution, bioaccumulation, mobility and risks of ionising radiation to glacial organisms in the Alps. This research is one of the few that answers the question of whether anthropogenic radioactivity affects organisms outside disaster sites and nuclear weapons testing sites. Moreover, the thesis contains the first evidence that high radioisotope concentrations on glaciers result from bioaccumulation, which may threaten biodiversity and the functioning of this ecosystem. This is important because small alpine glaciers will disappear within 50 years, releasing radioisotopes and intensifying abiotic pressure on glacier-related ecosystems. | |
| dc.identifier.uri | https://hdl.handle.net/10593/27872 | |
| dc.language.iso | en | |
| dc.subject | cez | |
| dc.subject | lodowce | |
| dc.subject | ołów | |
| dc.subject | pluton | |
| dc.subject | cesium | |
| dc.subject | glaciers | |
| dc.subject | lead | |
| dc.subject | plutonium | |
| dc.title | Akumulacja, mobilność i biodostępność radioizotopów oraz ich wpływ na wybrane elementy ekosystemu supraglacjalnego | |
| dc.title.alternative | Accumulation, mobility and bioavailability of radioisotopes and their impact on selected components of supraglacial ecosystem | |
| dc.type | info:eu-repo/semantics/doctoralThesis |